Category: Op de werkvloer

Gisteren publiceerde de krant De Morgen een artikel waarin het ABVV-topman De Leeuw aan het woord liet over de sociale onderhandelingen in de sectoren en de houding van het patronaat. Volgens De Morgen zijn de waarschuwingen van De Leeuw aan het patronaat “uitzonderlijk”. In werkelijkheid gaat het nog om voorzichtige standpunten zonder een oproep tot duidelijke acties. Na de aangekondigde ontslagen bij Aleris in Duffel, Philips in Turnhout en vandaag Bosch in Tienen is dat wel erg beperkt.

In De Morgen stelt De Leeuw terecht vast dat het patronaat in het offensief gaat. Bij de onderhandelingen voor CAO’s in de sectoren worden de uitzonderlijk slechte voorstellen van het IPA niet eens volledig toegekend. Dat is onder meer het geval in de metaal (waar de bonus via ecocheques en dergelijke niet volledig wordt toegekend aan deeltijdsen) of de voeding. De Leeuw haalt vooral uit naar de CAO die in de metaal werd voorgesteld (en goedgekeurd door onder meer het Vlaamse ABVV Metaal van Herwig Jorissen).

De Leeuw had al moeite om het IPA verkocht te krijgen en als de onderhandelingen in de sectoren daar nog onder gaan, wordt het wel heel moeilijk. Daarom concentreert hij zich op de 250 euro die werd beloofd. “Wij eisen dus in alle sectoren en alle bedrijven de correcte uitvoering van het IPA: iedereen plus 250 euro. Ook de deeltijdsen.” Verder spreekt hij zich – net als een meerderheid van de ABVV-militanten in die sector – uit tegen het voorstel om in de bouw 50 overuren extra in te voeren. In het eerste voorstel van het patronaat werd nog meer geëist, maar na een succesvolle stakingsdag werden de eisen afgezwakt. Onvoldoende volgens de militanten die met hun acties hadden aangetoond dat strijd loont.

De onderhandelingen in de sectoren verlopen moeizaam en brengen spanningen met zich mee. Het patronaat vindt dat die onderhandelingen vrij vlot verlopen en dat er een “sereen klimaat” is, dat wil zeggen dat ze in staat zijn om een aantal zaken af te dwingen. Het patronaal offensief wordt verder voorbereid. VBO-topman Timmermans verklaarde reeds dat er nood is aan een nieuw Generatiepact.

Op dit ogenblik regent het herstructureringsplannen en afdankingen. Daartegenover valt het ontbreken van een sterk syndicaal antwoord op. De Leeuw stelde in De Morgen: “Ik zie nu overal vooral heel veel frustratie. In plaats van daar bedachtzaam mee om te gaan en gemaakte afspraken na te komen, drukken de werkgevers de gaspedaal nog extra in. Ik vrees dat dit tot grote woede kan leiden. En als ABVV laten we onze mensen niet in de steek. Dan komen er maar acties.”

Tegenover de massale afdankingen van de afgelopen periode had al veel sneller een eengemaakt syndicaal antwoord moeten komen. Het klopt dat het patronaat een arrogantie ten toon spreidt die tot frustraties leiden. Maar een deel van het probleem is het gebrek aan een duidelijk syndicaal anticrisisprogramma. Het begeleiden van de afbraak biedt geen oplossing. Er is nood aan een offensief voor werk (door arbeidsduurvermindering zonder loonsverlies), het behoud van brugpensioen (intrekking Generatiepact) gefinancierd door het intrekken van de fiscale cadeau’s (zoals notionele intrestaftrek en lastenverlagingen). Dat zijn maar enkele elementen waarrond een anti-crisisprogramma kan worden uitgewerkt. Jammer genoeg hebben we van De Leeuw nog geen standpunten in die richting gehoord, hij beperkt zich tot het evidente: het vaststellen van de patronale arrogantie. Houdt hij zich voor het overige wat op de vlakte wegens de verkiezingsperiode (waarbij zijn partij, de SP.a, er na een jarenlang neoliberaal beleid niet in slaagt om een antwoord te formuleren op de crisis van het kapitalisme)?

Een strijdbaar programma gekoppeld aan een echte mobilisatie, bijvoorbeeld in het kader van de Europese betoging van 15 mei, zou een keerpunt kunnen vormen. In de plaats van bedrijf per bedrijf naar de slachtbank te trekken, zou dit het begin van een gezamenlijk offensief kunnen zijn waarbij de discussie gaat over ons antwoord op de crisis. Waar wacht De Leeuw op?

