Category: Op de werkvloer

Deze zéér ongelukkige uitspraak van de CM-voorzitter deed vorige week heel wat stof opwaaien in de sector.

Standpunt van Polsslag

Er is echter 1 constante: weinigen in het debat dat daarop volgde, liggen blijkbaar wakker van de negatieve impact voor het personeel … en dus uiteindelijk ook voor de patiënten. Als uitzondering mocht Jan-Piet Bauwens, federaal secretaris BBTK Social Profit, een woordje (letterlijk) placeren in een korte reportage van Kanaal Z. Kennelijk zijn wij “quantité négligeable” of slechts waardeloze pionnetjes in een groot machtsspel?

Wat de beruchte uitspraak van de CM-voorzitter betreft: de realiteit op de werkvloer ziet er soms hélemaal anders uit dan rekenkundige / boekhoudkundige gemiddelden uit Exceltabellen. Zorg is bindwerk, geen bandwerk. Vergelijken met het aantal ziekenhuisbedden in andere landen, zonder het volledige verhaal uit de doeken te doen, is zéér gevaarlijk. De witte woede in heel wat Europese landen is een quasi permanent gegeven: vermoedelijk niet omdat het daar rozengeur en maneschijn is in de zorgsector?

Het is geen geheim dat in de discussie over de gezondheidszorg van de toekomst de werknemers via hun vakbonden in de media en door de politiek amper gehoord worden. Het zijn vooral “de grote stakeholders” (lees: met veel geld) zoals de werkgevers, de artsen en ook de mutualiteiten die het hoge woord voeren. Wij hopen alvast dat de mutualiteiten, als belangenverdediger van de patiënten, niet in de val trappen van een klassiek spelletje “verdeel en heers” door mee te helpen patiënten en werknemers tegen elkaar op te zetten. Laat de beruchte uitspraak van de CM-voorzitter een accident de parcours zijn … Onze belangen zijn immers niet tegenstrijdig, verre van! Samen sterker!

Sommigen spiegelen ons een rooskleurige toekomst voor waar ziekenhuizen zich ontpoppen als hoogtechnologische paleizen met een minimum aan vooral hooggeschoold personeel. Misschien kunnen we nog wat eenhoorns laten flaneren op het grasperk voor de enorme inkomhal van een ziekenhuis … dat meer weg heeft van een luchthaventerminal?

Echter, de technologische vooruitgang wordt, samen met andere drogredenen, door sommigen gebruikt als breekijzer voor een andere, duistere, agenda.

De zwendel van de eeuw: “vermaatschappelijking van de zorg.”

Het leeuwendeel van de gezondheidszorg (patiënten én zorgwerkers) zou in die nabije toekomst via het uiterst dubbelzinnig concept “vermaatschappelijking van de zorg” naar de thuissituatie verbannen worden.

Dit gaat geheel voorbij aan enkele (zorgwekkend) evoluties in de maatschappij waar bijvoorbeeld steeds meer alleenstaanden de dienst uitmaken en eenzaamheid met al zijn gevolgen meer en meer een issue wordt. De stijgende armoede door het harde besparingsbeleid dient ook in rekening gebracht te worden. Nu reeds is er een grote groep van mensen die uit de boot vallen voor de meest elementaire vormen van gezondheidszorg. Dat maakt “mantelzorg” en de beruchte “vermaatschappelijking” (dat eigenlijk juist het omgekeerde betekent) niet altijd even evident en dan drukken we dit nog zeer zacht uit.

De sluipende individualisering van de zorg geeft ook een totale versplintering in het aanbod waardoor het niet altijd even eenvoudig wordt om door de bomen het bos te zien.

Enerzijds zullen zorgverstrekkers meer en meer tegen elkaar in concurrentie gezet worden; wat naar onze mening allesbehalve bevorderlijk is voor de geleverde kwaliteit. Aan de arbeidsvoorwaarden van de werknemers in dergelijke condities durven we al helemaal niet te denken.

