Het nieuwe bestuursakkoord, gepresenteerd door N-VA en Vooruit, laat een bittere nasmaak achter. Ondanks de talrijke sociale uitdagingen waarmee de stad kampt, blijft het akkoord steken in holle woorden en oppervlakkige beloftes. Dit beleid lijkt meer gericht op het faciliteren van economische elitebelangen dan op het aanpakken van de echte problemen van de gewone Antwerpenaar. Het is een gemiste kans om een rechtvaardige stad te bouwen, en dat in een tijd waarin sociale crises zich opstapelen.

Waar er zes jaar geleden bij Vooruit nog heel wat discussie was over toetreden tot een coalitie onder leiding van N-VA, waren er nu geen dissidente stemmen te horen. Het akkoord werd met slechts één tegenstem goedgekeurd. Voormalig burgemeester en nieuwe schepen Patrick Janssens verklaarde in Het Nieuwsblad: “Als je inzoomt op concrete dossiers, merk je dat de oplossingen die je aandraagt vaak dicht bij elkaar liggen.” Die ‘oplossingen’ betekenen vooral meer van hetzelfde beleid: geen sociale vooruitgang en een sterke nadruk op verdeeldheid. Met de oerconservatieve transfobe Els van Doesburg in een meer prominente rol, zal dit des te meer het geval zijn. 

De wooncrisis: oppervlakkige oplossingen voor een structureel probleem

Antwerpen staat al jaren onder druk door een groeiende wooncrisis. De vraag naar betaalbare huisvesting blijft enorm, met 40.000 gezinnen op de wachtlijst voor sociale huisvesting. Er zijn in de stad Antwerpen ongeveer 20.000 sociale wooneenheden. Het probleem is dus duidelijk. Toch bevat het bestuursakkoord geen concrete en ambitieuze doelstellingen, enkel vage beloften. Het aantal geplande nieuwe sociale woningen is zo laag dat het nauwelijks een deuk in de wachtlijst zal maken. Waar er in 2018 5000 nieuwe of gerenoveerde sociale wooneenheden beloofd werden, zijn het er nu 7500. Wie trapt daar nog in? Het aantal sociale wooneenheden is tussen 2018 en 2024 niet gestegen, maar zelfs licht gedaald. 

Die wachtlijst blijft dus bestaan. Tegelijkertijd blijft de stad inzetten op grote stadsprojecten die de gentrificatie van wijken versnellen en lage-inkomensgezinnen verder de stad uit duwen. Dit beleid dient vooral projectontwikkelaars en investeerders. In plaats van te investeren in betaalbare en sociale woningen, worden vastgoedregels versoepeld en wordt de macht van bewoners in beslissingsprocessen gemarginaliseerd. Een stad waar wonen een recht is in plaats van een luxe, vraagt om een fundamenteel andere aanpak.

Mobiliteit: oude beloftes in een nieuw jasje

Het akkoord stelt opnieuw verbeteringen in het openbaar vervoer voor, zoals nieuwe tramlijnen en veerdiensten over de Schelde. Maar deze beloftes klinken als een herhaling van eerdere plannen die nooit zijn uitgevoerd. Voor deze beloften zijn extra middelen voor De Lijn op Vlaams niveau nodig, maar daar hebben N-VA en Vooruit geen punt van gemaakt bij de Vlaamse regeringsvorming.  

Terwijl investeringen in de auto-infrastructuur, zoals de Oosterweelverbinding, onverminderd doorgaan, blijft de financiering van openbaar vervoer vaag. Intussen wordt de Lage Emissiezone strikt gehandhaafd en worden scanwagens uitgebreid, wat vooral mensen raakt die geen alternatieven hebben voor de auto.

Dit mobiliteitsbeleid faalt erin om sociale rechtvaardigheid te koppelen aan duurzaamheid. Een stad die werkelijk inzet op toegankelijk en duurzaam vervoer, zou gratis en toegankelijk openbaar vervoer moeten aanbieden.

Stadsontwikkeling: winst voor enkelen, verlies voor velen

De invloed van projectontwikkelaars op het Antwerpse stadsbeleid is alomtegenwoordig. In plaats van stedenbouwkundige regels aan te scherpen en inspraak van bewoners te vergroten, versoepelt het akkoord de richtlijnen voor grote bouwprojecten. Wijken worden opgeofferd aan de marktlogica, met als resultaat dat de stad steeds meer verandert in een speeltuin voor de elite.

