Category: Non/social profit

Op de betoging van de zorg- en welzijnssectoren op 7 november waren we met drie keer zoveel als vooraf verwacht: meer dan 30.000 betogers. Woede en bezorgdheid vermengden zich in de dynamische menigte. De plannen van de verschillende regeringen zorgen ervoor dat sociaal werk steeds meer een instrument wordt om de meest kwetsbare mensen te controleren. Het blok van sociaal werkers – waarvoor werd opgeroepen door Sociaal Werk in Actie (SWA), Sociaal Werk Actienetwerk (SWAN) en Travail Social en Lutte – was groot en strijdbaar. We spraken met Simon, al bijna tien jaar sociaal werker en een voortrekker van dit blok.  

“Het OCMW is het laatste vangnet dat er bestaat: de mensen die er een beroep op doen hebben geen andere middelen van bestaan. Er valt veel te zeggen over hoe de OCMW’s werken, maar het is duidelijk dat ze een essentieel instrument zijn in de strijd tegen armoede en dat ze gefinancierd moeten worden in overeenstemming met de behoeften.”

“De herfinanciering van de OCMW’s is de eerste zorg van onze collega’s, omdat iedereen begrijpt dat onze werkomstandigheden, de stabiliteit van onze contracten en de kwaliteit van de hulp die we kunnen bieden aan mensen met een uitkering afhankelijk zijn van een fatsoenlijke financiering.”

“Samen met de kameraden van het vakbondsteam van het OCMW waar ik werk, hebben we al voor de gemeenteraadsverkiezingen gewaarschuwd voor het gevaar van de Arizona-coalitie: deze regering bereidt zich voor om fors te snijden in budgetten terwijl we extra middelen nodig hebben. Dit geldt des te meer omdat de supernota van De Wever voorziet in een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Waar denk je dat mensen die uitgesloten worden zullen aankloppen om een vervangingsinkomen te krijgen? Dit zal een bijkomende belasting van de dienstverlening van de OCMW’s betekenen en een grote extra hap uit de budgetten van de gemeenten nemen.”

“De betoging op 7 november was een eerste stap om druk uit te oefenen op de toekomstige regering. Het komt zelden voor dat werknemers uit de publieke en private sector uit heel het land schouder aan schouder staan. In onze sector is dit echter essentieel omdat de werkomstandigheden van de één grote impact hebben op die van de ander.”

“De vakbondsleiders beloven ons dat deze betoging niet eenmalig zal zijn. We moeten hen daaraan houden en ons voorbereiden op toekomstige acties door algemene vergaderingen te houden waarin sociaal werkers uit de publieke en de private sectoren samenkomen. We kunnen ons geen afwachtende houding of verdeeldheid veroorloven.”

Na deze meer dan geslaagde betoging is er nood aan een vervolg. Meer middelen voor goede zorg zullen we niet cadeau krijgen, er is strijd voor nodig. Dat er actiebereidheid is om die strijd te organiseren, zagen we. Hoog tijd voor een actieplan tot onze eisen ingewilligd zijn! Doorheen die acties moeten we het volledige systeem in vraag durven stellen. We willen geen koude kille maatschappij waar de zorg een fabriek is geleid door autoritaire managers, maar een samenleving waarin de vele talenten en mogelijkheden van iedereen ten volle tot ontplooiing kunnen komen, een samenleving met meer en toegankelijke dienstverlening.

De zorgsector, lange tijd een stille kracht achter de maatschappelijke infrastructuur van België, brak in de jaren ‘80 eindelijk uit haar ketenen en schudde het land op met de Witte Woede. Dit was een protestbeweging, geboren uit diepe verontwaardiging en een groeiend besef van de misstanden in de gezondheidszorg. De naam “Witte Woede” symboliseerde niet alleen de witte jassen van zorgverleners, maar ook hun collectieve vastberadenheid om een eind te maken aan jaren van onderwaardering en uitbuiting.

door Nick (Antwerpen) uit maandblad De Linkse Socialist

In de jaren ’80 heerste er een broeiende onvrede onder zorgverleners, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Bezuinigingen van de overheid hadden een verwoestend effect op de werkdruk en arbeidsomstandigheden in de sector. Verpleegkundigen, artsen, verzorgenden en tal van andere professionals zagen niet alleen hun eigen gezondheid ondermijnd door structurele overbelasting, maar werden ook geconfronteerd met een alarmerende daling in de kwaliteit van de zorg voor hun patiënten en cliënten. Dit was geen simpele “frustratie”, het was een open wonde die diepe sporen trok in het dagelijkse leven van de werkers.

Het was in dit klimaat dat de Witte Woede geboren werd: een vuist in de lucht tegen de neoliberale bezuinigingsagenda’s die hen keer op keer negeerden. Toen tienduizenden zorgverleners in 1989 de straat op gingen, stond de overheid met haar rug tegen de muur. Voor het eerst werd duidelijk dat de stem van de zorgsector niet zomaar gesust kon worden met vage beloftes. De eis was helder: structurele verbeteringen en waardering.

