Category: Non/social profit

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een sociaal werker aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je daar actief bij een vakbond?

“Ik werk in het algemeen welzijnswerk. Ik ben personeelsafgevaardigde voor BBTK en verkozen door het personeel in het CPBW en de OR bij een voorziening waar meer dan 600 mensen werken. In hoofdzaak sociaal werkers.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“De betoging is cruciaal om de aanvallen op de sociale zekerheid een halt toe te roepen. Het zal meer mensen in de bestaansonzekerheid en armoede duwen. De sociale zekerheid biedt een correctie op een systeem dat structureel mensen uitsluit. We moeten die sociale zekerheid redden, en tegelijk ook strijden voor een samenleving die niet gebaseerd is op het kapitalisme. Zo kunnen we mensen structureel uit de problemen houden, in plaats van te dweilen met de kraan open. Eerste stappen zijn bijvoorbeeld het belasten van de rijken, het gebruiken van winsten voor maatschappelijk nuttige doelen en het omkeren van commercialisering van onze sector naar het in publieke handen leggen van de zorg en het sociaal werk.”

“Ook het Vlaamse regeerakkoord is onaanvaardbaar! Naast enkele investeringen die slechts een deel van de tekorten zullen oplossen, wordt sociaal werk er verder gedwongen in een repressieve rol, vooral ten aanzien van specifieke groepen zoals werklozen, zieken, mensen zonder papieren … We moeten ons verzetten tegen het omvormen van sociaal werkers naar een soort van politieagenten die mee de onderdrukking van mensen doorvoeren. Ongelooflijk hoe een partij als Vooruit volledig overstag ging voor een rechts beleid!”

Wat verwacht je van die betoging?

“We verwachten sowieso dat dit een eerste stap wordt in een reeks van acties die kunnen opbouwen. Het is een duidelijke vraag aan de vakbonden om hierin verder initiatief te nemen op de betoging zelf. We organiseren ons verder al enkele jaren als sociaal werkers samen in een blok in de betoging. Ook nu zullen we deelnemen aan het initiatief van Sociaal Werkers in Actie, Sociaal Werk ActieNetwerk en Travail Social en Lutte om samen onze eisen naar voren te brengen, dit over vakbondsgrenzen heen. Samen sterk! Zo bouwen we verder aan een kracht die de samenleving kan veranderen!”

De zorgsector in ons land verkeert in een diepe crisis. Het personeelstekort en de voortdurende besparingen zijn niet alleen symptomen van economische problemen, maar inherent verbonden met het kapitalistisch systeem dat winst boven welzijn stelt.

Door Nick, begeleider in de social profit, uit maandblad De Linkse Socialist

Het personeelstekort in de zorg is een structureel probleem dat al jaren aanhoudt, zowel in de geregionaliseerde, “Vlaamse” sectoren als de federale sectoren zoals bijvoorbeeld de ziekenhuizen. Herhaalde besparingen van de Vlaamse regering hebben de situatie verder verergerd. Terwijl de vraag naar zorg toeneemt, blijven de middelen dalen. De verwachte nieuwe Vlaamse regering, bestaande uit N-VA, CD&V en Vooruit, biedt weinig hoop op verbetering. De N-VA trok naar de verkiezingen met de belofte – dreigement is wellicht een betere term – om hard te besparen op de zorg. Het geld halen waar het zit, is blijkbaar geen optie. De rijkste 10% van de bevolking bezit nochtans 55% van het Belgisch vermogen, terwijl de armste helft het moet doen met slechts 8,4%. Met de te verwachten komende Vlaamse regering onder leiding van de N-VA, worden ook de broodnodige investeringen in de sector op een uitzichtloze wachtlijst geplaatst. (1)

De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) publiceerde op 8 juli 2024 een rapport over de werkbaarheid van jobs in de zorg- en welzijnssector. “De cijfers zijn alarmerend voor een sector waar het water al sinds de coronacrisis aan de lippen staat,” aldus Evert Persoon, federaal secretaris van BBTK voor de Vlaamse social-profit. Het rapport bevestigt de resultaten van een eerdere werkdrukbevraging van de BBTK, waaruit bleek dat een overgrote meerderheid van de bijna 5.000 werknemers in de sector melding maakte van fysieke en mentale uitputting aan het einde van de werkdag. De BBTK pleit dan ook voor een collectieve arbeidsduurvermindering om de werkdruk te verlichten en de sector aantrekkelijker te maken.(2) 

De toenemende tekorten aan personeel in de zorgsector worden verergerd door een schadelijke mix van overmatige flexibiliteit en hoge werkdruk. Hervormingen, zoals het introduceren van nieuwe zorgfuncties die zogenaamd een oplossing moeten bieden voor het gebrek aan verpleegkundigen, dreigen de situatie juist nog verder te verslechteren. Ziekenhuizen en zorginstellingen moeten afdelingen tijdelijk sluiten en wachttijden lopen op, wat de toegang tot zorg bemoeilijkt. Dit alles is het gevolg van een systeem dat winstmaximalisatie boven menselijke waardigheid stelt.

Ondanks de immense druk blijven zorgmedewerkers hun best doen, maar ze kunnen de zorg niet langer bieden die patiënten verdienen. Overal in de sector hoor je dezelfde verhalen: “Geen tijd meer voor een praatje omdat je van de ene patiënt naar de andere moet rennen om het werk af te krijgen.” De werkdruk is zo hoog dat veel zorgverleners uitvallen door burn-out en andere stressgerelateerde aandoeningen. De zorgsector functioneert meer en meer als een fabriek waar winst belangrijker is dan het bieden van kwalitatieve zorg.

De zorgsector in Vlaanderen heeft dringende investeringen nodig. Dit omvat voltijdse en goed betaalde banen, werkzekerheid en een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies. Alleen door deze structurele veranderingen kunnen we de zorgsector toekomstbestendig maken en haar in haar menselijke waardigheid herstellen. Het is essentieel om privatiseringen te stoppen en zorginstellingen terug in publieke handen te nemen.

