Op 20 januari, vlak voor de solidariteitsmars van 24 januari, interviewden we Mohamed, arbeider bij Bekaert Hemiksem en voor ABVV-metaal verkozen in de ondernemingsraad van het bedrijf.
Interview door Jan. Dit artikel verscheen in de februari-editie van ons maandblad Socialistisch Links
Hoe groot was de verslagenheid onder de werknemers toen jullie op vrijdag 12 december 2008 te horen kregen dat Bekaert van plan is om jullie fabriek te sluiten?
Mohamed: “De eerste momenten na de aankondiging van de directie waren onwezenlijk. De meeste van mijn collega’s in de ondernemingsraad stonden als aan de grond genageld. Niemand kreeg een zin uitgesproken bij de gedachte welk sociaal drama de sluiting zou betekenen voor de 264 werknemers en hun gezinnen.
“Toen de directie van ons verwachtte dat wij als vakbonden de sluitingsboodschap aan de werknemers zouden meedelen, en dat we de maandag nadien opnieuw zouden opstarten, sloeg mijn verslagenheid snel om in woede. Leven de heren directeurs op een andere planeet misschien?
“Samen met enkele andere arbeiders trachtte ik iedereen wakker te schudden. We mogen ons niet zomaar neerleggen bij de willekeur van de patroon! De dag zelf nog legden we de hele fabriek stil, en sloten we alle poorten af. De woede verspreidde zich onder het personeel, en de directie zag zich al snel verplicht om aan te kondigen dat tot 5 januari 2009 niemand nog moest komen werken, en iedereen voor 100% zou uitbetaald worden. Later beweerden de bazen dat ze verbaasd waren dat de werknemers zo woedend reageerden…”
Waarom wil Bekaert jullie fabriek sluiten? Draaien jullie met verlies?
Mohamed: “In 2007 boekte Bekaert 87 miljoen euro winst. Cijfers voor 2008 zijn er nog niet, maar uit de boeken blijkt dat onze vestiging goed is voor 10 miljoen euro winst. In oktober 2008 vertelde men ons dat reeds in september de doelstellingen voor dat jaar bereikt waren. Tijdens de zomer draaiden we nog volop overuren! Vanaf september daalde de vraag en werd er gebruik gemaakt van tijdelijke werkloosheid.
“Niemand kan voorspellen hoe lang de economische crisis zal aanhouden, maar een winstgevende fabriek dichtgooien vanaf dag 1 dat het minder goed gaat, is toch totaal onverantwoord!? De meeste werknemers hier hebben 20 jaar of meer anciënniteit en dragen elk jaar bij aan de mooie winsten. Dan hebben de bazen toch ook hun verantwoordelijkheid naar ons toe op gebied van werkzekerheid?”
Kwam de intentie tot sluiting dan volledig als een verrassing?
Mohamed: “Neen, ik wist dat het er zat aan te komen. Bekaert bouwt haar productie in België elk jaar verder af, vorig jaar nog werd de vestiging in Lanklaar gesloten. Ondertussen bouwen ze daar waar de lonen lager liggen, o.a. in Slovakije en Indonesië, nieuwe fabrieken. Wij dienden hier in Hemiksem, na verschillende herstructureringen de voorbije 20 jaar, meer en meer louter om productieschommelingen op te vangen. Het strategisch belang van Hemiksem in de Bekaert groep daalde, de sluiting werd hoe langer hoe realistischer. We bleven winstgevend, maar de drang naar meer winst bij de patroon zette hem er toe aan om de boel hier dicht te doen. De economische crisis is dan een handig excuus om bestaande plannen tot uitvoering te brengen.”
Is er een grote actiebereidheid onder de werknemers?