1988: begin van de Witte Woede

In 1988 brak een belangrijke staking uit bij Eigen Thuis Grimbergen, waarbij ook de gehandicaptenzorg en Bijzondere Jeugdzorg zich aansloten. Dit zorgde voor een kettingreactie aan protesten en onderhandelingen, resulterend in loonstijgingen, extra aanwervingen en betere arbeidsomstandigheden. Deze veranderingen waren geen geschenken; ze waren de vruchten van een onverzettelijke strijd.

De Witte Woede was geen kortstondige beweging; het was een volgehouden strijd die zorgde voor diepgaande veranderingen in de zorgsector. De stakingen en protesten braken niet alleen het stilzwijgen rond de problemen in de zorgsector, maar dwongen de overheid tot actie. Dit waren geen concessies, maar verworvenheden die afgedwongen werden door de vasthoudendheid van de zorgverleners die weigerden hun rug te buigen.

Ondanks de behaalde successen bleven structurele problemen in de zorg terugkeren. Bezuinigingen en neoliberale hervormingen sloegen in de jaren daarna opnieuw gaten in de zorg, met stijgende werkdruk en personeelstekorten als resultaat. Zorgverleners stonden opnieuw in de vuurlinie van onhoudbare werkomstandigheden.

De eisen van de Witte Woede: niet om te onderhandelen, maar om te winnen

De strijd van de Witte Woede was nooit bedoeld om enkel gehoord te worden; het doel was tastbare verandering. Zorgverleners kwamen samen met concrete, niet-onderhandelbare eisen:

• Hogere lonen. Zorgverleners eisten een eerlijke beloning, in verhouding tot de fysieke en mentale eisen van hun werk. Dit was geen kwestie van “iets meer salaris”, maar een eerlijke compensatie voor hun rol in de maatschappij.
• Verlichting van de werkdruk. De roep om meer personeel werd een kernpunt. Dit ging niet alleen om het verlichten van de werkdruk voor de zorgverleners zelf, maar ook om de zorgkwaliteit voor hun patiënten te waarborgen.
• Veilige werkomstandigheden en bijscholing. Zorgverleners wilden een werkplek die hun gezondheid niet ondermijnde en vroegen om regelmatige bijscholing om hoogwaardige zorg te kunnen blijven leveren.
• Erkenning en respect. Er was een diepgaande vraag naar maatschappelijke en politieke erkenning. Het was tijd dat de samenleving de zorg niet langer als vanzelfsprekend beschouwde.

Het is duidelijk dat de eisen van zorgwerkers uit de jaren ‘80 nog steeds overeenkomen met de eisen die vandaag worden gesteld.

Pandemie en dreigende implosie van de zorg

De coronaperiode in België bracht de tekortkomingen van het zorgsysteem opnieuw scherp in beeld. De COVID-19-pandemie legde een immense druk op zorgverleners, die met onvoldoende middelen en personeel moesten vechten tegen een ongekende gezondheidscrisis. Bezuinigingen en een gebrek aan investeringen hadden de zorgsector kwetsbaar gemaakt voor de schok van de pandemie.

Tijdens de pandemie stonden zorgverleners in de frontlinie, geconfronteerd met een gebrek aan persoonlijke beschermingsmiddelen, lange werkdagen en een overweldigende werkdruk. De pandemie maakte duidelijk dat de eerdere successen van de Witte Woede niet voldoende waren om de structurele problemen in de zorgsector op te lossen.

Radicale verandering nodig

Op 7 november laatstleden gingen meer dan 30.000 zorgverleners de straat op. Deze protesten onderstrepen de urgentie van hun boodschap en herinneren ons eraan dat de eisen van de Witte Woede nog altijd niet vervuld zijn. In een samenleving waar de zorgbehoeften blijven groeien en vergrijzing aan de horizon staat, zijn de problemen waarmee de Witte Woede oorspronkelijk streed actueler dan ooit. De voorspellingen zijn onheilspellend: tegen 2040 dreigt België een tekort te hebben van maar liefst 124.000 zorgverleners. 

De huidige situatie vraagt om een onbuigzame houding van het zorgpersoneel. Het is tijd om terug te vechten tegen de misleidende beloften van partijen die de belangen van de arbeidersklasse al te vaak hebben verraden. De vakbonden mogen zich niet blindstaren op de sociaaldemocratie, maar moeten druk zetten met een duidelijk opbouwend actieplan. We mogen het momentum van 7 november niet verliezen en de strijd verder organiseren! 

