Category: Distributiesector

In februari kondigde de multinational Ahold-Delhaize (in 2022 goed voor 2,2 miljard euro winst) aan dat het 128 geïntegreerde Delhaize-winkels (1) met 9.200 werknemers wil franchiseren. Er zijn reeds 636 franchisewinkels (2) van Delhaize in België. Dat zijn winkels uitgebaat door ‘zelfstandigen’. We spraken met Myriam Djegham, secretaris van de vakbond CNE (ACV) voor de handelssector. 

interview door Guy Van Sinoy voor maandblad De Linkse Socialist (afgenomen op 21 september)

In de handelssector verschillen de arbeidsomstandigheden en het loon sterk naargelang het paritair comité waaronder het personeel valt. Hoe zit dat in elkaar? 

“Over het algemeen ligt het loon van het personeel in de handel 30% onder het gemiddelde in België. Er is veel deeltijds werk, variabele werkuren, late shifts en weekendwerk, zwaar tillen, geen erkenning van beroepsziekten en een algemeen gebrek aan respect voor het personeel.”

“Er zijn vijf paritaire comités, wat de werkgevers toelaat om hun personeel met elkaar te laten concurreren. Het slechtste is het paritair comité (PC) 201 van de zelfstandige kleinhandel. Dat is bedoeld voor kleine buurtwinkels, maar het wordt door multinationals als Carrefour ook gebruikt voor kleine franchisewinkels. PC 202.01 is voor bedrijven die levensmiddelen verkopen en meer dan 20 werknemers hebben, maar minder dan drie winkels. Voor bedrijven met drie of meer winkels van levensmiddelen geldt PC 202. Dankzij hun vroegere strijd heeft het personeel van Delhaize (PC 202) meer rechten en verworvenheden dan voorzien in de sector. Zo zijn de werkuren relatief goed geregeld, is zondagarbeid op vrijwillige basis en wordt het aan 300% betaald.”

“In de winkels die gefranchiseerd worden, zal het personeel hoogstwaarschijnlijk in PC 202.01 terecht komen. De kans is immers groot dat kopers die meer dan twee winkels hebben rechtspersonen zullen opzetten om niet in PC 202 terecht te komen. De overgang naar franchises komt neer op het gebruik van het model van McDonald’s om de winsten te verhogen en tegelijk zowel de patronale verantwoordelijkheden door te schuiven als de kracht van de vakbonden te ondermijnen.”

Wat is er wettelijk voorzien bij een overgang naar een ander paritair comité? 

“Er is de nationale cao 32bis, de omzetting van een Europese richtlijn, die bepaalt dat werknemers die collectief overgenomen worden hun verworven rechten behouden. Jean-François Neven, een jurist en professor aan de ULB, merkt echter op dat er gaten zitten in die cao 32bis. Zo wordt er niet voorzien in sancties bij niet-naleving! Artikel 9 voorziet in de mogelijkheid tot ontslag om technische, economische of organisatorische redenen, wat de overnemers van winkels veel speelruimte laat. Als de overnemer bijvoorbeeld besluit om de slagerij uit te besteden, kan de slager afgedankt worden. Er wordt vaak gezegd dat de franchisering tot slechtere arbeidsvoorwaarden zal leiden, maar het eerste risico is het verlies van jobs.”

Hoe lopen de onderhandelingen? 

“Over het algemeen lopen ze slecht, want het doel van Ahold Delhaize is om de weerstand van de vakbonden te breken en ze hebben nooit willen onderhandelen. Op sectorniveau steunt Comeos (de Belgische werkgeversfederatie voor handel en diensten) franchisering. Het is duidelijk dat als de franchisering van de 128 Delhaize-winkels slaagt, na de Mestdagh-winkels, andere winkels zullen volgen en dit de hele sector zal meesleuren, inclusief de ketens die een geïntegreerd model behouden. Op Europees niveau is franchisering de laatste jaren toegenomen.”

“Bij het conflict zijn de vakbonden BBTK-SETCa, CNE, ACV Puls en ACLVB-CGSLB betrokken. De onderhandelingen zijn gespannen. De directie kwam met een voorstel tot sociale vrede met kleine toegevingen, die reeds aan het begin van het conflict werden beloofd, en met nadruk op de wettelijke verplichtingen, zoals het uitbetalen of overdragen van overuren. Dit zijn geen concessies, maar wettelijke verplichtingen! Er zijn bonussen om werknemers de bittere pil te laten slikken. We zullen dit voorstel niet verdedigen, maar we zullen het voorleggen aan de werknemers. Zij zijn degenen die vechten en het is aan hen om een standpunt in te nemen.”

Zijn de piketten bij het depot van Zellik efficiënt? Worden ze niet gebroken door deurwaarders vergezeld door de politie?

