Meer koopkracht door meer loon!

Het patronaat is de onderhandelingen voor het Interprofessioneel Akkoord (IPA) in het najaar nu reeds aan het voorbereiden. Het kan daartoe beroep doen op haar vrienden bij de Europese Centrale Bank of de Nationale Bank. Vanuit die hoek kwamen nogmaals voorstellen om de index verder te ondermijnen of zelfs af te schaffen. Het doel daarbij is niet de index op zich, maar wel de IPA-onderhandelingen in het najaar. Als het van het patronaat afhangt, zou een status-quo voor de index reeds een overwinning zijn voor de arbeiders waar een hoge prijs voor de gemeenschap tegenover staat.

Geert Cool

Index aanpakken via all-in?

De discussie over de index moest de aandacht afleiden. De afgelopen decennia is de index immers al voldoende ondermijnd. In de jaren 1980 werd het indexcijfer een viermaandelijks gemiddelde (waardoor prijsstijgingen pas later worden doorgerekend). In 1993 werd de gezondheidsindex doorgevoerd (zonder benzine, diesel, tabak en alcohol). Begin 2006 werd de indexkorf van producten die bepalen wat de hoogte van de index is aangepast, met een grotere nadruk op een aantal luxeproducten die prijsdalingen kenden (DVD-spelers, televisies,…).

Guy Quaden van de Nationale Bank (en aangesteld door de PS) reageerde op de kritiek van de Europese Centrale Bank aanvankelijk met de stelling dat de index al voldoende afgebouwd is om niet langer een “gevaar” te vormen. Toch stelde ook Quaden dat de index ter discussie moet worden gesteld. De bedoeling is duidelijk: niet de index is het doel voor het patronaat, maar wel de cadeaus die ze opnieuw zelf willen binnenhalen naar aanleiding van het IPA dit najaar (als er al zo’n akkoord zal komen door de sociale partners – mogelijk zal de regering opnieuw het initiatief moeten nemen).

Een mogelijkheid om de index verder te ondermijnen, is het stelsel van de all-in akkoorden (waarbij de grens voor loonsverhogingen de indexstijgingen reeds omvat). In het IPA 2007-2008 was een loonnorm voorzien van 5% voor indexverhogingen en loonsverhogingen. Volgens het Planbureau zal er in deze periode een stijging van de index met 5,1% geweest zijn (Agoria ziet het eerder naar 5,6% gaan). Dit heeft verregaande gevolgen voor een aantal sectoren. In de bouwsector bijvoorbeeld wordt een indexering boven de 5% niet meer toegekend! In andere sectoren komt er bovenop de index geen enkele verhoging. Gelet op de ondermijning van de index is er ook in deze sectoren een reële achteruitgang (de inflatie, of prijsstijgingen, bedraagt op jaarbasis 4,39% of meer dan de stijging van het indexcijfer).

Met de prijsstijgingen van de afgelopen maanden zal het moeilijker zijn om all-in akkoorden te sluiten. Het patronaat zal wel willen, maar het protest tegen dit soort akkoorden zal groter zijn. Voormalig ACV-topman Gilbert De Swert stelde in De Morgen over deze all-in akkoorden: “De vakbonden zullen nee zeggen, meer dan vroeger, geleerd als ze zijn door de recente inflatiestijging, die in enkele sectoren reeds afgesproken loonsverhogingen heeft gekelderd – op een moment dat werknemers meer koopklacht dan koopkracht hebben.”

Patronaat wil lastenverlagingen voor winsten en toplonen

2007 was opnieuw een goed jaar voor de winsten. De topmanagers en aandeelhouders zullen dat geweten hebben. Zo kregen de aandeelhouders van de Belgische beursgenoteerde bedrijven 10,2 miljard euro aan dividenden (een stijging met 42% tegenover 2006). Zowat de helft van de winsten gaat naar de aandeelhouders. Ook de topmanagers konden een graantje meepikken van de grote winsten. Gilbert De Swert stelt terecht vast: “Ondernemingen weten vandaag wel niet wat met hun vele geld gedaan, maar 1 eurocent meer loonkost, dat kost hen naar hun zeggen hun hele concurrentiekracht en onze werkgelegenheid.”