Er zijn fundamentele, radicale hervormingen nodig, geen kortetermijnoplossingen. De vakbonden moeten de stem van zorgverleners kracht bijzetten door vastberaden vast te houden aan onze eisen: verlichting van werkdruk, loonsverhogingen, collectieve arbeidsdurvermindering met bijkomende aanwervingen en investeringen die de zorgsector van voldoende middelen voorzien om in deze eisen te voldoen. Alleen door aanhoudende druk kunnen we deze eisen afdwingen. 

Van strijd naar maatschappijverandering

De Witte Woede toont aan dat collectieve actie werkt. Het verhaal van deze beweging is niet alleen een deel van de geschiedenis, maar een levende herinnering aan wat solidariteit kan bereiken. Het is een bewijs dat wanneer zorgverleners hun krachten bundelen en hun stem verheffen, de samenleving niet anders kan dan luisteren. 

De strijd van de Witte Woede is nog lang niet voorbij. Zorgverleners hebben recht op eerlijke lonen, menselijke werkdruk en waardering. Zonder de inzet en kracht van deze zorgverleners dreigt de sector ineen te storten, en daarmee de basis van onze maatschappij.

Een zorgsector in een socialistische maatschappij betekent dat niemand achterblijft. We strijden voor een samenleving die zorg draagt voor al haar leden, waarin solidariteit en gelijkheid centraal staan. Dit systeem is rot tot op het bot; het kapitalisme heeft herhaaldelijk aangetoond niet in staat te zijn om de behoeften van de zorgverleners en de samenleving als geheel te vervullen. Het is tijd voor een maatschappij die werkelijk voor iedereen zorgt. Stop het kapitalisme en werk samen aan een socialistische toekomst waarin de zorgsector floreert en iedereen de zorg krijgt die hij of zij verdient.

Afgelopen vrijdagmiddag verzamelden enkele tientallen mensen, voornamelijk leden van het verplegend personeel, zich aan de poorten van het St Pieters-ziekenhuis in Brussel om de aanhoudende genocide aan te klagen, met bijzondere aandacht voor de aanvallen op de verschillende gezondheidsinstellingen in de Gazastrook en Libanon.

Er werden verschillende toespraken gehouden, waaronder door een Palestijnse arts die erop wees dat er de afgelopen maanden meer dan duizend zorgwerkers omkwamen door de bommen. Honderden anderen worden gevangengehouden en gemarteld.

Iemand van ‘Geneeskunde voor het Volk’ die twaalf jaar geleden naar Gaza ging, getuigde ook van de lange moed van Palestijnse gezondheidswerkers die al tientallen jaren onder vreselijke omstandigheden werken.

Een vertegenwoordiger van Ulysse, een dienst voor mentale gezondheidszorg voor vluchtelingen die in afwachting zijn van een verblijf in België, benadrukte dat “de angst en wanhoop veroorzaakt door de situatie van extreem geweld in Gaza, gecombineerd met het gebrek aan opvang en bescherming in België, ernstige schadelijke gevolgen hebben voor de geestelijke gezondheid van de betrokken patiënten.”

We verwelkomen deze actie, die ook andere vakbondsdelegaties, in de gezondheidszorg en elders, kan aanmoedigen om als dusdanig deel te nemen aan de beweging tegen genocide, via democratisch besliste solidariteitsacties en moties, en door deel te nemen aan betogingen tegen genocide met vakbondsvlaggen en spandoeken, enz.

Dit zijn belangrijke stappen voorwaarts die druk kunnen uitoefenen ten voordele van een campagne voor een arbeidersboycot om te weigeren op Belgische bodem wapens en militaire uitrusting voor Israël te produceren of te verhandelen.

Internationale solidariteit tegen genocide en onderdrukking!

Interview. AZ Sint-Jan moet openbaar ziekenhuis blijven

ACOD-LRB West-Vlaanderen weert zich met een voorbeeldige campagne tegen de aanvallen op de zorgverstrekking en het personeel van het AZ Sint-Jan ziekenhuis Brugge. Dat is het laatste openbare ziekenhuis van West-Vlaanderen. We spraken met Stan Geernaert, voorzitter van de LRB-jongeren, militant bij ACOD en tewerkgesteld op de spoedafdeling van AZ Sint-Jan. 

Interview door Andrej uit maandblad De Linkse Socialist

Hoe kwam het zo ver dat het AZ Sint-Jan het laatste openbare ziekenhuis in de provincie is?

“Op 1 november 2023 werd het laatste publieke ziekenhuis in Oostende geprivatiseerd. Het Henri Serruysziekenhuis in Oostende scheurde zich los van het AZ Sint-Jan in Brugge en fuseerde met het AZ Damiaan tot één groot Oostends ziekenhuis.”

“Sinds de privatisering van Serruys staat de kwaliteit van de zorg onder druk. Op VRT NWS verscheen op 18 april een artikel waarin getuigen praten over een toxische sfeer en veel wantrouwen. Sinds de fusie vertrokken al heel wat werknemers en de personeelsuitval door ziekte is niet te overzien. Ook de werkdruk is dramatisch toegenomen, de teams zijn er te klein en er is bijna geen marge meer om ziektes en verloven op te vangen.” 

