Category: Syndicale rechten

PS-voorzitter Paul Magnette kondigde dit weekend in de zakenkrant L’Echo aan dat zijn partij een bocht neemt rond het betogingsverbod. Een wetsvoorstel van voormalig Justitieminister Van Quickenborne wilde beperkingen opleggen aan dat betogingsrecht. Dit was zogenaamd gericht tegen relschoppers, maar het zette de deur open voor nog meer repressieve beperkingen van het actierecht. Er waren heel wat juridische opmerkingen bij het voorstel, maar er was vooral ook veel sociaal protest. Een maand geleden waren we nog met ruim 10.000 betogers in Brussel. Dat was een pak meer dan verwacht.

Naar aanleiding van die betoging merkte ABVV-voorzitter Bodson op dat er een “voor en een na” zou zijn in de relaties met de sociaaldemocratie en de groenen indien zij het wetsvoorstel zouden goedkeuren. Eigenlijk hadden ze het al goedgekeurd in de schoot van de regering. Nu komt Magnette daarop terug, gevolgd door Ecolo. Langs Nederlandstalige kant blijven Vooruit en Groen voorlopig zwijgen. MR-stokebrand Georges-Louis Bouchez is uiteraard niet te spreken over de bocht van de PS en dreigt ermee andere akkoorden in de regering op te zeggen.

Het wetsontwerp wilde een “rechterlijk verbod om deel te nemen aan protestbijeenkomsten” invoeren. Dit verbod zou gelden voor ‘relschoppers’, maar de vraag is natuurlijk hoe breed dit zou toegepast worden. Alle politici repten zich om te zeggen dat het niet tegen vreedzame vakbondsacties zou ingezet worden, maar dat werd destijds ook gezegd over andere bepalingen (zoals de ‘kwaadwillige belemmering van het verkeer’ bij een stakerspost, wat de afgelopen jaren meermaals gebruikt is om vakbondsverantwoordelijken te veroordelen).

Protest tegen een betogingsverbod betekent natuurlijk niet het goedpraten van relschoppers. Als vandalisme vervolgd wordt, moet dit gebeuren wegens het vandalisme en niet wegens de context waarin het plaatsvond. Door vandalisme en andere gedragingen te linken aan collectieve acties, worden die laatste verdacht gemaakt en aan banden gelegd.

Verder zijn er heel wat praktische bedenkingen: moet een organisator van een protestactie voortaan controleren wie er allemaal aanwezig is en nagaan of er niemand op een ‘zwarte lijst’ staat? Hoe kan je überhaupt iedereen controleren op een vakbondsbetoging met pakweg 100.000 aanwezigen?  

Het wetsvoorstel kwam er tegen de achtergrond van een beleid dat tekorten op alle vlakken organiseert. In deze situatie is het geen toeval dat het recht op protest aan banden wordt gelegd. Van de zorg over het onderwijs en het openbaar vervoer: op alle vlakken rammelt het. Protest is meer dan nodig. Dat lijken de traditionele politici ook te vrezen, vandaar het versterken van het repressieve arsenaal.

Het protest van vakbonden en andere organisaties was breed gedragen. De betoging van 5 oktober toonde dit aan en verhoogde de druk op de politici die eerder met het voorstel hadden ingestemd. Als de PS en Ecolo vandaag een bocht maken, heeft dit ongetwijfeld met het toenemende protest te maken. Dat zou voor de vakbonden een reden moeten zijn om het protest niet te stoppen. Er zijn de kwesties van eenzijdige verzoekschriften tegen stakersposten, de inbreuken op het stakings- en actierecht bij Delhaize, de vervolging van activisten van Greenpeace wegens een protestactie in de haven van Zeebrugge … De afgelopen jaren werd het stakingsrecht bij het openbaar vervoer beperkt. Er zijn strenge regels ingevoerd om bij het spoor een staking te kunnen uitroepen. Bovendien moet elk personeelslid op voorhand aangeven of het al dan niet staakt, waarna de directie een alternatieve dienstregeling opmaakt.

