Category: Op de werkvloer

“Slecht getimed”, “onverantwoord”, “conservatieve vakbonden blokkeren het overleg”, “helft van de treinen reed” … De traditionele media en gevestigde economen stonden klaar om alle oudbakken argumenten tegen stakingen een zoveelste keer op te warmen. Het leek alsof er geen gezondheidscrisis was waarin de werkenden alles deden draaien. Ze keken bovendien snel een andere richting uit toen er miljardendividenden werden uitgedeeld aan de grote aandeelhouders.

Eén van de centrale argumenten van de patronale woordvoerders is dat de vakbonden het overleg blokkeren, terwijl er enkel een oplossing mogelijk is via overleg. Dit argument vindt weerklank bij Vooruit-voorzitter Rousseau die verklaarde voorstander te zijn van hogere lonen, maar de staking een “verkeerd signaal” vond. Er is effectief een probleem met het sociaal overleg op nationaal vlak. De vraag is hoe dat komt? Stellen de vakbonden onredelijke eisen? Wij denken het niet.

De regels voor de loonnorm zijn de afgelopen jaren zodanig aangepast dat de werkgevers geen eisen meer moeten stellen: wat ze willen, is de regel geworden. In de plaats van een facultatieve loonnorm waarna sectoren en bedrijven meer kunnen afdwingen, kwam er een dwingende maximumnorm. De berekening werd bijgestuurd waardoor het voorstel van loonnorm van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven nog lager ligt. Het resultaat is dat de belangen van de werkenden niet aan bod komen en dat de onderhandelingsruimte beperkt is tot wat aanvaardbaar is voor de bazen. Elke reactie daarop wordt als ‘onverantwoord’ omschreven… Als het overleg vastloopt, dan is het omdat de standpunten ver uiteen liggen. Dat toeschrijven aan de vakbonden is eenzijdig en niet correct.

Ja maar, in tijden van crisis is meer loon onmogelijk en bovendien hebben veel bedrijven het al moeilijk. Zo klinkt het tweede argument. Niet alle bedrijven hebben het moeilijk, zoveel is duidelijk als naar de dividenden van de grote bedrijven wordt gekeken. Voor de dividenden aan de aandeelhouders geldt er geen maximumnorm van 0,4%. Bij de BEL20-bedrijven werd 6,3 miljard euro uitgedeeld, als er gen rekening wordt gehouden met de daling van het dividend bij ABInbev was er een stijging met 19% op jaarbasis. Er zijn zelfs bedrijven die meer dividenden uitbetalen dan er winst gemaakt wordt. Wie is eigenlijk onverantwoord? De crisis die voor onze lonen wordt ingeroepen, geldt niet als het om hun dividenden gaat!

Trouwens: welke bedrijven hebben het moeilijk? Voornamelijk kleinere bedrijven in sectoren als de horeca, cultuur en de evenementensector die hard getroffen zijn door de gezondheidscrisis. Wat zou hen straks het meest helpen: extra koopkracht voor de werkenden of extra miljarden voor de aandeelhouders in belastingparadijzen? De bazen eisen een dieet voor onze lonen in naam van de ‘solidariteit’ met zwakkere sectoren. Ze zouden beter zelf wat solidariteit tonen door onze koopkracht te versterken. Welk standpunt in de loondiscussie is eigenlijk “slecht getimed”?

Terwijl de Amerikaanse president Biden de consumptie probeert te stimuleren door alle Amerikanen een cheque te geven om de koopkracht op te krikken, zitten de Belgische bazen en heel wat economen nog vast in de harde besparingslogica van de afgelopen jaren. De Belgische economie hield na de crisis van 2008 relatief goed stand, maar begon achterop te lopen toen alsnog tot harde besparingen werd overgegaan. Dat zijn de experts blijkbaar al vergeten. Ze schreeuwen om besparingen op onze koopkracht alsof er het afgelopen jaar niets gebeurd is en alsof er geen enkele les uit het voorbije decennium te trekken vallen. “Waanzin is telkens weer hetzelfde proberen en iedere keer iets anders verwachten,” zo luidt een gezegde dat vaak aan Einstein wordt toegeschreven. Wie is eigenlijk conservatief en kortzichtig?