“Recent voerde een extern bureau een audit uit op de spoedafdeling van Damiaan en die is uiterst kritisch. De kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de patiënt komt in het gedrang. De focus ligt op meer behandelingen, minder tijd per behandeling, financiering van prestaties en niet op kwaliteitsvolle zorg. Ten slotte hekelt de audit ook de chaos en heeft het ernstige bedenkingen over de leiding van de eengemaakte spoedafdeling. Medewerkers worden niet gehoord door het management en er is te weinig appreciatie voor het harde werk van het personeel.”

Dat willen ze nu ook in het AZ Sint-Jan bekomen?

“Vorig jaar ontstond er al onrust op de gemeenteraad toen de vraag rond fusie en eventuele privatisering van het AZ Sint-Jan gesteld werd. Uit het antwoord van burgemeester Dirk de Fauw (CD&V) konden we opmaken dat er een zekere druk van de katholieke zuil wordt uitgeoefend in de richting van een privatisering van het AZ Sint-Jan.” 

“Een eengemaakt openbaar Brugs ziekenhuis kan en mag zeker, maar we zullen ons blijven verzetten tegen een privatisering. Als we zien wat dit in Oostende heeft teweeggebracht, moeten we absoluut eenzelfde of misschien wel erger scenario in Brugge vermijden. Daarom hebben we een campagne opgestart voor een sterke publieke zorg voor iedereen onder de slogan: niet winst, maar welzijn.”

“Met een opvallende actie tijdens de 1 mei-optocht in Brugge werd de campagne opgestart. Op 3 juni voerde ABVV-ACOD actie aan het AZ Sint-Jan te Brugge. Niet toevallig net voor de verkiezingen van 9 juni. De Europese Commissie wil dat België 30 miljard euro bespaart en een groot deel daarvoor willen ze vinden in de zorg. 30 miljard, dat is drie keer het jaarlijks budget voorzien voor ziekenhuizen. Met een rechts beleid krijgt de gezondheidszorg de rekening toegestopt. Met een links beleid doen we de rekeningen kloppen door het geld te halen waar het zit.”

Waarom is publieke zorg net nu zo belangrijk?

“Als de volgende regering alleen bespaart, zal de rekening zéér pijnlijk zijn voor alle werknemers, voor werklozen, voor wie arbeidsongeschikt is, voor alle gezinnen in ons land. Veel mensen stellen nu al medische zorg uit omdat ze de factuur vrezen. In 2023 ging het 90.000 mensen! Uitgaven voor gezondheidszorg slorpen een serieus deel van het gezinsbudget op voor wie ziek is. Rusthuizen zijn bijna onbetaalbaar: gemiddeld €2200/maand, zonder medicijnen, tegenover een gemiddeld pensioen van €1900/maand. Huisartsen zijn overbevraagd en lassen steeds vaker een patiëntenstop in.” 

“De besparingsmaatregelen werken de privatisering van de zorg in de hand! Nochtans is een publiek ziekenhuis de beste garantie voor betaalbare zorg. De aanwezigheid van een publiek ziekenhuis werkt immers regulerend. Als er publieke zorg in de nabijheid is, zal dat alle prijzen in de buurt drukken. Privézorg zit in de handen van privéondernemers, van bepaalde grote bedrijven. En dat is toch een groot verschil in benadering naar de zorg toe. Je hebt de winstlogica, die vooral primeert bij de private zorginstellingen. En dan heb je eigenlijk ook de patiëntveiligheid en de kwaliteitszorg. Die zaken primeren uiteraard bij de publieke zorg.” 

“Als we het over de patiëntveiligheid en de kwaliteitszorg hebben dan zien we dat in bepaalde publieke centra het bovennormpersoneel ongeveer 30% is. Dat betekent dat bovenop de norm van 100% die door het RIZIV bepaald is, er 30% bij komt. Bij de rusthuizen die afhankelijk zijn van steden en gemeenten, de vroegere OCMW rusthuizen, is er een bovennormpersoneel van ongeveer 30%. Bij de rusthuizen onder een VZW’s, dan zit je al met private spelers, varieert dit rond de 15%. Dat is juist het bedrag dat nog gesubsidieerd wordt door de overheid. Bij de echte privéspelers, de profitorganisaties, is er geen bovennormpersoneel.” 

“Het maakt dat de werkdruk in een privaat rusthuis of ziekenhuis veel hoger is. Er is veel minder marge voor mensen die uitvallen door ziekte of andere afwezigheden, zoals verlof. In de publieke zorg is er meer marge en zijn er dus ook meer handen aan bed.”