Ook bij De Lijn is het stakingsrecht beperkt. De beperkingen gaan hand in hand met een jarenlange verrottingsstrategie door de regeringen. Zelfs de directie van De Lijn moet dat vandaag openlijk verklaren. Bij het spoor is het niet anders. Het aantal reizigers is fors toegenomen, het aantal personeelsleden is fel gedaald (met uitzondering van het aantal directeurs). Er is een combinatie van aanvallen op dienstverlening en personeel enerzijds en beperkingen van het protest daartegen anderzijds. Wie dat verband niet ziet, vergist zich danig. Dat is wat Stefan Stynen van TreinTramBus in een opiniestuk in De Standaard vandaag doet. Hij stelt terecht dat openbaar vervoer een essentiële dienst is, maar beweert dat “wilde stakingen het recht op mobiliteit van reizigers schenden.” De dienstverlening vandaag is niet bedreigd door het protest tegen de verrottingsstrategie, maar door het gebrek aan middelen voor openbaar vervoer. Actiedagen voor koopkracht en andere algemene eisen zijn ook essentieel in het kader van respect voor het essentieel personeel van het openbaar vervoer. Het gevoerde beleid leidt tot frustraties bij reizigers en personeel. De oorzaak ervan moet niet bij het personeel gezocht worden, maar bij het beleid.

De bocht van de PS en Ecolo rond het betogingsverbod is positief. Het verwijst het betogingsverbod naar de prullenmand. Strijd loont! Maar we zijn er nog niet. Deze eerste stap kan aangegrepen worden voor een breed offensief om het recht op collectieve actie te verdedigen. Dat kan bijvoorbeeld met grote mobilisaties als deurwaarders ingezet worden of nog met solidariteitsacties als er gestaakt wordt in sectoren waar het stakingsrecht aan banden is gelegd, zoals bij het spoor waar er vanaf dinsdagavond een 48-urenstaking is.

Ex-minister van Justitie Van Quickenborne haalt uit naar wie het opneemt voor het recht op collectieve actie: “U staat aan de kant van criminele relschoppers”

Op 5 oktober protesteerden we met meer dan 10.000 in Brussel tegen het wetsvoorstel van ondertussen ex-minister van Justitie Van Quickenborne om een gerechtelijk demonstratieverbod in te voeren voor feiten gepleegd tijdens protestacties. Naast de drie vakbonden kwamen ook verenigingen zoals Greenpeace, Liga van de Mensenrechten, Solidaris, CEPAG, PAC, MOC, FOS, Progress lawyers Network en Ciré op straat. 

door Arno (Luik) uit maandblad De Linkse Socialist

Later die dag verdedigde Van Quickenborne zijn wetsvoorstel in het parlement. Hij deed dit zoals hij luchtgitaar speelt: niet erg subtiel. “U staat aan de kant van die criminele relschoppers. Hoe durft u ze te verdedigen?” haalde hij uit naar PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw. “Het gaat altijd over dezelfde groep criminele relschoppers, met de bivakmuts op het hoofd en de hamer in de zak. (… ) Het gaat over mensen die voertuigen in brand steken. Het gaat om mensen die winkels kapotslaan. Het gaat om die relschoppers.” De strategie is bekend: maak een karikatuur van het standpunt van tegenstanders en bestrijd vervolgens die karikatuur. Raoul Hedebouw reageerde terecht: “Wie wordt er voor de rechter gedaagd? Greenpeace-activisten, Delhaize-arbeiders die tegenover deurwaarders staan, dat is de waarheid!” 

Toenemende repressie

Het valt moeilijk te ontkennen dat de politieke en gerechtelijke autoriteiten vandaag kiezen voor een toename van een repressieve aanpak van sociale bewegingen. Tijdens het collectief conflict bij Delhaize kon de directie steeds weer rekenen op de autoriteiten om deurwaarders en robocops naar de piketten te sturen om het verzet van de vakbonden te breken. Op 15 november doet de rechtbank van Brugge uitspraak in het proces tegen 14 Greenpeace-activisten voor een actie aan de gasterminal van Fluxys in Zeebrugge. 

Een ander voorbeeld. Afgelopen juni gingen duizend mensen in Gent de straat op om te protesteren tegen het arrest in het proces tegen de elitaire studentengroep Reuzegom naar aanleiding van de dood van de jonge Sanda Dia. Alles verliep vreedzaam, maar een van de organisatoren kreeg nadien bezoek van een deurwaarder en kreeg een GAS-boete van 500 euro. Dat is schandalig! De organisator van dit protest kreeg een hogere boete dan de Reuzegommers wegens hun betrokkenheid bij de dood van Sanda Dia.

Tegen de achtergrond van een beleid dat tekorten op alle vlakken organiseert, is het geen toeval dat het recht op protest aan banden wordt gelegd. Van de zorg over het onderwijs en het openbaar vervoer: op alle vlakken rammelt het. Protest is meer dan nodig. Dat lijken de traditionele politici ook te vrezen, vandaar het versterken van het repressieve arsenaal.

