De voorbije regeringen lieten geen kans liggen om het stakingsrecht uit te hollen en verschillende vormen van protest te criminaliseren. Geen twijfel mogelijk: de reiziger noch de veiligheid staat centraal op de agenda, wel het breken van verzet. Diegenen die aan onze pensioenen, statuut en openbare diensten zitten, willen bepalen hoe wij deze kunnen verdedigen: liefst niet.
Artikel door een treinbegeleidster
Het parlement jaagde de minimale dienstverlening bij het spoor erdoor. Een stakingsaanzegging moet ten laatste acht werkdagen op voorhand en elk personeelslid moet 72 uur voor de staking aangeven of hij/zij aan de staking deelneemt of niet. Daarmee wordt het recht op collectieve actie geïndividualiseerd. De NMBS zou dan een dag voor de staking een alternatief vervoersplan bekendmaken aan de reizigers. Tegelijk zien we pogingen om stakingspiketten te verbieden, worden deelnemers aan collectieve acties individueel gestraft, …
Strijdbare syndicale opstelling gezocht
Jarenlang werd vanuit verschillende hoeken gewaarschuwd voor de gevaren van minimale dienstverlening. Waarom was dit niet genoeg, kunnen we het dan niet tegenhouden?
Het lijkt erop dat de vakbondsleidingen zich nu beperken tot waarschuwen voor de chaos en de gevaren voor de veiligheid (zoals overvolle treinen en perrons) bij minimale dienstverlening. Ons antwoord beperken tot ‘we zullen wel zien dat dit niet werkt’, is gevaarlijk. Deze regering ziet het huidige voorstel van minimale dienstverlening slechts als een eerste stap. Chaos bij de toepassing ervan zal gebruikt worden als argument om het stakingsrecht nog meer te ondermijnen.
Een juridische betwisting is belangrijk, maar dreigt geen resultaat op te leveren als we niet tegelijk een strijdbare nationale campagne lanceren tegen deze aanval op ons democratisch recht op collectieve actie. Het verdedigen van het recht op collectieve actie is geen juridische kwestie los van de realiteit, maar van levensbelang om de belangen van werkenden te verdedigen.
Het vakbondsbashen samen met de afbraakpolitiek en het gebrek aan offensief antwoord hebben effect op de werkvloer. De vraag naar alternatieve acties komt regelmatig naar boven. Het ene idee is al wat haalbaarder dan het andere. Creatievere acties kunnen een verbredend effect hebben om hardere acties voor te bereiden. Maar de discussie over alternatieve acties vandaag komt vooral door verwarring over het gebruik van het stakingswapen en twijfel over welke slagkracht vakbonden nog hebben.
Niet laten sudderen, maar antwoorden, is essentieel en mogelijk. Waarom geen brede informatiecampagne lanceren die ingaat op de geschiedenis van sociale verworvenheden en het stakingsrecht, gekoppeld aan de noodzaak en het belang van het stakingswapen vandaag om besparingen te stoppen? Personeel noch reizigers hebben belang bij het gebrek aan investeringen in openbaar vervoer en de ondermijning van arbeidsvoorwaarden. Enkel een strijdbare syndicale opstelling kan de aanvallen stoppen.
Solidariteit is een werkwoord
Vakbondsleiders als De Leeuw (ABVV) en Reniers (ACOD) spraken zich meermaals uit tegen de minimale dienstverlening. Ze verklaarden dat ze hun kameraden niet in de kou zouden laten staan. Er werd terecht gewaarschuwd dat het invoeren van minimale dienstverlening bij het spoor snel zal gevolgd worden in andere openbare diensten: gevangenissen, bus- en tramvervoer, … Waar wachten ze op om deze woorden in daden om te zetten?
Het agressieve ritme waarmee deze rechtse regering aanvallen afvuurt, zorgt soms voor verbijstering. Er kwamen de voorbije maanden regelmatig syndicale acties uit de lucht vallen, vaak met meer deelnemers dan verwacht maar zonder ernstige voorbereiding, wat tot frustratie leidt. Vloeken kan daarbij deugd doen, maar je verandert er niets mee.
De besparingstrein, de noodzaak aan massale investeringen, onhoudbare personeelstekorten, stijgende werkdruk, … De noden op de werkvloer groeien en zoeken een antwoord. Dat doen we best collectief, onder meer met personeelsvergaderingen zodat we zelf ideeën en voorstellen kunnen doen. Er is genoeg om te bespreken met alle collega’s. Wat hebben we nodig om iedereen mee te krijgen? Welk type acties hebben we nodig? Hoe onze krachten opbouwen? Hoe komen tot een geheel van acties? Welke eisen stellen we voorop? Hoe formuleren we deze naar de reizigers? Hoe betrekken we ze?
De verzuchtingen van onderuit organiseren, zal nodig zijn om te komen tot een krachtige vastberadenheid waarmee we deze agressieve regering stoppen en alle volgende meteen waarschuwen.