Het zorgpersoneel staat erom bekend dat ze niet snel naar het stakingswapen grijpen omdat de zorg voor gebruikers en patiënten altijd hun eerste prioriteit is. Toch zou een strijdbeweging broodnodige investeringen kunnen afdwingen. Een intersectoraal actieplan voor de zorg kan echt druk uitoefenen op de regering. Iedereen heeft vroeg of laat zorg nodig, dus laten we samen strijden voor een zorgsector die mensen – zowel gebruikers als personeel – vooropstelt en niet de winst. 

Donderdag 7 november. 10u30 Brussel Noord. Betoging van de social-profit sector: ‘Wachten kan niet meer’

1. N-VA wil de armen, werklozen en zieken doen betalen, https://nl.socialisme.be/98958/
2. Helft van werknemers in zorg en welzijn heeft geen werkbare job, https://www.bbtk.org/nl/fed/iobject/MWWH1UAG3AG/inheritance/false

Dit artikel is geschreven vanuit een kantoor in een Openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW), in een van de steden met de grootste vraag naar sociale bijstand. Elke dag staan er eindeloze rijen mensen, vaak met een migratie-achtergrond, te wachten om gehoord te worden door een maatschappelijk werker, in de hoop licht te vinden aan het einde van de tunnel van onvermoeibare discriminatie en dagelijkse strijd voor een waardig leven. Deze rijen, deze gezichten, deze verhalen resoneren met mijn eigen ervaring als voormalig hulpzoekende, nu zelf sociaal werker. De bestaansonzekerheid is nog lang niet verdwenen, maar we hopen er tenminste een beetje waardigheid aan te kunnen toevoegen.

door Diamela Colombina

De mensen met wie we elke dag te maken hebben, bevinden zich in dezelfde situatie als ik enkele jaren geleden. Als alleenstaande moeder stond ik vaak voor diezelfde kantoren. Vandaag sta ik aan de andere kant van het loket en probeer ik diegenen die het nodig hebben te ondersteunen. De afstand tussen de begunstigden en de maatschappelijk werkers is miniem. We zijn zelfs slechts enkele stappen verwijderd van de vreselijke onzekerheid die ons in dezelfde situatie kan brengen als degenen die we helpen.

Er is meer nodig dan nieuwe software

Naast het ontoereikende loon staan ook onze arbeidsomstandigheden op het spel. We werken vaak met onzekere contracten die enkel hernieuwbaar zijn op basis van beschikbare subsidies. We zijn afhankelijk van de kruimels die van de tafel vallen, zoals opgemerkt in een opiniestuk van activisten van ‘Travail Social en Lutte’. Dat opiniestuk werd op 7 juni afgegeven aan Karine Lalieux (PS), de federale minister van Pensioen en Sociale Integratie die tevens bevoegd is voor mensen met een beperking en voor armoedebestrijding. Kruimels volstaan niet om ons uit de onzekerheid te halen, noch om effectieve hulp te bieden aan mensen die wanhopig wachten op steun van de overheid, steun die vaak niet komt. 

De brief van Travail Social en Lutte werd afgegeven door een groep activisten, zowel personeelsleden als gebruikers van diensten. We verzamelden voor het kantoor van minister Lalieux om onze verontwaardiging te uiten over de precaire werkomstandigheden en over het in de steek laten van mensen in kwetsbare situaties. Ondanks onze vreedzame bedoelingen werden we agressief benaderd door private bewakingsagenten. Die waren ingehuurd door het kabinet om de “orde te handhaven.” Het doel was om ons uiteen te drijven en van het kabinet een ontoegankelijk fort te maken. Dit incident illustreerde op treffende wijze de groeiende kloof tussen het beleid en de dagelijkse realiteit van sociaal werkers en gebruikers. 

We lieten er ons niet door ontmoedigen. Het stimuleerde onze vastberadenheid enkel maar. Deze ervaring toont nogmaals het systematische geweld waar we elke dag mee te maken krijgen: geweld dat zich niet enkel uit in hongerlonen en onzekere contracten, maar ook in fysieke onderdrukking als we proberen onze stem te laten horen. De symbolische actie van het overhandigen van een opiniestuk had tot doel om onze eisen te verduidelijken en om de eenheid van sociaal werkers en gebruikers van onze diensten te versterken in strijd. 

Vaak worden nieuwe programma’s en werkwijzen voorgesteld als een hulpmiddel om de dienstverlening te verbeteren. Deze hulpmiddelen zijn dikwijls even duur als een voltijdse collega met een degelijk contract. Deze paradox toont een diep onbegrip van de realiteit van ons werk en de werkelijke behoeften op het werkveld. Investeringen moeten gericht zijn op mensen, op stabiele, goed betaalde jobs, in plaats van op technologische oplossingen die vaak los staan van de echte problemen.

Zo voerde de minister het REMI-systeem in, het referentiebudget voor een menswaardig leven. Deze toepassing is ontworpen om de behoeftes van mensen te evalueren en de hulp daarop af te stemmen. Er is 70 miljoen euro van de middelen voor armoedebestrijding uitgetrokken om dit instrument in de OCMW’s in te voeren, waarvan een groot deel zal worden gebruikt om licenties te betalen aan een privébedrijf. Het wordt voorgesteld als een instrument om meer rechtvaardigheid te bekomen en de toewijzing van sociale bijstand te vergemakkelijken, maar in de praktijk heeft het de neiging om de dienstverlening af te bouwen en het werk van de sociaal werkers mechanischer te maken. Het versterkt het beleid van controle in dienst van de neoliberale ideologie. 

Verzet organiseren

Travail Social en Lutte is een actiegroep die mensen uit alle lagen van de bevolking verenigt. Dit is vandaag meer dan ooit nodig, onder meer om in te gaan tegen de rechtse retoriek over werklozen. De activisten van Travail Social en Lutte leggen nadruk op hoe uitbuiting werkt en koppelen bijvoorbeeld de feministische strijd aan de zorg voor minderjarigen in moeilijkheden in precaire gezinnen. We werken regelmatig samen met een gelijkaardig initiatief langs Nederlandstalige kant: Sociaal Werkers in Actie.