Antwerpen zou haar stedelijke ontwikkeling democratisch moeten beheren, met prioriteit voor gemeenschapsvoorzieningen zoals scholen, parken en betaalbare woningen. In plaats daarvan wordt de stad een product dat verkocht wordt aan de hoogste bieder.

Publieke dienstverlening: besparingen vermomd als efficiëntie

Het bestuursakkoord spreekt van een “concurrentieel personeelsbeleid” en stelt dat er “voldoende personeel” is om de ambities te realiseren. Dit terwijl stedelijke diensten zoals kinderopvang, afvalbeheer en sociale zorg al jarenlang kampen met structurele onderbezetting. Dit zogenaamde efficiëntiebeleid is een voortzetting van besparingen die de werkdruk voor het resterende personeel verder verhogen.

Bovendien wordt de deur steeds meer geopend voor de private sector. Voor de sociale invulling van de activiteiten van het Zorgbedrijf (de naam alleen al!) worden geen extra middelen vrijgemaakt, maar gerekend op een “doorgedreven efficiëntieoefening”. Onder meer voor de gebouwen van het Zorgbedrijf wil de stad de inbreng van privékapitaal bekijken.

De stad zou juist moeten investeren in publieke dienstverlening, met stabiele banen en goede arbeidsvoorwaarden. Het gebrek aan ambitie op dit vlak laat zien dat de prioriteiten elders liggen: bij winst en privatisering in plaats van publieke verantwoordelijkheid.

Inclusie en diversiteit: een exclusieve visie

Het akkoord blijft hardnekkig vasthouden aan het verbod op levensbeschouwelijke tekens in het stedelijk onderwijs, waardoor talloze Antwerpenaren worden uitgesloten van banen en studierichtingen. Tegelijkertijd blijven concrete acties tegen discriminatie beperkt tot vrijblijvende  maatregelen zonder enige verplichting of sancties voor hardnekkige overtreders.

Een stad die echt inzet op inclusie, zou discriminatie actief bestrijden en diversiteit omarmen als een kracht. In plaats daarvan sluit dit beleid grote groepen uit en versterkt het bestaande ongelijkheden. De Antwerp Pride als citymarketing uitspelen, verandert daar niets van. Zeker niet met straks mogelijk een waarnemend burgemeester die bekendstaat voor haar transfobie. 

Antwerpen verdient beter

Dit akkoord is een voortzetting van een beleid dat de belangen van kapitaal prioriteit geeft boven die van de inwoners. Terwijl projectontwikkelaars en investeerders in hun handen wrijven, wordt de werkende klasse geconfronteerd met stijgende woonlasten, ontoereikend openbaar vervoer, aftakelende diensten en een gebrek aan inspraak.

Een rechtvaardige stad vraagt om fundamentele veranderingen: massale investeringen in sociale huisvesting, gratis en toegankelijk openbaar vervoer, democratische controle over stadsontwikkeling en een sterk sociaal beleid dat ongelijkheid actief bestrijdt. Antwerpen heeft een bestuur nodig dat het algemeen belang boven winst stelt, en dat vecht voor een stad op mensenmaat.

N-VA en Vooruit kopen Groen in Borgerhout om

In het bestuursakkoord voorzien N-VA en Vooruit in de heraanleg van de Turnhoutsebaan en het Moorkensplein in Borgerhout. De stedelijke middelen hiervoor werden als chantagemiddel gebruikt om Groen in een coalitie met Vooruit en N-VA te dwingen in het district Borgerhout.

Groen stelt dat deze projecten enkel mogelijk waren indien de relaties met het stadsbestuur goed waren. Zo stelt het de beëindiging van een progressieve coalitie, ook al stemde 70% in Borgerhout links, voor als een noodzaak. Gazet van Antwerpen schreef al op 13 november: “Groen neemt voldoende tijd om toch maar te kunnen aantonen dat het niet anders kan dan met N-VA. De partij wil vooral voorkomen dat haar hetzelfde overkomt als de socialisten in Gent: dat de Borgerhoutenaars met kaarsen voor het Borgerhoutse districtshuis komen betogen tegen een coalitie met N-VA.” Om zo’n protest te beperken, waren er blijkbaar tot op het laatste moment parallelle gesprekken met de PVDA. Dit alles gebeurde achter gesloten deuren. Groen werpt zich op als een traditionele cynische machtspartij.