Toch pleit het patronaat opnieuw voor verdere lastenverlagingen en wellicht zal dat ook centraal staan in haar eisenpakket voor de IPA-onderhandelingen dit najaar. Die lastenverlagingen moeten de arbeiders de illusie geven dat ze een groter nettoloon overhouden, terwijl het op langere termijn de uitgaven van het patronaat beperkt. Een win-win situatie? Niet bepaald. Het ondermijnen van de gemeenschapsmiddelen door de inkomsten voor de sociale zekerheid en de algemene gemeenschapskas af te bouwen, zal zich natuurlijk op een andere manier laten terugbetalen. Dat zien we nu reeds met de geliberaliseerde openbare diensten (energie, telecommunicatie, geleidelijk aan ook De Post,…). Daar zien we dat de “lastenverlagingen” en andere neoliberale recepten net leiden tot het opdrijven van het probleem van de koopkracht.

Verzet is nodig

Het patronaat is haar geschut aan het bovenhalen om op de discussies te wegen. Het aantal proefballonnetjes rond de index, all-in akkoorden of lastenverlagingen wordt opgedreven. Er zal daar iets tegenover moeten geplaatst worden door de vakbonden. Na de betoging van 15 december bleef het te stil. Het idee van regionale actiedagen na de sociale verkiezingen en een nationale betoging in het najaar is zeker positief, maar er zal een echte campagne rond moeten worden gevoerd.

De veelal spontane acties rond koopkracht de afgelopen maanden geven aan dat koopkracht een bijzonder gevoelig thema is. De enige manier om de koopkracht effectief te verbeteren, is door meer loon en hogere uitkeringen. Een offensief voor meer koopkracht zou op een brede steun en actieve betrokkenheid kunnen rekenen. Waarop wachten om dat te organiseren?

VBO-baas Leysen roept vakbonden op achterban in te tomen…

Nieuw VBO-voorzitter Thomas Leysen heeft meteen kleur bekend. Ter gelegenheid van diens “verkiezing” tot voorzitter – eigenlijk zijn aanduiding door de raad van bestuur van het VBO, want zo “democratisch” gaat dat er daar aan toe – riep hij de vakbondsleiders op tot “leiderschap”. Daarmee bedoelt hij niet dat ze moeten luisteren naar hun basis en de wensen ervan naar best vermogen moeten uitvoeren, maar integendeel dat ze hun achterban in toom moeten houden. Benieuwd of Thomas diens eigen patronale achterban ook in toom wil houden, zo te zien giet hij liever olie op het vuur.

Eric Byl

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Wie is de nieuwe VBO-voorzitter Thomas Leysen?

Zoals dat de gewoonte is, zowel in de bedrijfswereld als in de politiek, stapt Thomas Leysen in de voetsporen van vader André, die 25 jaar geleden ook al voorzitter was van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) Thomas is onder meer topman bij materiaaltechnologiegroep Umicore, waar ook oud-premier Dehaene in de raad van bestuur zetelt. Uit het jaarverslag van 2007 blijkt dat Leysen bij Umicore 1,097 miljoen euro opstreek, een goede 3 miljoen oude Belgische franken per maand!