De vraag is eenvoudig: zal de wet Van Quickenborne de al bestaande trend naar meer repressie ondersteunen en verdiepen, ja of nee? Dat is duidelijk de bedoeling. De basis is een demonstratieverbod voor iedereen die is veroordeeld voor bedreiging met aanvallen op mensen of eigendommen, moord, opzettelijk letsel, vandalisme, beschadiging van eigendommen of goederen, etc. Maar wat betekent beschadiging van eigendommen? Wat is schade aan goederen en eigendommen? Een pallet verbranden op de openbare weg aan een stakingspiket? Tegen een combi plassen? Een slogan op een muur schrijven? Een spandoek op een steiger hangen tijdens een betoging, zoals bij de betoging ter ondersteuning van het personeel van Delhaize op 22 mei? 

Hoe zou het verbod gehandhaafd worden? Moeten er vóór betogingen identiteitscontroles worden uitgevoerd? En hoe wordt de privacy gerespecteerd? Gebruik van gezichtsherkenningscamera’s? Dagvaardingen naar het politiebureau voor elke betoging? De hele zaak stinkt naar willekeur. 

De beste manier om een recht te verdedigen, is het te gebruiken

Het wetsvoorstel is goedgekeurd in de commissie, maar is nog niet behandeld in de plenaire vergadering van de Kamer. De ‘linkse’ Vivaldi-partijen dienden amendementen in om “het recht op protest te beschermen,” of toch minstens de illusie daarvan te wekken. De Raad van State verklaarde dat deze amendementen te licht wegen. De vakbonden en verenigingen vragen aan de verkozenen om de tekst niet goed te keuren. Raoul Hedebouw ondersteunde die vraag in het parlement: “Waarom volgen jullie rechts? Nu moet u reageren!” 

We moeten verder voortbouwen op het brede verzet tegen dit wetsvoorstel en voor het recht op protest. De betoging van 5 oktober was groter dan vooraf verwacht werd en toont de mogelijkheden om de strijd verder op te bouwen. Sommige vakbondsleiders zijn daar bang voor omdat ze vrezen dat het de ‘linkerzijde’ binnen Vivaldi zou verzwakken. Dat is een ernstige misrekening. We kunnen enkel op onze eigen krachten rekenen om onze rechten af te dwingen en te behouden. 

De sociale strijd verder opbouwen, is het beste antwoord op dit wetsvoorstel. De strijd kan verbreed worden met een kritiek op de klassenjustitie. We mogen ons niet laten vangen door de visie van de heersende klasse op geweld, volgens welke geweld alleen bestaat bij gebrek aan voldoende brute repressie. 

De Braziliaanse bisschop en bevrijdingstheoloog Dom Hélder Câmara legde het als volgt uit: “Er zijn drie soorten geweld. De eerste soort, en de moeder van alle andere, is het institutioneel geweld dat uitbuiting, dominantie en onderdrukking legaliseert en bestendigt. Het geweld dat miljoenen mensen verplettert onder haar stille en goed geoliede wielen. De tweede soort is het revolutionaire geweld, geboren uit de wil om de eerste soort af te schaffen. De derde soort is het repressieve geweld dat als doel heeft het tweede te verstikken als verlengstuk en handlanger van de eerste soort waaruit alle geweld voortkomt. Er bestaat geen grotere hypocrisie dan alleen maar de tweede soort geweld te benoemen en te doen alsof men de eerste soort waaruit ze voortkomt en de derde die doodt, is vergeten.”

Columnist Raf Njotea schreef in De Standaard (5 oktober) naar aanleiding van de succesvolle scenaristenstaking in de VS: “Laten we niet vergeten dat het dankzij stakingen is dat we stemrecht, betaald verlof en weekends hebben. Als het van de mensen met de macht afhing, waren die zaken er nooit gekomen. Elke eis om rechten werd eerst weggezet als relschopperij.” De allereerste georganiseerde staking in de geïndustrialiseerde periode waarnaar Njotea verwijst – de algemene staking van 1842 die begon in de mijnen van Staffordshire in het Verenigd Koninkrijk – werd ook beschreven als een rel. De regering en de werkgevers noemden het de “Plug Riots”, omdat de stakers de stoppen uit de machines haalden.

Het wetsvoorstel van Van Quickenborne wordt wellicht in de komende weken door de federale regering goedgekeurd. “Deze wet brengt een essentieel democratisch recht in gevaar: het recht om te betogen,” stelt de coalitie ‘Verzet is geen misdaad’, die het gemeenschappelijk vakbondsfront (ACV, ABVV en ACLVB), Greenpeace, de Liga voor de Mensenrechten en 11.11.11 verenigt. 

