Eind november maakte Volkswagen bekend dat de Golf niet langer in Vorst zal worden gemaakt. Hierdoor verdwijnen 4.000 jobs en nog eens een veelvoud daarvan bij onderaannemers. Nochtans zijn er de afgelopen jaren tal van cadeaus gegeven aan de directie: lastenverlagingen, meer flexibiliteit van de werknemers, investeringen op kosten van de gemeenschap,… VW beantwoordt deze vrijgevigheid met een sociaal bloedbad.
Sociaal bloedbad
Het verdict voor VW-Vorst was harder dan verwacht. Twee derde van het personeel moet verdwijnen en er wordt al met meer gedreigd. Ook de overblijvende jobs zijn onzeker. Na het terugtrekken van de Golf zouden er enkel nog jaarlijks ongeveer 60.000 auto’s worden geproduceerd in Vorst, terwijl de vestiging slechts rendabel is vanaf een productie van 200.000 auto’s.
Een deel van de productie van de Polo zou vanuit Spanje naar Vorst worden overgebracht. Zo kan de directie de Belgische arbeiders tegen de Duitse uitspelen en de Spaanse tegen de Belgische.
Er wordt gevreesd dat de herstructurering een stap is in de richting van een sluiting, waarbij de directie nu wil vermijden dat ze aan iedereen een sluitingsvergoeding moet betalen.
Een andere optie is het openhouden van het bedrijf met minder werknemers en tegen veel slechtere voorwaarden. Eventueel door nadien opnieuw tot aanwervingen over te gaan maar dan op basis van tijdelijke interim-contracten, zoals dit ook bij Ford Genk gebeurde. Daar werden na de 3.000 afdankingen in 2003 reeds 1.297 tijdelijke arbeiders aangeworven. Dat was in het kader van de introductie van nieuwe modellen. Door met tijdelijke contracten te werken, kan het personeel veel gemakkelijker worden afgedankt en vervangen. In plaats van arbeiders met een vast contract, geeft Ford de voorkeur aan tijdelijke contracten.
Dat kan ook in VW-Vorst een optie zijn, waarbij de grotere flexibiliteit en de slechtere loonsvoorwaarden achteraf als argument worden gebruikt om dit ook in andere vestigingen door de strot van de VW-arbeiders te rammen.
Solidariteitsbetoging
De aankondiging van de herstructurering kwam er op dinsdag 21 november. Er werd een algemene personeelsvergadering aangekondigd voor de volgende dag. Daar werden de plannen van de directie bekend gemaakt, maar het bleef akelig stil over een actieplan.
Een aantal arbeiders en delegees wilden van de personeelsvergadering gebruik maken om ook een lokale betoging te houden. Dat werd tegengehouden met het argument dat niet alle vakbonden akkoord waren. Er werd gewerkt aan een vakbondsfront aan de top, ook al betekende dit dat er op 22 november niet werd betoogd.
Er was een grote druk van de basis om samen in actie te komen tegen het sociale bloedbad dat de directie wil aanrichten. Daarom kwam er uiteindelijk de oproep voor de internationale solidariteitsbetoging van 2 december.
Eengemaakte actie
De solidariteitsbetoging is belangrijk om aan te tonen dat de arbeiders van VW en de onderaannemers er niet alleen voor staan. Er is een brede steun voor de slachtoffers van de VW-directie. Zowel in de lokale gemeenschap in Vorst, bij onderaannemers als in andere bedrijven is er steun en solidariteit.
Die solidariteit moet expliciet worden georganiseerd. Daarom was het ook belangrijk om te werken met een affiche van het solidariteitscomité om de solidariteit zichtbaar te maken.
De betoging van 2 december kwam er omwille van de enorme woede aan de basis. We moeten echter vermijden dat de betoging een begrafenisoptocht wordt. Een laatste aandenken voor de duizenden arbeiders van VW en onderaannemers. De betoging mag geen eindpunt zijn, maar moet net aangegrepen worden om een actieplan naar voor te brengen.
Algemene 24-urenstaking
Op 2 december zal aangetoond worden dat er een brede solidariteit is. Dat moet de arbeiders van VW en onderaannemers versterken in hun verzet tegen de geplande afdankingen. Met een algemene 24-urenstaking die wordt aangekondigd op 2 december zou het mogelijk zijn om aan te tonen dat de brutale herstructureringspolitiek van de multinationals geen vrij spel krijgt.
Zo’n staking zou bovendien duidelijk maken dat we niet willen toegeven en jobs laten verdwijnen. De afgedankte werknemers van Vorst zouden volgens de media elders aan de slag kunnen. Maar dat zorgt er enkel voor dat andere arbeiders geen toegang hebben tot die jobs. Het zal er sowieso toe leiden dat zo’n 12.000 arbeiders zonder job zitten en noodgedwongen moeten leven op de kosten van de gemeenschap.
Een 24-urenstaking zou een eenmakend effect kunnen hebben. Het zou in België de arbeiders verenigen en bovendien zou het ertoe kunnen leiden dat ook in Duitsland actie wordt gevoerd. Als er maar één VW-vestiging in Duitsland in actie zou komen, zou dit een zware slag voor de VW-directie betekenen.
VW is niet het enige bedrijf waar er afdankingen of herstructureringen plaatsvinden. Het is wel één van de grootste bedrijven met bovendien een traditie van strijd voor het behoud van jobs. De stakingsacties bij VW in 1994 blijven voor veel arbeiders een begrip. In die zin hebben de arbeiders van VW voldoende draagkracht om een nationale actie op te zetten voor het behoud van alle jobs.