Om de argumenten tegen de staking aan te vullen, komen de bazen en hun woordvoerders in de traditionele media vaak terug op enkele klassiekers in hun beperkte repertoire: communautaire verdeeldheid en minimaliseren van de staking. Terwijl maandag zowat elke nieuwssite het obligate artikel publiceerde over de ‘overlast’ van de staking – bij De Morgen onder de titel: “Van de trein tot de winkel: hier zorgt de nationale staking vandaag voor hinder” – moet je op dinsdag in De Standaard al tot pagina 9 doorbladeren om iets over de staking te vernemen. Dat gebeurt dan onder de titel: “Trein bleef niet in zijn kot,” waarbij opgemerkt wordt dat de helft van de treinen reed. Eigenlijk is het straf dat er zoveel stakers waren bij de NMBS, zeker na de onduidelijkheid of en hoe het spoorpersoneel onder de loonwet van 1996 valt. De poging om het voor te stellen als een Franstalige staking werd in de feiten weerlegd: in de Antwerpse chemiesector werd bijvoorbeeld veel gestaakt. Of neem nu het openbaar vervoer (bus, tram, metro): daar werd de staking overal goed opgevolgd, zowel bij De Lijn in Vlaanderen, de MIVB in Brussel als de TEC in Wallonië.

Als je de bazen mag geloven, is ons loon eigenlijk een “kost” die zo sterk mogelijk moet beperkt worden. Je zou denken dat ze blij zijn als we staken en ze bijgevolg een dag loon minder moeten betalen. Dat is alweer een kost uitgespaard, zou je denken. Maar neen, de realiteit haalt de retorische leugens in. Het is onze arbeid die voor hun winsten zorgt. Ons loon wordt enkel als kost bestempeld omdat de bazen meer winst willen maken door te besparen op onze levensstandaard, zowel op directe wijze als indirect via onze sociale zekerheid en bijdragen aan de gemeenschap. Onze arbeid is geen kost, maar een winstmachine. Elke discussie over de lonen gaat over wie welk deel van de geproduceerde waarde krijgt. De afgelopen jaren ging een steeds groter deel naar de grote aandeelhouders. De stakers willen daar verandering in brengen. Iets anders eisen dat de rampzalige recepten van de afgelopen jaren: dat volstaat vandaag om als conservatief en onverantwoord te worden gebrandmerkt. Door strijd zullen we ervoor zorgen dat niet alleen de retorische leugens, maar ook het gevoerde beleid, van tafel verdwijnen.

De loonstrijd zet druk op de regering-De Croo. Het regeerakkoord dat mee ondertekend werd door PS/SP.a en Ecolo/Groen bepaalt dat de strenge loonwet behouden blijft. Om de schandalige loonnorm van 0,4% te breken, moet echter ook de loonwet aangepakt worden. Daarvoor kunnen we enkel op onze eigen krachten rekenen. De staking van 29 maart is belangrijk, maar wat hierna?

door Nicolas Croes

De bazen verklaren dat het niet het ogenblik is om te staken (dat is het voor hen nooit). De Union Wallonne des Entreprises (UWE, tegenhanger van Unizo) schreeuwt het al uit: “De staking van 29 maart is een echt schandaal. We komen uit de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog en er wordt opgeroepen om te staken voor hogere lonen. Er is een grote kloof tussen de vakbonden en de omvang van de crisis.” De bazen voegen eraan toe: “De dag dat de tijdelijke werkloosheid verdwijnt, komt er een bloedbad.” Niet dat UWE bezorgd is om het lot van wie zijn werk verliest: er wordt al geklaagd dat het vandaag te duur is om af te danken.

Loonsverhogingen zouden de horeca en de kleine zelfstandigen nochtans meer opbrengen dan nog hogere dividenden voor grote aandeelhouders die deze meteen doorstorten naar belastingparadijzen. De werkgevers aarzelen niet om de realiteit te verdraaien. Als het aan argumenten ontbreekt, halen ze chantage boven. Wil je meer loon? Dan zullen er extra afdankingen volgen.

Solidariteit opbouwen

Tegenover pogingen om ons te verdelen, is er nood aan eenheid in actie. Die eenheid versterken we door eisen te stellen gericht op vooruitgang voor alle werkenden. We hebben eenheid nodig over de taalgrenzen en de vakbondskleuren heen. Het is zeker dat de strijd niet overal op hetzelfde niveau zal beginnen, dat is nooit het geval geweest. We moeten echter vermijden dat we ons concentreren op wat niet werkt of waar we zwakker staan. Het is beter om positieve elementen te benadrukken en te zien hoe die kunnen veralgemeend worden. Zo kunnen we het cynisme bestrijden en een zo breed mogelijke basis voor strijdbaar syndicalisme opbouwen, waarmee overwinningen mogelijk zijn.