Van Quickenborne liet zich inspireren door het Franse voorbeeld waar de wet sinds 2019 (en de Gilets Jaunes beweging) repressiever is geworden en het verbieden van betogingen toestaat. 

Afgelopen mei zei ABVV-voorzitter Thierry Bodson dat hij dit voorstel erger vond dan een aanval op de automatische loonindexering (Le Soir, 15 mei 2023). Hij heeft een punt, maar de reactie op deze aanval blijft te beperkt. In juni 2022 verklaarde Bodson ook dat het ABVV meteen een nationale 24-uursstaking zou organiseren als er opnieuw een staker veroordeeld zou worden. Het stakingsrecht is ondertussen opnieuw aangevallen en toch bleef een algemene nationale vakbondsreactie uit. 

Dit wetsontwerp maakt deel uit van een sterke trend waarbij justitie steeds meer ingrijpt in collectieve conflicten, meer bepaald om de belangen van de bazen te verdedigen. Dit was niet, of toch minder, het geval in de jaren 1980 en 1990. Bertrand Henne zei op La Première: “Herinner je je het zeer harde conflict in de staalfabriek van Clabecq, toen militanten van het ABVV de autosnelweg blokkeerden met bouwmachines … toen sprak het gerecht hen vrij.” Sindsdien zijn er veroordelingen geweest na de blokkade van de Cherattebrug en de haven van Antwerpen voor “kwaadwillige belemmering van het verkeer.” Tijdens het Delhaize-geschil hebben de rechtbanken stakingspiketten verboden, deurwaarders ingeschakeld, soms met de hulp van de politie. De directie heeft justitie gebruikt om het verzet van de vakbonden te verzwakken. 

Men kan niet anders dan vaststellen dat de dominantie van het overlegsyndicalisme de onderhandelingspositie van de werknemers heeft verzwakt. De beste manier om een recht te verdedigen, is door het serieus en ambitieus te gebruiken. De mobilisatie op 5 oktober moet zo massaal mogelijk zijn om druk uit te oefenen op de vakbondsleiders om verder te gaan dan enkel “de progressieve partijen van de Vivaldi-coalitie tot rede te brengen.” We zullen meer nodig hebben dan een geïsoleerde wandeling om de aanvallen op het recht op collectieve actie weg te krijgen. Er zal ook meer nodig zijn om de bazen van Delhaize en andere bedrijven ertoe te brengen om hun personeel te respecteren. 

Afspraak op 5 oktober, 10 uur, voor het kantoor van minister Van Quickenborne, op de Kruidtuinlaan.

Het wetsvoorstel bepaalt dat een gerechtelijk demonstratieverbod kan worden opgelegd. Volgens de minister wordt dit beperkt tot wie zich misdraagt op betogingen. Zoals Van Quickenborne zelf ondertussen zou moeten weten, kan ‘misdragen’ erg verschillend geïnterpreteerd worden. Dit wetsvoorstel bedreigt niet enkel ‘relschoppers’, maar al wie door de politie of het gerecht als dusdanig wordt bestempeld. Is het opzetten van een stakerspost, het aanbrengen van krijttekeningen op de grond, het in brand steken van een pallet of het deelnemen aan een spontane betoging straks nog toegelaten? En wat met acties van burgerlijke ongehoorzaamheid?

In het sociaal conflict bij Delhaize zet de directie deurwaarders en politie in om piketten te breken. Deurwaarders trekken naar vakbondsmilitanten thuis om hen een straatverbod op te leggen. Aan een bemiddelingsvergadering wordt een waterkanon geplaatst. Vakbondsleden worden geboeid afgevoerd. Een rechter overschrijdt zijn territoriale bevoegdheid om een actieverbod in heel het land op te leggen. Een andere rechter zegt dat het recht om handel te voeren belangrijker is dan het stakingsrecht. De politie houdt auto’s van vakbondsleden ‘preventief’ tegen en verbiedt om actie te voeren. En wat doet de regering? Aan de vooravond van de betoging op 22 mei voor het Delhaize-personeel en het recht op syndicale acties, bespreekt ze een wetsvoorstel waarmee het mogelijk wordt om demonstraties op de openbare weg strafrechtelijk te verbieden.

door een delegee

Het jaar 2022 stond bol van de intersectorale en vakbondsmobilisaties, met een reeks acties en betogingen (sommige spontaan, waarbij de achterban het vakbondsapparaat inhaalde) voor hogere lonen en de verdediging van de index. Het eindigde met de algemene staking in gemeenschappelijk vakbondsfront op 9 november en de tienduizenden betogers op 16 december in Brussel, eveneens in een gemeenschappelijk front.

