“Zorg moet toegankelijk en betaalbaar zijn. Dat vereist een uitbouw van de publieke zorg”

Interview. AZ Sint-Jan moet openbaar ziekenhuis blijven

ACOD-LRB West-Vlaanderen weert zich met een voorbeeldige campagne tegen de aanvallen op de zorgverstrekking en het personeel van het AZ Sint-Jan ziekenhuis Brugge. Dat is het laatste openbare ziekenhuis van West-Vlaanderen. We spraken met Stan Geernaert, voorzitter van de LRB-jongeren, militant bij ACOD en tewerkgesteld op de spoedafdeling van AZ Sint-Jan. 

Interview door Andrej uit maandblad De Linkse Socialist

Hoe kwam het zo ver dat het AZ Sint-Jan het laatste openbare ziekenhuis in de provincie is?

“Op 1 november 2023 werd het laatste publieke ziekenhuis in Oostende geprivatiseerd. Het Henri Serruysziekenhuis in Oostende scheurde zich los van het AZ Sint-Jan in Brugge en fuseerde met het AZ Damiaan tot één groot Oostends ziekenhuis.”

“Sinds de privatisering van Serruys staat de kwaliteit van de zorg onder druk. Op VRT NWS verscheen op 18 april een artikel waarin getuigen praten over een toxische sfeer en veel wantrouwen. Sinds de fusie vertrokken al heel wat werknemers en de personeelsuitval door ziekte is niet te overzien. Ook de werkdruk is dramatisch toegenomen, de teams zijn er te klein en er is bijna geen marge meer om ziektes en verloven op te vangen.” 

“Recent voerde een extern bureau een audit uit op de spoedafdeling van Damiaan en die is uiterst kritisch. De kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de patiënt komt in het gedrang. De focus ligt op meer behandelingen, minder tijd per behandeling, financiering van prestaties en niet op kwaliteitsvolle zorg. Ten slotte hekelt de audit ook de chaos en heeft het ernstige bedenkingen over de leiding van de eengemaakte spoedafdeling. Medewerkers worden niet gehoord door het management en er is te weinig appreciatie voor het harde werk van het personeel.”

Dat willen ze nu ook in het AZ Sint-Jan bekomen?

“Vorig jaar ontstond er al onrust op de gemeenteraad toen de vraag rond fusie en eventuele privatisering van het AZ Sint-Jan gesteld werd. Uit het antwoord van burgemeester Dirk de Fauw (CD&V) konden we opmaken dat er een zekere druk van de katholieke zuil wordt uitgeoefend in de richting van een privatisering van het AZ Sint-Jan.” 

“Een eengemaakt openbaar Brugs ziekenhuis kan en mag zeker, maar we zullen ons blijven verzetten tegen een privatisering. Als we zien wat dit in Oostende heeft teweeggebracht, moeten we absoluut eenzelfde of misschien wel erger scenario in Brugge vermijden. Daarom hebben we een campagne opgestart voor een sterke publieke zorg voor iedereen onder de slogan: niet winst, maar welzijn.”

“Met een opvallende actie tijdens de 1 mei-optocht in Brugge werd de campagne opgestart. Op 3 juni voerde ABVV-ACOD actie aan het AZ Sint-Jan te Brugge. Niet toevallig net voor de verkiezingen van 9 juni. De Europese Commissie wil dat België 30 miljard euro bespaart en een groot deel daarvoor willen ze vinden in de zorg. 30 miljard, dat is drie keer het jaarlijks budget voorzien voor ziekenhuizen. Met een rechts beleid krijgt de gezondheidszorg de rekening toegestopt. Met een links beleid doen we de rekeningen kloppen door het geld te halen waar het zit.”

Waarom is publieke zorg net nu zo belangrijk?

“Als de volgende regering alleen bespaart, zal de rekening zéér pijnlijk zijn voor alle werknemers, voor werklozen, voor wie arbeidsongeschikt is, voor alle gezinnen in ons land. Veel mensen stellen nu al medische zorg uit omdat ze de factuur vrezen. In 2023 ging het 90.000 mensen! Uitgaven voor gezondheidszorg slorpen een serieus deel van het gezinsbudget op voor wie ziek is. Rusthuizen zijn bijna onbetaalbaar: gemiddeld €2200/maand, zonder medicijnen, tegenover een gemiddeld pensioen van €1900/maand. Huisartsen zijn overbevraagd en lassen steeds vaker een patiëntenstop in.” 

“De besparingsmaatregelen werken de privatisering van de zorg in de hand! Nochtans is een publiek ziekenhuis de beste garantie voor betaalbare zorg. De aanwezigheid van een publiek ziekenhuis werkt immers regulerend. Als er publieke zorg in de nabijheid is, zal dat alle prijzen in de buurt drukken. Privézorg zit in de handen van privéondernemers, van bepaalde grote bedrijven. En dat is toch een groot verschil in benadering naar de zorg toe. Je hebt de winstlogica, die vooral primeert bij de private zorginstellingen. En dan heb je eigenlijk ook de patiëntveiligheid en de kwaliteitszorg. Die zaken primeren uiteraard bij de publieke zorg.” 