Vijftig dagen. Zo lang moesten de personeelsleden van Mistral vzw staken om hun eisen binnen te halen. Mistral is een organisatie die een dertigtal volwassenen met autisme opvangt en begeleidt in Saint-Georges-sur-Meuse (Luik). Er zijn een kleine 40 personeelsleden. Van 21 september tot 10 november werd gestaakt tegen het ontslag van een delegee en tegen het beleid van de nieuwe directrice. Op het stakingspiket waren er dagelijks discussies en werden collectief beslissingen genomen. We spraken met Julien Dohet, politiek secretaris van BBTK in Luik. Hij volgde de strijd van nabij op.
Interview door Sébastien (Luik) voor de decembereditie van ‘De Linkse Socialist’ die volgende week uitkomt
Wat waren de redenen voor de staking?
“De bal ging aan het rollen door het ontslag van een vakbondsafgevaardigde van BBTK wegens een ‘ernstige fout’. Om deze beslissing te rechtvaardigen, beschuldigde de directie de afgevaardigde van mishandeling van bewoners. Dat is schandalig voor iemand die er al jaren werkt en het vertrouwen geniet van de collega’s, maar ook van de ouders van de gasten. Er moet opgemerkt worden dat het sociale klimaat de afgelopen 18 maanden steeds slechter werd. Dit is sinds het aantreden van een nieuwe directrice met nieuwe managementmethoden. Het zorgde ervoor dat eisen begonnen te ontwikkelen die wezen op een meer diepgaand ongenoegen. Het ontslag was slechts de druppel die de emmer deed overlopen.”
Wat waren de eisen van de stakers?
“De eisen evolueerden tijdens de staking. Eerst en vooral eiste het personeel de re-integratie van de afgedankte vakbondsafgevaardigde en een verandering in het management. De raad van bestuur en de directie waren erg terughoudend in hun reacties. Het zorgde ervoor dat de laatste eis evolueerde tijdens het conflict. Uiteindelijk werd het vertrek van de directrice geëist.”
Strijd voeren is nooit gemakkelijk, maar een overwinning boeken is dat nog veel minder. Hoe werd de strijd bij Mistral georganiseerd?
“Inderdaad. Ik denk dat het centrale element de zeer goede organisatie van het piket was. Gedurende 50 dagen hielden de werknemers daar discussies en werden er collectieve beslissingen genomen. Het contact met de ouders kwam zeer snel tot stand, dat is essentieel in de sector. De vastberadenheid van de werknemers maakte het mogelijk om stand te houden toen de Raad van Bestuur hen probeerde te ontmoedigen door tijd te winnen.
“Om de staking een langere periode vol te houden, was het opzetten van een steunfonds beslissend. Dat was een enorm succes! Het steunfonds maakte het mogelijk om de stakersvergoeding te verhogen. Er was een solidariteitsoproep toen het conflict langere tijd begon te duren. Het steunfonds was belangrijk op financieel vlak, maar ook om de brede solidariteit voor de staking duidelijk te maken aan de personeelsleden. Alle werknemers konden zien hoeveel werd bijgedragen aan de stakerskas en de steun ging gepaard met solidariteitsbezoeken aan het piket.”
Wat was het uiteindelijke resultaat na 50 dagen staken?
“Een staking van 50 dagen in deze sector is op zich al historisch. Maar bovendien werden beide eisen binnengehaald! De overwinning was compleet: re-integratie van de vakbondsafgevaardigde en ontslag van de directrice.”
Heb je tot slot raad voor werknemers die elders in strijd zijn?
“Het ontbreekt de sociale beweging vandaag wat aan overwinningen. We moeten dus tonen dat het mogelijk is om te winnen en dat in een sector die niet bekend staat wegens sterke structuren of strijdbaarheid. Om te winnen, moeten we verenigd blijven en de solidariteit met de strijd organiseren. Ondanks de externe steun zijn het de personeelsleden zelf die de kern van de strijd vormen. Het was niet nodig om secretarissen of andere voltijds vrijgestelde delegees te vragen om het piket te versterken of om een nieuwe dynamiek te geven aan het piket. Op die manier had de strijd het niet volgehouden. Neen, het is erg duidelijk: het resultaat van de strijd is enkel en alleen toe te schrijven aan de werknemers van Mistral zelf.”
Na de gerechtelijke uitspraken blijft het Rode Kruis bij dit ontslag. Er wordt voorkeur gegeven aan het betalen van een oprotpremie. De delegee maakte volgens de directie een fout door al te veel bekommerd te zijn om het lot van asielzoekers. Voor een personeelslid van een asielcentrum lijkt ons dat net een positief punt, maar de politieke context van een rechtse regering deed de directie van het Rode Kruis besluiten dat dit een kritiek op de regering inhoudt. Eigenlijk wel straf dat het Rode Kruis de harde opstelling van de rechtse regering zomaar achterna loopt.
Het Rode Kruis bevestigt dit nu door het ontslag van Melissa niet in te trekken. Dat de rechter zowel in eerste aanleg als in hoger beroep besliste dat dit ontslag onterecht was, maakt voor het Rode Kruis niet uit. Er wordt nog liever geld besteed aan een oprotpremie. Wij denken dat dit een ongehoorde verspilling van middelen is om een bijzonder asociale maatregel door te voeren. De rechters oordeelden dat het ontslag onterecht is, dus zou het logisch zijn dat Melissa gewoon terug aan de slag kan. Een verplichte reïntegratie na een onterecht ontslag is echter niet wettelijk afdwingbaar in ons land.
