Category: Op de werkvloer

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een opvoeder aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je actief bij een vakbond?

Ik werk als begeleider in de gehandicaptenzorg, binnen de non-profit sector. Hoewel ik momenteel nog niet actief ben binnen de vakbond, hoop ik binnen vier jaar mee op de lijst te staan en mijn steentje bij te dragen. Intussen heb ik wel goede contacten met de vakbondsafgevaardigden en probeer ik, dankzij mijn vroegere syndicale ervaring, achter de schermen de delegatie te ondersteunen.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Als je kijkt naar wat er op tafel ligt bij de regeringsonderhandelingen, lijken echte investeringen in de zorgsector verder weg dan ooit. De sector is enorm versnipperd en het is cruciaal om te volgen wat er op elk beleidsniveau gebeurt. Nu Vooruit de Vlaamse minister van Welzijn levert met Gennez, moeten we op 7 november massaal in Brussel staan, niet alleen om de regering onder druk te zetten, maar ook om te zorgen dat de vakbondsleiding deze strijd serieus voert. Hoewel er 1 miljard extra budget wordt beloofd, is dat een druppel op een hete plaat.”

“In de dagelijkse praktijk werken we bijna altijd onderbezet, komen we niet verder dan basiszorg, en nemen de overuren toe omdat collega’s uitvallen door de werkdruk. Het is onmogelijk om compensatie op te nemen omdat we al met te weinig mensen zijn. De directie probeert oplossingen te vinden, maar de kern van het probleem is structureel. De wachtlijsten voor zorgbudgetten zijn eindeloos, en de zorgzwaarte neemt toe zonder dat er extra personeel komt.”

“Het Persoonsvolgend Budget (PVB) lijkt op het eerste gezicht een stap vooruit, maar is eigenlijk een neoliberaal besparingsbeleid. Zorg wordt geprivatiseerd en mensen met een handicap worden gedwongen hun eigen zorg te regelen, terwijl dit een collectieve verantwoordelijkheid zou moeten zijn. Mensen met een handicap en het zorgpersoneel worden niet gehoord. Hier moet dringend verandering in komen, maar deze eisen mis ik oprecht.”

“We zitten allemaal op ons tandvlees. Werken in de zorg is de mooiste job, maar als er geen echte hervormingen en investeringen komen – in de vorm van loonsverhoging, arbeidsduurverkorting zonder loonverlies, en meer personeel – zal de sector leeglopen. Tijdens de coronapandemie stonden mensen te applaudisseren, maar nu worden we simpelweg uitgeperst. De mensen waar wij voor zorgen, verdienen de beste zorg, en dat kan alleen als er ook voor ons wordt gezorgd.”

Wat verwacht je van de betoging?

“Op veel plekken en van mensen in de sector hoor ik dat er actiebereidheid is, maar van de vakbondsleiding komt weinig beweging. Het lijkt alsof ze vertrouwen hebben in de sociaaldemocratie nu Vooruit aan de macht is. Toch verwacht ik dat er veel mensen op de been zullen zijn.” 

“Bij ons op het werk zitten we op een historisch moment, we zullen moeten kiezen wie kan gaan betogen en wie blijft voor de basisbezetting. Dit protest kan het startschot zijn voor een ‘hete herfst’. Laten we niet het momentum niet verliezen en zoals in 2014 samen bouwen aan een krachtsverhouding die de zorg en andere sectoren weer op de kaart zet. Er is dringend nood aan een intersectoraal opbouwend actieplan. Waar wacht de vakbondsleiding op?”

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een sociaal werker aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je daar actief bij de vakbond?

“Ik ben al bijna 10 jaar maatschappelijk werker bij het OCMW.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“Het OCMW is het laatste vangnet: de mensen die er een beroep op doen hebben geen andere middelen van bestaan. Er valt veel te zeggen over hoe de OCMW’s werken, maar het is duidelijk dat ze een essentieel instrument zijn in de strijd tegen armoede en dat ze gefinancierd moeten worden in overeenstemming met de behoeften.”

“De herfinanciering van de OCMW’s is de eerste zorg van onze collega’s, want iedereen begrijpt dat onze werkomstandigheden en de stabiliteit van onze contracten afhangen van een degelijke financiering, net als de kwaliteit van de bijstand die we kunnen verlenen aan de ontvangers van sociale bijstand.”

“Met de vakbondsdelegatie van het OCMW waar ik werk, hebben we al voor de verkiezingen gewaarschuwd voor het gevaar van de Arizona-coalitie: deze regering bereidt grote besparingen voor op budgetten waar we extra middelen nodig hebben. Daar komt de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd nog bovenop. Op welke deur zullen mensen die hun uitkering verliezen aankloppen om een vervangingsinkomen te krijgen? Die maatregel zal de dienstverlening van de OCMW’s verder onder druk zetten.”