Als sociaal werkers moeten we vluchtelingen begeleiden zonder duurzame oplossingen te kunnen bieden. De overheid wil niet dat we die mensen echt helpen. Dat past immers niet in het beeld dat de rechtse politici zelf verspreiden in de media om de angst op te kloppen. Daartoe worden zelfs betrouwbare statistische data aan de kant geschoven.  Tegenover hun campagne om onzekerheid en isolement te versterken, is ons centraal uitgangspunt de noodzaak van solidariteit.

We organiseren ons om te strijden en om op te komen voor een samenleving die feministisch, sociaal en strijdbaar is. Geïnspireerd door onze Franse collega’s van Travail Social en Lutte hopen we een nieuwe frisse wind te laten waaien op basis van offensieve eisen. Internationale solidariteit is essentieel. In België, Frankrijk en elders voeren sociaal werkers dezelfde strijd. Elkaar steunen en samen mobiliseren, is nodig om betere werkomstandigheden af te dwingen en zo ook de mensen die we helpen beter te kunnen bijstaan. Samen kunnen we de bakens verzetten en bouwen aan een toekomst waarin waardigheid en sociale rechtvaardigheid geen loze woorden zijn, maar concrete realiteiten.

Meer informatie: travailsocialenlutte.collectifs.net

Na vier weken staking heeft het personeel van AVJ (Aide aux activités de vie journalière, dienst voor hulpverlening bij activiteiten in het dagelijks leven) in Luik een overwinning behaald. De geplande ontslagen zijn ingetrokken, de externe consultant is aan de deur gezet en de raad van bestuur en de manager zijn geschorst en vervangen door een voorlopige bewindvoerder. We spraken vlak voor deze overwinning werd behaald met BBTK-afgevaardigde Aurore en haar collega Anne-Françoise. 

door Jonas (Luik)

Wat doet jullie organisatie?

Anne-Françoise: “We zorgen voor volwassenen met een lichamelijke handicap die zelfstandig thuis wonen. Ze kunnen ons op elk moment van de dag bellen om hen te helpen wanneer ze geen andere diensten tot hun beschikking hebben. Koken of schoonmaken doen we niet, dat is niet onze verantwoordelijkheid. Er zijn echter onvoldoende huishoudhulpen waardoor veel van onze mensen vooral op ons rekenen.”

Aurore: “We worden gesubsidieerd door het AVIQ (Agence wallone pour une Vie de Qualité). De raad van bestuur van de vzw is onze werkgever (voorzitter, vice-voorzitter en een paar anderen die gebruiker van de dienst zijn). Het bestuur moet voor 30% bestaan uit mensen met een beperking uit onze eigen werking. De voorzitter heeft overal controle over en staat erg dicht bij de directeur en de externe consultant die aangesteld werd.”

Wat is het probleem met de directeur?

Anne-François: “Voor 2022 was hij afwezig wegens een burn-out. Toen hij terugkwam, keerde hij zich tegen de vakbondsafgevaardigden. Alle communicatie verliep via e-mail, sms of per brief. Gedurende een jaar nam hij nooit deel aan vergaderingen, omdat hij zich niet in staat voelde om vergaderingen met 25 lokale afdelingen van AVJ’s te leiden. In juni 2023 werd daarom een externe consultant ingehuurd, wat erg duur is. Die moest de ‘sociale dialoog hernieuwen’. De consultant zou met het personeel spreken. Maar hij deed dit op een erg confronterende wijze. Er vielen 36 afdankingen en meer dan twintig collega’s kregen waarschuwingen. Bij ons eerste gesprek, zette hij ons meteen terug aan de deur. Voor een vergadering met de vakbondsafgevaardigden waren er enkele collega’s meegekomen om ons te steunen. De consultant vroeg ons meteen om te vertrekken omdat hij niet met ons wilde praten.”

Wie heeft de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid? 

Aurore: “Dat zal waarschijnlijk de minister zijn. De AViQ is hier twee keer geweest. De eerste keer ging het goed, de gebruikers van de dienst gaven zeer goede adviezen. De tweede keer liep het uit de hand omdat de voorzitter, die zelf een gebruiker is, zich scherp uitsprak tegen de staking en de andere gebruikers opstookte tegen onze acties. Dat maakt het moeilijk, het drijft een wig tussen het personeel en de gebruikers van de dienst. Er werden vier klachten ingediend.” 

Het onderliggende probleem is een personeelstekort?

Aurore: “Tot nu toe slaagden we erin om diensten te wisselen tussen collega’s, omdat sommigen kinderen hebben. We willen natuurlijk dat de gebruikers geholpen worden. Maar nu wilden ze ook onze onderlinge regelingen om diensten te wisselen afschaffen. Vroeger was er geen directeur, maar een coördinator. Die volgde echter een opleiding tot manager met bijhorend loon. Dan kwam er nog een externe consultant die beweerde dat er teveel zieken zijn en dat sommige collega’s ‘gemaksziekten’ veinzen. Ik ging door het lint, wat geeft die consultant het recht om zich als een dokter te gedragen?!”

Anne-Françoise: “We kregen zelfs eens een papier waarop stond dat de ‘valse zieken’ eruit moesten gehaald worden. Zieke collega’s werden niet meer vervangen. Daarop moeten we de gebruikers vertellen dat het team niet compleet is en de hulpverlening dus in het gedrang komt.”

Aurore: “De consultant wacht bewust tot ik weg ben om belangrijke informatie aan collega’s te geven zodat ik als vakbondsafgevaardigde niet meteen op de hoogte ben. Ik ben echter in de eerste plaats een hulpverlener en ik ben delegee voor als er problemen zijn.”