Er is een petitie gelanceerd om te eisen dat Melissa meteen haar job terugkrijgt.
Het Rode Kruis op Linkeroever (Antwerpen) wil delegee Melissa afdanken. Daarvoor is een procedure voor de Arbeidsrechtbank opgestart die vandaag gepleit werd. Voor Melissa en de vele collega’s die haar kwamen ondersteunen, is het duidelijk: de directie roept een drogreden in om een gemotiveerd personeelslid die tevens kritisch delegee is buiten te werken. Bij het Rode Kruis, een organisatie waarvan je nochtans een zeker sociaal engagement zou verwachten, is dit niet de eerste keer. Er zijn al verschillende delegees afgedankt of thuis gezet met vrijstelling van prestatie in afwachting van een pensioen.
De reden die de directie inroept om Melissa af te danken, komt eigenlijk neer op het tonen van een sociaal engagement. Een oproep om deel te nemen aan een actie die pleit voor een menswaardige behandeling van asielzoekers in het kader van Wereldvluchtelingendag, werd door de directie van het asielcentrum uitgebaat door het Rode Kruis gezien als onaanvaardbaar. Het zou immers een kritiek zijn op het asielbeleid van de regering terwijl het Rode Kruis het asielcentrum uitbaat voor Fedasil. Directer gezegd: het huidige beleid en opkomen voor menselijke opvang van asielzoekers zijn twee zaken die met elkaar botsen.
Het is evident dat een menselijke opvang van asielzoekers zowel voor de betrokkenen als voor het personeel in een asielcentrum belangrijk is. Maar dus niet voor de regering. De rechter zal zich moeten uitspreken of dit kan ingeroepen worden als ontslagreden voor een delegee. Dit is uiteraard een politiek geladen uitspraak bovenop het feit dat nogmaals een delegee in de uitverkoop wordt geplaatst.
Het was hartverwarmend dat zoveel collega’s van Melissa naar de Bolivarplaats afzakten om haar te ondersteunen. Een aantal collega’s ging mee binnen om naar de pleidooien te luisteren, de rest wachtte buiten. Er waren ook een aantal sympathisanten van buitenaf, wat ons betreft had dit grootschaliger mogen zijn. De volledige vakbeweging wordt hier immers aangevallen. Als een strijdbare en kritische delegee bij het Rode Kruis zomaar kan afgedankt worden, dan zijn ook andere delegees vogel voor de kat. Niet alleen bij het Rode Kruis, ook elders zal dit als precedent gebruikt worden. Als we het afdanken van delegees willen stoppen, is een ernstige minstens regionale campagne noodzakelijk.
In de zaak van Melissa wordt volgende week een uitspraak verwacht. Wordt vervolgd…
Afbeelding vanop WikimediaRode Kruis Vlaanderen gaf op 20 juni aan dat het van plan was om Melissa, een delegee van BBTK, af te danken wegens dringende redenen. Op 4 juli werd de arbeidsovereenkomst geschorst met het oog op de ontslagprocedure. Die komt op 5 september voor de Antwerpse arbeidsrechtbank. Melissa werkte acht jaar in een opvangcentrum voor asielzoekers en was vijf jaar delegee.
De officiële reden voor dit ontslag was een oproep aan personeel van Fedasil en het Rode Kruis om deel te nemen aan acties op Wereldvluchtelingendag (20 juni). De lange asielprocedures zijn immers zwaar voor zowel de betrokken mensen als het personeel in de opvangcentra.
Op de oproep stonden de logo’s van het Rode Kruis en Fedasil. Daarop aangesproken op 14 juni werden de logo’s verwijderd door de delegee. Toch werd dit een week later alsnog ingeroepen als reden voor het ontslag. Het werd gekoppeld aan de stelling dat een actie op Wereldvluchtelingendag een kritiek inhoudt op de werking van Fedasil, terwijl het Rode Kruis voor Fedasil werkt.
Bekommerd zijn om het lot van asielzoekers, is blijkbaar een reden tot ontslag in een opvangcentrum van het Rode Kruis? Voeling hebben met asielzoekers is met deze regering politiek niet meer correct. Opkomen voor een menswaardige behandeling van asielzoekers is in dergelijke centra nochtans belangrijk voor zowel de betrokkenen als het hardwerkend personeel.
Het is duidelijk dat het Rode Kruis een excuus zocht om een lastige delegee buiten te werken. Melissa had het eind april opgenomen voor collega’s die hard gestraft werden in een opvangcentrum wegens een nalatigheid die niet hun fout was. Het Rode Kruis heeft eerder al lastige delegees afgedankt.
Op 5 september is een actie om Melissa te ondersteunen en om het afdanken van delegees aan te klagen. De vakbonden moeten deze zaak aangrijpen: wie aan één van ons raakt, treft ons allemaal. Als dit kan passeren, zijn ook de volgende delegees bij het Rode Kruis vogels voor de kat. Kom naar de actie!