Wat verwacht je van de betoging?

“De betoging op 7 november is een eerste stap om druk uit te oefenen op de toekomstige regering. Het gebeurt zelden dat personeel uit de publieke en private sectoren, uit het noorden en het zuiden, schouder aan schouder staan. In onze sector is dit echter essentieel omdat de werkomstandigheden van de één een grote impact hebben op die van de ander.”

“De vakbondsleiders beloven ons dat deze demonstratie niet eenmalig zal zijn, en dat is ook nodig: zodra 7 november voorbij is, moeten we de volgende acties voorbereiden op algemene vergaderingen met sociaal werkers uit de publieke sector en de vrijwilligerssector. We kunnen ons geen afwachtende houding of verdeeldheid veroorloven.” 

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een weerbare verpleegkundige aan het woord.

Tijdens de coronacrisis werden er mooie sociale akkoorden afgesloten, maar één mooi akkoord kan decennialange onderfinanciering en onderinvesteringen niet recht trekken! Denken we maar aan het ‘corona-akkoord’ van de zomer van 2020 ten bedrage van 1 miljard euro voor de federale sectoren van de gezondheidszorg (een historisch recordbedrag voor de sector) Maar de coronacrisis ligt ondertussen al enkele jaren achter ons …

Het blijft ons verbazen hoe beleidsmakers zich gedragen als het orkest op de Titanic als het over de zorgcrisis gaat. Die crisis neemt meer en meer problematische proporties aan. Méér dan 10 jaar geleden waarschuwden we al voor wat we vandaag meemaken – en dan wisten we nog niet van de coronacrisis én gevolgen. De toxische combinatie van hoge werkdruk, gevraagde hyperflexibiliteit/asociale uurroosters en het heuse brokkenparcours in de hervormingen in de zorgberoepen en de opleidingen hiertoe leiden tot een perfecte storm, namelijk de nakende implosie van een eertijds kwalitatieve gezondheidszorg. 

Het atomiseren van het verpleegkundig zorgdomein met nieuwe zorgberoepen (en bijhorende strikte hiërarchie en verantwoordelijkheden) en het verleggen van (delegeerbare) taken is NIET de oplossing! In ons land hebben/hadden we de traditie van een relatief vlakke hiërarchie in de zorg. In het buitenland werkt men doorgaans met meer hiërarchie … maar daar is er OOK sprake van een zorgcrisis. Het nieuwe concept van ‘het gestructureerd zorgteam’ lijkt ons een zuivere theoretische mirakeloplossing, gedropt vanuit een academische ivoren toren … 

De cijfers van het stijgend ziekteverzuim zijn ook niet om vrolijk van te worden. In de algemene ziekenhuizen bedroeg dit in 2022 11,4%: 4% langer dan 1 jaar, 3,3% tussen 30 dagen en 1 jaar en 4,1% minder dan 30 dagen. (Belfius-analyse van de algemene ziekenhuizen) “Ongeveer 1 op de 25 werknemers in de zorgsector was in 2023 langer dan een jaar afwezig van het werk wegens ziekte. Dat blijkt uit een steekproef van Securex bij 5.880 werknemers uit 1.079 instellingen (onder meer ziekenhuizen, ouderenzorg, revalidatiecentra en thuisverpleging). Dat is 13 procent meer dan in 2021. Securex spreekt van een zorgwekkende stijging.” (VRT NWS 24/04/’24)

Het personeelstekort is géén oorzaak, maar een gevolg van de voorgenoemde elementen die de vicieuze cirkel doen verder draaien. Enkele ontnuchterende feiten: iets minder dan 20% van de verpleegkundigen verlaten het beroep binnen de twee jaar, in totaal oefent 40% van de verpleegkundigen de functie niet uit. Vóór de coronacrisis bedroeg een gemiddelde loopbaan in de zorg … 7 jaar! Er is dus géén tekort aan personeel … maar ze gaan massaal lopen uit de sector! 

Men moet dus iets doen aan de redenen waarom collega’s gaan lopen. De systematische uitstroom uit de zorgsector zal door “het bricoleren in de marge” niet stoppen, integendeel! 

Het wordt hoog tijd voor fundamentele, structurele oplossingen: een logische herziening van de zorgladder, kwalitatieve opleidingen … én een collectieve arbeidsduurvermindering in de vorm van een 32 urenweek voor al het personeel in de zorgsector zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen. 