Thomas Leysen is een cumulard. Hij is ook voorzitter van de Raad van bestuur van de holdingmaatschappij Corelio en van de VUM, het grootste mediabedrijf in België. Verder is hij lid van de Raad van bestuur van IMEC en van de Raad van toezicht van Bank Metzler in Duitsland. Hij zetelt ook nog in het bestuur van de Koning Boudewijnstichting. Je zou je nog afvragen waar hij de tijd vindt.
[/box]

Leysen verwijst uiteraard naar de spontane stakingen voor meer koopkracht eerder dit jaar. Hij noemt dat “wilde” stakingen. Aanvankelijk deed het patronaat die acties af als “het werk van een radicale minderheid” en de zucht naar meer loon, als “een buikgevoel los van de realiteit”. Sindsdien geeft het patronaat schoorvoetend toe dat de levensduurte toeneemt. De inflatie staat op het hoogste peil in meer dan 20 jaar (sinds ’85) en zelfs het rechtse weekblad Trends schrijft dat de prijsstijgingen bijlange niet gecompenseerd worden door loonstijgingen. Redenen genoeg voor Leysen om te vrezen dat de golf van acties in het voorjaar slechts een voorbode was voor meer acties in het najaar.

Leysen weet dat de pleidooien van het patronaat en haar politieke lakeien voor “loonmatiging”, weinig indruk maken op de achterban van de vakbonden. Die weten immers ook wel welke schandalige vergoedingen de directies uit hun bedrijven wegslepen. Volgens het jaarverslag plunderde “CEO” Jean Paul Votron de bankverzekeraar Fortis voor maar liefst 4,57 miljoen € in 2007, diens handlanger, vice-CEO Herman Verwilst voor 2,5 miljoen €. Alleen al Votrons’ basissalaris nam vorig jaar toe met 73%! Ga dan maar eens vertellen aan de “achterban”, dat ze in ieders belang de buikriem alweer moeten aantrekken.

Ook de aloude mythe van de loon-prijsspiraal, het verschijnsel waarbij een verhoging van de lonen teniet gedaan zou worden door een stijging van de inflatie, pakt nauwelijs verf. De achterban weet ook wel dat als de aandeelhouders het met wat minder doen en de CEO’s wat matigen, er voldoende ruimte is voor loonverhogingen zonder dat dit de inflatie hoeft te beïnvloeden. Vorig jaar voelde het patronaat de economische crisis al hangen en nam ze haar voorzorgen. 10,2 miljard € keerden de beursgenoteerde bedrijven in 2007 uit aan de aandeelhouders, een stijging met 42% ten aanzien van 2006. Liefst 50% van de winsten werden op die manier verdeeld onder de aandeelhouders tegenover 33% ervan een jaar eerder. Kortom, de patroons hebben hun zakken nog eens goed gevuld voor de crisis echt voelbaar werd. Ter vergelijking: een verhoging van lonen en uitkeringen met 1% voor iedereen zou 750 miljoen € kosten.

Nu het patronaat met de grote brokken gaan lopen is, probeert men ons wijs te maken dat het geld op is. Omdat de geloofwaardigheid van het hebzuchtige patronaat is aangetast, probeert ze daarvoor beroep te doen op de vakbondsleiders. Dat Leysen zich bezig houdt met zijn eigen achterban, hij wordt daar meer dan ruim voor vergoed.

Actieweek van 9 tot en met 13 juni

Van 9 tot 13 juni zijn er regionale acties in de verschillende provincies. Er wordt op maandag 9 juni gestart in de provincies Antwerpen en Luik. Op 10 juni volgen Oost-Vlaanderen en Henegouwen. Op 11 juni: West-Vlaanderen, Limburg en Luxemburg. Op 12 juni Brussel, Waals-Brabant en Vlaams-Brabant.

Steeds meer economen bevestigen dat de Amerikaanse recessie Europa bereikt. Ook België zal niet aan de gevolgen hiervan ontsnappen. Het vertrouwen van de ondernemers zakt naar nieuwe dieptepunten. De gevolgen van een economische crisis zullen niet beperkt zijn voor de arbeiders en hun gezinnen. Nu reeds is het duidelijk dat het patronaat ons de prijs voor de crisis wil laten betalen.