Kort na het afnemen van dit interview bereikte ons het nieuws dat de stakers na vier weken hun eisen binnenhaalden. Strijd loont!

Vandaag houdt de vakbond ACOD LRB aan het Brugmann ziekenhuis in Brussel een solidariteitsactie om de aanvallen op ziekenhuizen en zorgpersoneel in Gaza aan te klagen.

Er werd verzameld voor het ziekenhuis voor een solidariteitsfoto en toespraken. In de oproep hiervoor stelde ACOD: “De aanhoudende aanvallen op de medische faciliteiten van Gaza in de afgelopen weken hebben een ondraaglijk niveau van wreedheid bereikt. Verschillende officiële rapporten geven aan dat ziekenhuizen, toevluchtsoorden en eerstehulpposten voor gewonden en zieken, doelbewust onder vuur worden genomen, wat heeft geleid tot verlies van mensenlevens onder de burgerbevolking en het medisch personeel dat ondanks alles onvermoeibaar doorgaat met zijn werk. Deze onaanvaardbare aanval op het recht op gezondheid is een aanval op onze gemeenschappelijke menselijkheid en een flagrante schending van het internationaal recht.”

De vakbond voegde eraan toe: “ACOD is van mening dat het nu noodzakelijk is dat de internationale gemeenschap onmiddellijk en resoluut actie onderneemt om een einde te maken aan deze wreedheden. Voor ons staat zwijgen gelijk aan medeplichtigheid aan deze barbaarse daden. Het is dus tijd om ons actief in te zetten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren en een einde aan de belegering van Gaza! Als vakbond die zich inzet voor de strijd voor rechtvaardigheid, voor de soevereiniteit van volkeren en voor respect voor mensenrechten, staan wij schouder aan schouder met het Palestijnse volk in hun zoektocht naar vrijheid, waardigheid en vrede.”

De context is helaas niet ongewoon: met te weinig personeel teveel taken moeten doen, een directie die de situatie op het terrein niet kent en de problemen minimaliseert terwijl tegen de vakbondsafgevaardigden onder vuur liggen om zo de solidariteit te breken. De zorgassistenten van AVJ in Luik kennen het maar al te goed. Ze zijn sinds 20 februari in staking.

Door Jonas (Luik)

AVJ is een vzw die gesubsidieerd wordt door AViQ (Agence pour une Vie de Qualité) en die thuishulp biedt aan mensen met beperkte mobiliteit die zelfstandig thuis wonen.

Sinds begin 2022 verslechteren de relaties tussen het personeel en de directeur: geen rechtstreeks contact meer met het personeel (assistenten voor dagelijks levensonderhoud), al meer dan een jaar geen vergaderingen, dreigende memo’s en een anti-vakbondsbeleid.

BBTK-afgevaardigde Aurore Gonzalez zegt: “Het belangrijkste voor een manager is om naar zijn personeel te luisteren en te weten wat er op het terrein speelt. Hij komt ons tegenspreken over iets dat wij goed kennen en dat hij niet kent: het werkveld.”

In juni 2023 schakelde de directie onder het mom van “vernieuwing van de sociale dialoog” een externe adviseur in, een voormalige vakbondsman die zijn ervaring gebruikt om het management te helpen “conflicten om te zetten in samenwerking.”

Deze zelfbenoemde redder van de sociale dialoog heeft er zelf voor gezorgd het conflict te radicaliseren door vakbondsafgevaardigden en iedereen die durft tegen te spreken aan te vallen. Concreet zijn er sinds juni vorig jaar 36 ontslagen met verlies van loon en nog veel meer waarschuwingen geweest. Sommige personeelsleden hebben het over bedreigingen, verbaal geweld en zelfs fysiek geweld wanneer ze hun rechten proberen te verdedigen. In een reactie op het grote aantal zieke personeelsleden sprak hij in termen als ‘schijnziekte’.

Het moet gezegd worden dat de werkomstandigheden moeilijk zijn. Aan de ene kant zijn er de ontberingen die het werk zelf met zich meebrengt (zware belasting van de rug), maar er is ook het personeelstekort en het niet vervangen van personeelsleden; parttimers die uiteindelijk fulltime moeten werken; een assistente, zelf diabetespatiënt, die om de haverklap vervangingen moet doen zonder de zorg voor haar twee kinderen te kunnen regelen. Er zijn talloze andere voorbeelden van hoe dit werk fysieke druk zet op het personeel, tot het punt van uitputting. De afgelopen tien jaar zijn er twee mensen gestorven aan een hartaanval op hun werkplek.

De vakbondsafgevaardigden beweren dat ze er alles aan hebben gedaan om de dialoog met het management te herstellen en gehoord te worden. Maar net als in veel andere overheidsinstanties worden er nu nieuwe managementmethoden toegepast op een dienst die van levensbelang is.

Omdat hun realiteit en hun eisen niet werden erkend, kozen de werknemers van AVJ uiteindelijk voor een staking, die door bijna de hele afdeling werd opgevolgd.

Vanaf de eerste dag is het management (vertegenwoordigd door de consultant) in het offensief gegaan tegen de vakbonden en de werknemers. Allereerst heeft het de staking aangegrepen om te proberen de regels omver te werpen en de 24-urendiensten weer in te voeren, een werkregeling die het personeel na strijd in 2015 van de tafel kreeg.

Omdat de dienstverlening voor de mensen die begeleid worden essentieel is, werden stakers opgevorderd voor een minimale dienstverlening. Vanaf de tweede stakingsweek kwam de opvordering van de gouverneur die de politie op de stakers afstuurde. Sindsdien woedt er ook een hevige juridische strijd. Op eenzijdig verzoekschrift van de werkgever vernietigde de rechtbank van Luik het opvorderingsbevel van het ministerie van Werk dat twee mensen per dienst opvorderde in plaats van één. Het stakingsrecht wordt aangevallen.