Waalse ABVV zet anti-kapitalistische campagne op

De anti-kapitalistische campagne van ABVV-Wallonië heeft als verdienste dat deze het debat over de opbouw van een alternatief op het kapitalisme stimuleert. Op de website van de campagne (contre-attaque.be) en de pamfletten wordt een terechte vaststelling gemaakt: “Het liberalisme en het kapitalisme hebben vandaag afgedaan. Het is nu of nooit om in de tegenaanval te gaan om te vermijden dat ze ons opnieuw kunnen raken.” Deze vaststelling leidt natuurlijk tot de logische vraag hoe we een einde kunnen maken aan dat kapitalisme en wat het alternatief is. Wij willen hier een bijdrage tot deze discussie leveren.

Nicolas Croes. Artikel uit de aprileditie van Socialistisch Links

Achter de slogans

In tegenstelling tot wat je zou denken op basis van de slogans en retoriek, is het doel van ABVV-Wallonië niet om een andere samenleving voor te stellen waarbij wordt gebroken met het kapitalisme en haar logica. De voorstellen zijn erg divers maar vooral gericht op een sterkere regulering van het systeem. Thierry Bodson, de secretaris-generaal van de Waalse interregionale, stelde in een interview met La Libre: “Ik pleit niet voor de invoering van een geplande economie. Maar het is nodig dat de economische machine duidelijk meer gereguleerd wordt.”

LSP vindt zich volledig in een aantal eisen zoals de radicale en collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonsverlies en met evenredige aanwervingen, de nationalisatie van de strategische sectoren (zoals energie), de onvoorwaardelijke kwijtschelding van de Derde Wereldschulden,… Wij zijn na de gebeurtenissen van de afgelopen maanden wel verbaasd dat de financiële sector niet werd opgenomen bij de te nationaliseren strategische sectoren. De strategische rol van deze sector kan nochtans moeilijk ontkend worden.

We zijn op zich niet tegen een aantal andere eisen die door de campagne voorop gesteld worden, zoals de traceerbaarheid van internationale financiële transacties, het opzetten van andere indicatoren naast het BBP om de welvaart te meten of een grotere controle op misleidende en ronduit leugenachtige reclame voor financiële producten. Maar die maatregelen laten een niet onbelangrijk deel van de controle over de maatschappij in de handen van de kapitalisten terwijl tegelijk wordt gezocht naar een verzoening van radicaal tegengestelde belangen, namelijk deze van de werkenden en deze van het patronaat. Het is mogelijk om de kapitalistische economie tot op zekere hoogte te reguleren op basis van de kracht van de arbeidersbeweging en de vakbonden. Maar zodra de aandacht en de mobilisatie van de arbeiders afneemt, zullen de kapitalisten met de ene hand terugnemen wat ze met de andere hand gedwongen moesten afstaan. Om onze verworvenheden te behouden, moeten de arbeiders – of toch een zo groot mogelijke laag van de arbeidersbeweging – de strijd voor hervormingen als onderdeel zien van een meer globale strijd voor een andere samenleving. Eén die onder de controle staat van diegenen die de rijkdommen creëren om te voldoen aan hun behoeften.

We moeten nagaan hoe we de krachten voor een ernstig offensief tegen het neoliberalisme voldoende kunnen organiseren. Het klopt dat velen nog onder de gevolgen van het ideologische offensief van het neoliberalisme gebukt gaan. Dat maakt dat anti-kapitalistische ordewoorden door sommigen worden gezien als iets wereldvreemd. Het is dan ook belangrijk om na te gaan hoe dergelijke eisen verbonden kunnen worden aan de noden en eisen van vandaag. Het is weinig zinvol om de radicalen te isoleren door slogans te gebruiken die ofwel te vaag ofwel te ver verwijderd zijn van het aanwezige bewustzijn.

Op wie druk zetten?

In een interview met het radioprogramma Matin Première op RTBF vroeg de journalist aan Thierry Bodson als hij in België ook graag een partij als de Franse NPA van Olivier Besancenot zou wensen. De eisen van die partij staan immers dicht bij deze van de anti-kapitalistische campagne van het Waalse ABVV. Het antwoord van Bodson was interessant, maar weinig verrassend: “Ik denk dat het er voor een vakbond als het ABVV op aankomt om met heel haar gewicht te wegen op de bestaande politieke partijen ter linkerzijde. Op dat vlak stellen we vast dat we met wat hulp van de crisis soms een aandachtiger gehoor vinden bij de PS en zelfs bij Ecolo dan wat in het verleden het geval was, ook voor de voorstellen van deze campagne.”

