Category: Private sector – algemeen

Met naar schatting 30 piloten, enkele verantwoordelijken van de christelijke bediendenbond en een groepje PVDA/Comac-militanten, nam ik voor LSP vanochtend deel aan de solidariteitsactie met de historische staking van de Ryanair piloten in Charleroi. Van de 46 voorziene vluchten in Zaventem werden er 26 geschrapt en 82 in Charleroi. In Ierland en Zweden werden telkens 20 vluchten geschrapt en in Duitsland, waar 96% van de Ryanairpiloten verspreid over 8 luchthavens voor staking stemden, werden 250 vluchten geschrapt. In Eindhoven, met maar 4 vliegtuigen, werden de vluchten bemand met werkwilligen van elders in Europa. Uiteindelijk moest Ryanair ruim 400 van haar voorziene 2400 vluchten schrappen.

Verslag door Eric Byl

Hoewel de piloten in Charleroi geen enkele werkwillige collega een strobreed in de weg legden, was er nauwelijks luchtverkeer. Het ongenoegen zit dan ook bijzonder diep. Een van de piloten vertelde me dat Ryanair intussen zijn achtste (!) maatschappij was. Hij had zowat overal ter wereld gevlogen en geleefd, het Midden-Oosten, Azië, Rusland etc. Tijdens de dip in de luchtvaart ten tijde van de crisis van 2007-2009 had hij nachtsortering verricht in een privaat postorderbedrijf en later gewerkt als busbestuurder. Sindsdien is de vraag naar piloten fors gestegen en kon hij opnieuw aan de slag. Hij vertelde me dat net zoals in koeriersbedrijven minstens de helft van de piloten bij Ryanair werken met een zelfstandigenstatuut en dat alle nieuwe aanwervingen op die manier gebeuren. Enkel wie overstapt van een andere maatschappij maakt kans op een vast contract, om hen aan Ryanair te binden, want ondertussen is er wereldwijd een groot tekort aan piloten, vooral gezagvoerders.

Zijn collega had in de jaren van crisis nog gewerkt als barman. De lonen van piloten lijken hoog, maar de cijfers die in de pers verschijnen, zijn flink overdreven. Die zijn gebaseerd op die enkele uitzonderingen die bereid zijn tot het uiterste te gaan en elke prestatie aannemen. Geen enkele van de aanwezige piloten kon zich echter dergelijke bedragen inbeelden. Bovendien moeten veel piloten zich flink in de schulden steken, 90 tot 100.000 euro, om de dure opleiding te volgen. Voor wie niet van thuis uit van rijke afkomst is, betekent dit de eerste 10 jaar gauw een maandelijkse aderlating van ruim 1000 euro. Bij Ryanair betalen de piloten zelf hun uniformen, hun eten en drinken, tot de personeelsparking toe. In Zaventem loopt dat op tot 100 euro per maand en daarvoor ben je nog niet eens zeker of er wel plaats is, aangezien die parking dikwijls overvol staat.

De voorbereiding van het vliegtuig die ongeveer 1u30 in beslag neemt en het afsluiten, een half uurtje, worden niet verloond. Men kan je vragen de dienst te verlengen tot 12 uur. De meeste zelfstandigen durven dat niet weigeren. Na enkele jaren kan je gezagvoerder worden mits een bijkomende opleiding. Officieel is er geen druk, maar feitelijk wenst Ryanair dat wel, want dan kan men je om het even welke standplaats geven. De regering heeft de pensioenleeftijd opgetrokken naar 67, maar piloten mogen van Europa maar tot 65 vliegen. Wie medisch afgekeurd wordt, heeft gedaan. Er bestaan daar verzekeringen voor, maar zelfstandige piloten moeten de premie uit eigen zak bijpassen. Er bestaan uitzonderingen, maar de meeste piloten worden al vanaf 55 tot 60 afgekeurd. Bij de actievoerders was er bij mijn weten geen enkele boven de 60.