“Aanvankelijk waren alle winkels zes weken gesloten. De directie nam vervolgens haar toevlucht tot een reeks vernederingen. De stakers mochten niet meer in de gebouwen van de winkels naar de toiletten. Waar er gereageerd werd met de plaatsing van mobiele toiletten op de parking, liet de directie ook deze weghalen. Er werd valse informatie verspreid en de stakers werden onder druk gezet. Daarna huurde de directie jobstudenten in om het vast personeel te vervangen. Het blokkeren van de depots werd dan ook al snel onderdeel van de strategie. Dit maakt het mogelijk om de levering van goederen, in het bijzonder verse producten, aan zowel de winkels in eigen beheer als de franchisewinkels te vertragen.”

Hoe zit het met de dwangsommen die deurwaarders opleggen? 

“Wanneer de deurwaarders een gerechtelijk bevel betekenen, moeten we de blokkade opheffen zodat we geen dwangsom ontvangen. We hebben instructies gegeven om te vertrekken wanneer het bevel wordt betekend. De dwangsom varieert van 500 tot 1.000 euro. We hebben gerechtelijke stappen ondernomen tegen het eenzijdige karakter van deze bevelen. In eerste instantie vaardigde de rechtbank van eerste aanleg in Brussel een bevel uit voor heel België. We hebben dit aan de kaak gesteld en gelukkig is dit niet meer gebeurd.”

“Sinds mei zijn er steuncomités opgericht om solidariteitsacties te organiseren met militanten uit andere sectoren, activisten, klanten en jongeren. Dit heeft een stimulerend effect op het personeel tegenover de pletwals van de directie.”

Wat is de situatie van het personeel in de gefranchiseerde winkels? 

“De nieuwe franchisecontracten laten de zogenaamd zelfstandige uitbaters weinig speelruimte. Het model is zeer winstgevend voor Delhaize omdat het de leverancier van goederen is, de eigenaar en verhuurder van de winkel, en vanaf 2025 zal het royalty’s eisen (4% van de omzet). Franchisenemers moeten vooral goederen verkopen die ze van Delhaize afnemen. De marge van de franchisenemer is lager dan die van een geïntegreerde winkel, aangezien Delhaize er een deel van voor haar rekening neemt. Om winstgevend te blijven, worden de loonkosten verlaagd door het aantal personeelsleden te verminderen. We vergeleken een winkel in eigen beheer met een franchisewinkel van dezelfde grootte. Er was 60% minder personeel, een deel van het werk werd gedaan door studenten en de slagerij werd gerund door onderaannemers. Alle werknemers van Delhaize weten dat de arbeidsomstandigheden in franchisewinkels slechter zijn. Het personeel strijdt ervoor dat wie dat wil waardig kan vertrekken, met erkenning van hun jarenlange werk bij Delhaize. Het komt er ook voor op dat wie blijft een maximale garantie krijgt op behoud van hun job en arbeidsvoorwaarden. De strijd is nog niet voorbij.”

NOTEN

(1) Een ‘geïntegreerde’ Delhaize-winkel is een winkel die rechtstreeks beheerd wordt door Delhaize, met een Delhaize-werknemer als manager. Alle personeelsleden vallen onder het paritair comité 202 (levensmiddelenbedrijven met talrijke filialen).

(2) Een franchisewinkel is een winkel die door Delhaize wordt verhuurd aan een franchisenemer. De franchisenemer is geen werknemer van Delhaize. Hij is een nieuwe eigenaar die zijn eigen personeel aanwerft. Elke franchisewinkel is een aparte onderneming die onder het paritair comité 202.01 (paritair subcomité voor middelgrote levensmiddelenbedrijven) valt. In dit paritair comité 202.01 liggen de lonen ongeveer 25% lager dan in het paritair comité 202 en is er meer flexibiliteit. Delhaize heeft momenteel meer dan 600 Delhaize-franchisewinkels (Shop’n Go, kleine winkels in tankstations).

Begin augustus leidde de aankondiging dat Delhaize haar eerste 15 supermarkten in franchise zou geven tot een nieuwe golf van woede en protesten. De directie maakte van de zomervakantie gebruik om stiekem een versnelling hoger te schakelen, met slechts één agendapunt voor de ondernemingsraad van augustus: het ‘Toekomstplan’. Toevallig liep op 15 augustus een collectieve arbeidsovereenkomst af die door de directie was ondertekend en waarin het zich ertoe verbond geen franchise te verlenen.

door een vakbondsmilitant (Brussel)

Volgens de directie zullen franchisewinkels winstgevender zijn dankzij hun “lokale verankering.” Achter de mooie woorden gaat een heel andere realiteit schuil. Voor dezelfde oppervlakte zijn er 80 vaste werknemers in een geïntegreerde supermarkt tegenover 25 in een franchisewinkel. Het is ook mogelijk om afdelingen uit te besteden en misbruik te maken van onzekere of studentencontracten met een totale afwezigheid van extralegale voordelen. Het bedrijfsmodel van franchisering is ontworpen om een aanval te doen op arbeidsvoorwaarden, lonen en de rechten van werknemers.