Dat een recessie vooral de arbeiders treft, zien we in de VS. Daar is de huizenmarkt in maart verder ineengestort. De verkoop van huizen daalde met 8,5% tot het laagste niveau in 17 jaar. De gemiddelde huizenprijs daalde met 6,8% tegenover februari en 13,3% op jaarbasis. Wie een huis bezit, ziet de waarde ervan dalen. Velen die hun huis afbetalen doen dit op basis van een waarde die niet meer overeenstemt met de realiteit. De werkloosheid neemt toe en het aantal armen eveneens.

De Europese economie is niet ongevoelig voor de Amerikaanse recessie. ING-econoom Carsten Brzeski verklaarde dat de daling van het Duitse ondernemingsvertrouwen “een waarschuwing” is “voor alle aanhangers van de ontkoppeling”. “Zij geloofden de jongste maanden dat de Duitse economie de financiële crisis en Amerikaanse groeivertraging van zich af kon schudden. Jammer genoeg bestaat het paradijs alleen in sprookjes.”

Een economische stilstand of recessie zal ook in ons land gevolgen hebben. Woensdag wees de Nationale Bank erop dat het ondernemersvertrouwen in ons land sterk afgenomen is. Voor de begroting wordt gesproken over een gat van minstens 430 miljoen euro. Economen gaan ervan uit dat de koopkracht verder zal blijven dalen. Dexia Research bijvoorbeeld waarschuwt dat het verlies aan koopkracht binnen enkele maanden een grote weerslag zal hebben op de consumptie, ook al omdat er minder nieuwe jobs bijkomen.

De bedrijven willen de werkenden laten betalen om hun winsten op peil te houden. De economische situatie als gevolg van de recessie in de VS wordt door VBO-topman Thomaes aan de arbeiders verweten, “Vooral de binnenlandse consumptie lijkt het te laten afweten. Niet verwonderlijk na al die berichten over de dalende koopkracht, zowel door economen als door politici. Dit bewijst ook dat het afnemen van de vraag een psychologische oorzaak heeft.” En ook de indexaanpassingen van de lonen zijn een oorzaak van de economische problemen, aldus het VBO.

Het onderzoeksinstituut Ifo dat het ondernemersvertrouwen in Duitsland onderzocht, meent niet dat de berichten over de dalende koopkracht “psychologisch” van aard waren. Ifo wijst erop dat het slechte economische klimaat vooral een gevolg is van de dalende koopkracht. “De stijgende prijzen voor olie en voeding vormen een groter probleem, omdat ze de koopkracht van de consumenten aantasten”, aldus Gernot Nerb van Ifo.

Het VBO pleit als antwoord op de economische problemen voor een politiek van “loonmatiging” (wat betekent: een dalende levensstandaard voor de werkenden). En om dat verkocht te krijgen hoopt Thomaes “dat zowel langs patronale als langs syndicale en politieke kant krachtige figuren opstaan die hier hun schouders durven onderzetten.” Het is wellicht de droom van iedere patroon dat er “krachtige” figuren opstaan die hun politiek verkopen aan de arbeiders.

Tegelijk wordt het steeds duidelijker dat een economische crisis niet van korte duur zal zijn. De Duitse regering herzag de vooruitzichten voor groei naar beneden. Het verwacht een groei van 1,7% in 2008 en 1,2% in 2009. Ook in ons land circuleren er gelijkaardige cijfers

De beste manier om ons voor te bereiden op verdere aanvallen op onze koopkracht en levensstandaard, is door nu reeds het verzet te organiseren. De betoging van 15 december was een goed begin, maar er zal meer nodig zijn dan één betoging. Bij de sociale verkiezingen in de loop van de maand mei zal koopkracht vaak een cruciaal thema zijn. Dat zou best gekoppeld worden aan een discussie over een gemeenschappelijk actieplan van de vakbonden zodat na de sociale verkiezingen onmiddellijk in het offensief wordt gegaan. Zoniet zullen de patronale eisen en redeneringen terrein winnen. Daar zouden alle arbeiders, uitkeringstrekkers,… de dupe van zijn.