“Voor het personeel zijn er ook verschillen tussen de publieke en de private zorgsector. Het hangt af van je statuut en er zijn plaatselijke verschillen. Als er een uitgebouwde vakbond is die zijn werk doet, zijn de voorwaarden die het personeel collectief kan afdwingen beter.” 

De campagne ‘Niet winst maar welzijn’ wil het openbare karakter van het AZ Sint-Jan behouden, maar roept ook breder op tot meer publieke zorg?

“Het is belangrijk dat we het ziekenhuis publiek kunnen houden omwille van de betaalbaarheid en toegankelijkheid. We mogen niet aan klassengeneeskunde doen, waarbij sommigen bepaalde aspecten van de zorg of geneeskunde niet kunnen betalen. Zorg moet toegankelijk en betaalbaar zijn. Dat vereist een uitbouw van de publieke zorg.”

“Openbare diensten zijn de motor van de samenleving. Het dagelijkse leven kan niet zonder de inspanning van die duizenden mensen die voor openbaar vervoer, onderwijs, zorg, cultuur en zoveel meer zaken zorgen. De lokale besturen zijn een cruciale speler omdat ze heel dicht bij de burgers staan en actief zijn op veel van die domeinen, zoals onderwijs en zorg. Zorg is met name heel belangrijk, een samenleving zonder zorg voor elkaar is geen samenleving.” 

“Zorg is de lijm die alles samenhoudt. Als we niet zorgen voor mensen, zijn er niet genoeg mensen met de energie en kracht om hun dagelijks werk te doen. Zorg valt in die zin onder wat met een duur woord reproductieve arbeid wordt genoemd. Dat is alle arbeid die ervoor zorgt dat onze samenleving op een dagelijkse basis kan voortbestaan.”

Hoe kunnen we deze strijd winnen?

“We moeten als vakbond veel strategischer nadenken. Wie zijn onze mensen, wat zijn onze doelen en welke middelen zetten we in om die doelen te bereiken? Ons doel voor de zorgsector is heel duidelijk: het behouden en uitbreiden van de openbare zorginfrastructuur en voorzieningen. We willen een betere toegankelijkheid en een groter aanbod. Hoe gaan we de strijd hiervoor aan? We moeten de publieke opinie veel meer aan onze kant krijgen, onder meer door campagne te voeren.”

“De campagne ‘Niet winst, maar welzijn’ is vanuit West-Vlaanderen opgestart, maar het moet volgens mij verder gaan. Dit is een strijd die veel mensen beroert. Commercialisering en privatisering van de zorg, is iets waar de meeste mensen niet naartoe willen. Er is een groot potentieel om de bredere werkende bevolking mee te krijgen in onze strijd. We zullen dat bereiken door veel meer in te zetten op communicatie en campagnes. Dat doen we in de bredere samenleving, in de publieke ruimte. Maar ook op de werkvloer, door militanten vormingen te laten geven over de gevaren van privatisering, door gesprekken op de werkvloer aan te gaan. Het is immers daar dat we een kracht kunnen uitbouwen waarmee we een tegengewicht bieden tegen die krachten van privatisering die vandaag nog steeds heel sterk zijn. Daar moeten we ons ook geen illusies over maken.”

“We boksen tegen iets op, maar hebben de mogelijkheden om een tegenmacht uit te bouwen. Dat is wat wij als vakbond moeten doen.” 

“Met ACOD LRB stuurden we een engagementsverklaring naar parlementsleden en lokale mandatarissen. We vroegen om maximaal werk te maken van de versterking van de publieke zorg en om die niet af te stoten, te privatiseren of te commercialiseren. We hebben ongeveer 270 handtekeningen uit heel Vlaanderen, uit heel veel belangrijke centrumsteden, van toch wel een aantal vooraanstaande figuren, uit de progressieve partijen, maar ook uit soms onverwachte hoek, soms uit andere partijen, ook veel mensen van lokale lijsten die zich achter dat voorstel scharen.”

“Het maakt duidelijk dat we als vakbond een belangrijke factor zijn in deze strijd. Veel politici erkennen dit door onze engagementsverklaring te ondertekenen. Het is ook duidelijk dat we het samen met elkaar moeten doen. We hebben elkaar nodig, de progressieve krachten in dit land, vanuit de politieke zijde, maar ook vanuit het middenveld. Samen gaan we de strijd aan om de openbare diensten te realiseren die we als samenleving verdienen.” 

Volg deze strijd via de website nietwinstmaarwelzijn.be, waar er ook een podcast te horen is.

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een werknemer uit de gezinszorg aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je daar actief bij de vakbond?