Zelfs voor potentiële kopers is het franchisecontract van dien aard dat velen de boot afhielden toen ze de voorwaarden van het overnamecontract voorgeschoteld kregen. In de zomer raakte bekend dat Delhaize niet alleen potentiële overnemers voor de 128 winkels, maar alle uitbaters van eerder gefranchiseerde winkels strengere voorwaarden wil opleggen bij het hernieuwen van de franchisecontracten. Het gaat om regels inzake assortiment en prijzen met aankoopverplichtingen die gekoppeld worden aan boetes. Uitbaters van deze winkels klagen dat hun marges hierdoor fors afnemen en die van Delhaize “op onredelijke wijze toenemen.” Een anonieme uitbater: “Dit nieuwe contract tekenen? Dan stopt het verhaal.”

De franchisering van de 128 bedreigde winkels zal niet van de ene op de andere dag plaatsvinden. De strategie van de directie is eerder om het in de tijd te spreiden. Delhaize omzeilt zo de Renault-procedure voor collectief ontslag. De belangrijkste doelen zijn het aantasten van de arbeidsomstandigheden, het afwentelen van commerciële risico’s op schijnzelfstandigen en het beperken van de collectieve organisatiecapaciteit van het personeel door de vakbondsaanwezigheid bijzonder moeilijk te maken.

Het doel is om een nieuw, nog agressiever model op te leggen in de hele sector. Totnutoe bestaat er in ketens als Delhaize nog een sterke syndicale traditie en werden op die basis sociale rechten afgedwongen. Wat bij Delhaize gebeurt, belangt alle werkenden aan. Als dit passeert, is het een precedent voor de hele supermarktsector en voor andere sectoren. 

De hele handelssector heroverwegen

Minister van Werkgelegenheid Dermagne (PS) stelt voor om een nieuwe bemiddelaar voor het collectief conflict aan te stellen en een wetsvoorstel op te stellen om sociaal overleg in de toekomst te garanderen bij een overgang naar franchisering. Dat is niet veel en het pakt het probleem niet bij de wortel aan.

De organisatie van de volledige sector moet heroverwogen worden. Supermarkten spelen een essentiële rol voor brede lagen van de bevolking. De controle over de sector moet uit de handen van de cowboys van het winstbejag gehaald worden zodat het personeel en de gebruikers op democratische wijze het beheer kunnen overnemen. Dit zou het mogelijk maken om kwaliteitsvolle producten te leveren op basis van eerlijke contracten met de boeren en lokale producenten, waarbij de rechten van het personeel worden gerespecteerd en de belangen van de klanten worden verdedigd.

Op 22 mei betoogden 20.000 mensen in Brussel, met delegaties uit verschillende sectoren. Er was eindelijk een nationale betogingsoproep gelanceerd als reactie op de schandalige aanval op de arbeidsvoorwaarden en lonen, en ter verdediging van de vakbondsvrijheden. Het plan van het management was begin maart aangekondigd! De mobilisatie illustreerde het potentieel en er is veel, veel meer mogelijk. Het gevoel van solidariteit met het personeel van Delhaize is wijdverspreid. Maar er is nog steeds geen duidelijk perspectief voor de strijd en voor het mobiliseren van dit reservoir van steun in actie. 

door een correspondent

Delhaize is een testcase, de bazen willen verder gaan. Daar maken ze geen geheim van. Dominique Michel, van de werkgeversorganisatie Comeos, zei dat winkels flexibeler moeten zijn omdat de sector onder druk staat. “De marges dalen en de buitenlandse concurrentie neemt toe.” Maar als de marges onder druk staan, komt dat omdat de ketens doorgaan met het openen van supermarkten in hun concurrentiestrijd om nieuwkomers op de markt tegen te houden. Er komen voortdurend nieuwe winkels bij en de concurrentie is hevig. Het personeel wordt gevraagd om daarvoor op te draaien. In de praktijk verdedigt Comeos het Nederlandse model, waar de winkels afhankelijk zijn van studenten van soms amper 13 of 14 jaar oud die voor of na de school enkele uren werken aan minder dan 5 euro per uur. Dit is een terugkeer naar de 19de eeuwse kinderarbeid! 

Opbouwend en escalerend actieplan nodig met vooraf bekende data

Het personeel van Delhaize heeft zich de voorbije maanden goed geweerd en kreeg te maken met een ongekende repressie van politie en justitie. De directie van Delhaize wil de arbeidsomstandigheden aanvallen en alsof dat nog niet genoeg is, wil ze ook het stakingsrecht terugsturen naar de 19e eeuw!

Een antwoord in verhouding tot de inzet, laat echter op zich wachten. Ruim een maand na de succesvolle betoging van 22 mei was er nog geen vervolg aangekondigd. Delegaties en activisten worden aan hun lot overgelaten. Het intrekken van het piketverbod is een belangrijke juridische overwinning, maar we zijn er niet veel mee als er geen plan is om de acties te organiseren en op te voeren. Er is een opbouwend en escalerend actieplan nodig om een zo groot mogelijke solidariteit bij de actie te betrekken en van elke winkel een actiecentrum te maken. 

De zomermaanden kunnen gebruikt worden om personeelsleden van Delhaize uit te nodigen voor vergaderingen van vakbondsdelegaties en om bijeenkomsten te organiseren om de huidige fase van de strijd te evalueren, mobilisatiemateriaal zoals petities en pamfletten te ontwikkelen en een campagne om die te verspreiden onder klanten, in de buurt en in de hele sector.