Daarnaast wordt het argument gebruikt dat één districtsschepen van N-VA weinig verschil zal maken in het district. Voor de N-VA is die post op zich niet zo belangrijk, het verdrijven van de PVDA uit de coalitie was voor hen de inzet. De Wever krijgt wat hij wil, dankzij Groen en Vooruit. Waarom laten zij dergelijke chantage door de N-VA toe?

Er waren acties in Borgerhout, naar het model van het Gentse protest tegen de intrede van N-VA in het lokale bestuur. Waar Groen in Gent het protest steunde en uiteindelijk in een coalitie trad zonder N-VA, hijst het in Borgerhout zelf de N-VA aan boord. Nochtans was een meerderheid van Groen en PVDA mogelijk, net als een meerderheid van PVDA, Groen en Vooruit. Heel wat PVDA-kiezers waren op die acties aanwezig, waaronder ook leden van LSP uit de buurt. De lokale verkozenen waren er niet zichtbaar, wellicht om Groen geen excuus te geven om de parallelle onderhandelingen die nog gevoerd werden met de PVDA op te zeggen? Wellicht is dat ook de reden waarom de door de PVDA opgestelde onderhandelingsnota wel vermeld werd in de media, maar niet gepubliceerd. Dat zou nochtans helpen om de mobilisatie voor een progressief bestuur te concretiseren en als basis voor een strijdbare oppositie die met acties en campagnes haar eisen en voorstellen aan het bestuur oplegt. 

Een week van breed gedragen protest tegen een coalitie met de N-VA in Gent blijft nazinderen. De coalitie met N-VA kwam er uiteindelijk niet. De positie van Conner Rousseau was ondermijnd nadat een meerderheid van Vooruit in Gent onder druk van het protest tegen een coalitie met N-VA stemde. En Groen kwam uiteindelijk toch in het bestuur. Dit toont aan dat mobilisatie en strijd lonen. Politiek hoeven we niet over te laten aan de politiekers, we kunnen zelf ook effect hebben.

Laat dit nu net zijn wat Groen in Borgerhout wil vermijden. De resultaten van de districtsraadsverkiezingen waren nochtans duidelijk. De meerderheid van Groen, PVDA en Vooruit haalde op 13 oktober 67%. De PVDA werd nipt de grootste partij voor Groen. Een verderzetting van de coalitie leek logisch. Als grootste partij is PVDA bereid om de positie van districtsburgemeester aan Groen te laten, tegemoetkomend aan het argument van Groen dat de PVDA weinig bestuurders met ervaring heeft. Inhoudelijk zou de PVDA een nota van 34 pagina’s voorgelegd hebben als startnota voor een bestuursakkoord op districtsniveau.

Ruim een maand na de verkiezingen is er echter nog geen akkoord en ziet het er steeds meer uit dat PVDA aan de kant wordt geschoven. Groen stelt dat het geen meerderheid wil zonder Vooruit, omdat een extra ‘betrouwbare partner’ nodig is en bovendien toegang biedt tot het stadsbestuur.  Vooruit daarentegen weigert om met de PVDA te besturen, nadat Conner Rousseau het argument van De Wever overnam dat besturen met ‘extremen’ uitgesloten is. Wellicht maakt dat deel uit van de politieke deal tussen Vooruit en N-VA. In Zelzate werd de PVDA op die manier al ingeruild voor CD&V en N-VA. Nu dreigt ook in Borgerhout N-VA in het bestuur te komen omdat Vooruit liever met de rechtse nationalisten bestuurt dan met een linkse partij als PVDA.

De hypocrisie van Vooruit wordt vervolgens aangegrepen door Groen om in Borgerhout de PVDA te droppen. Zoals Gazet van Antwerpen opmerkte: “Groen neemt voldoende tijd om toch maar te kunnen aantonen dat het niet anders kan dan met N-VA. De partij wil vooral voorkomen dat haar hetzelfde overkomt als de socialisten in Gent: dat de Borgerhoutenaars met kaarsen voor het Borgerhoutse districtshuis komen betogen tegen een coalitie met N-VA.” Groen is bang van protest naar Gents voorbeeld, maar dan tegen zichzelf gericht.