De dag na die betoging verklaarde het ABVV in een persbericht: “Als er geen consensus kan worden bereikt met de vertegenwoordigers van de werkgevers, zal het ABVV midden februari zijn federaal comité opnieuw samenroepen om te beslissen over nieuwe acties, die een staking van 24 uur zouden kunnen omvatten.” In plaats van een staking of een andere grootschalige actie werden op 14 februari 2023 acties georganiseerd om de beweging te begraven. In de beweging dook de eis van nationalisatie van de energiesector op. Op 14 februari werd enkel nog gesproken over ‘fiscale rechtvaardigheid’. Veteranen van syndicaal protest weten dat deze bijzonder vage en algemene eis doorgaans gebruikt wordt om bewegingen te laten verdrinken.

Er was een eigen dynamiek in verschillende sectoren: het Franstalig onderwijs, de gezondheidszorg en de non-profit, de brandweer, het spoor, de kinderopvang … Er was zelfs een algemene staking in de openbare diensten op 10 maart. Het ging om een veelheid aan krachtmetingen in verspreide slagorde en telkens zonder strategie op middellange termijn. Het zijn uitdrukkingen van de woede. Dat volstaat echter niet.

Zwakte leidt tot agressie

Het is ondertussen bijna 10 jaar geleden, maar het actieplan van het najaar van 2014 blijft een belangrijk voorbeeld van hoe we ons syndicaal protest kunnen opbouwen. Er werd toen meteen een reeks mobilisaties aangekondigd die opbouwden naar de historische nationale algemene staking van 15 december. Het jaar 2014 was een recordjaar qua stakingen (sinds 1993): 760.297 stakingsdagen tegen 206.974 in 2013. De rechtse regering wankelde. Verdeeldheid (en angst) bij de vakbondsleiding tegenover de ontketende massabeweging bracht de strijd echter tot een patstelling. Dit gebeurde onder meer met de valse belofte van een ‘tax shift’, die er uiteindelijk één van arm naar rijk werd.

Zodra de druk van de straat was afgenomen, kwam het debat over het stakingsrecht plotseling weer op gang. Na een staking in oktober 2015 in Luik en een andere in juni 2016 in Antwerpen werden vakbondsleden veroordeeld wegens “kwaadwillige belemmering van het verkeer.” De tegenpartij was bang en probeerde elke gelegenheid aan te grijpen om toekomstige sociale bewegingen te verzwakken. Nu wordt een volgende stap in die richting gezet.

Delhaize, een precedent voor de hele arbeidersbeweging

Delhaize is een testcase voor de werkgevers en de overheid. Vakbondsvrijheden die helemaal gekortwiekt worden aan de winkeldeuren of de depots in Zellik, zullen dat ook blijven.

Midden vorig jaar hield het ABVV een federaal congres waar het aankondigde dat elke veroordeling van een syndicalist voor het uitoefenen van het stakingsrecht zou beantwoord worden met een 24-urenstaking. Voorzitter Thierry Bodson zei toen in de media: “Dit is al drie jaar bezig. Het getuigt van een gebrek aan respect voor onze leden en afgevaardigden.” En nog: “Ja, er zullen nog gevallen zijn. Daarom moeten we beslissen om de volgende keer nog sterker te reageren. Geen enkele grote overwinning voor de vakbonden is er gekomen met alleen overleg. We moeten kunnen blijven staken.” Er zijn nog geen veroordelingen geweest in de strijd bij Delhaize, maar we moeten daar niet op wachten. Wat er daar nu gebeurt, gaat immers nog verder dan eerdere aanvallen op het recht op collectieve actie. 

Om onze rechten te verdedigen, hebben we het volle gewicht van de arbeidersbeweging nodig. We kunnen daarbij iedereen betrekken voor wie collectieve actie essentieel is: feministen, LGBTQIA+ activisten, klimaatjongeren, studenten … Solidariteit is ons beste wapen!

Begin mei dienden het ACV en het ABVV klacht in tegen een deurwaarder die een piket bij Delhaize aan de Watersportbaan verbood. Kort nadien waren er honderd betogers voor de rechtbank van eerste aanleg in Bergen om verschillende delegees en personeelsleden te steunen. De juridische strijd moet gevoerd worden, maar we mogen ons daar niet toe beperken. Deze strijd kan nooit in de plaats van mobilisatie treden.