Een offensief actieplan zou een reeks regionale stakingen aan het begin van de herfst kunnen omvatten die opbouwen naar een sterke staking van de hele sector die ook gedekt is door een interprofessionele stakingsaanzegging om de deelname van zoveel mogelijk mensen te verzekeren. De steuncomités voor de stakers die opgestart werden door de dynamiek van het Brusselse solidariteitscomité staan nog in de kinderschoenen, maar kunnen een belangrijke rol spelen in het verhogen van de druk in deze richting. Solidariteit met het personeel van Delhaize – hun strijd gaat ons allen aan!

De handelssector ligt al enkele jaren onder vuur met steeds nieuwe aanvallen op arbeidsvoorwaarden en lonen, franchisering, flexibele uren en contracten, automatisering, e-commerce … Dit komt niet uit de lucht gevallen: het is een bewuste strategie van de werkgevers.

Artikel door een vakbondsverantwoordelijke in de sector, uit maandblad De Linkse Socialist

Franchisering bij Delhaize

Franchisering is een zakenmodel waarmee een bedrijf zijn netwerk uitbreidt door licenties te verkopen aan franchisezaken. De zelfstandige beheerders van die winkels zijn verplicht om vergoedingen te betalen aan het moederbedrijf, waardoor hun aandeel in de winst kleiner wordt. Ze profiteren dus niet ten volle van hun investering, terwijl het moederbedrijf gemakkelijke winsten boekt. Het moederbedrijf neemt alle belangrijke beslissingen over het merk (prijzen, marketingbeleid …). Er is onvermijdelijk een onevenwichtige machtsverhouding. De franchisenemers hebben in de praktijk geen controle over hun eigen zaak. Het zijn eigenlijk schijnzelfstandigen.

Vandaag zitten 40% van de franchisenemers in België in de problemen. Onder de franchisenemers bevinden zich niet enkel kleine zelfstandigen die één winkel beheren. Er zijn ook bedrijven die meerdere winkels bezitten, zoals Peeters-Govers dat 15 winkels van Albert Heijn uitbaat.

Voor de grote ketens is franchisering een manier van sociale afbraak waarbij ze de omzet verhogen zonder het nodige personeel in te zetten en dus tegen veel lagere kosten. De vakbonden klagen aan dat 6.200 van de 9.000 personeelsleden van Delhaize die door de franchisering geraakt worden, niet dezelfde arbeidsvoorwaarden zullen hebben. Een manager van een Delhaize-franchise in Brussel verklaarde in de media: “Als zelfstandigen kunnen wij niet de lonen betalen die Delhaize geeft aan het personeel van de supermarkten in eigen beheer. Als we de rode lijn van 10% loonkosten (inclusief onze eigen vergoeding) overschrijden, stevenen we regelrecht op een faillissement af. Dat zou niet voorkomen worden met krediet van de franchisegever. Wat ik hier vertel, kan je in onze boekhouding nakijken.” (Le Soir, 17 mei). Ahold Delhaize behaalde in het eerste kwartaal van dit jaar een omzet van 21,6 miljard euro, een forse stijging tegenover vorig jaar. Maar voor de aandeelhouders is dat niet genoeg.

Het franchisestelsel is een perfect voorbeeld van de concentratie van macht, ongelijkheid en werkonzekerheid die inherent zijn aan het kapitalisme. Het is een logisch gevolg van de concurrentie en het privaat bezit van de productie- en ruilmiddelen.

De uitdagingen van de sector en van de vakbondsstrijd

In 2021 telden de grote ketens uit de voedingssector 3.814 winkels in ons land. Dat is 8% meer dan 2015 en goed voor één winkel voor ongeveer 3.000 consumenten. Delhaize telt 800 winkels waarvan 128 in eigen beheer. De rest zijn in handen van zelfstandige franchisenemers.

Een van de voordelen van deze opdeling in kleine entiteiten is dat het aantal werknemers dat nodig is om een vakbondsafvaardiging en echt sociaal overleg op te richten, niet wordt bereikt. In bedrijven waar de werknemers geen enkele rol spelen in de besluitvorming, dicteert het kapitaal op nog brutalere manier.

Comeos, de werkgeversorganisatie voor de handel, sprong meteen op de kar en verklaarde dat andere ketens klaar zijn om het franchisestelsel te veralgemenen. Mestdagh-Intermarché wil de komende weken nogmaals 50 winkels aan franchisenemers overlaten.

De Colruyt-groep is tegen dit franchisesysteem, omdat het tot oneerlijke concurrentie tussen ketens leidt. De groep pleit daarom voor een hervorming van de vijf paritaire comités van de levensmiddelenhandel (202, 201, 311, 202.01 en 212.01). Colruyt wil die comités harmoniseren… maar dan wel naar beneden. Geoffroy Gersdorff, CEO van Carrefour, stelde in De Tijd: “Vandaag heb ik geen plannen om winkels over te hevelen naar zelfstandigen.” Hij voegde er echter meteen aan toe: “De situatie is moeilijk in onze geïntegreerde winkels. Het moet absoluut beter. Het is problematisch dat onze hypermarkten in paritair comité 312 zitten. Er moet een oplossing komen, want het status quo is geen optie.” Over het basisprincipe zijn alle werkgevers uit de sector het eens: de lonen moeten omlaag. Als we hen laten doen, zelfs zo laag dat geen enkele supermarktmedewerker het zich nog kan permitteren om in de eigen winkel inkopen te doen. Aldi en Lidl zullen daarbij uiteraard evenmin werkloos toekijken.