5 september om 14u30 aan het Justitiepaleis, Bolivarplaats, Antwerpen. Eerder op die dag houdt BBTK ook een actie aan het kantoor van het Rode Kruis in Mechelen: 7u, Motstraat 40 in Mechelen.
[divider]
Stream Media deed een interview met de afgedankte delegee. Hierin doet ze zelf het verhaal van wat haar overkwam.
Het recht op collectieve actie wordt verder ondermijnd. Naar aanleiding van een wegblokkade in oktober 2015 moeten 17 Luikse ABVV’ers voor de rechter verschijnen. In de media werd naar aanleiding van die wegblokkade een propagandaslag opgezet tegen het stakingsrecht.
Een lokaal ziekenhuis stelde dat een dokter te laat kwam door de wegblokkade en dat hierdoor een patiënt stierf. Dat het ziekenhuis niet in een opgevorderde dienstverlening had voorzien – zogezegd omdat het ACV niet meestaakte – werd niet in de discussie aangebracht. Dat de prestatiegeneeskunde het inzetten van een andere dokter verhinderde was ook geen punt (en in het weinig waarschijnlijk geval dat er geen enkele andere dokter in de regio was die de ingreep kon doen, werd dit schrijnende tekort in de gezondheidszorg ook al niet uitgespit). Dat files dagelijkse kost zijn en het consequent doortrekken van de redenering dat een file aanleiding geeft tot overlijdens omdat dokters erin staan kan leiden tot een forse veroordeling van het Belgische mobiliteitsbeleid werd evenmin opgeworpen.
Een vervolging van individuele stakers en vakbondsleiders wegens een collectieve actie gaat in tegen onze democratische rechten. Er is Europese rechtspraak die bevestigt dat het recht op collectieve actie ook het zetten van stakersposten en zelfs van wegblokkades omvat. Alleszins is het vreemd om een oorzakelijk verband te leggen tussen een file veroorzaakt door een wegblokkade op een stakingsdag en een operatie in een ziekenhuis met fatale afloop.
Het doel van de vervolging van de 17 ABVV’ers is om het recht op collectieve actie aan banden te leggen. Protesteren mag straks enkel nog als niemand er iets van merkt en zelfs dan nog zouden de gevestigde media het afkraken. De rechtse regering wil elke vorm van verzet tegen het gevoerde beleid onmogelijk maken onder het argument dat zij een parlementaire meerderheid heeft – alsof democratie kan beperkt worden tot om de vier jaar een bolletje kleuren en alsof de bevolking gekozen heeft voor maatregelen als het optrekken van de pensioenleeftijd… Het is niet de eerste keer dat syndicaal protest dreigt vervolgd te worden: eind jaren 1990 gebeurde hetzelfde met een groep afgevaardigden van Forges de Clabecq. Zij werden uiteindelijk vrijgesproken na een lange campagne (jammer genoeg zonder steun van de ABVV-leiding).
De vervolging van de 17 ABVV’ers is een gevaarlijk precedent waar de volledige arbeidersbeweging tegen moet reageren. Het gaat niet enkel om deze ene actie, maar om het recht op collectieve actie van ons allemaal. Een ernstige nationale campagne tegen dit politieke proces van een rechterzijde die het sociaal verzet het zwijgen wil opleggen, kan de argumenten van de rechterzijde volledig onderuit halen en kan er een forum voor het verzet tegen de rechtse besparingsregeringen van maken.
[divider]
Hieronder het standpunt dat wij publiceerden onmiddellijk na de feiten van 19 oktober 2015
Hoe men van stakingen een misdaad probeert te maken
De betoging van 7 oktober was met 100.000 deelnemers een groot succes. Hetzelfde zagen we met de regionale staking van 19 oktober in de provincie Luik. Zoals vorig jaar werd geprobeerd om de grote vakbondsbetoging met 150.000 aanwezigen onder te sneeuwen in berichtgeving over rellen, werd een spontane blokkade van de E40 in Luik aangegrepen om te spreken over een ‘apocalyps’ of nog over ‘rode criminaliteit’.
Artikel door Fabian en Nico in ‘De Linkse Socialist’ november 2015
Het criminaliseren van bewegingen, in een poging de legitimiteit van het protest te ondermijnen, is een beproefde strategie. Mensen die voor het eerst gaan betogen schrikken vaak van de manier waarop de politie optreedt. De trukendoos om manifestaties te doen ontaarden is groot. Er wordt gebruik gemaakt van frustraties en desnoods wordt het aangevuld met provocateurs. Denk maar aan de foto’s van met vakbondspetjes en -sjaaltjes vermomde agenten.
Bij een staking als die van 19 oktober in Luik was het op voorhand duidelijk dat de minste aanleiding zou aangegrepen worden om in te gaan tegen de volledige arbeidersbeweging en om de verdeeldheid in het vakbondsfront te benadrukken. De blokkade van de E40 werd gebruikt om de stakers te criminaliseren. Het werd nog erger met de verklaring van het ziekenhuis CHC uit Hermalle dat een Deense toeriste was overleden omdat een opgeroepen dokter door de files vertraging had. Dat er blijkbaar maar één chirurg in de hele omgeving beschikbaar was, geeft aan dat de tekorten in de gezondheidszorg nog groter zijn dan we dachten. Dat de prestatiegeneeskunde samenwerking tussen ziekenhuizen en specialisten in de weg staat, zal er ook wel iets mee te maken hebben. Maar uiteraard is dat niet waar rechts op ingaat. Het liberale parlementslid David Clarinval verweet zelfs de PVDA-verkozenen dat ze bloed aan de handen hebben.