De vakbondsleiders, de PVDA en Marc Goblet (PS-parlementslid en voormalig ABVV-voorzitter) pleiten voor een aanpassing van de loonwet van 1996. Ze willen de loonnorm facultatief maken in plaats in plaats van de huidige dwingende loonnorm met sancties op het overschrijden van de norm. Er is een gevaar dat er slechts in enkele sectoren loonsverhogingen komen, terwijl er niets voorzien wordt voor sectoren waar de lonen al lager zijn. Het voorstel kan echter gebruikt worden om een stevige mobilisatie van de vakbondsleden op te zetten waarmee meer kan afgedwongen worden.

Sterkere sectoren, waar de arbeiders beter georganiseerd zijn, kunnen hun krachtsverhouding gebruiken om zwakkere sectoren mee te trekken. De eis van een minimumloon van 14 euro moet onlosmakelijk verbonden worden aan gelijk welk akkoord. In de chemie of de farmaceutische sector, waar soms hoge lonen betaald worden, begrijpen velen dat ze moeten opkomen voor hun kameraden met lagere lonen. De opbouw van een krachtsverhouding helpt hen overigens om hun eigen jobs te beschermen als deze bedreigd worden.

We vechten voor alle lonen en elke job. Er is een ernstig actieplan nodig met een zo groot mogelijke betrokkenheid van onderuit, om alle krachten van de arbeidersbeweging te verzamelen. Het doel moet zijn om het minimumloon van 14 euro per uur af te dwingen en het volledig schrappen van de wet van 1996, zodat er een loonnorm kan komen met een minimale loonsverhoging in plaats van een maximale.

Als bedrijven zeggen dat ze zich geen loonsverhogingen kunnen veroorloven, moeten ze de boeken openen zodat we ze kunnen controleren. Als bedrijven dreigen met collectieve afdankingen, moeten we deze in publieke handen brengen. Als er onvoldoende werk voor iedereen is, moet het beschikbare werk verdeeld worden via collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen.

In de Antwerpse chemie waren er vandaag heel wat stakersposten. Het grootste stond aan BASF met enkele tientallen personeelsleden. Verderop langs de Schedelaan waren er piketten aan onder meer Evonik, Covestro, Lanxess, Bayer en andere bedrijven. Langs de andere kant van de Schelde onder meer bij Ineos, Lanxess en Ashland, het chemiebedrijf waar rond de jaarwisseling nog wekenlang gestaakt werd.

De chemiesector is één van de sectoren die het uitstekend bleef doen tijdens de gezondheidscrisis. Het is een sector waar de grote bedrijven de aandeelhouders internationaal verwennen met ruime dividenden. Voor de aandeelhouders volstaat een stijging met 0,4% niet, voor het personeel zou dat wel moeten volstaan?! De BEL-20 bedrijven delen 6,3 miljard aan dividenden uit. BASF geeft wereldwijd 3 miljard euro aan dividenden.

Wie produceerde er het afgelopen jaar de rijkdom die de bazen zo graag aan hun aandeelhouders uitdelen? Dat waren de werkenden die vandaag respect eisen door te staken voor ernstige loonsverhogingen. Het argument van de crisis gaat niet op voor bedrijven die zoveel dividenden uitdelen.

Op het stakingspiket van BASF verklaarde Bruno Verlaeckt van de Algemene Centrale dat de loonwet met al zijn sjoemelsoftware weg moet. Daarnaast eiste hij een verhoging van het minimumloon voor iedereen. Aan de piketten stonden er telkens delegees, militanten en leden van zowel ABVV als ACV, hier en daar ook een ACLVB’er. Daarnaast waren er militanten van andere bedrijven waar er geen piketten stonden en politieke activisten van PVDA en LSP die piketten bezochten uit solidariteit. Overal was te horen dat de staking goed opgevolgd werd en was er actiebereidheid om verder te protesteren indien er niet geluisterd wordt.

De vastberadenheid om het protest verder op te bouwen, is zeker aanwezig. Er is nood aan een actieplan om te eisen wat ons toekomt: respect in de vorm van meer loon en een minimumloon van minstens 14 euro per uur!