Een waardige behandeling van de zorgassistenten is uiteraard ook noodzakelijk voor de gebruikers van de zorgdienst. De voorzitter van de vzw is zelf een gebruiker, waardoor er een belangenconflict is dat door de directie wordt uitgespeeld om andere gebruikers van de dienst te bespelen.

De stakers roepen het AViQ en de minister op om de directeur, de adviseur en de voorzitter te schorsen. In plaats daarvan vragen ze om een voorlopige bewindvoerder met wie de dialoog kan worden hervat. Dit is absoluut noodzakelijk om terug te keren naar een vreedzaam kader.

Er speelt hier echter een systemische kwestie. Dit soort situaties komt regelmatig terug: overwerk, het ene ziekteverlof na het andere, pesterijen op het werk, problemen met kinderopvang, fysieke vermoeidheid en klachten, en zoveel andere problemen die verband houden met de zorgberoepen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de arbeidsomstandigheden bij AVJ echt verbeteren?

Om de fundamentele problemen op te lossen, is het volgens ons nodig om de middelen voor AVJ (en de sociale sector in het algemeen) drastisch te verhogen om personeel aan te werven. Dit zou de werkdruk verlichten en tegelijk een kwaliteitsvolle dienstverlening voor de gebruikers garanderen. Dit moet ook samengaan met een arbeidsduurvermindering met loonbehoud en aanwerving van extra collega’s om de werkdruk te verlagen.

Ten tweede moet democratische controle door personeel en gebruikers worden ingevoerd. Dit zou niet alleen machtsmisbruik voorkomen, maar zou werknemers en gebruikers rond de tafel brengen om samen problemen aan te pakken. Het zou een goed moment zijn om te pleiten voor een goede arbeidsgeneeskunde, die niet enkel gericht is op controle op fraude maar op het in kaart brengen van de fysieke gevolgen van de job en mogelijke preventieve aanpassingen. Het doel is om tragedies zoals bij AVJ de afgelopen jaren te vermijden. Tot slot, waarom denken we niet na over het opzetten van een systeem voor kinderopvang, zodat kinderen niet alleen achterblijven wanneer er op het laatste moment vervangers nodig zijn?

Deze staking is een belangrijk wapen: het personeel organiseert zich met steun van hun vakbonden tegen onderbezetting, pesterijen op het werk, machtsmisbruik en rechtstreekse aanvallen op hun rechten. Op een ogenblik dat de zorgberoepen grotendeels vervrouwelijkt zijn en we net op straat kwamen met internationale vrouwendag, mogen we de energie niet laten verslappen. Steun het personeel van AVJ in hun strijd!

Eind oktober werden zes medewerkers van de universitaire ziekenhuizen Brugmann en Sint-Pieter in Brussel ontslagen. De afdankingen gebeurden in een golf. De betrokkenen werden niet vooraf gehoord en kregen geen kans om hun verdediging voor te bereiden. Sindsdien waren er wekelijks vakbondsacties. Tijdens één van die acties spraken we met Laouaji Karima, ACOD-afgevaardigde voor het Brugmann-ziekenhuis. 

door Nicolas Croes

“Deze golf van 6 ontslagen vond plaats in dezelfde week. Vijf van hen werden afgedankt op 20 oktober. Ze werden de dag ervoor om 19 uur opgeroepen, zonder de reden te kennen. Ze kwamen aan in het kantoor van de directeur Personeelszaken, waar hun ontslag werd meegedeeld, zonder dat ze werden ondervraagd, zonder dat ze zich konden verdedigen, zonder dat ze konden controleren of wat in hun dossier stond wel klopte.”

“Ze konden alleen huilen. Hun recht om hun verdediging voor te bereiden werd niet gerespecteerd, net zomin als hun recht om te worden bijgestaan door een persoon van hun keuze, in dit geval door een vakbondsafgevaardigde. We hebben een sanctieproces en normaal gesproken is er nooit van de ene op de volgende dag een ontslag. Dat is namelijk de zwaarste sanctie in het arbeidsreglement. Daar werd allemaal geen rekening mee gehouden, waardoor ze maar één optie hadden: in beroep gaan.”

“We hebben de verdediging van deze 6 dossiers met ACOD opgenomen. Er werden advocaten aangesteld en de ontslagen werden eerst naar de vorm en vervolgens naar de inhoud betwist. De eerste beslissingen zijn deze week genomen [interview op 16 november, noot van de redactie]. Ik kreeg te horen dat het ontslag van één collega zou behouden blijven, voor een andere zou het ontslag worden ingetrokken. De directie legde uit dat ze van mening was veranderd, maar zonder zich te verontschuldigen. De persoon moet weer aan het werk alsof er niets is gebeurd. Natuurlijk is het trauma nog steeds groot. De vertrouwensbreuk is compleet. Maar de mensen hebben niet echt een andere keuze dan terug aan het werk te gaan. Het zijn uitzonderingen die zomaar van de ene op de andere dag een volledig verlies van inkomen kunnen opvangen.”

“Deze ontslagen vonden plaats 10 dagen na een algemene vergadering van het personeel. Het signaal aan de personeelsleden is dus: ‘als jullie een algemene vergadering houden, maken we jullie kapot’. Dit is onaanvaardbaar. Het doel is om angst te zaaien zodat de collega’s hun grondrechten niet durven laten gelden.” 

“We strijden nu al drie weken en als onderdeel van deze strijd hebben we elke donderdag een werkonderbreking ingelast. Met onze acties klagen we aan wat er in de instelling gebeurt en bovenal roepen we luid en duidelijk dat we de verdediging van de werkenden organiseren en dat we er altijd zullen zijn om de strijd te leiden en een einde te maken aan dergelijke inbreuken.”

LSP ZORG & SOCIAAL WERK (Geschreven door militanten uit de zorg en het sociaal werk)

Een te hoge werkdruk, te lage lonen, onmogelijke uren, beperkte infrastructuur, emotionele belasting door de uitzichtloze tekorten,… de redenen waarom het moeilijk haalbaar is om in de zorg te werken, zijn niet op één hand te tellen. In combinatie met een groeiende tendens naar verdere industrialisering van de zorg die ten koste gaat van zowel het personeel als de patiënten, is er geen tijd meer te verliezen om te investeren in de zorg.