Misschien wordt het tijd voor de PVDA om de inhoud van de onderhandelingen te openbaren. We begrijpen dat wekenlang de discretie werd behouden, zodat Groen dit niet als excuus kon gebruiken. Om het gewicht van de publieke opinie te kunnen inzetten, is het belangrijk om de maatschappelijke noden en voorstellen van maatregelen op districtsniveau voor iedereen zichtbaar op tafel te leggen. Dit kan gekoppeld worden aan mobilisaties rond eisen die het idee van een progressief bestuur concretiseren. Er is de oproep van het platform BOEH! en er zijn discussies op internet die aangeven dat er veel verontwaardiging is. Dat omzetten in actie is nu noodzakelijk om te vermijden dat Groen en Vooruit ermee wegkomen om N-VA aan de macht te brengen in Borgerhout.

Actie aan het Moorkensplein op vrijdag 22 november om 19u. > Facebook evenement

Op 23 mei was er de tweede jaarlijkse herdenkingsactie voor Albert Pot en Theophiel Grijp. Dat waren socialistische militanten die in 1936 werden vermoord door militanten van de fascistische partij van de Realisten. Hun dood leidde tot een staking die uitgroeide tot een algemene staking in heel het land. Met de algemene staking van 1936 dwong de werkende klasse onder meer de betaalde vakantie af. Voorheen was dat voor de werkgevers ondenkbaar omdat het hun concurrentiepositie bedreigde. Geconfronteerd met de dreiging dat ze veel meer dan betaalde vakantie voor hun werknemers zouden verliezen, gaven de werkgevers toe.

De herdenking van Pot en Grijp door het ABVV is een belangrijke nieuwe antifascistische traditie. Het positioneert de vakbond als een voortrekker in het antifascisme en het legt het verband tussen sociale strijd en verzet tegen extreemrechts. Dit jaar sprak Dany Neudt van Helden van het Verzet als eerste. Hij had het onder meer over de ‘staking van de 100.000’ tijdens de nazi-bezetting. Dat was een staking in mei 1941 die begon met een optocht van vrouwen bij Cockerill in Luik die protesteerden tegen het tekort aan aardappelen. De stakingsbeweging groeide uit en dwong tijdens de nazibezetting een loonsverhoging af! Deze staking zou niet mogelijk geweest zijn zonder de ervaring die de arbeidersbeweging voor de oorlog had opgedaan, in het bijzonder met de algemene staking van 1936 en de mijnwerkersstaking van 1932.

Vervolgens sprak Bruno Verlaeckt van het Antwerpse ABVV. Hij legde de link met vandaag en benadrukte dat extreemrechts steeds recht tegenover de belangen van de arbeidersbeweging staat. Bij alle strijd voor sociale verworvenheden stond extreemrechts aan de overkant van de barricaden. De staking van 1936 was daar een duidelijk voorbeeld van: een antifascistische staking dwong belangrijke verworvenheden af waar we tot op vandaag van genieten. Vandaag is het niet anders: extreemrechts beweert sociaal te zijn, maar gaat steeds in tegen de belangen van de werkende klasse. Het is belangrijk dat de vakbond het voortouw neemt in het ontmaskeren van het valse ‘sociaal’ imago van het Vlaams Belang.

Dat extreemrechts steeds aan de andere kant stond, bleek overigens ook uit het karakter van die partij van de Realisten in 1936.  De blog Antifascista Siempre (https://affverzet.wordpress.com/2023/05/22/leider-realisten-is-malafide-bouwpromotor/) bracht een interessant artikel over Realisten-leider Armand Janssens die actief was als malafide bouwpromotor. Hoe komt het toch dat malafide bouwpromotoren doorheen de geschiedenis steeds naar rechts en extreemrechts kijken? Armand Janssens was betrokken bij de bouw van de Confortawijk in Deurne waarbij goedkope arbeiderswoningen werden opgetrokken. De woningen waren vaak van slechte kwaliteit en bouwvoorschriften werden niet altijd nagekomen. Zo snel mogelijk winst maken op de kap van de werkenden die betaalbare huisvesting zochten, was de boodschap van Armand Janssens. Zijn Realisten deden het slecht in de verkiezingen van 1936 waarna Janssens toenadering zocht bij Rex.