Deze partijen hebben nochtans al meermaals en dat gedurende vele jaren aangetoond aan welke kant ze in de klassenstrijd staan. Als ze nu schijnbaar aandacht willen geven aan radicalere eisen, is dat geen toeval: als de publieke opinie opschuift dwingt het electoralisme van de traditionele partijen hen tot andere posities. Maar zouden PS en Ecolo dan ook bereid zijn om een deelname aan een regering van sociale afbraak te weigeren? Zouden ze bereid zijn om ministeriële postjes op het spel te zetten om bijvoorbeeld van de directie van De Post te eisen dat de winsten niet gebruikt worden om de (private) aandeelhouders tevreden te stellen, maar om de dienstverlening en de arbeids- en loonsvoorwaarden van het personeel te versterken? De loyauteit van een aantal syndicalisten tegenover de “linkse” regeringspartijen wordt steevast en systematisch misbruikt door deze partijen. Om een politieke vertaling van onze strijd te verkrijgen, zullen we ook in België moeten bouwen aan een nieuwe arbeiderspartij.

Als we met deze campagne druk moeten uitoefenen, zal het op de vakbondsleidingen zelf zijn. Tot nu toe blijft een stevig syndicaal antwoord op de crisis uit. In Frankrijk daarentegen zagen we eind januari een na-tionale staking met zowat 2,5 miljoen betogers. Die staking kreeg de steun van meer dan 70% van de bevolking. Een nieuwe actiedag op 19 maart bracht nog meer volk op de been: tot 3 miljoen betogers! Bij ons bleef het verzet beperkt tot een bijeenkomst met vooraf vastgelegde blokken per vakbond (200 blauwe, 400 rode en 400 groene militanten) aan de beurs in Brussel. Misschien kan er van de internationale vakbondsmobilisatie op 15 mei in Brussel gebruik gemaakt worden om een ernstige mobilisatie op te zetten?

Nog een andere belangrijk punt: deze campagne van het Waalse ABVV moet dringend omgezet worden in een nationale campagne. Als het Vlaamse en Brusselse ABVV de campagne niet onderschrijven, moet het initiatief misschien komen van vakbondsdelegaties. Zoals de ABVV-slogan het zegt: “Samen sterk”!

Enkel strijd loont

Er is een bereidheid onder de werkenden om tegen de aanhoudende aanvallen in te gaan. Het potentieel voor een sterk verzet is aanwezig. Het pamflet van de anti-kapitalistische campagne stelt terecht: “Overal in Europa en de rest van de wereld leidt de crisis tot een opleving van bewegingen die ingaan tegen dat model dat onaantastbaar leek.” Zelfs een dictatoriaal regime als dat van China wordt geconfronteerd met massale sociale bewegingen. We zien een heropleving van strijdmethoden die een tijdlang niet meer werden gebruikt, stakingen met bedrijfsbezettingen bijvoorbeeld. Er waren dergelijke bezettingen in de VS, Ierland, Schotland, Oekraïne en zelfs in België.

Elke staking vormt op zich een contestatie van een deel van de kapitalistische macht. Een stakerspost kan de patroon het recht ontzeggen om “zijn” bedrijf te betreden. Ook wordt de burgerlijke ideologie volgens dewelke we maar moeten werken en zwijgen over de dagelijkse uitbuiting in vraag gesteld door dergelijke acties. Naarmate een staking een grotere schaal of duur aanneemt, wordt ook de botsing met de belangen van het patronaat scherper. Dat kan zo ver gaan dat een cruciale vraag rijst: wie heeft de macht over de bedrijven, de economie en de staat: de arbeiders of de burgerij?

We moeten niet alleen de confrontatie met de kapitalistische samenleving voorbereiden, een nieuwe samenleving zal ook haar kiemen hebben in deze strijd. In de verscherping van een stakingsconflict nemen de taken van het stakerscomité toe, waardoor in feite een situatie van dubbelmacht ontstaat. Naast de burgerlijke staat ontwikkelt het embryo van een nieuwe staat, gebaseerd op arbeidersraden en -acties. Het is vanuit deze acties dat een samenleving zonder uitbuiting en onderdrukking kan ontstaan, een democratisch geplande socialistische samenleving gebaseerd op de zelf-organisatie van de arbeiders en hun gezinnen.