Voor een antwoord op deze crisis is er volgens de vakbondsleiders nood aan een hernieuwd gemeenschappelijk vakbondsfront waarmee de werkgeversorganisaties aan de onderhandelingstafel gedwongen worden om een hervorming van de paritaire comités te bespreken.

De directie van Delhaize geeft echter niets om het sociaal overleg. Voor de directie is het de franchisering en niets anders. Ze weigert zelfs het minimum, zoals de toepassing van de wet-Renault (die voorziet in een periode van sociaal overleg bij collectief ontslag) of een soepele eindeloopbaanregeling voor ouder personeel. Elke dialoog zit muurvast en wordt verder vergiftigd door dwangsommen, arrestaties en andere patronale provocaties die enkel mogelijk zijn door de actieve medeplichtigheid van de overheden en het gerecht. Er is voor het personeel geen andere weg dan die van een strijd van de hele sector.

De nationale betoging van 22 mei was een goed initiatief, maar kwam wel erg laat. De staking en strijd van het Delhaize-personeel is al sinds 7 maart bezig en is historisch. Er is een brede steun onder de bevolking. Dit bleek ook met de twee regionale betogingen in Luik (7 april) en Brussel (17 april), de personeelsvergaderingen, de stakersposten, de solidariteitsacties, de blokkades aan de depots in Zellik, de opiniestukken en de duizenden handtekeningen voor een online petitie.

De oproep voor de betoging van 22 mei werd drie weken op voorhand gelanceerd om de hele handelssector en het personeel van andere sectoren te bereiken. Het doel was een brede mobilisatie in solidariteit met het personeel van Delhaize, maar ook tegen de repressie en de aanvallen op de syndicale rechten.

Perspectieven voor de beweging

Binnen het gemeenschappelijk vakbondsfront is er een intens debat over de te volgen strategie. BBTK, de bediendenbond van het ABVV, benadrukt de noodzaak van een visie op de duurzaamheid van de sector. Het betekent dat de franchisering wordt aanvaard, mits garanties voor de huidige werknemers. De CNE, de Franstalige bediendenbond van het ACV, wil het behoud van alle jobs en de bestaande arbeidsvoorwaarden.

De directie van Delhaize verstopt zich achter de toepassing van de cao 32bis, die een overnemer verplicht om het bestaande personeel aan de huidige arbeidsvoorwaarden over te nemen. Dit is een valstrik, want de cao voorziet in een reeks uitzonderingen die jobs in gevaar brengen in het geval van franchisering.

De CNE is tegen het franchiseplan en wil de onderhandelingen verplaatsen naar het niveau van de sector. Zo hoopt de CNE de verdeeldheid in het kamp van de werkgevers te gebruiken voor een opwaartse harmonisatie van de paritaire comités.

Het cruciale punt is echter om vanuit de betoging van 22 mei een krachtsverhouding op te bouwen om de sector en de hele samenleving te mobiliseren om de franchiseplannen van tafel te krijgen.

LSP koppelt dit aan de noodzaak van een bredere discussie over de organisatie van de productie, de wijze waarop prijzen worden bepaald, de verdediging van het stakingsrecht en de syndicale aanwezigheid in de bedrijven, ook in de kleine. Dit zou de weg vrijmaken voor een grotere eenheid van consumenten en werkenden in deze en andere sectoren, en dus voor de eenheid van heel de werkende klasse. Om aan de reële noden van de bevolking te voldoen, is er nood aan een ander productiemodel. Een eerste stap daartoe is het stoppen van de neerwaartse spiraal voor de lonen en arbeidsvoorwaarden.

De solidariteit met het personeel van Delhaize is indrukwekkend. Het ontbreekt echter aan een strategie om te winnen. In Brussel is er een solidariteitscomité met de stakers van Delhaize opgezet, een initiatief waaraan LSP deelneemt. Dit helpt om van passieve steun naar actieve betrokkenheid te gaan. Het is een goede stap om de strijd te verbreden. 

Voor volgende stappen is de solidariteit in de hele sector en daarbuiten fundamenteel. Dit kan versterkt worden door syndicalisten van Delhaize of van de sector uit te nodigen op personeelsvergaderingen, zoals dit gebeurde op initiatief van ACOD LRB in het Brugmann ziekenhuis in Brussel. Dergelijke vergaderingen zijn ideaal om de solidariteit te organiseren, maar ook om samen te discussiëren over volgende stappen en de strategie voor de strijd. 