Sommigen denken de repressie te omzeilen met ‘verrassingsacties’. In de praktijk is de politie doorgaans snel op de hoogte. Tegenover een handvol activisten is repressie bovendien gemakkelijker. De beste manier om repressie te stoppen, is door ons net sterker en beter te organiseren. Zo had het voor kledingketen Zara geen zin om deurwaarders in te zetten toen het voltallige personeel van de vestiging aan de Elsensesteenweg in Brussel het werk neerlegde op 6 mei. De grotere acties aan Delhaize-vestigingen op 13 mei gaan in deze richting.

Eind april was er in Limburg een illegale rave met 5.000 aanwezigen. De politie verkoos om niet tussen te komen omdat er te veel mensen aanwezig waren. Ook daar kunnen we een les uit trekken…

In Brussel is er een solidariteitscomité met de stakers van Delhaize opgezet. Dit comité mobiliseerde naar een actie aan Delhaize Chazal in Schaarbeek, de grootste winkel van de groep in Brussel. Ongeveer 250 mensen stonden voor de deur en protesteerden ook binnen in de winkel. Er waren deurwaarders aanwezig, maar er werd geen enkele boete uitgedeeld. Dit voorbeeld kunnen we overal bespreken op personeelsvergaderingen op de werkplaatsen en op acties aan Delhaize-winkels. Dit kan samengaan met een algemeen debat over een actieplan en de te volgen strategie om de patronale agressie een halt toe te roepen.

Sociale dumping leidt tot een terugkeer van arbeidsomstandigheden uit een ver verleden. Nieuwe technologie wordt gebruikt om stukloon terug in te voeren, onder meer in de platformeconomie. Chauffeurs worden vanuit lageloonlanden tewerkgesteld om sociale bescherming en degelijke lonen te omzeilen.

Op 7 april stuurde een Poolse werkgever een privémilitie op stakende vrachtwagenchauffeurs af. De 75 chauffeurs staakten omdat ze al een maand geen loon kregen en tegen de slechte omstandigheden. De baas trok er met pantservoertuigen en een militie op af. Het doet denken aan hoe sociale conflicten in de 19de eeuw werden aangepakt door de bazen, maar dan met 21ste eeuwse gevechtsuitrusting.  De militie werd opgepakt in Duitsland en de grens overgezet. Dit incident zegt veel over de patronale agressie die gepaard gaat met sociale dumping.

Dergelijke praktijken zijn uitzonderlijk. Maar eigenlijk komt de intimidatie van stakers, zoals bij Delhaize, op hetzelfde neer en dat is helaas niet uitzonderlijk. Er wordt geen privé-militie op hen afgestuurd om te knokken, maar private deurwaarders die intimideren met formeel papier van een rechtbank en de ruggensteun van de politie. In plaats van een private militie, worden de openbare ordediensten in dienst van de aandeelhouders van Ahold-Delhaize ingezet. Neen, de staat is niet neutraal.

De directie van Delhaize kreeg van een rechter een vrijgeleide om een deurwaarder en politie in te zetten om stakingspiketten te breken. Elke actie die kan geïnterpreteerd worden als het blokkeren van de toegang tot de opslagplaatsen en winkels wordt verboden. Dit ondergraaft het recht op collectieve actie. Het wordt helemaal cynisch als je in de beschikking kan lezen dat Delhaize de rechter vraagt om op te treden omdat de stakersposten “ernstige schade aan de reputatie van Delhaize veroorzaken.” Wij dachten dat het in de solden zetten van 9200 personeelsleden omwille van de winsthonger van de aandeelhouders de reputatie van het bedrijf schade toebracht… Maar geen enkele rechter die zal oordelen dat daarom het plan van de directie moet ingetrokken worden.

Hoe reageren?

Syndicalisten hebben vaak, en terecht, een grote mond. Dat is nodig om op te komen voor onze rechten. We hebben echter ook het recht om te zwijgen. Een deurwaarder kan proberen te intimideren, maar heeft niet de bevoegdheid om je identiteit te controleren. Enkel de politie kan dit opleggen. Zonder je identiteit kan het dwangbevel niet betekend worden. Als de deurwaarder uiteindelijk toch weet wie je bent en betekent, moet je uiteraard niet voor ontvangst ondertekenen. Het is positief dat de eenzijdige verzoekschriften – nog zoiets 19de eeuws in sociale conflicten – worden aangevochten door de vakbonden.