“Als we het over de patiëntveiligheid en de kwaliteitszorg hebben dan zien we dat in bepaalde publieke centra het bovennormpersoneel ongeveer 30% is. Dat betekent dat bovenop de norm van 100% die door het RIZIV bepaald is, er 30% bij komt. Bij de rusthuizen die afhankelijk zijn van steden en gemeenten, de vroegere OCMW rusthuizen, is er een bovennormpersoneel van ongeveer 30%. Bij de rusthuizen onder een VZW’s, dan zit je al met private spelers, varieert dit rond de 15%. Dat is juist het bedrag dat nog gesubsidieerd wordt door de overheid. Bij de echte privéspelers, de profitorganisaties, is er geen bovennormpersoneel.” 

“Het maakt dat de werkdruk in een privaat rusthuis of ziekenhuis veel hoger is. Er is veel minder marge voor mensen die uitvallen door ziekte of andere afwezigheden, zoals verlof. In de publieke zorg is er meer marge en zijn er dus ook meer handen aan bed.”

“Voor het personeel zijn er ook verschillen tussen de publieke en de private zorgsector. Het hangt af van je statuut en er zijn plaatselijke verschillen. Als er een uitgebouwde vakbond is die zijn werk doet, zijn de voorwaarden die het personeel collectief kan afdwingen beter.” 

De campagne ‘Niet winst maar welzijn’ wil het openbare karakter van het AZ Sint-Jan behouden, maar roept ook breder op tot meer publieke zorg?

“Het is belangrijk dat we het ziekenhuis publiek kunnen houden omwille van de betaalbaarheid en toegankelijkheid. We mogen niet aan klassengeneeskunde doen, waarbij sommigen bepaalde aspecten van de zorg of geneeskunde niet kunnen betalen. Zorg moet toegankelijk en betaalbaar zijn. Dat vereist een uitbouw van de publieke zorg.”

“Openbare diensten zijn de motor van de samenleving. Het dagelijkse leven kan niet zonder de inspanning van die duizenden mensen die voor openbaar vervoer, onderwijs, zorg, cultuur en zoveel meer zaken zorgen. De lokale besturen zijn een cruciale speler omdat ze heel dicht bij de burgers staan en actief zijn op veel van die domeinen, zoals onderwijs en zorg. Zorg is met name heel belangrijk, een samenleving zonder zorg voor elkaar is geen samenleving.” 

“Zorg is de lijm die alles samenhoudt. Als we niet zorgen voor mensen, zijn er niet genoeg mensen met de energie en kracht om hun dagelijks werk te doen. Zorg valt in die zin onder wat met een duur woord reproductieve arbeid wordt genoemd. Dat is alle arbeid die ervoor zorgt dat onze samenleving op een dagelijkse basis kan voortbestaan.”

Hoe kunnen we deze strijd winnen?

“We moeten als vakbond veel strategischer nadenken. Wie zijn onze mensen, wat zijn onze doelen en welke middelen zetten we in om die doelen te bereiken? Ons doel voor de zorgsector is heel duidelijk: het behouden en uitbreiden van de openbare zorginfrastructuur en voorzieningen. We willen een betere toegankelijkheid en een groter aanbod. Hoe gaan we de strijd hiervoor aan? We moeten de publieke opinie veel meer aan onze kant krijgen, onder meer door campagne te voeren.”

“De campagne ‘Niet winst, maar welzijn’ is vanuit West-Vlaanderen opgestart, maar het moet volgens mij verder gaan. Dit is een strijd die veel mensen beroert. Commercialisering en privatisering van de zorg, is iets waar de meeste mensen niet naartoe willen. Er is een groot potentieel om de bredere werkende bevolking mee te krijgen in onze strijd. We zullen dat bereiken door veel meer in te zetten op communicatie en campagnes. Dat doen we in de bredere samenleving, in de publieke ruimte. Maar ook op de werkvloer, door militanten vormingen te laten geven over de gevaren van privatisering, door gesprekken op de werkvloer aan te gaan. Het is immers daar dat we een kracht kunnen uitbouwen waarmee we een tegengewicht bieden tegen die krachten van privatisering die vandaag nog steeds heel sterk zijn. Daar moeten we ons ook geen illusies over maken.”

“We boksen tegen iets op, maar hebben de mogelijkheden om een tegenmacht uit te bouwen. Dat is wat wij als vakbond moeten doen.” 

“Met ACOD LRB stuurden we een engagementsverklaring naar parlementsleden en lokale mandatarissen. We vroegen om maximaal werk te maken van de versterking van de publieke zorg en om die niet af te stoten, te privatiseren of te commercialiseren. We hebben ongeveer 270 handtekeningen uit heel Vlaanderen, uit heel veel belangrijke centrumsteden, van toch wel een aantal vooraanstaande figuren, uit de progressieve partijen, maar ook uit soms onverwachte hoek, soms uit andere partijen, ook veel mensen van lokale lijsten die zich achter dat voorstel scharen.”

“Het maakt duidelijk dat we als vakbond een belangrijke factor zijn in deze strijd. Veel politici erkennen dit door onze engagementsverklaring te ondertekenen. Het is ook duidelijk dat we het samen met elkaar moeten doen. We hebben elkaar nodig, de progressieve krachten in dit land, vanuit de politieke zijde, maar ook vanuit het middenveld. Samen gaan we de strijd aan om de openbare diensten te realiseren die we als samenleving verdienen.” 

Volg deze strijd via de website nietwinstmaarwelzijn.be, waar er ook een podcast te horen is.