Hoe winnen? De mobilisatie is sterker als er een duidelijk perspectief is. Een escalerend actieplan om de intrekking van het hele franchiseringplan af te dwingen, is absoluut noodzakelijk om deze strijd te winnen. Lokale initiatieven en de betoging van 22 mei kunnen de basis leggen voor een grote staking in de hele handelssector, met de mogelijkheid voor werkenden uit andere sectoren om zich daarbij aan te sluiten.

De malaise in de supermarktsector vestigt opnieuw de aandacht op wie de samenleving doet draaien. Het zijn de werkenden die de rijkdom produceren, terwijl de eigenaars van de productiemiddelen profiteren en leven van het zweet van anderen. Als Delhaize volhardt in zijn franchiseproject, moeten we strijden voor de onteigening en nationalisering van het bedrijf, zonder compensatie voor de aandeelhouders en onder publieke controle en beheer, als eerste stap naar een volledig publieke detailhandel en een rationele en democratische planning van de economie.

Een opbouwend actieplan om de franchisering en de aanvallen op onze syndicale rechten te stoppen

Om te winnen moeten we, voortbouwend op de betoging van vandaag en de reeks stakingen en solidariteitsacties die eraan voorafgingen, naar een hogere versnelling schakelen. De franchisering en de aanvallen op het stakingsrecht bij Delhaize raken de hele arbeidersbeweging. We hebben een actieplan nodig dat opgewassen is tegen de uitdaging!

Massale solidariteit heeft effect!

Solidariteit omzetten in actie is cruciaal. Er vonden uitstekende initiatieven plaats, zoals de lokale interprofessionele betoging in Luik op 7 april met 1.500 deelnemers. Die betoging was een initiatief van de CNE (ACV), waar de BBTK bij aansloot toen duidelijk werd dat het een succes zou worden. Wanneer er in Luik piketten met meer dan honderd aanwezigen worden gehouden, is er geen tussenkomst van de politie of een deurwaarder. Door te mobiliseren bouwen we een stakingskracht op die de klassenjustitie blokkeert.

In Brussel werd de nationale actie van de hele sector op 17 april eveneens gevolgd door een spontane en strijdbare betoging. Deze werd geleid door CNA-militanten die in verschillende regio’s personeelsvergaderingen hielden. Er waren ook ABVV-militanten aanwezig, waaronder van ACOD LRB Brussel en BBTK Albert Heijn, waar er een staking was in een Gentse winkel. Een eerste actie van een solidariteitscomité in Brussel verzamelde 250 mensen voor de winkel en dan zelfs even in de winkel. De actie was op voorhand bekend gemaakt, wat de mobilisatie versterkte.

De winkels als centra voor een actieplan! 

Er is nog een reservoir van steun dat op de werkvloer, in de hele sector en daarbuiten kan geactiveerd worden. Dit potentieel moet aangeboord worden. Syndicale delegaties kunnen personeelsvergaderingen beleggen waar een delegee van Delhaize komt spreken en mobiliseren. In het Brusselse Brugmann-ziekenhuis werd bijvoorbeeld een syndicalist uit de handel uitgenodigd op een personeelsvergadering. Regionale interprofessionele vergaderingen die militanten en delegees uit verschillende sectoren in deze strijd met elkaar verbinden, zouden een mobilisatie rond de winkels kunnen organiseren. De winkels zouden actiecentra kunnen zijn in een opbouwend interprofessioneel actieplan.

Acties zijn altijd sterker als de volgende stap duidelijk en vooraf bekend is. Dit zou een momentum kunnen creëren voor een grote staking van de hele sector, met de mogelijkheid voor alle werknemers in andere sectoren om zich daarbij aan te sluiten gedekt door een stakingsaanzegging. Staken loont! In Nederland gingen het personeel van de distributiecentra van Albert Heijn  in staking, waardoor de directie moest beloven om te onderhandelen over een loonsverhoging van 10% en het wegwerken van tekorten. De slagkracht van een grote staking met solidariteit uit andere sectoren kan enorm zijn.

Winkels kunnen worden omgevormd tot actiecentra van waaruit pamfletten, posters en petities worden verspreid. We kunnen van onze werkplekken strijdmiddelen maken. Zo reageerden de staalarbeiders van Forges de Clabecq op de dreigende sluiting in 1997. Ze mobiliseerden in alle hoeken van het land onder werkenden en jongeren. Delegees van Forges de Clabecq trokken naar universiteiten om te spreken voor studenten, naar markten om met sympathisanten pamfletten te verdelen, naar bijeenkomsten van syndicale delegaties … Op die manier slaagden ze erin om 70.000 mensen te mobiliseren in Tubeke in februari 1997. Stel je voor dat we met tienduizenden betogen aan de depots van Delhaize in Zellik. Deurwaarders zouden er alvast niet te zien zijn…

Omdat het iedereen aanbelangt, samen de franchisering stoppen via massaal verzet!

Een strategie van het aanvaarden van de franchisering onder bepaalde voorwaarden, zal de neerwaartse spiraal in de handelssector niet stoppen. De werkgevers willen een verslechtering van onze arbeidsvoorwaarden, met de distributiesector als opstap naar een samenleving van werkende  armen die meerdere jobs nodig hebben om te (over)leven. Daarom willen ze de organisatie en vertegenwoordiging van werkenden op de werkvloer afschaffen.