Anderzijds zou men de gebruikers die niet meteen hun weg vinden in “het doolhof van zorg”  kunnen doen betalen om zich te laten bijstaan door privéfirma’s om hun zorg georganiseerd te krijgen. En wie zijn weg niet kent en ook geen geld heeft, zal brute pech hebben …

En daar komt de aap uit de mouw: het uiteindelijke doel van “de vermaatschappelijking” is het privatiseren en openbreken van de zorg voor commerciële spelers die de zorg voor de gebruiker én de maatschappij uiteindelijk duurder zal maken aangezien het hoofdmotief zal verschuiven van zorg voor de gezondheid van de bevolking naar platte winsten  genereren voor de aandeelhouders en de happy few.

De individualisering van de zorg, zoals bijvoorbeeld de persoonsvolgende financiering in de gehandicaptensector, wordt door sommigen verkocht als ontvoogding van de patiënt of de cliënt maar betekent eigenlijk een opstap naar een zuiver Amerikaans model van gezondheidszorg. We willen wel een niet onbelangrijke nuance aanbrengen: het is inderdaad meer dan correct dat wie in staat is, het recht moet hebben om de regie van zijn eigen zorg in handen te nemen. Het al dan niet onbewuste paternalisme in de grote instellingen is ook niet meer van deze tijd. Echter “het rugzakje” waarmee de cliënt zijn zorg moet gaan inkopen op “de markt”, lijkt ons allesbehalve een goede oplossing.

Richting Amerikaans model

In de realiteit hebben we hier te maken met een heuse paradigmaverschuiving in de zorg: van het collectieve, solidaire, zowel op vlak van organisatie als financiering naar het individuele, neoliberale ‘trek uw plan’ of nog op een andere manier gezegd: van het inclusieve naar het exclusieve. Noem het gerust de concretisering van de neoliberale doctrine in de zorg waar de VS het trieste toonbeeld van is.

Recent onderzoek (gepubliceerd in The Lancet) heeft aangetoond dat de 1 % rijksten in dat land tot 15 jaar langer leven dan de 1 % armste landgenoten. Alles wijst in de richting dat  het Amerikaans zorgmodel zelf (gebaseerd op private ziekteverzekeringsmaatschappijen: de HMO’s) deze kloof nog verder doet toenemen. De gezondheidszorg in de VS is op de koop toe de duurste in de wereld.

Terug naar eigen land … Enerzijds zien we zware besparingen én kaduke hervormingen die onze huidige ‘Europese’ collectieve gezondheidszorg meer dan ooit te voren onder druk zetten. Indien het roer niet radicaal omgegooid wordt, zal dit vrij snel leiden naar een ware zorgcrisis.  En anderzijds zien we zoals eerder aangehaald het openbreken van de sector voor commerciële spelers die enkel azen op de meest winstgevende en sappige brokjes.

Even terzijde …

Een citaat uit de tekst “VISIE OP VERPLEEGKUNDE IN 2030” door de  Provinciaal Verpleegkundige directies Overleg West-Vlaanderenbewijst alvast dat we niet uit onze nek aan het kletsen zijn: “We gaan dus tegen 2030 in een acuut ziekenhuis te maken krijgen met uitsluitend complexe, hoogtechnologische zorg met een hoge turnover.” De onzichtbare hand van de stuurlui (aan wal) van de verpleegkundige beroepsorganisaties is in deze tekst duidelijk zichtbaar en gaf aanleiding voor de werkgeverskoepel Zorgnet-Icuro om de betreffende directies terug te fluiten. Er wordt immers de indruk gewekt dat men een pleidooi houdt voor de afschaffing van de HBO 5 Verpleegkunde (de vroegere A2) De verpleegkundige beroepsorganisaties voeren al geruime tijd campagne voor de afschaffing van deze waardevolle opleiding tot verpleegkundige vanuit een zeker elitair “de HBO 5 voldoet niet”  standpunt. Maar we wijken af …

Het ziekenhuis als fabriek die maximaal moet renderen

En zo evolueren we langzaam richting “industrialisering” / ontmenselijking van de zorg. De zorg wordt meer en meer opgesplitst in een reeks van aparte deelprocessen waar een holistische benadering uiteindelijk zuivere theorie blijft. Wordt de patiënt van de toekomst zoals een auto op de lopende band in de fabriek/ het ziekenhuis afgewerkt? Dit beeld is misschien ietwat overtrokken maar het geeft alvast aan waarvoor we willen waarschuwen.