De huidige middelen moeten besteed worden waarvoor ze dienen: voor concrete zorg en niet voor meer management. “Professionalisering” van de non-profit in combinatie met industrialisering leidt tot een loodzware hiërarchie/bureaucratie die handen vol geld kost. En peperdure consultants pikken méér dan een graantje mee. Overconsumptie vanwege de aard van financiering (prestatiegeneeskunde) blijft een hot item in de gezondheidszorg. Een controle van het management door volledige transparantie via het openen van de boeken is cruciaal.

Stop de besparingen! Meer personeel voor uitgebouwde diensten!

Op lokaal niveau is de besparingsronde al volop bezig, mede door schulden die naar de gemeenten werden doorgeschoven. In Gent krimpt het buurtwerk met 10%. In Antwerpen is een hele besparingsronde bezig in tal van voorzieningen zoals de jeugdzorg, in Denderleeuw wordt zelfs de samenlevingsopbouw (SAAMO) geschrapt. De laatste beslissing werd dankzij acties 3 maanden opgeschort! Meer strijd is nodig, want onder geen enkel bestuur is het sociaal werk veilig.

De verkiezingen in 2024 zullen op alle niveaus gaan over waar men wil besparen, niet of er bespaard moet worden. Via een ‘begroting in evenwicht’ om de winsten van grote bedrijven te garanderen, zal onze sociale zekerheid en ons zorgstelsel verder uitgehold worden. We mogen niet wachten tot aan die verkiezingen om het verzet op te bouwen. Want ondertussen leiden de tekorten tot negatieve gevolgen op onze fysieke en mentale gezondheid, én het personeel uit de sector slaat op de vlucht.

Stop de vlucht uit de zorgsector! 30-urenweek zonder loonverlies en bijkomende aanwervingen!

Door de vlucht van personeel is het personeelstekort is nu nog groter geworden. Na Covid volgde een massale exodus. Naast de eisen voor meer personeel, meer middelen en hogere lonen, moeten we de 30-urenweek als concreet strijdpunt opnemen om de jobs in onze sector terug werkbaar en aantrekkelijk te maken.

Als we in onze sector bijvoorbeeld 4 dagen werken aan 7u 30min per dag dan zou dit al enige ruimte voor recuperatie creëren om een gezonde verhouding met het privéleven te ontwikkelen. Door arbeidsduurvermindering zonder loonverlies te voorzien, zouden in de praktijk zelf heel wat werkenden meer loon dan nu verdienen. Want heel wat zorgverleners werken deeltijds aan een lager loon uit noodzaak om de werkdruk leefbaar te houden en om thuis onbetaalde arbeid in het gezin op te nemen. Anderen gaan hun laagbetaalde job combineren met o.a. flexijobs, interim, dagcontracten,… om een degelijk inkomen te verwerven.

37% van de Vlamingen die voltijds werken, acht het waarschijnlijk aan de slag te gaan in de vierdaagse werkweek. Zo’n omwenteling kan alleen maar slagen als er bijkomende aanwervingen zijn die de nodige arbeid kunnen verrichten. Massale investeringen, om de wachtlijsten weg te werken en iedereen van hulp te voorzien, zijn nodig om uit de miserie te komen.

Er is geld om te investeren!

Volgens een berekening van Olivier Pintelon (ABVV) op basis van cijfers uit 2018-2019 zou een collectieve arbeidsduurvermindering tot 30 uur in de zorgsector (pc 330) 1,7 miljard euro meerkost vragen. Niet betaalbaar? De rijken werden rijker, in die zin is de miljonairstaks een stap in de goede richting om meer middelen beschikbaar te maken voor de zorg en het sociaal werk. Tegelijk moeten we waarschuwen voor de kapitaalvlucht die daarbij dreigt. Om dit en verdere uitbuiting te vermijden, kunnen we verder gaan door de farma-industrie, de energiesector en de bankensector in publieke handen te nemen door nationalisatie.

Janssen Pharmaceutica was in 2020 nog de grootste verdiener met 2,2 miljard euro winst, voor GSK (1,8 miljard euro) en Pfizer (868 miljoen euro). In 2022 boekte Belfius nog zijn hoogste winst ooit met 1 miljard euro en kon KBC haar winst maximaliseren tot 2,9 miljard euro (10% meer dan in 2021). Nationalisatie van deze sectoren kan structurele middelen vrij maken om massale te investeren in publieke diensten en ecologische planning om de gezondheid van iedereen te garanderen.

Publieke en Non-Profit sector samen : een opbouwend, escalerend actieplan om te winnen!

Echte overwinningen kunnen we slechts bekomen als we van 13 juni één stap in een opbouwend plan maken. Een plan dat de strijd, in de publieke en non-profit sector, op lokaal, regionaal en federaal niveau met elkaar verbindt. Iedereen moet betrokken worden, want het belangt iedereen aan! Personeelsvergaderingen, al dan niet met werkonderbrekingen, kunnen de basis vormen voor elke volgende stap. Zo nodigden ze in het Brusselse Brugmann Ziekenhuis ook delegees van Delhaize uit om die strijd te versterken en het personeel te mobiliseren. Via regionale vergaderingen kan personeel uit de vele, diverse diensten banden smeden!

Het feit dat Sociaal Werk ActieNetwerk (SWAN) recent de strijdbijl terug opnam via acties in Antwerpen en Denderleeuw tegen de besparingen, tonen een potentieel om de strijdbewegingen te verbinden en te versterken. Daarom moedigen we met LSP deze groep en initiatieven zoals Sociaal Werkers in Actie en Travail Social en Lutte, of platformen zoals de weerbare zorg- en verpleegkundige, aan.
Dit kapitalistisch systeem biedt geen fundamentele oplossingen, naast besparingen drijft het onze sector in verdere commercialisering. Kapitalisten gaan steeds op zoek naar nieuwe winstdomeinen, eigen aan dit systeem waarin je doodgeconcurreerd wordt.