Voor een uitgesproken ‘vrouwensector’ (80%) die grotendeels op deeltijdse arbeid draait, betekent dit voor de deeltijdsen een loonsverhoging en voor de voltijdsen vermindering van de druk en een betere combinatie werk-privé. 

De eis tot collectieve arbeidsduurvermindering klinkt op het eerste zicht contra-intuïtief, maar op basis van de beschikbare data lijkt dit de enige maatregel die heel wat positieve effecten tegelijkertijd kan hebben. 

De beoogde effecten van deze maatregel zijn: meer instroom in de zorgberoepen, veel minder uitstroom, meer concurrentie met de zuivere for-profit sectoren waar de zorgsector qua loon en extralegale voordelen niet kan aan tippen, meer loon voor de deeltijdsen, eventuele verhoging van de contracturen van de huidige deeltijdsen naar voltijds, een betere werk-privé balans, meer jobtevredenheid …

Deeltijds werk in vast instellingsverband wordt stilletjes aan de regel tegenwoordig in de zorg. Doorgaans worden de overige uren aangevuld/bijgeklust met interim, dagcontracten, projectverpleegkunde, een bijjob, waar men de uren ZELF kiest. Dat is een individuele oplossing voor een collectief probleem. Wij kiezen voor een collectieve oplossing voor een collectief probleem!

De industrialisering/ontmenselijking van de zorg via o.a. doorgedreven digitalisering en toename van een controlerende hiërarchie als antwoord op het groeiende personeelstekort werkt contraproductief. Dit bandwerk zoals in een fabriek werkt vervreemding van de arbeid in de hand; de sector verliest zo zijn ziel.

Op 7 november is er een betoging van de socio-culturele, zorg- en welzijnssector. Het wordt de eerste betoging tegen het gebrek aan middelen toegekend door de nieuwe (en toekomstige) regeringen op alle niveaus en in alle regio’s. We spraken met werknemers uit deze sectoren over het belang van het protest en de eisen op de werkvloer. Vandaag laten we een sociaal werker aan het woord.

In welke sector werk je? Ben je daar actief bij een vakbond?

“Ik werk in het algemeen welzijnswerk. Ik ben personeelsafgevaardigde voor BBTK en verkozen door het personeel in het CPBW en de OR bij een voorziening waar meer dan 600 mensen werken. In hoofdzaak sociaal werkers.”

Waarom is betogen op 7 november nodig? Wat zijn de belangrijkste bekommernissen onder je collega’s?

“De betoging is cruciaal om de aanvallen op de sociale zekerheid een halt toe te roepen. Het zal meer mensen in de bestaansonzekerheid en armoede duwen. De sociale zekerheid biedt een correctie op een systeem dat structureel mensen uitsluit. We moeten die sociale zekerheid redden, en tegelijk ook strijden voor een samenleving die niet gebaseerd is op het kapitalisme. Zo kunnen we mensen structureel uit de problemen houden, in plaats van te dweilen met de kraan open. Eerste stappen zijn bijvoorbeeld het belasten van de rijken, het gebruiken van winsten voor maatschappelijk nuttige doelen en het omkeren van commercialisering van onze sector naar het in publieke handen leggen van de zorg en het sociaal werk.”

“Ook het Vlaamse regeerakkoord is onaanvaardbaar! Naast enkele investeringen die slechts een deel van de tekorten zullen oplossen, wordt sociaal werk er verder gedwongen in een repressieve rol, vooral ten aanzien van specifieke groepen zoals werklozen, zieken, mensen zonder papieren … We moeten ons verzetten tegen het omvormen van sociaal werkers naar een soort van politieagenten die mee de onderdrukking van mensen doorvoeren. Ongelooflijk hoe een partij als Vooruit volledig overstag ging voor een rechts beleid!”

Wat verwacht je van die betoging?

“We verwachten sowieso dat dit een eerste stap wordt in een reeks van acties die kunnen opbouwen. Het is een duidelijke vraag aan de vakbonden om hierin verder initiatief te nemen op de betoging zelf. We organiseren ons verder al enkele jaren als sociaal werkers samen in een blok in de betoging. Ook nu zullen we deelnemen aan het initiatief van Sociaal Werkers in Actie, Sociaal Werk ActieNetwerk en Travail Social en Lutte om samen onze eisen naar voren te brengen, dit over vakbondsgrenzen heen. Samen sterk! Zo bouwen we verder aan een kracht die de samenleving kan veranderen!”