“Ik ben Laurent en werk bij Gezinszorg Villers (PC 318.02, sector gezinszorg). Wij zijn actief in de regio Antwerpen met een 500-tal medewerkers. Als delegee voor BBTK-ABVV heb ik een mandaat binnen de syndicale delegatie.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Net zoals andere organisaties in de sector (en daarbuiten) worden wij geconfronteerd met een hoge werkdruk en vele zieken. Dit wordt in de hand gewerkt door de stijgende levensduurte (duurdere boodschappen, energiefactuur, hogere medische kosten). Er is een grote zorgvraag maar door de hoge kosten moeten cliënten besparen op deze zorg of stellen deze uit. Het aantal cliënten neemt niet af (het aantal aanvragen stijgt zelfs) maar het gemiddeld aantal uren per cliënt daalt. De zorgnood blijft wel dezelfde. Hetzelfde presteren op minder uren maakt de job complexer en zorgt voor personeelsverloop.”

“Door de beslissing van het kabinet van Frank Vandenbroucke (Vooruit) om vanaf 1/1/2023 meer ingrepen in daghospitalisatie te laten plaatsvinden, verschuift de zorgzwaarte gedeeltelijk naar de thuiszorg. Zogezegd om de maatschappelijke kost van de ziekenhuizen te verlagen en het probleem van personeels- en beddentekort aan te pakken, maar in feite wordt er een stukje hete aardappel doorgeschoven.”

Wat verwacht je van de betoging?

“Het is hallucinant dat in de regeringsnota’s de zieken opnieuw in het vizier komen: de dames en heren politici gaan hiermee compleet voorbij aan de realiteit. Het is een doelbewuste strategie van verdeel en heers: zieken en niet-zieken worden tegen elkaar opgezet. Het is belangrijk in te gaan tegen deze perverse, patronale logica en de oorzaken te ontmaskeren. Dit zijn collectieve problemen die collectieve oplossingen vereisen. In 2023 bracht de BBTK met de campagne F*CK DE WERKDRUK de eis naar voren van collectieve arbeidsduurvermindering voor alle werknemers.”

“Ik vind dat deze eis terug prominent in het debat moet komen en op tafel moet liggen bij onderhandelingen. De vakbonden zijn in staat om deze eis verder te populariseren. En het mag ook ietsje meer zijn: voor voltijdse jobs een 32-urenweek zonder loonverlies, zonder extra werkdruk en met bijkomende aanwervingen. Dit zou de job ook veel aantrekkelijker maken. Op 7 november moeten we een vuist maken, maar er zal ook een vervolg met een echt mobilisatie- en actieplan nodig zijn.”

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een personeelslid van een ziekenhuis aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je actief bij een vakbond?

“Mijn naam is Karim, ik ben brancardier in een openbaar ziekenhuis in Brussel en ik ben al ongeveer twintig jaar vakbondsafgevaardigde.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Het is cruciaal dat we op 7 november met veel mensen op straat komen omdat de situatie in de gezondheidssector niet langer draaglijk is. De beloften van het covid-tijdperk zijn snel vergeten.  De crisis in de sector op het hoogtepunt van de pandemie is nu nog acuter: verloop van personeel, wijdverspreide ontevredenheid over slechte arbeidsomstandigheden, steeds autoritairder management, verslechtering van de kwaliteit van zorg … We kunnen alleen rekenen op onze mobilisatie en het opbouwen van een krachtsverhouding tegenover de overheid en de werkgevers. We moeten vechten voor een loonsverhoging en een einde maken aan management dat alleen denkt in termen van excel-grafieken en repressie. Maak plaats voor mensen!”

Wat verwacht je van de betoging?

“Veel volk, strijdbaarheid, sterke eisen, maar vooral perspectieven voor de strijd. Het is vrij duidelijk dat de volgende federale regering opnieuw de gezondheidszorg, sociale voorzieningen en openbare diensten zal aanvallen. Eén mobilisatie, hoe massaal ook, zal niet genoeg zijn om de verantwoordelijken voor de huidige dramatische situatie te doen buigen. Er is dringend discussie nodig over een actieplan op basis van offensieve eisen!”

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een opvoeder aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je actief bij een vakbond?

Ik werk als begeleider in de gehandicaptenzorg, binnen de non-profit sector. Hoewel ik momenteel nog niet actief ben binnen de vakbond, hoop ik binnen vier jaar mee op de lijst te staan en mijn steentje bij te dragen. Intussen heb ik wel goede contacten met de vakbondsafgevaardigden en probeer ik, dankzij mijn vroegere syndicale ervaring, achter de schermen de delegatie te ondersteunen.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Als je kijkt naar wat er op tafel ligt bij de regeringsonderhandelingen, lijken echte investeringen in de zorgsector verder weg dan ooit. De sector is enorm versnipperd en het is cruciaal om te volgen wat er op elk beleidsniveau gebeurt. Nu Vooruit de Vlaamse minister van Welzijn levert met Gennez, moeten we op 7 november massaal in Brussel staan, niet alleen om de regering onder druk te zetten, maar ook om te zorgen dat de vakbondsleiding deze strijd serieus voert. Hoewel er 1 miljard extra budget wordt beloofd, is dat een druppel op een hete plaat.”