De bediendenvakbond van het ABVV wees op een element waar de directie van het ziekenhuis liefst niet teveel mediabelangstelling voor zag. Het ziekenhuis CHC is opdrachtgever van een bouwwerf waar de stakers in de ochtend van 19 oktober een groep Indische bouwvakkers aantroffen die er in containers verbleven. Dit schandaal werd door de media volledig toegedekt om het enkel over de blokkade enkele honderden meter verder te hebben. De bediendenbond stelde nog dat: “de drastische besparingen op de middelen voor gezondheidszorg leiden tot constante besparingen in een sector die steeds meer concurrentieel wordt. Hoeveel doden zijn er al gevallen door deze onderfinanciering en door de besparingen waartoe de politiek beslist?” Het ziekenhuis had niet voorzien in een opgevorderde dienstverlening met het argument dat het ACV niet meestaakte.
Nadien erkende de directie van het ziekenhuis dat het niet beweert dat er een oorzakelijk verband is tussen de blokkade en de dood van een patiënte, maar dat het enkel “het debat over de grenzen van het stakingsrecht wilde openen”. Alsof dat debat in de gevestigde media ooit gesloten was!
Er werd uiteraard gretig op ingespeeld door Zuhal Demir (N-VA) die voor de zoveelste keer verklaarde dat ze het “gehad heeft” met de vakbonden en meteen eist dat de bonden rechtspersoonlijkheid krijgen. Dat is een eis die vroeger alleen door extreemrechts werd verdedigd met als doel om de vakbonden te kraken door ze juridisch verantwoordelijk te stellen voor de acties van alle leden. Demir werd in haar standpunt bijgevallen door de voorzitter van de Franstalige KMO-patroons, Philippe Godfroid.
De Luikse ABVV-voorman Marc Goblet verklaarde dat de spontane blokkade het resultaat is van een frustratie onder de werkenden die niet gehoord worden door regering en werkgevers. Dat klopt. Maar velen zijn ook gefrustreerd dat er na de nationale staking van 15 december geen vervolg kwam waardoor een kans om de regering ten val te brengen verloren ging. Ook nu is het gissen naar de strategie van de vakbondsleiders om een einde te maken aan de besparingen. Als de terechte woede van de werkenden niet omgezet wordt in een ernstig opbouwend actieplan met duidelijke ordewoorden tot de val van de regering, dan uit de woede zich op andere manieren. Tegenover het rechtse offensief op de publieke opinie moeten we eengemaakt met een doordacht en breed gedragen actieplan ons verzet opvoeren.
Het invoeren van minimale dienstverlening bij het spoor is een belangrijke symbolische maatregel voor deze regering. De afgelopen decennia namen spoormensen meermaals het voortouw in sociaal verzet. De voorbije jaren is er een nooit geziene mediacampagne gevoerd om stakend spoorpersoneel te criminaliseren. Een regering die niet aarzelt om 3 miljard op het spoor te besparen, durft te spreken over personeel dat de reizigers ‘gijzelt’ als het tegen die gigantische besparingsoperatie protesteert.
Het voorstel van minister van Mobiliteit Bellot (MR) bepaalt dat personeelsleden vier dagen op voorhand moeten aankondigen of ze al dan niet staken. Wie nog van mening verandert, kan daar een sanctie voor krijgen. We vermoeden dit enkel zo is indien de meningsverandering in de richting van deelname aan de staking gaat. Dit is een drastische inperking van het stakingsrecht en wellicht zou het slechts een eerste stap zijn: om ervoor te zorgen dat er genoeg werkwilligen in alle beroepscategorieën zijn, zullen er bij een volgende stap mogelijk opeisingen volgen.
Nu stelt ook de Raad van State in een advies dat het wetsontwerp een inbreuk vormt op het stakingsrecht. De Raad van State valt vooral over de voorafgaande melding en het feit dat er sancties gekoppeld worden aan wie staakt zonder dit vooraf aangegeven te hebben. Er is Belgische rechtspraak die bepaalt dat deelname aan een staking op zich geen onrechtmatige daad is. Deze redenering – afgedwongen door de praktijk van stakingsacties – zou met het voorstel van Bellot op de helling staan. Kan de opmerking van de Raad van State ook doorgetrokken worden naar de sancties van vorig jaar na de spontane stakingen? Op die vraag krijgen we uiteraard geen antwoord, maar het is nuttig om ze te stellen. De Raad van State gaat overigens verder dan de bedenking rond de meldingsplicht. Als de NMBS op voorhand weet welke treinen rijden tijdens een staking, dan ondergraaft dit het sociaal overleg, zegt de Raad. Kortom de hele regeling kan betwist worden.