Een gematigd markt bestaat niet, het ontspoort steeds met desastreuze gevolgen. Dit stoppen kan slechts via een escalerend actieplan voor publieke investeringen waarbij een breuk met dit systeem gemaakt wordt. Stop tendering, waarbij organisaties moeten concurreren met commerciële bedrijven en hun slechte werkvoorwaarden, door structureel middelen vrij te maken via nationalisatie van de sleutelsectoren!

Organiseer je om de samenleving fundamenteel te veranderen!

Campagne ROSA : weg met de wachtlijsten Pride is a protest !

In het bijzonder de meest onderdrukte groepen worden slachtoffer van de ellenlange wachtlijsten. Zo zijn de lijsten in de transport ellenlang, en vallen LGBTQIA+ personen sneller uit de boot. Heteronormativiteit heeft een impact op het mentale welzijn waardoor psychische problemen ontstaan. Campagne ROSA (Reageer tegen Onderdrukking, Seksisme en Asociaal beleid) wil de strijd van de arbeidersbeweging versterken tegen alle vormen van onderdrukking, want verdeeldheid van de werkende klasse vergemakkelijkt de kapitalistische uitbuiting. Daarom nemen we de strijd tegen wachtlijsten voor transzorg ten volle op.

Neem deel aan Pride is a protest op 28 juni ! 18u30, Coyendanspark, Gent

Sluit aan bij LSP/PSL

LSP/PSL is een nationale partij die werkenden, jongeren, feministen… organiseert om het kapitalisme omver te werpen en de maatschappij te veranderen. Het kapitalisme brengt ons verdergaande uitbuiting door bedrijven om hun winstmaximalisatie. Wij strijden voor een democratische socialistische samenleving waarin de barbaarsheid van de markteconomie wordt vervangen door een rationele economie die democratisch gepland is om te voorzien in de behoeften van de gemeenschap, met respect voor de planeet. Deze strijd is van nature een internationale strijd en daarom zijn wij op alle continenten georganiseerd via een wereldpartij: International Socialist Alternative (ISA).

Interview met Karim Brikci

Van applaus naar een mes in de rug… Het lijkt een constante voor essentieel personeel zoals dat van de supermarkten, het onderwijs of de gezondheidszorg. Gisteren werden ze bejubeld als de helden van de gezondheidscrisis. Ze werden op televisie geprezen door ministers en commentatoren, die hen ook – en vooral – vroegen om kalm te blijven en blijk te geven van ‘verantwoordelijkheid’. Er werden betere tijden beloofd na de pandemie. De zorgbetoging van 13 juni in Brussel zal de realiteit van de sector opnieuw op straat brengen. We spraken met Karim Brikci, afgevaardigde van ACOD in het Brugmann-ziekenhuis en actief bij het actienetwerk ‘De Zorg in Actie’. We spraken hem vlak na een algemene personeelsvergadering in zijn ziekenhuis.

Interview uit maandblad De Linkse Socialist

Wat is er in de sector veranderd door de pandemie?

“Het is duidelijk en onbetwistbaar dat de situatie in de hele gezondheidszorg (ook al ben ik minder op de hoogte van wat er in de ouderenzorg gebeurt) duizend keer dramatischer is geworden dan voorheen. De sector kreeg net als andere eerstelijnssectoren een pak slaag. Het personeel in de sector is moreel, psychologisch en fysiek uitgeput.”

“Er moet iets veranderen. Er zijn serieuze verbeteringen van de arbeidsomstandigheden nodig en concrete oplossingen voor het gebrek aan personeel aan de bedden, het gebrek aan materiële middelen … Voor dit alles komt de mobilisatie vandaag naar mijn mening eigenlijk laat. De mobilisatie is niet vanzelfsprekend. Veel collega’s hebben de sector verlaten of doen dat nu. Anderen zijn uitgeput.”

“Het enthousiasme en de woede aan het einde van de pandemie hadden we moeten gebruiken om te mobiliseren. De energie is echter verkocht voor de schijn van een loonsverhoging, die zeker nodig was, maar die de echte problemen uit de weg ging en de laagste lonen in de sector niet daadwerkelijk deed stijgen. De belangrijkste eis van het personeel op de werkvloer is dat er voldoende collega’s zijn om patiënten kwaliteitsvolle zorg te verlenen. België is op dat vlak een van de slechtste landen van Europa. De management-retoriek over ‘care together’ of ‘de patiënt die centraal staat’ is onzin. Iedereen moet weten dat we elke dag werken met een minimale dienstverlening.”

Hoe groot is de uitstroom uit de sector?

“Het is vrij moeilijk om daarop te antwoorden omdat we geen exacte cijfers hebben. Maar het fenomeen is heel duidelijk bij het verplegend personeel. Er is een context van tekorten. Dat tekort is natuurlijk relatief: er zijn voldoende opgeleide verpleegkundigen. Maar er zijn niet genoeg verpleegkundigen bereid om met deze werkomstandigheden in de zorginstellingen door te gaan. De manier waarop ze moesten werken was in strijd met de waarden van het verplegend personeel: patiënten op een menselijke manier verzorgen.”

“In mijn ziekenhuis is het verloop enorm. Veel collega’s vertrekken. Ze worden vervangen door jongere collega’s. Dat maakt het voor de vakbond ook moeilijker om terug te vechten, we moeten telkens opnieuw opbouwen.”

“De mobilisatie van het gemeenschappelijk vakbondsfront in zowel de publieke als de private ziekenhuizen en rusthuizen op 13 juni is dan ook een zeer goede zaak. Dit is wat ‘De Zorg in Actie’ al sinds 2019 vraagt: een eensgezinde reactie van de hele sector. De officiële eisen blijven wel erg vaag. “F*k de werkdruk” is goed. Maar concreet: waarvoor mobiliseren we en met welke strategie op langere termijn willen we dat bereiken?”