“In de dagelijkse praktijk werken we bijna altijd onderbezet, komen we niet verder dan basiszorg, en nemen de overuren toe omdat collega’s uitvallen door de werkdruk. Het is onmogelijk om compensatie op te nemen omdat we al met te weinig mensen zijn. De directie probeert oplossingen te vinden, maar de kern van het probleem is structureel. De wachtlijsten voor zorgbudgetten zijn eindeloos, en de zorgzwaarte neemt toe zonder dat er extra personeel komt.”

“Het Persoonsvolgend Budget (PVB) lijkt op het eerste gezicht een stap vooruit, maar is eigenlijk een neoliberaal besparingsbeleid. Zorg wordt geprivatiseerd en mensen met een handicap worden gedwongen hun eigen zorg te regelen, terwijl dit een collectieve verantwoordelijkheid zou moeten zijn. Mensen met een handicap en het zorgpersoneel worden niet gehoord. Hier moet dringend verandering in komen, maar deze eisen mis ik oprecht.”

“We zitten allemaal op ons tandvlees. Werken in de zorg is de mooiste job, maar als er geen echte hervormingen en investeringen komen – in de vorm van loonsverhoging, arbeidsduurverkorting zonder loonverlies, en meer personeel – zal de sector leeglopen. Tijdens de coronapandemie stonden mensen te applaudisseren, maar nu worden we simpelweg uitgeperst. De mensen waar wij voor zorgen, verdienen de beste zorg, en dat kan alleen als er ook voor ons wordt gezorgd.”

Wat verwacht je van de betoging?

“Op veel plekken en van mensen in de sector hoor ik dat er actiebereidheid is, maar van de vakbondsleiding komt weinig beweging. Het lijkt alsof ze vertrouwen hebben in de sociaaldemocratie nu Vooruit aan de macht is. Toch verwacht ik dat er veel mensen op de been zullen zijn.” 

“Bij ons op het werk zitten we op een historisch moment, we zullen moeten kiezen wie kan gaan betogen en wie blijft voor de basisbezetting. Dit protest kan het startschot zijn voor een ‘hete herfst’. Laten we niet het momentum niet verliezen en zoals in 2014 samen bouwen aan een krachtsverhouding die de zorg en andere sectoren weer op de kaart zet. Er is dringend nood aan een intersectoraal opbouwend actieplan. Waar wacht de vakbondsleiding op?”

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een sociaal werker aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je daar actief bij de vakbond?

“Ik ben al bijna 10 jaar maatschappelijk werker bij het OCMW.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Het OCMW is het laatste vangnet: de mensen die er een beroep op doen hebben geen andere middelen van bestaan. Er valt veel te zeggen over hoe de OCMW’s werken, maar het is duidelijk dat ze een essentieel instrument zijn in de strijd tegen armoede en dat ze gefinancierd moeten worden in overeenstemming met de behoeften.”

“De herfinanciering van de OCMW’s is de eerste zorg van onze collega’s, want iedereen begrijpt dat onze werkomstandigheden en de stabiliteit van onze contracten afhangen van een degelijke financiering, net als de kwaliteit van de bijstand die we kunnen verlenen aan de ontvangers van sociale bijstand.”

“Met de vakbondsdelegatie van het OCMW waar ik werk, hebben we al voor de verkiezingen gewaarschuwd voor het gevaar van de Arizona-coalitie: deze regering bereidt grote besparingen voor op budgetten waar we extra middelen nodig hebben. Daar komt de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd nog bovenop. Op welke deur zullen mensen die hun uitkering verliezen aankloppen om een vervangingsinkomen te krijgen? Die maatregel zal de dienstverlening van de OCMW’s verder onder druk zetten.”

Wat verwacht je van de betoging?

“De betoging op 7 november is een eerste stap om druk uit te oefenen op de toekomstige regering. Het gebeurt zelden dat personeel uit de publieke en private sectoren, uit het noorden en het zuiden, schouder aan schouder staan. In onze sector is dit echter essentieel omdat de werkomstandigheden van de één een grote impact hebben op die van de ander.”

“De vakbondsleiders beloven ons dat deze demonstratie niet eenmalig zal zijn, en dat is ook nodig: zodra 7 november voorbij is, moeten we de volgende acties voorbereiden op algemene vergaderingen met sociaal werkers uit de publieke sector en de vrijwilligerssector. We kunnen ons geen afwachtende houding of verdeeldheid veroorloven.” 

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een weerbare verpleegkundige aan het woord.