Het belangrijkste syndicale antwoord zal echter niet van het juridische terrein komen. Onze kracht bestaat uit mobilisatie en betrokkenheid van collega’s. Van de winkels een actiecentrum maken waarbij zoveel mogelijk personeelsleden betrokken zijn en waar de brede steun in de arbeidersbeweging en onder klanten wordt gemobiliseerd, is het beste antwoord.

Een massale mobilisatie van de volledige arbeidersbeweging kan elke poging tot intimidatie met deurwaarders onmogelijk maken. Twintig stakers voor een winkel intimideren, lukt misschien. Maar wat als er tweeduizend staan? Een grote actie aan elke winkel om klanten te overtuigen om niet binnen te gaan, kan de mobilisatie verder opbouwen. Acties aan de winkels kunnen stakerskassen organiseren zodat geen enkele collega in deze laagbetaalde sector om financiële redenen niet meestaakt. Het opbouwen van solidariteit door delegees te laten spreken op zoveel mogelijk personeelsvergaderingen in en buiten de sector, kan daar eveneens aan bijdragen.

Massale acties maken intimidatie en repressie moeilijker. Er zijn veel deurwaarders, maar de directie van Delhaize kan geen leger van honderden deurwaarders inzetten als er duizenden of zelfs meer betogers voor de depots in Zellik staan. Het is door massa-actie dat de arbeidersbeweging het stakingsrecht heeft  afgedwongen. Elke poging om er afbreuk aan te doen, moet op dezelfde manier beantwoord worden. Zoniet zal elke zwakheid langs onze kant leiden tot agressie van de kant van de werkgevers.

Tot slot nog dit. Liberalen van allerlei slag stellen het opdelen van supermarktketens in kleine zelfstandige franchises voor als vooruitgang waarin zelfs een zekere nostalgie naar vroegere kleine buurtwinkels doorschemert. Delhaize speelt daar cynisch op in met paginagrote krantenadvertenties waarin het om ‘begrip’ vraagt in deze ‘moeilijke tijden’ en zich als volgt voorstelt: “We zijn kruideniers en dat al 150 jaar.” De waarheid is dat de grote ketens de meeste kleine buurtwinkels hebben weggeconcurreerd om de winsten op te drijven. Als ze nu beroep doen op zelfstandigen om hun winkels te beheren, is dat enkel om te besparen op personeel omdat 2,5 miljard euro winst niet volstond voor de aandeelhouders van Ahold-Delhaize en de aankoop van eigen aandelen voor 1 miljard euro – nog een extra cadeau aan de aandeelhouders – al beslist was.

Sociale dumping leidt ook tot het dumpen van sociale relaties. De franchisering van supermarkten is een stap in de richting van de toestanden die de Oost-Europese chauffeurs meemaken, zowel qua sociale voorwaarden als de wijze waarop collectieve conflicten worden uitgevochten.

Meer weten over onze standpunten en voorstellen voor de strijd? Kom naar Socialisme 2023!

Thomas Baeyens, afgevaardigde BBTK bij Albert Heijn: “De aanval op het personeel van Delhaize is een aanval op ons allemaal! Want als de franchisering lukt, zorgt dit ervoor dat de vakbonden buitenspel staan en dat deze flexibele en precaire arbeid het nieuwe normaal wordt. We willen geen samenleving waarin je op zijn minst 2 jobs nodig hebt om te overleven. Dat is nu al voor steeds meer werkenden het geval!”

“We hebben nood aan een opbouwend actieplan! In elke stad kunnen op zaterdag grote piketten rond de winkel gevormd worden, waarbij klanten, buren en werknemers uit andere sectoren worden opgeroepen om mee te doen. Deze kunnen dienen als opstap naar een lokale betoging in elke stad, zoals die in Luik op 7 april. De volgende stap in dit plan is dan een massale mobilisatie naar de actiedag van de hele distributiesector op 17 april!”