“Met ACOD Brussel eisen we een opwaartse herziening van de toezichtsnormen, dat wil zeggen het aantal verpleegkundigen aan het bed van de patiënt. Daarnaast eisen we een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen. Dit wordt als essentieel gezien in de sector, net zoals het dat in de hele samenleving is. Om burn-outs te voorkomen en een kwalitatief goede zorg te verlenen, is het cruciaal. We krijgen te horen dat er al een tekort aan verpleegkundigen is en arbeidsduurvermindering hierdoor niet kan. We antwoorden dat arbeidsduurvermindering zonder loonverlies personeel kan aantrekken dat het beroep heeft verlaten. Door de arbeidsomstandigheden te verbeteren kunnen we mensen weer aantrekken voor de zorg.”

“De huidige logica in de sector gaat de andere kant op: besparingen en de verplichting om meer te doen met minder personeel. De werkgevers worden zeker geconfronteerd met budgettaire moeilijkheden, maar hun ambitie is om alles op het personeel af te schuiven. Budgettaire moeilijkheden worden systematisch gebruikt als excuus voor nieuwe aanvallen op de arbeidsvoorwaarden. Alles wat ten tijde van de pandemie in de media werd gezegd, is overboord gegooid. De beloften en het applaus zijn snel vergeten. We vermoedden het al, maar vandaag is het heel duidelijk. Achteraf bekeken werden we eigenlijk gewoon uitgelachen!”

Je komt net terug van een algemene personeelsvergadering in het Brugmann ziekenhuis. Waar ging het over?

“In de openbare ziekenhuizen in Brussel zijn de vakbonden en hun meest actieve leden vastbesloten om in het offensief te gaan. We hebben op 15 maart een lijst met eisen ingediend bij de IRIS-koepel van de Brusselse openbare ziekenhuizen. Dit alles gebeurde met een dynamiek van algemene vergaderingen en bekrachtiging van de eisenlijst in die algemene vergaderingen. We hadden twee onderhandelingen waar de toon snel werd gezet. Nauwelijks hadden we onze eisen op tafel gelegd of we kregen een ‘eisenplatform van de werkgevers.’ Dat is hun term: werkgevers. Wij hebben het over de overheid die tewerkstelt…”

“De prioriteiten van de bazen (we gebruiken hun term) omvatten allereerst de beperking van het vakbondsstatuut, een nieuwe golf van aanvallen op het stakingsrecht en het recht op collectieve actie, geheel in lijn met wat er in andere sectoren in België gebeurt. Vervolgens de versnelling en vergemakkelijking van het ontslag van statutair personeel en tenslotte de afschaffing van het in- en uitklokken, waardoor de bazen de uitbetaling van overloon kunnen afschaffen terwijl overuren schering en inslag zijn in de sector. Dit zijn de prioriteiten van de werkgevers. Geen enkel voorstel over arbeidsomstandigheden of welzijn. Iedereen heeft zijn eigen prioriteiten!”

“We hebben onze weigering duidelijk gemaakt. Vervolgens stelden ze een protocoltekst op waarin bijna geen enkele van onze tien prioritaire eisen aan bod kwam. Ze maakten een ‘opvulprotocol’, d.w.z. ze namen de sociale wetgeving en de welzijnscode en vulden pagina’s in. Er staat dat ze van plan zijn om misschien de welzijnscode te respecteren, terwijl die al jaren verplicht is. Het is een grap! Aan de andere kant zijn al hun eisen opgenomen. En de kers op de taart is de slotbepaling: de vakbonden zouden tot 31 december 2025 niets mogen eisen omdat de kilometervergoeding voor fietsen is verhoogd. Zo zie je maar, ze zijn al gul geweest… “

“Op 30 mei gaan alle IRIS-ziekenhuizen in staking, wat als springplank dient naar de betoging op 13 juni. Het is te hopen dat de volgende mobilisatiedata op die dag bekend worden gemaakt. Met een betoging om de zes maanden krijgen we niet wat we nodig hebben.”

“We hebben op deze personeelsvergadering een kameraad uit de handel uitgenodigd om de situatie bij Delhaize en in de sector te bespreken. Die ervaring was succesvol. De collega’s waren erg blij om de situatie elders te bespreken. Dit versterkte de bereidheid om deel te nemen aan de betoging van het personeel uit de distributiesector voor hun arbeidsvoorwaarden en voor het stakingsrecht op 22 mei. Het verduidelijkte de zaken voor veel mensen. De aanvallen op het stakingsrecht in de private sector zullen morgen plaatsvinden, ze worden al voorbereid. Op 22 mei zullen we aanwezig zijn, met een staking van brancardiers en schoonmakers bij Brugmann, met stakersposten in de ochtend en daarna gezamenlijk vertrek naar de betoging.”

Nog een laatste woord?

“De pandemie heeft aangetoond dat we een publieke gezondheidsdienst nodig hebben die gefinancierd wordt volgens de noden, wat vandaag duidelijk niet het geval is. Een deel van de middelen kan gevonden worden in een genationaliseerde farmaceutische sector die onderdeel wordt van een nationale gezondheidsdienst.”

“Maar er is ook de kwestie van de controle op de genomen beslissingen. Persoonlijk denk ik dat de gebruikers en het personeel het best in staat zijn om de beslissingen te nemen. In de openbare sector hebben we een Mexicaans leger van managers uit de private sector die totaal niet op de hoogte zijn van de realiteit op de werkvloer. Er loopt veel verkeerd en hun antwoord is om te zeggen dat we moeten functioneren zoals in de privésector. In feite denk ik dat zij de inefficiëntie van de openbare dienst organiseren om de privatisering voor te bereiden. Het is een strijd van de hele bevolking om een democratisch beheerde en gecontroleerde nationale gezondheidsdienst te bekomen.”