Piloten met een zelfstandigenstatuut betalen uiteraard zelf sociale bijdragen, maar ook loontrekkende piloten tasten in het duister wat hun sociale zekerheid betreft. Alle contracten bij Ryanair zijn van Iers recht en wie niet in Ierland woont, kan geen beroep doen op uitkeringen van de Ierse sociale zekerheid. Wie bij Ryanair begint, moet een bijkomende opleiding volgen. Die kost 30.000 euro die je moet terugbetalen. Om piloten aan de maatschappij te binden, kan je wel voor vijf jaar tekenen, jaarlijks vermindert dan het bedrag dat je moet terugbetalen, een beetje zoals ze recent nog bij de NMBS hebben ingevoerd voor treinbestuurders of zoals het bij de MIVB bestaat voor buschauffeurs. Het vroegere idee van piloten als de ‘crème de la crème’ is verleden tijd, teloorgegaan met Sabena. O’Leary, de CEO van Ryanair, noemt piloten ‘veredelde buschauffeurs’. Afgaand op de arbeidscondities en de verloning is het beroep van piloot stilaan ‘geproletariseerd’, een beetje zoals dat van leraars of nog veel langer geleden dat van postbode.

Je merkt dat gelukkig niet alleen aan de condities, maar ook aan de toenemende strijdbaarheid en solidariteit. Het verbaasde mij met hoeveel gemak de piloten zich tooien met vakbondshesjes. De meesten zijn zowel lid van de pilotenvereniging Beca (Belgian Cockpit Association) als van het CNE. Vakbondslidmaatschap staat hen meteen toe een staking uit te roepen. Ook de solidariteit met het cabinepersoneel was opvallend. Hoewel de maatschappij piloten recruteert over heel de wereld, waren de aanwezige actievoerders vooral Belgen. Onder het cabinepersoneel is dat echter een kleine minderheid, zij zijn vooral Italianen, Spanjaarden, Portugezen of steeds meer Oost-Europeanen. Dat komt door de bijzonder lage lonen, tot 800 euro. Een van de piloten merkte op dat je evenveel verdient met een deeltijdse baan bij Lidl als een voltijdse steward bij Ryanair. Alle aanwezige piloten waren daar verontwaardigd over en geheel bereid hun actie te koppelen aan die van het cabinepersoneel.

De eisen van de piloten en die van het cabinepersoneel zijn gelijklopend. Ze willen dat het arbeidsrecht wordt toegepast van het land waar ze gestationeerd zijn. Ze willen dat de vakbonden erkend worden en dat er een einde gesteld wordt aan het misbruik van schijnzelfstandigen. Ze willen betere arbeidscondities en wettelijk geregelde verloning. De meeste aanwezige piloten waren sceptisch. De erkenning van de vakbonden werd wel al meermaals beloofd, maar blijft aanslepen. De maatschappij zegt expliciet niet te willen afstappen van haar lage kostenstructuur. Net voor de staking heeft de directie van Ryanair nog laten weten staking te verkiezen boven toegevingen, dat zou immers ‘goedkoper zijn’.

Tegelijk kan men niet langer de vastberadenheid van het personeel ontkennen. Als O’Leary dreigt met delokalisatie van Ierse tewerkstelling naar Polen, krimpt het personeel niet langer ineen, maar heeft hij nog een staking aan zijn been. Als hij in Nederland naar de rechter stapt om de staking te verbieden, beslist de pilotenbond om er de staking te vervoegen. De schrik om actie te voeren is weg, deels omdat er grote vraag is naar piloten, maar ook omdat ze zich bewust zijn van hun collectieve kracht en van het potentieel van uitbreiding. Het viel me op dat de actievoerders in Charleroi zich totaal geen zorgen maken over werkwillige collega’s, daarvoor is de deelname te groot. Ze gaan er allemaal van uit dat nieuwe acties nodig zullen zijn en verkondigen met zelfvertrouwen dat ook in Italië, Spanje en Portugal de klok voor actie tikt. Vandaag zal er niets uit de bus komen, verzekerde een piloot mij, maar misschien moet dit wekelijks, dan kan het omslaan.

Voor Ryanair is het voorlopig vooral een zaak van principes, niet willen afwijken van een buitengewoon winstgevend model. De personeelskosten vertegenwoordigen slechts 12% van de totale kosten en van de winstmarge van Ryanair kunnen de meeste luchtvaartmaatschappijen enkel dromen. Ryanair beseft ook dat er nieuwe eisen zullen volgen als de maatschappij toegeeft op de huidige. Het staat al in de sterren geschreven dat het personeel een harmonisering zal wensen van de verloning en de arbeidscondities, een beter verlofstelsel zal eisen en garanties bij ziekte. Bovendien zal ook het personeel dat is aangeworven via Crewlink en Workforce gelijke rechten beginnen opeisen.