Dit betekent niet dat de Raad van State de discussie over minimale dienstverlening afsluit. Het suggereert om de vakbonden te betrekken bij de beslissing over hoeveel treinen rijden. Minister Bellot zou aanpassingen voorstellen in de hoop dat de minimale dienstverlening alsnog op wettelijke wijze kan doorgevoerd worden. Zo wordt gesproken over het afzwakken van de meldingsplicht of een soepeler regeling inzake sancties. Maar dat lost het probleem niet op: het stakingsrecht beperken betekent democratische rechten afbouwen en dat kan op juridische obstakels botsen.
We mogen echter niet alle hoop op de juridische kant van de kwestie stellen. Het stakingsrecht is niet afgedwongen via een juridische procedureslag en al evenmin door het vriendelijk te vragen. Het is afgedwongen door er gebruik van te maken en het zo in de praktijk te laten erkennen. Maximale stakingsacties zijn daar het beste middel voor: de betrokkenheid van het personeel vergroten zodat er geen of amper werkwilligen zijn bij stakingen, maakt het moeilijk om gelijk welk inbreuk op het recht op collectieve actie op te leggen. Campagnes naar reizigers toe – zowel door rechtstreeks reizigers aan te spreken als door de pendelende vakbondsleden via hun afdelingen te informeren – kunnen de ‘publieke opinie’ keren: er is al veel ongenoegen over het gebrekkig materieel, de bijhorende vertragingen en de beperkte dienstverlening. Minimale dienstverlening bij stakingen zal daar niets aan veranderen. Integendeel: het ondermijnt protest tegen het huidige beleid.
De strijd tegen de aanval op het stakingsrecht heeft na het advies van de Raad van State een aantal bijkomende juridische argumenten. Zal dit aangegrepen worden om ernstig verzet tegen de minimale dienstverlening te organiseren? Het advies van de Raad van State zal wat extra tijd hiervoor geven. Minister Bellot had gehoopt op weinig opmerkingen waarna het wetsontwerp deze zomer nog naar het parlement kon. Die timing is niet langer haalbaar en levert minstens enkele maanden extra tijd op.
De vakbondsleidingen hebben na de spontane acties van vorig jaar heel wat vertrouwen onder het personeel verloren. Dit maakt het niet gemakkelijker om de strijd tegen de minimale dienstverlening aan te gaan. Maar het mag ook geen excuus zijn om rechten die verworven zijn door harde strijd zomaar prijs te geven. Als we deze regering een vinger geven, zal ze niet aarzelen om heel onze arm te pakken. Voor beter openbaar vervoer, meer dienstverlening en tevreden personeel zijn meer middelen nodig. We mogen het actiemiddel waarmee we dat kunnen afdwingen niet uit handen geven.
De federale regering wil een minimale dienstverlening bij het spoor opleggen in geval van stakingen. Bij een staking zou het personeel vier werkdagen op voorhand moeten registreren of het staakt of werkt. Zo zouden alternatieve dienstregelingen uitgewerkt worden om enkele diensten te verrichten. Wie toch staakt zonder dit op voorhand te registreren, zou een sanctie krijgen. Dat staat in het voorstel van minister Bellot.
Voor de regering moet het spoor met zo weinig mogelijk middelen – althans voor al wie niet tot de top van het bedrijf behoort – zoveel mogelijk doen. Dit gaat ten koste van de veiligheid en de dienstverlening. In plaats van iets te doen aan de redenen voor het ongenoegen van het personeel én de reizigers speelt de regering al jarenlang reizigers tegen personeel uit en nu wordt een stap verder gegaan door het stakingsrecht aan te pakken. Zo wordt protest tegen het gevoerde beleid het zwijgen opgelegd.
Zelfs om een beperkt aantal treinen te laten rijden, zouden bepaalde personeelsgroepen quasi voltallig moeten werken. Het tekort aan collega’s maakt dat er onder treinpersoneel wel eens lachend gezegd wordt dat er voor het garanderen van minimale dienstverlening extra aanwervingen nodig zijn. Als er actie gevoerd wordt, is dit doorgaans voor betere arbeidsvoorwaarden en bijgevolg betere dienstverlening. Opkomen voor maximale dienstverlening zou nu aan banden gelegd worden door de regering. Zo krijgt ze vrij spel om steeds verder te hakken in de dienstverlening. Dit raakt niet alleen het personeel maar ook de reizigers.
Het stakingsrecht wordt op deze manier uitgehold. Als de regering hiermee wegkomt, zullen andere sectoren volgen. Offensief het stakingsrecht én maximale dienstverlening verdedigen is de beste manier om ervoor te zorgen dat dit democratisch recht niet afgenomen wordt. Het is tevens de wijze waarop solidariteit over verschillende sectoren heen en onder reizigers kan bekomen en georganiseerd worden.