Thomas zal op 15 april (11u-12u30) spreken in de commissie ‘De aanval op het personeel Delhaize is een aanval op iedereen’
op SOCIALISME 2023 14 & 15 april. Pianofabriek (Fortstraat 35, 1060 Brussel)

Lees ook:14-15 april: Socialisme 2023

Wie aan één van ons raakt, treft ons allen

De komende weken zal de discussie rond een nieuw Interprofessioneel Akkoord haar beslag kennen. De kans lijkt klein dat een nieuw loonakkoord zonder reële koopkrachtverhoging aanvaard zal worden door de syndicale basis. Een aantal bedrijven besloot zich dus alvast op te maken op de syndicale strijd die ze verwachten door vakbondsafgevaardigden op onwettige wijze te ontslaan. Begin december was er het ontslag van een ACV-delegee bij Railrest. Vlak voor de eindejaarsfeesten besloot ArcelorMittal in Gent om Osman Disli, vakbondsafgevaardigde voor het ABVV, te ontslaan. Er is een duidelijk antwoord en een syndicale strategie nodig tegen deze patronale agressie.

Door een ABVV-degelee

Hoewel ArcelorMittal weigert duidelijkheid te verschaffen over de officiële redenen voor ontslag, is de échte reden duidelijk. Osman Disli speelde vorig jaar een cruciale rol in alle syndicale acties op het bedrijf.

Bedrijven zetten zware maatregelen in om nieuwe strijd voor meer koopkracht te verhinderen. Ze worden daarin geholpen door de Belgische arbeidswetgeving, die erg laks is inzake bescherming tegen onwettige ontslagen. Zowel het ontslag bij Railrest als bij ArcelorMittal is immers compleet onwettig. De bedrijven deden zelfs niet de moeite om de juiste procedure te volgen. Het probleem is echter dat een arbeidsrechtbank, zelfs bij een veroordeling, nooit een herintegratie kan opleggen, enkel een schadevergoeding. Beide bedrijven lieten al verstaan die zonder probleem te betalen, als daarmee de vakbondsafgevaardigde maar buiten ligt. Met andere woorden: bedrijven die willen betalen kunnen een lastige delegee zonder problemen illegaal ontslaan…

Eind december werd bij ArcelorMittal een eerste actiemoment georganiseerd om te protesteren. Een 150-tal aanwezigen protesteerden aan de poorten van het bedrijf. Daaronder veel vakbondsmilitanten van ABVV Oost-Vlaanderen, maar ook bijvoorbeeld een delegatie van ArcelorMittal in Herstal. Er was geen staking in het bedrijf zelf, hoewel een 40-tal arbeiders deelnamen aan de actie. Het was de bedoeling om de brede solidariteit in syndicale kringen rond dit soort onwettige ontslagen duidelijk te maken. Dit soort acties moet verdergezet en uitgebreid worden.

De vraag is welke syndicale reactie nodig is. Uiteraard moeten de individuele rechten van een ontslagen delegee op alle mogelijke manieren worden verdedigd. Dit is inclusief een sterke juridische procedure die in het slechtste geval zorgt voor de volledige uitbetaling van alle vergoedingen, boetes en schadevergoedingen als gevolg van zo’n illegaal ontslag.

Maar het syndicale antwoord op zo’n ontslag moet een andere focus hebben: de herintegratie van de vakbondsafgevaardigde. We moeten afdwingen dat een bedrijf niet wegkomt met een illegaal ontslag van een delegee. Het uitbetalen van boetes en schadevergoedingen is voor een bedrijf als ArcelorMittal immers geen echte straf: vakbondsvertegenwoordigers op de actie wezen er op dat ArcelorMittal maar liefst 35 euro winst maakt per werkuur en dat in een bedrijf waar 5.000 mensen werken! Het uitbetalen van zelfs enkele jaarlonen aan een afgedankte delegee is voor zo’n bedrijf peanuts.

Er moet een syndicale strategie worden ontwikkeld die het bedrijf dwingt om het ontslag ongedaan te maken. In de eerste plaats door stakingsacties in het bedrijf zelf. Maar ook door acties in andere bedrijven in de sector en bij toeleveranciers, klanten, transportbedrijven die de site bevoorraden of die producten wegvoeren. Het probleem van de Arcelor-directie moet een probleem worden voor de hele sector en alle aanverwante bedrijven, zodat de druk op ArcelorMittal hoog wordt om de zaak op te lossen, en over te gaan tot herintegratie.

Werknemers uit die bedrijven moet duidelijk worden gemaakt dat een overwinning in dit dossier ervoor zal zorgen dat ook andere werkgevers wel twee keer zullen nadenken alvorens nog eens een illegaal ontslag door te voeren. Maar tegelijk moet de vakbond ook aantonen waarom strijdbare delegees zo belangrijk zijn. Koppel de strijd voor de herintegratie dan ook aan een strijd voor échte koopkrachtverhogingen en verbeteringen van de arbeidsomstandigheden. Zo creëren we enthousiasme en een breed draagvlak voor strijd.