De inzet is gigantisch. Daarom is het begrijpelijk dat de vakbondssecretaris van CNE zegt te hopen op een politieke tussenkomst van Europa of van de nationale regeringen. Maar Europa heeft tot nog toe geen krimp gegeven en ook de Belgische politici verklaren zich “machteloos”. De actiebereidheid van het personeel, waardoor de krachtsverhoudingen in haar voordeel keren, zal niet oneindig blijven toenemen, net zomin als de wereldwijde vraag naar piloten. Er mag geen tijd verloren gaan aan illusies in Europa of de nationale regeringen, integendeel, de relatief gunstige situatie moet juist benut worden om allemaal samen, piloten en cabinepersoneel van overal in Europa een oplossing voor iedereen af te dwingen door escalerende actie en meerdaagse stakingen.

Solidariteitsverklaring met de piloten en alle personeel van Ryanair, vanwege de Linkse Socialistische Partij / Parti Socialiste de Lutte. 

(zusterpartij van de Ierse Socialist Party, het Duitse Sozialistische Alternative Voran, het Nederlandse Socialistisch Alternatief en de Zweedse Rättvisepartiet Socialisterna, allen onderdeel van het Committee for a  Workers’ International)

De Linkse Socialistische Partij volgt met belangstelling en enthousiasme de strijd van het personeel van Ryanair.

Ryanair misbruikt ieder achterpoortje in de wetgeving om het personeel maximaal uit te buiten. Ze stelt haar personeel tewerk volgens Iers recht, maar aangezien volgens de Ierse wetgeving werknemers enkel aanspraak kunnen maken op de opbouw van sociale zekerheidsrechten als ze in Ierland gedomicilieerd zijn, werken de Belgische crews zonder rechten op te bouwen voor hun pensioen of werkloosheidsuitkering. LSP steunt de eis van de vakbonden en de pilotenverenigingen (Beca, EERC) om het arbeidsrecht te doen gelden van het land waar men het werk aanvangt en eindigt, en waar men woont. Dit is de enige manier om sociale afbraak tegen te gaan door patroons die shoppen inzake arbeidsrecht. Het is ook de enige manier om arbeidsrecht op Europees niveau niet af te breken, maar naar boven toe te harmoniseren.

Er bestaat een veelvoud aan verschillende arbeidsstatuten binnen het bedrijf. Het minst aantrekkelijke volgens het systeem van nul uren contracten, enkel betaald wanneer het vliegtuig beweegt. Vertraging of het vliegtuig poetsen tussen twee vluchten? Geen loon. Bijna 70% van de piloten werkt op zelfstandige basis. Bij het cabinepersoneel, dat vooral moet verkopen, gaat het vooral om uitzendcontracten, met nog minder zekerheid en bescherming. Te lange werkdagen brengen ook de veiligheid van de reizigers in het gedrang. Het personeel, zowel piloten als cabinepersoneel, is de werkomstandigheden, de extreem hoge werkdruk en flexibiliteit, meer dan beu. LSP ondersteunt haar collectieve acties, de succesvolle pogingen om die internationaal te coördineren en het afdwingen van vakbondsrechten.

Onder druk van deze en voorgaande acties moesten Ryanair en O’Leary eind vorig jaar aan de piloten en opnieuw na de staking van het cabinepersoneel al eerder toegevingen doen aan “die kleine minderheid met hun onredelijke eisen.” Een van de aanleidingen van deze staking, naast de slechte arbeidsomstandigheden en dito verloning en de weigering om de vakbonden te erkennen, was de dreiging om vliegtuigen te verplaatsen van Ierland naar Polen waardoor 300 banen bedreigd worden. De brutale provocaties van O’Leary leiden niet meer tot het beoogde effect, maar wakkeren voortaan het verzet aan. Zijn dreigementen naar het cabinepersoneel in België moest hij al inslikken en zijn poging om in Nederland een staking door de rechter te laten verbieden deed de Nederlandse pilotenbond net aansluiten bij de pilotenstaking. LSP is het ermee eens om elke provocatie van de directie te beantwoorden met collectieve actie, zwakheid zet immers enkel aan tot meer agressie.