Mensenrechten erkennen geldt blijkbaar niet wat het stakingsrecht betreft
De rechtse regering wil dat nieuwkomers een verklaring ondertekenen waarin ze de mensenrechten erkennen. Alvorens dit van anderen te vragen, zouden de rechtse partijen beter beginnen met het zelf te doen. Het stakingsrecht is immers een algemeen erkend mensenrecht. Zonder het recht op collectieve actie komen we al gauw in dictatoriale toestanden terecht. Maar toch wil de rechtse regering net dit recht op verzet tegen haar beleid drastisch afbouwen.
door Geert Cool, auteur van ‘Verdedig het stakingsrecht’
De regering wil dat de kleine spoorbonden ASTB en OVS niet langer stakingsaanzeggingen kunnen indienen. Dit komt niet toevallig net na de aankondiging dat de pensioenleeftijd van onder meer de treinbestuurders wordt verhoogd, een beroepscategorie waar ASTB de voorbije jaren een positie heeft uitgebouwd. Eerst wordt een aanval op het personeel ingezet en vervolgens wordt aangekondigd dat protest daartegen aan banden wordt gelegd. Uiteraard is dit slechts een opstap om alle protest in de kiem te smoren: het begint met kleinere vakbonden en als dat lukt, volgen de andere.
Ten onrechte menen de regering en de directie dat het stakingsrecht beperkt is tot wat de door hen erkende vakbondsleiders goedkeuren. Het recht om een vakbond op te richten en daarmee zijn belangen te beschermen, is door artikel 11 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens toegekend aan iedereen. Het Europees Sociaal Handvest erkent het recht van werknemers om collectief op te treden. Het beperken van een recht erkend door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is aan strikte voorwaarden onderworpen, voorwaarden waar het regeringsvoorstel en de bijhorende sancties niet aan voldoen.
Als het beperken van deze rechten dan nog eens gebeurt door de werkgever zelf (de regering), dan begeven we ons helemaal op glad ijs. Bij een collectief conflict tussen werkgever en werknemers is het dan de werkgever die bepaalt hoe de werknemers zich in dit collectief conflict moeten gedragen. Wordt protest straks beperkt tot online petities of vormen van ‘embedded’ protest binnen het gevoerde beleid? Het doet denken aan de Turkse dictator Erdogan die zelf wil bepalen welke vorm van oppositie tegen zijn beleid kan (met name een volgzame oppositie) terwijl andere vormen van oppositie meteen hardhandig en repressief de kop ingedrukt worden.
De regering stelt dat OVS en ASTB wel hun status van vakbond behouden, maar dat ze geen stakingsaanzegging mogen indienen waardoor acties van hun leden steeds “wilde en illegale” stakingen zijn. Die kunnen bestraft worden met boetes en soms zelfs ontslag. Dit botst niet alleen met de Europese grondregels, het gaat ook regelrecht in tegen de heersende Belgische rechtspraak die door strijd afgedwongen is. Naar aanleiding van een staking in de Antwerpse petroleumsector in 1976 stelde het Hof van Cassatie dat een staking op zich geen onrechtmatige daad kan zijn. Hoe kan dat kan gerijmd worden met sancties en ontslagen wegens collectieve acties?
Natuurlijk raakt de regering hiermee aan de syndicale vrijheid. Het doel is om protest van het personeel aan banden te leggen, net zoals dit voor het afdwingen van het stakingsrecht in de 20e eeuw het geval was. Dit belangt niet alleen de militanten van ASTB en OVS aan, het treft alle syndicalisten.
Bij de NMBS is er niet alleen het optrekken van de pensioenleeftijd voor rijdend personeel, binnenkort wordt ook opnieuw gediscussieerd over ‘minimale dienstverlening.’ Het personeel en de reizigers hebben belang bij discussies over maximale dienstverlening, maar actiemiddelen om dat af te dwingen worden aan banden gelegd. Daar gaat het immers echt over bij het voorstel van ‘minimale dienstverlening’ bij stakingsacties. Om deze aanval mee mogelijk te maken, kondigen regering en directie ook aan dat het aantal vakbondsafgevaardigden drastisch naar beneden moet. Nu zijn er 1.600 afgevaardigden voor 34.000 personeelsleden op 2.700 werkplekken. De regering wil dat de vakbonden zelf voorstellen doen om hun aantal afgevaardigden te beperken en hun stakingsrecht af te bouwen, zoniet neemt ze zelf maatregelen.
De voorstellen van de regering hebben niets met ‘moderne vakbonden’ te maken, ze brengen ons integendeel terug naar de 19de eeuw. Het is aan de werknemers om te beslissen welke vakbondsstructuren ze aannemen, daar moet de werkgever zich niet mee moeien. Of geldt artikel 11 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mensen niet langer in België? Het behouden van ons recht op collectieve actie, met inbegrip van het stakingsrecht, kunnen we het best door gebruik te maken van dit recht en het door mobilisatie van onderuit door de hele arbeidersbeweging in de praktijk steeds opnieuw af te dwingen.
Vaststellen dat de regering en de directie hypocriet zijn, is terecht maar volstaat niet. De strijd tegen de aanvallen moet georganiseerd worden, zoniet zullen die aanvallen steeds harder worden en gaan niet alleen onze syndicale rechten terug naar de 19de eeuw maar ook onze arbeidsvoorwaarden. Waarop wachten de vakbondsleiders bij het spoor om over de verschillende vakbonden heen de basis te laten beslissen over een opbouwend actieplan gekoppeld aan een duidelijk eisenplatform waarbij elke volgende stap in de acties en elk voorstel in onderhandelingen ter stemming wordt voorgelegd aan die basis?