Mohamed: “De eerste dagen en weken was dat zeker het geval. Op woensdag 17 december 2008 trokken we met ongeveer 80% van de arbeiders en bedienden om 4u ’s morgens naar de fabriek in Zwevegem om er op te roepen tot solidariteit. We eisten in ons pamflet dat de directie de intentie tot sluiting terug zou intrekken. Het dagelijks piket op de parking van het bedrijf, dat overigens vandaag nog steeds post vat, werd goed bemand. De talrijke solidariteitsbezoeken van mensen van andere bedrijven in de regio en zelfs ver daarbuiten gaven ons moed. Maar wanneer een duidelijke strategie om het bedrijf open te houden uitblijft, dan haalt verslagenheid de bovenhand. Dan beginnen mensen te discussiëren over afscheidspremies en kijken ze uit naar ander werk.”
Is het wel mogelijk om Bekaert op de knieën te krijgen?
Mohamed: “Dat het niet eenvoudig zou zijn, staat als een paal boven water. Maar stel je eens voor dat de vakbonden een actieplan zouden uitwerken waarin de werknemers van alle vestigingen van Bekaert in ons land betrokken worden. Een fabriek als die in Zwevegem is nog altijd cruciaal voor Bekaert, en een plotse productievermindering daar kan hen in de problemen brengen en maakt onze positie sterker. Bovendien hebben we nog altijd de fabriek in handen, waar voor miljoenen euro’s aan waardevol materiaal binnen ligt. Die troef hebben we sowieso in handen, en kunnen we nog altijd uitspelen nu de vakbonden akkoord zijn gegaan met onderhandelingen over een sociaal plan.”
Die van Zwevegem krijg je niet in actie want die zijn bang dat ze hun job ook zullen verliezen, hoor je wel eens aan het piket.
Mohamed: “Ja goed, als de vakbonden de arbeiders steeds voor een ‘alles of niets’ scenario plaatsen, dan krijg je niemand in actie. Op 5 januari hadden we hier tijdens een referendum de keuze tussen tijdelijke werkloosheid met een bijpassing tot ongeveer 95% van het loon voor de maand januari, of staken waardoor iedereen op 500 euro per maand zou terugvallen. Uiteraard kiezen dan quasi alle werknemers voor de eerste optie, maar als iedereen thuis zit haalt dat de druk op de patroon weg.
“Een globaal actieplan voor alle vestigingen in België dat kans op slagen heeft, kan de meerderheid overtuigen dat strijd voeren meer werkzekerheid biedt dan bang afwachten wat zal komen. En in plaats van alles te beslissen in de besloten kring van de afgevaardigden en af en toe de militanten, zoals nu vaak het geval is, moeten we alle werknemers betrekken bij de discussies, bijvoorbeeld door wekelijkse personeelsvergaderingen.”
Krijgen jullie steun uit politieke hoek?
Mohamed: “Behalve piketbezoeken van radicaal linkse partijen als LSP, PvdA, CAP en SP.a-rood, zien of horen we niets van de politiek. Het is toch onvoorstelbaar dat ze nu aan een tweede ronde kapitaalinjecties voor de banken beginnen nadat een eerste ronde ons reeds 20 miljard belastinggeld heeft gekost! Zij die de crisis veroorzaakten worden gered, de slachtoffers laat men verzuipen. Als nationalisering dan toch geen vies woord meer is, waarom kan het dan niet voor onze winstgevende fabriek?”
Wat staat er bij jullie nu te gebeuren?
Mohamed: “Zaterdag vindt er een solidariteitsmars plaats in Hemiksem. Uiteraard hoop ik op een goede opkomst en maakt men er liefst geen begrafenisstoet van. Of de situatie hier bij Bekaert Hemiksem nog te keren valt, betwijfel ik sterk. Niet dat er geen mogelijkheden zijn, maar met de huidige defensieve strategie hoop ik er niet meer op. Een strijdbare betoging zou dan weer wel meer en meer arbeiders en syndicalisten kunnen overtuigen dat de vakbond werk moet maken van een offensief en nationaal actieplan voor werk. Dat ze de politiek, zo vlak voor de verkiezingen, maar eens laten voelen dat de kapitaalrondes voor de banken en de economische relanceplannen voor de economie te veel cadeaus voor het patronaat bevatten, en dat we ook een deel van de koek willen!”