Na de pilotenstaking vorig jaar zei O’Leary de erkenning van vakbonden toe. Van die toezegging was maar weinig te merken de afgelopen 6 maand, tot de staking van het cabinepersoneel. Toen beloofde hij alsnog de vakbonden in België te erkennen. Intussen staan de vakbonden echter al verder en steunt LSP hun eis om ook binnen Crewlink een vakbond te doen erkennen, zodat ook de arbeidsomstandigheden van het personeel dat via dit bureau wordt tewerk gesteld, kunnen verbeterd worden. In de pers tracht men de reizigers te culpabiliseren. “Consumeren is kiezen,” schrijft de editorialist van Le Soir.  O’Leary leest niets liever: het speelt reizigers en personeel tegen elkaar uit terwijl hijzelf met de winst gaat lopen: jaarlijks 3 miljoen € voor zijn eigen loon en winstcijfers voor Ryanair die jaar op jaar toenemen, tot een duizelingwekkende 1,5 miljard € vorig jaar! Niet de reiziger, maar de directie van Ryanair en de aandeelhouders zijn verantwoordelijk voor de slechte arbeidscondities! Ryanair buit het personeel uit, licht de reiziger op met allerlei onaangekondigde kosten en doet de gemeenschap betalen door luchthavens tegen elkaar uit te spelen.

Wat heeft LSP hiermee te maken? Heel de Europese constructie en alle partijen van rechts tot de sociaaldemocratie zijn het ofwel eens met het model van Ryanair of ondergaan het met opgetrokken schouders. “Het is ronduit schandalig, en de Europese Unie onwaardig, dat mensen hiervoor nog actie moeten voeren. We hopen dat de EU haar verantwoordelijkheid opneemt,” zegt de vakbond terecht. Zolang die rechtse partijen en de sociaaldemocratie het voor het zeggen hebben, zal er echter niets gebeuren. We  hebben nood aan collectieve actie, aan vakbondsrechten, maar ook aan politieke vertegenwoordigers die de belangen van werkenden met evenveel ijver verdedigen als rechts die van de patroons verdedigt. Dat betekent ook het wettelijk opleggen van arbeidsrechten en degelijke verloning, inclusief de mogelijkheid die af te dwingen door inbeslagname en het uitbaten van een publieke vliegmaatschappij onder democratische controle van de gemeenschap en de werknemers.

[divider]

Hieronder een gemeenschappelijke verklaring van de Ierse parlementsleden van Solidarity en leden van de Socialist Party, Mick Barry, Ruth Coppinger en Paul Murphy

Force Ryanair to make real changes

Last December Ryanair said it would recognise trade unions. But since, it has ducked, dived, delayed and continued to decline the rights to collective bargaining or to make any serious concessions on key outstanding issues.

Ryanair is not primarily concerned about cheap airfares or the public good. In reality they mistreat their staff and their passengers with the sole goal of maximising profits and Michael O’Leary’s wage is way above €3 million a year and its profit last year is an incredible €1.5 billion!

Ryanair is a flagship for bullying and super-exploitative capitalism. So Friday 10 August sees the fifth day of industrial action forced on Ryanair staff because of the complete intransigence of Michael O’Leary and Ryanair management.

Unprecedented action across Europe – making history

Ryanair are under pressure from this spreading solidarity action spanning Ireland, Belgium, Sweden, the Netherlands and Germany.

A victory for Ryanair workers would show workers everywhere that you can fightback against vicious anti-union bosses, including multi-national corporations. This is a vital battle.

Ryanair is determined to hold out and will use every dirty trick in the book. That’s why Ryanair workers need to be united and be given the full support of the trade union movement throughout Europe.

As members of the Socialist Party and Solidarity TDs in the Dail, we offer our full support to the Ryanair workers. Will assist in whatever way we can. In solidarity we raise the following ideas for consideration:

No meaningful response from Ryanair, points to the need to escalate the action

Increase the number of strike days, up to and including the possibility of all-out action

Unite the workers – ensure that all cabin crew and pilots strike together

Bring together a rank and file workers council for Ryanair staff across Europe

Co-ordinate the action throughout Europe to maximise the benefit for all Ryanair workers

Avoid divide and rule tactics – don’t make deals separately on a country by country basis

“Nothing is agreed until everything is agreed” – make sure acceptable agreements are achieved for all Ryanair staff in every country before action is ended

Call on the Irish Congress of Trade Unions and the European Trade Union Confederation to organise a complete trade union boycott of all Ryanair operations when strike are on

An injury to one is an injury to all – Unity is strength