Tijdens de coronacrisis werden er mooie sociale akkoorden afgesloten, maar één mooi akkoord kan decennialange onderfinanciering en onderinvesteringen niet recht trekken! Denken we maar aan het ‘corona-akkoord’ van de zomer van 2020 ten bedrage van 1 miljard euro voor de federale sectoren van de gezondheidszorg (een historisch recordbedrag voor de sector) Maar de coronacrisis ligt ondertussen al enkele jaren achter ons …

Het blijft ons verbazen hoe beleidsmakers zich gedragen als het orkest op de Titanic als het over de zorgcrisis gaat. Die crisis neemt meer en meer problematische proporties aan. Méér dan 10 jaar geleden waarschuwden we al voor wat we vandaag meemaken – en dan wisten we nog niet van de coronacrisis én gevolgen. De toxische combinatie van hoge werkdruk, gevraagde hyperflexibiliteit/asociale uurroosters en het heuse brokkenparcours in de hervormingen in de zorgberoepen en de opleidingen hiertoe leiden tot een perfecte storm, namelijk de nakende implosie van een eertijds kwalitatieve gezondheidszorg. 

Het atomiseren van het verpleegkundig zorgdomein met nieuwe zorgberoepen (en bijhorende strikte hiërarchie en verantwoordelijkheden) en het verleggen van (delegeerbare) taken is NIET de oplossing! In ons land hebben/hadden we de traditie van een relatief vlakke hiërarchie in de zorg. In het buitenland werkt men doorgaans met meer hiërarchie … maar daar is er OOK sprake van een zorgcrisis. Het nieuwe concept van ‘het gestructureerd zorgteam’ lijkt ons een zuivere theoretische mirakeloplossing, gedropt vanuit een academische ivoren toren … 

De cijfers van het stijgend ziekteverzuim zijn ook niet om vrolijk van te worden. In de algemene ziekenhuizen bedroeg dit in 2022 11,4%: 4% langer dan 1 jaar, 3,3% tussen 30 dagen en 1 jaar en 4,1% minder dan 30 dagen. (Belfius-analyse van de algemene ziekenhuizen) “Ongeveer 1 op de 25 werknemers in de zorgsector was in 2023 langer dan een jaar afwezig van het werk wegens ziekte. Dat blijkt uit een steekproef van Securex bij 5.880 werknemers uit 1.079 instellingen (onder meer ziekenhuizen, ouderenzorg, revalidatiecentra en thuisverpleging). Dat is 13 procent meer dan in 2021. Securex spreekt van een zorgwekkende stijging.” (VRT NWS 24/04/’24)

Het personeelstekort is géén oorzaak, maar een gevolg van de voorgenoemde elementen die de vicieuze cirkel doen verder draaien. Enkele ontnuchterende feiten: iets minder dan 20% van de verpleegkundigen verlaten het beroep binnen de twee jaar, in totaal oefent 40% van de verpleegkundigen de functie niet uit. Vóór de coronacrisis bedroeg een gemiddelde loopbaan in de zorg … 7 jaar! Er is dus géén tekort aan personeel … maar ze gaan massaal lopen uit de sector! 

Men moet dus iets doen aan de redenen waarom collega’s gaan lopen. De systematische uitstroom uit de zorgsector zal door “het bricoleren in de marge” niet stoppen, integendeel! 

Het wordt hoog tijd voor fundamentele, structurele oplossingen: een logische herziening van de zorgladder, kwalitatieve opleidingen … én een collectieve arbeidsduurvermindering in de vorm van een 32 urenweek voor al het personeel in de zorgsector zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen. 

Voor een uitgesproken ‘vrouwensector’ (80%) die grotendeels op deeltijdse arbeid draait, betekent dit voor de deeltijdsen een loonsverhoging en voor de voltijdsen vermindering van de druk en een betere combinatie werk-privé. 

De eis tot collectieve arbeidsduurvermindering klinkt op het eerste zicht contra-intuïtief, maar op basis van de beschikbare data lijkt dit de enige maatregel die heel wat positieve effecten tegelijkertijd kan hebben. 

De beoogde effecten van deze maatregel zijn: meer instroom in de zorgberoepen, veel minder uitstroom, meer concurrentie met de zuivere for-profit sectoren waar de zorgsector qua loon en extralegale voordelen niet kan aan tippen, meer loon voor de deeltijdsen, eventuele verhoging van de contracturen van de huidige deeltijdsen naar voltijds, een betere werk-privé balans, meer jobtevredenheid …

Deeltijds werk in vast instellingsverband wordt stilletjes aan de regel tegenwoordig in de zorg. Doorgaans worden de overige uren aangevuld/bijgeklust met interim, dagcontracten, projectverpleegkunde, een bijjob, waar men de uren ZELF kiest. Dat is een individuele oplossing voor een collectief probleem. Wij kiezen voor een collectieve oplossing voor een collectief probleem!

De industrialisering/ontmenselijking van de zorg via o.a. doorgedreven digitalisering en toename van een controlerende hiërarchie als antwoord op het groeiende personeelstekort werkt contraproductief. Dit bandwerk zoals in een fabriek werkt vervreemding van de arbeid in de hand; de sector verliest zo zijn ziel.