De zorgsector in ons land verkeert in een diepe crisis. Het personeelstekort en de voortdurende besparingen zijn niet alleen symptomen van economische problemen, maar inherent verbonden met het kapitalistisch systeem dat winst boven welzijn stelt.

Door Nick, begeleider in de social profit, uit maandblad De Linkse Socialist

Het personeelstekort in de zorg is een structureel probleem dat al jaren aanhoudt, zowel in de geregionaliseerde, “Vlaamse” sectoren als de federale sectoren zoals bijvoorbeeld de ziekenhuizen. Herhaalde besparingen van de Vlaamse regering hebben de situatie verder verergerd. Terwijl de vraag naar zorg toeneemt, blijven de middelen dalen. De verwachte nieuwe Vlaamse regering, bestaande uit N-VA, CD&V en Vooruit, biedt weinig hoop op verbetering. De N-VA trok naar de verkiezingen met de belofte – dreigement is wellicht een betere term – om hard te besparen op de zorg. Het geld halen waar het zit, is blijkbaar geen optie. De rijkste 10% van de bevolking bezit nochtans 55% van het Belgisch vermogen, terwijl de armste helft het moet doen met slechts 8,4%. Met de te verwachten komende Vlaamse regering onder leiding van de N-VA, worden ook de broodnodige investeringen in de sector op een uitzichtloze wachtlijst geplaatst. (1)

De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) publiceerde op 8 juli 2024 een rapport over de werkbaarheid van jobs in de zorg- en welzijnssector. “De cijfers zijn alarmerend voor een sector waar het water al sinds de coronacrisis aan de lippen staat,” aldus Evert Persoon, federaal secretaris van BBTK voor de Vlaamse social-profit. Het rapport bevestigt de resultaten van een eerdere werkdrukbevraging van de BBTK, waaruit bleek dat een overgrote meerderheid van de bijna 5.000 werknemers in de sector melding maakte van fysieke en mentale uitputting aan het einde van de werkdag. De BBTK pleit dan ook voor een collectieve arbeidsduurvermindering om de werkdruk te verlichten en de sector aantrekkelijker te maken.(2) 

De toenemende tekorten aan personeel in de zorgsector worden verergerd door een schadelijke mix van overmatige flexibiliteit en hoge werkdruk. Hervormingen, zoals het introduceren van nieuwe zorgfuncties die zogenaamd een oplossing moeten bieden voor het gebrek aan verpleegkundigen, dreigen de situatie juist nog verder te verslechteren. Ziekenhuizen en zorginstellingen moeten afdelingen tijdelijk sluiten en wachttijden lopen op, wat de toegang tot zorg bemoeilijkt. Dit alles is het gevolg van een systeem dat winstmaximalisatie boven menselijke waardigheid stelt.

Ondanks de immense druk blijven zorgmedewerkers hun best doen, maar ze kunnen de zorg niet langer bieden die patiënten verdienen. Overal in de sector hoor je dezelfde verhalen: “Geen tijd meer voor een praatje omdat je van de ene patiënt naar de andere moet rennen om het werk af te krijgen.” De werkdruk is zo hoog dat veel zorgverleners uitvallen door burn-out en andere stressgerelateerde aandoeningen. De zorgsector functioneert meer en meer als een fabriek waar winst belangrijker is dan het bieden van kwalitatieve zorg.

De zorgsector in Vlaanderen heeft dringende investeringen nodig. Dit omvat voltijdse en goed betaalde banen, werkzekerheid en een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies. Alleen door deze structurele veranderingen kunnen we de zorgsector toekomstbestendig maken en haar in haar menselijke waardigheid herstellen. Het is essentieel om privatiseringen te stoppen en zorginstellingen terug in publieke handen te nemen.

Het zorgpersoneel staat erom bekend dat ze niet snel naar het stakingswapen grijpen omdat de zorg voor gebruikers en patiënten altijd hun eerste prioriteit is. Toch zou een strijdbeweging broodnodige investeringen kunnen afdwingen. Een intersectoraal actieplan voor de zorg kan echt druk uitoefenen op de regering. Iedereen heeft vroeg of laat zorg nodig, dus laten we samen strijden voor een zorgsector die mensen – zowel gebruikers als personeel – vooropstelt en niet de winst. 

Donderdag 7 november. 10u30 Brussel Noord. Betoging van de social-profit sector: ‘Wachten kan niet meer’

1. N-VA wil de armen, werklozen en zieken doen betalen, https://nl.socialisme.be/98958/
2. Helft van werknemers in zorg en welzijn heeft geen werkbare job, https://www.bbtk.org/nl/fed/iobject/MWWH1UAG3AG/inheritance/false