Een warme, menselijke zorg waar men tijd maakt én neemt voor de patiënt draagt bij tot het genezingsproces: de mens is tenslotte een sociaal wezen en geen robot.

Ziekenhuizen inkrimpen? You must be kidding!

Iedereen die in de zorg werkt, moet niet overtuigd worden dat er méér in plaats van minder collega’s nodig zijn. Voor wat cijfermateriaal over werkbaarheid in de sector én de groeiende tekorten aan arbeidskrachten, verwijzen we graag naar het pamflet van Polsslag voor de betogingvan 21 maart.

Echter door de huidige hoge turnover in de ziekenhuizen krijgt het personeel niet meer de tijd om even op adem te komen. Continu draaien op minimumbezetting (of eronder) is heus niet de uitzondering. De personeelsnormen zijn archaïsch, niet meer van deze tijd en dienen dringend substantieel verhoogd te worden!

Laat staan dat er nog ruimte is voor de nodige verplichte en niet-verplichte bijscholingen. Die bijscholingen zijn geen overbodige luxe en dragen wel degelijk bij tot een kwalitatieve zorg.  Behalve als het ‘bijscholingen pro-forma’ zijn in het kader van accreditatie, een modetrend die pure geldklopperij lijkt voor privéfirma’s.

Ondanks dit scoren de gezondheidsdiensten in vergelijking met de andere economische sectoren heel goed wat betreft bijscholingen. Anderzijds willen we toch wel even aanstippen dat kwaliteit in de zorguit meer dan een diarree aan checklists en administratie bestaat … die bovenop “de echte zorg” komen. Uit ervaring durven we zelfs te beweren dat deze checklists niet altijd de realiteit weergeven …

Conclusie: de werkdruk in de ziekenhuizen spat eraf en toch wil men ze nog verder inkrimpen. Met alle chinezen … ’t Zal een witte woede met een zéér lange adem worden!

There Is No Alternative?

De medewerkers van Polsslag menen dat enkel een ANDERE fundamentele reorganisatie van de gezondheidszorg een antwoord kan bieden op deze dreigende neoliberale beestenboel.

We kunnen veel lessen trekken uit gelijkaardige “hervormingen” in onze buurlanden waar de besparingen en in de praktijk de afbraak van de gezondheidszorg al veel langer zijn ingezet. De marsrichting die onze regeringen nu inslaan, zal eindigen in het ravijn behalve voor de kapitaalkrachtigen.

Ons antwoord op de winstzucht van de farmaceutische industrie, de sluipende commercialisering/privatisering én de kanker van de prestatiegeneeskunde (met de bijhorende overconsumptie) is de creatie van een ééngemaakte openbare en nationale gezondheidsdienst die de verschillende gezondheidsdiensten overkoepelt, organiseert en coördineert in het belang van de volksgezondheid en niet van winst of prestige van diverse individuen of instellingen.

Dit doet denken aan de hoogtijdagen van de National Health Service (NHS) in het Verenigd Koninkrijk. De NHS kraakt vandaag echter ook in haar voegen door het ontbreken van enkele fundamentele elementen. Ten eerste: een gezondheidszorg waar men niet voldoende financiële middelen in pompt (onafhankelijk of het nu publiek of privé is) kan onmogelijk naar behoren draaien. Dit is een kwestie van politieke keuzes. Bijna 40 jaar neoliberalisme heeft duidelijke sporen nagelaten in de NHS.

Een tweede maar niet minder belangrijk element is een diepgaande democratische controle op de gezondheidszorg vanuit de bevolking. Een verregaande partijpolitieke inmenging in de zin van cliëntelisme zoals we die kennen in sommige publieke ziekenhuizen, dient vermeden te worden. Ook werknemersorganisaties en patiënten- of consumentenverenigingen dienen nauw betrokken te worden in het systeem.

Naar onze mening is dit niet mogelijk in het huidig kapitalistisch bestel dat zich vandaag de dag in een ware systeemcrisis bevindt. In alle sectoren van de maatschappij zien we gelijkaardige aanvallen. De strijd voor een andere, betere gezondheidszorg maakt integraal deel uit van de strijd voor een andere maatschappij.