Dit hoeft niet zo te zijn! Ahold Delhaize boekte in het eerste kwartaal van dit jaar een omzet van 21,6 miljard euro, een forse stijging tegenover vorig jaar. Maar het is nooit genoeg. In plaats van voor een miljard euro eigen aandelen in te kopen (en het personeel hiervoor te laten opdraaien) om de winsten voor de aandeelhouders op te drijven, zou de enorme winst gebruikt kunnen worden voor degelijke jobs en betere arbeidsvoorwaarden.

Als de directie toch doorgaat met de franchisering, leggen we de nationalisatie van Delhaize op tafel om jobs en arbeidsomstandigheden te redden. Dit betekent dat we collectief de controle en de leiding overnemen en de aandeelhouders die genoeg geprofiteerd hebben eruit gooien. Bovendien zou de nationalisatie van dit bedrijf het mogelijk maken de distributie van goederen veel rationeler te organiseren dan op basis van private winstbelangen.

Neem deel aan onze lokale meetings met sprekers uit de distributiesector!

Om samen een evaluatie te maken van de betoging op 22 mei en een verder opbouwend actieplan en een programma te ontwikkelen nodigt LSP je uit om aan één van onze publieke bijeenkomsten deel te nemen. Met sprekers uit de distributiesector en van Campagne ROSA trekken we lessen uit de afgelopen weken en bediscussiëren we de volgende stappen om deze strijd samen te winnen!

• GENT. 30 mei 19u30. ‘t Postje, Korenmarkt 22, 9000 Gent. Met een BBTK-delegee bij Albert Heijn
• LUIK. 31 mei 19u. 5 Quai du Roi Albert, 4020 Liège. Met een militant van CNE Handel
• BRUSSEL. 1 juni 19u30. Pianofabriek, Fortstraat 35, 1060 St.Gilles. Met een militant van CNE Handel

De strijd gaat door bij Delhaize. Op zaterdag 13 mei organiseerde het steuncomité voor het personeel van Delhaize een actie bij Delhaize Chazal in Schaarbeek. Ongeveer 250 mensen, waaronder klanten, personeel van Delhaize en vakbondsafgevaardigden, namen eraan deel.

Door de bijeenkomst vooraf aan te kondigen, werd de mobilisatie versterkt en konden politie noch deurwaarders ingrijpen toen de betogers de winkel binnenstormden voor een kleine demonstratie en een oproep tot boycot. Het personeel van de winkel van Delhaize-Chazal was solidair met de actie.

In een interview voor de RTBF zei een werknemer dat hij hoopte dat het initiatief op termijn herhaald zou worden. De repressie is sterk en alle mogelijke solidariteit is welkom. Een soortgelijke actie zou op zaterdag 27 mei plaatsvinden. Een volgende vergadering van het steuncomité voor het personeel van Delhaize zal op 25 mei plaatsvinden in DK (Rue de Danemark 70B, Sint-Gillis).

Tot die tijd is de niet te missen bijeenkomst natuurlijk de nationale betoging op 22 mei. Solidariteit opbouwen via de arbeidersbeweging door de distributiesector en alle werkenden te mobiliseren is meer dan noodzakelijk. Op maandag 15 mei heeft een vakbondsafgevaardigde van de distributiesector gesproken op een algemene personeelsvergadering op het Universitair Ziekenhuis Brugmann. Dit soort initiatieven moet zo vaak mogelijk worden herhaald om de solidariteit en mobilisatie op te bouwen met het oog op 22 mei.

Mobiliseer massaal naar de nationale betoging van 22 mei. 10u Brussel Noord

De historische staking bij Delhaize, die al meer dan twee maanden aanhoudt, kan op 22 mei actief versterkt worden door een grote deelname aan de nationale betoging. De ABVV-slogan “Vandaag Delhaize, wie is morgen aan de beurt?” legt terecht de nadruk op het belang van deze strijd voor alle werkenden. Naast een resem aanvallen op de werkvoorwaarden, zullen andere werkgevers maar al te graag gebruik maken van het verbod op piketten om stakingen te breken. Elke zwakte in het verzet wordt aangegrepen om harder toe te slaan.

Solidariteit in actie omzetten!

Wat kunnen wij tegenover deze aanvallen zetten? We hebben de steun en solidariteit onder het personeel, binnen de sector en de bredere arbeidersbeweging, alsook bij de klanten. Door van de winkels actiecentra te maken met pamfletten en affiches kunnen we opbouwen naar grotere acties aan deze winkels, lokale betogingen en de betoging van 22 mei. We moeten de brede steun voor het personeel van Delhaize en de distributiesector verder activeren.

De solidariteitsbetoging met 1500 betogers in Luik op 7 april, op initiatief van het ACV, toonde aan hoe werkenden uit de distributiesector en andere sectoren samen met omwonende klanten één front kunnen vormen tegenover de aanvallen. Wanneer in Luik piketten met meer dan honderd aanwezigen worden gehouden, is er geen tussenkomst van de politie of een deurwaarder. Zo kunnen we een kracht opbouwen die de repressie moeilijker maakt.