Dit jaar was er op de herdenking aan het Operaplein ook strijdmuziek gezongen door Oscar Bohnen die een lied over Pot en Grijp bracht. In het gebouw van de BTB aan de Paardenmarkt, vlakbij de plaats waar Pot en Grijp werden vermoord, hield een vertegenwoordiger van BTB een slottoespraak en volgde een receptie. In het BTB-gebouw stond een stand over de struikelstenen en konden de boekjes van ‘Helden van het Verzet’ gekocht worden. De rode driehoekjes van Steunpunt Antifascisme waren er eveneens beschikbaar. Op de herdenking werd aangekondigd dat deze traditie volgend jaar wordt doorgezet. Dan valt deze vlak voor de verkiezingen van 2024 die een nieuwe zwarte zondag dreigen op te leveren. Actief antifascisme als onderdeel van sociale strijd voor de belangen van de werkende klasse, zal dan meer dan ooit nodig zijn.  

Schepen haalt onbeleefd en agressief uit naar studentenprotest tegen besparingen

Het Antwerpse stadsbestuur bespaart op onder meer kinderopvang, jeugdwerk en cultuur. Schepen Nabilla Ait Daoud (N-VA) schaft de projectsubsidies voor cultuur af en zal andere cultuursubsidies niet indexeren tot het einde van deze legislatuur. De besparing moet 720.000 euro per jaar opleveren, een relatief klein bedrag op de begroting van de stad Antwerpen.

door Thomas (Antwerpen) uit de december-editie van maandblad De Linkse Socialist

De plannen sloegen in als een bom. Studenten van het conservatorium in Antwerpen begonnen zo goed als dagelijks hun ongenoegen te uiten met staande acties in naam van ‘For Future’, een los platform. Ze krijgen veel bijval en solidariteit van de culturele wereld, binnen en buiten Antwerpen.

For Future is vooral kwaad over het feit dat deze maatregel eenzijdig is aangekondigd. De centrale eis van het platform is dat er in dialoog moet worden gegaan met de studenten en het AKO, het Antwerps Kunstenoverleg. Dat is een instantie die in de jaren ’90 is opgericht, eveneens na protest tegen besparingen.

De schepen weigerde aanvankelijk om zelfs maar te reageren. Toen VRT NWS op 29 oktober een vraag stelde, weigerde de schepen te antwoorden en brak ze het interview af. Het protest ging door. Op 10 november verscheen er dan toch een interview met Ait Daoud in Gazet van Antwerpen. Een bloemlezing: “Met de studenten in gesprek gaan heeft geen zin. Ze zijn onbeleefd en agressief” of “De Antwerpenaar ligt niet wakker van de besparingen op cultuur” en als kers op taart haar antwoord op de vraag wat zij zou doen als jonge kunstenaar: “Dan zou ik werken voor mijn centen, zoals iedereen.”

Deze uitspraken zetten meer dan logischerwijs kwaad bloed, zelfs tot in de meerderheid toe. Dat is op zich opmerkelijk, de begrotingsplannen zijn immers opgesteld vanuit de gehele meerderheid met naast N-VA ook Vooruit en Open VLD. Op de raadscommissie van 24 november besteedde Ait Daoud één slide aan cultuur. Dit verontrustte zelfs Claude Marinower van Open VLD, zelf niet vies van een besparing.

Zowel op Vlaams als op lokaal niveau voert N-VA systematisch op de meest arrogante manier besparingen door op de culturele sector. Enerzijds is het een manier om een kritische sector de mond te snoeren, anderzijds opent het de weg voor een verdere vermarkting van cultuur.

Dit is overigens niet de eerste keer. Eerder dit najaar weigerde het stadsbestuur een kritisch gedicht van een stadsdichter. Samen met de nu aangekondigde besparingen zorgde dit ervoor dat alle stadsdichters ontslag namen.

De eis van de actievoerders om het AKO mee rond tafel te brengen is mager. Als de schepen op die eis ingaat, kan ze het protest aan het lijntje houden. Anderzijds kan deze eis een opstap zijn naar meer democratische controle over waar er geld naartoe gaat. Vandaag gebeurt dit steeds in het belang van de privémarkt, niet de gewone Antwerpenaar.

Op 28 november protesteerde de culturele sector samen met onder meer de sociale sector aan de gemeenteraad waar er over de begrotingsplannen werd gesproken. Het verenigen van protest is belangrijk. Samen opkomen voor massale investeringen in openbare diensten en cultuur is nodig. Die investeringen moeten op een zo democratisch mogelijke manier toegekend en verdeeld worden.