Gewapende macht van het patronaat ingezet door rechts stadsbestuur
Het antwoord van Bart De Wever op het democratisch recht van collectieve actie: repressie.
Het democratisch recht op collectieve actie, dat volgens Europese rechtspraak ook het zetten van stakersposten en zelfs van wegblokkades omvat, werd vandaag met harde politiehand gebroken in de Antwerpse haven. De grote middelen werden ingezet: verschillende ploegen robocops, waterkanon en ander materieel. Het doel? Het stakingsrecht breken.
Verslag en foto’s door Geert Cool
Het rechtse stadsbestuur en gelijkaardig samengestelde regering wil al langer in het offensief gaan tegen het stakingsrecht. Dat de Antwerpse havenzone bij stakingsacties telkens geblokkeerd wordt – op een georganiseerde wijze door personeel dat opgeleid is om de veiligheid in deze industriezone te garanderen – is een doorn in het oog van De Wever en co. Er werd beslist om van de ABVV-staking van 24 juni gebruik te maken om deze blokkade repressief te breken. Voorlopig is dit gelukt, een evaluatie onder syndicalisten dringt zich op om dit bij volgende acties te vermijden.
Alle vier de piketten van de Algemene Centrale in het havengebied werden één voor één door een indrukwekkende politiemacht gebroken. Het ging duidelijk om een grondig voorbereide actie. Wie heeft bevel gegeven tot deze voorbereiding en uitvoering? Wie draagt de politieke verantwoordelijkheid voor deze inbreuk op het recht op collectieve actie? Om het repressieve punt helemaal duidelijk te maken, werd de voorzitter van ABVV Antwerpen, Bruno Verlaeckt, opgepakt en vier uur vastgehouden. Een land waar de voorzitter van een vakbond die staakt tegen het regeringsbeleid wordt opgepakt op bevel van de regering waartegen wordt geprotesteerd, doet eerder aan een dictatuur denken. Deze regering laat niet alleen geen enkele ruimte voor overleg, ze wil ook nog zelf beslissen hoe het protest tegen haar beleid er moet uitzien: stilletjes en op plaatsen waar niemand het merkt. In een politiecel bijvoorbeeld.
Het stakingsrecht omvat het zetten van stakersposten. Zelfs het opwerpen van wegblokkades kan onderdeel zijn van het recht op collectieve actie. In de Antwerpse haven wordt al tientallen jaren gewerkt met stakersposten die de vier toegangspunten tot de Scheldelaan afzetten. Op 24 juni was het niet anders. De beslissing om dit te doorbreken is politiek en gericht tegen het stakingsrecht. Met het vrijmaken van de weg had het in de praktijk niets te maken. Het verkeer verliep een pak vlotter toen de politie nog niet tussengekomen was. De stakers zorgden ervoor dat iedereen netjes terug kon rijden, de files vielen mee. Tijdens de politietussenkomst, die heel wat tijd in beslag nam om onder meer elk vuurtje aan elke stakerspost te laten blussen door opgevorderde brandweer, liep het verkeer compleet in de soep met lange files en wachttijden tot gevolg. Om het verkeer was het dus niet te doen, enkel om het breken van het stakingsrecht.
We moeten hierop antwoorden. Na de zomer volgen nog stakingsacties en betogingen. Laat ons van de zomer al gebruik maken om die goed voor te bereiden en de mobilisatie drastisch op te voeren. Laten we ook nadenken over actiemiddelen waarmee we het volledige havengebied kunnen platleggen zonder dat dit relatief eenvoudig wordt gebroken met een politie-optreden zoals vandaag. Vier stakersposten met elk een 50-tal aanwezigen kunnen vrij snel gebroken worden, wat met tientallen dergelijke stakersposten? Ons belangrijkste wapen is ons aantal, laten we dat ook optimaal mobiliseren.
Het is op basis van mobilisatie en organisatie dat we democratische rechten hebben afgedwongen, we zullen ze op eenzelfde manier verdedigen tegen de gewapende macht van het patronaat en diegenen die beslissen om deze macht in te zetten.
De reden die de directie inroept om Melissa af te danken, komt eigenlijk neer op het tonen van een sociaal engagement. Een oproep om deel te nemen aan een actie die pleit voor een menswaardige behandeling van asielzoekers in het kader van Wereldvluchtelingendag, werd door de directie van het asielcentrum uitgebaat door het Rode Kruis gezien als onaanvaardbaar. Het zou immers een kritiek zijn op het asielbeleid van de regering terwijl het Rode Kruis het asielcentrum uitbaat voor Fedasil. Directer gezegd: het huidige beleid en opkomen voor menselijke opvang van asielzoekers zijn twee zaken die met elkaar botsen.
De federale regering wil een minimale dienstverlening bij het spoor opleggen in geval van stakingen. Bij een staking zou het personeel vier werkdagen op voorhand moeten registreren of het staakt of werkt. Zo zouden alternatieve dienstregelingen uitgewerkt worden om enkele diensten te verrichten. Wie toch staakt zonder dit op voorhand te registreren, zou een sanctie krijgen. Dat staat in het voorstel van minister Bellot.