Wekelijks versterken delegees uit verschillende sectoren piketten en blokkades. Maar het vraagt meer organisatie van dit verzet en een duidelijk opbouwend plan om te winnen. Door het uitblijven daarvan zien we bijvoorbeeld in Brussel het ontstaan van een solidariteitscomité. Zij zullen onder andere op 13 mei één van de grootste winkels in Brussel blokkeren door het piket massaal te versterken. We moeten overal het verzet organiseren en versterken in de opbouw naar de nationale betoging van 22 mei.

Het is mogelijk om op de werkvloer, in de volledige distributiesector én andere sectoren, de steun voor het personeel van Delhaize verder te activeren. Syndicale delegaties uit andere sectoren kunnen personeelsvergaderingen beleggen waar een delegee van Delhaize komt spreken en mobiliseren. Sterke delegaties per bedrijf of organisatie met eigen spandoeken of pankartes op 22 mei kunnen aantonen hoe breed en divers het verzet is. Ook op interprofessionele bijeenkomsten van de vakbonden kunnen delegees uitgenodigd worden. Zo kunnen we de solidariteit mobiliseren, zowel in actie als in de ondersteuning van stakerskassen zodat het personeel de financiële slagkracht heeft om verder te staken.

Stop de franchise!

De directie van Delhaize is bereid om een akkoord te maken waardoor ze de franchise kunnen doorvoeren. De garanties dat winkels nog enkele jaren open blijven, het behoud van enkele loon- en werkvoorwaarden voor het huidige personeel … vormen de afkoopsom waartoe ze bereid is. Dit alles is tijdelijk binnen een marktsysteem.

De groei van de ene keten gaat ten koste van de andere, met negatieve gevolgen voor het personeel en de klanten. We moeten weg van deze nefaste concurrentielogica. Bij Lidl en Aldi is de werkdruk onhoudbaar, bij Dreamland en Dreambaby dreigen er ontslagen, Albert Hein en Action drijven het aandeel goedkope arbeid via studentenjobs verder op … Bij Carrefour en Intermarché zagen we dezelfde evolutie als bij Delhaize. Het moet stoppen!

Wat staat de hele sector te wachten wanneer deze franchise er komt? Lagere lonen, minder personeel en een stijgende werkdruk, minder premies voor weekendwerk, geen vaste en/of voltijdse contracten, wisselende uren, vaker opengaan op zondag, het inzetten van flexijobs … Deze afbraak is onaanvaardbaar! Vakbondsvertegenwoordiging wordt bovendien zo goed als onmogelijk gemaakt via deze franchise. Alle werkenden zijn de dupe, want ook in andere sectoren zullen we meegesleurd worden in deze neerwaartse spiraal.

Laten we duidelijk zijn: een sociaal plan biedt geen fundamentele oplossing! We begrijpen de nood aan zelfbehoud bij de getroffen werkenden. Maar om hen en andere werkenden vooruit te helpen, moeten we eerst de franchise stoppen om dan betere lonen, meer personeel en arbeidsduurvermindering zonder loonverlies af te dwingen. Massale solidariteit is de sleutel tot behoud en vooruitgang!

Om te winnen een opbouwend actieplan dat voortbouwt op 22 mei !

Wat na 22 mei? Hoe kunnen we winnen? Die vragen moeten voor de betoging beantwoord worden: een duidelijk perspectief is nodig. Een opbouwend actieplan om de intrekking van het volledige plan af te dwingen is een voorwaarde om deze strijd te winnen. Via lokale initiatieven en de betoging van 22 mei kan er naar een grote staking in de volledige distributiesector toegewerkt worden, met de mogelijkheid voor alle werkenden over sectoren heen om mee in actie te komen!

Staken loont! In Nederland ging het personeel van de distributiecentra van Albert Heijn in staking, waardoor de directie er nu belooft te onderhandelen over 10% loonsverhoging en het wegwerken van andere tekorten. De slagkracht van een grote staking met solidariteit uit andere sectoren kan enorm zijn. Werkenden uit andere sectoren moeten dus via een stakingsaanzegging kunnen deelnemen aan alle stappen in dit plan. Het is een voorwaarde om alle werkenden te kunnen inschakelen voor massaal verzet. Zo kunnen we de shift naar een samenleving waarin één job niet meer volstaat breken. Hiervoor moeten we ook het personeel uit de reeds gefranchiseerde winkels betrekken!

Als de directie toch doorgaat met de franchise, leggen we de nationalisatie van Delhaize op tafel om jobs en arbeidsomstandigheden te redden. Dit betekent dat we collectief de controle en de leiding terugnemen en de aandeelhouders die genoeg geprofiteerd hebben eruit gooien.

https://nl.socialisme.be/96088/delhaize-strijd-uitbreiden-om-franchisering-te-stoppen

https://nl.socialisme.be/96064/de-aanval-op-de-delhaiziens-is-een-aanval-op-de-ganse-arbeidswereld

https://nl.socialisme.be/95916/actie-en-betoging-tegen-aanval-op-supermarktpersoneel