Een socialistisch alternatief
Binnen het kapitalisme kunnen de arbeiders niet anders dan te vechten voor iedere job. In een socialistisch systeem zou productiviteitsstijging de werkdruk voor iedereen verlichten. Overproductie zou er weggewerkt worden door geleidelijke diversificatie en omschakeling naar maatschappelijk nuttige productie.
Multinationals kunnen wel bestreden worden, ook in het tijdperk van globalisering. Waar vroeger een compromis nog min of meer mogelijk was op basis van de economische groeifase, is de mogelijkheid van een derde weg – tussen kapitalisme en socialisme – vandaag zo goed als uitgesloten.
Gedeeltelijke, kortstondige overwinningen op de multinationals zijn mogelijk mits het opbouwen van een krachtsverhouding. Een langdurige fase van systematische toegevingen door de multinationals is echter uitgesloten binnen het kapitalisme. Dat vergt een fundamentele breuk met dit systeem en de opbouw van een socialistische maatschappij.
Welke eisen?
Volkswagen gebruikt een verdeel-en-heerspolitiek. De Belgische arbeiders worden tegen de Duitse opgezet, de Spaanse tegen de Belgische. In Vorst zullen de overblijvers tegenover de afgedankten worden opgezet en vice versa.
Tegenover die verdeeldheid moeten we eenmakende eisen naar voor brengen. Dat kan enkel door op te komen voor het behoud van alle jobs. Geen enkele baan mag verloren gaan! Niet bij VW en niet bij de onderaannemers.
Om een dergelijke eis af te dwingen, is een herziening van het industrieel plan van VW nodig. Nu wil het bedrijf 20% van haar capaciteit afbouwen om de winsten te kunnen opdrijven van 1,12 miljard euro tot 5,1 miljard euro in 2008. Dat gebeurt op kosten van de gemeenschap, wat onaanvaardbaar is.
Eerder kreeg VW reeds voldoende cadeaus van de regering: naast het Automotive Park kreeg het lastenverlagingen (o.a. op ploegenarbeid en overuren), meer flexibiliteit van de arbeiders,… Het spreekt voor zich dat als VW toch een sociaal bloedbad aanricht, dat de geschenken moeten worden teruggegeven.
Geen middelen? Niet voor de arbeiders, maar voor de directie…
De arbeiders van VW moeten systematisch besparen. Zo is er in Duitsland een loonstop en werd een arbeidsverlenging opgelegd zonder loonsverhogingen. Bij Audi in Neckarsulm was er in 2005 zelfs een loonsvermindering van 2,7% in ruil voor werkzekerheid tot 2011. Telkens opnieuw werd bespaard met het argument van de hoge loonkosten, ook al maken die slechts 4 tot 5% van de totale assemblagekosten uit.
Terwijl VW bespaart om de winsten op te drijven, wordt er aan de top van het bedrijf gesjoemeld en met geld gesmeten. De voormalige personeelschef bij VW was Hartz, een goede vriend van de voormalige premier Schröder en bedenker van een reeks aanvallen op onder meer de werklozen. Het plan ‘Hartz 4’ lag aan de basis van een maandenlang verzet van de werklozen en arbeiders tegen de regering. In dat plan werd onder meer voorgesteld om de werkloosheidsuitkering te beperken tot zo’n 345 euro per maand. Ongeveer eenzelfde bedrag als het dagelijkse zakgeld dat Hartz kreeg op zijn snoepreisjes in Brazilië (op kosten van VW).
Na Hartz is nu ook Klaus Volkert, oud-voorzitter van de ondernemingsraad en topman van de vakbond IG-Metall opgepakt. Hij zou op 10 jaar 1,9 miljoen euro hebben geïncasseerd in ruil voor “sociale vrede”. Wat minder lobbywerk bij de bazen en de politici en wat meer inspraak van de vakbondsbasis zou de solidariteit onder arbeiders geen kwaad doen.
Politieke reacties: “Een bedrijf is geen liefdadigheidsinstelling”
De politici haastten zich allemaal om zich uit te spreken tegen de massale afdankingen bij Volkswagen. Terwijl ze zich warm maken voor een nieuwe communautaire ronde, werd uitgehaald naar het “nationalisme” van de Duitsers. Daar werden teveel toegevingen gedaan, klonk het. De politici wilden hier nochtans ook extra toegevingen doen (op onze kap).
Van de oppositie moeten we ook niet veel verwachten. Het Vlaams Belang schreef: “Een bedrijf is geen liefdadigheidsinstelling, waar de hoofdzetel ook gelegen mag zijn en denkt altijd in termen van rendabiliteit.” De partij voegde er aan toe dat er “structurele en gedurfde maatregelen” nodig zijn om de lonen van de arbeiders aan te pakken. Het is opvallend dat het VB zich uitspreekt voor een harde aanval op de lonen van de Belgische arbeiders.
Nochtans zijn het niet zozeer de lonen die een probleem vormden voor de VW-directie. In oktober 2005 stelde Bernd Pischetsrieder, de toenmalige topman van VW, in een interview nog: “Lonen maken slechts 15% uit van de totale kost van een auto. Onze problemen zitten ook nog elders.”
De regering heeft ons gemeenschapsgeld laten rollen om de directie van VW te vermurwen. Vermindering van patronale bijdragen, belastingskortingen voor ploegenarbeid en nacht-werk en recent nog een cadeau voor overuren. Bovendien investeerde de regering maar liefst 35 miljoen euro in het Automative Park dat VW in België moest verankeren. Deze strategie heeft duidelijk gefaald.
De regering zou er beter aan doen de investeringssteun en alle lastenverlagingen van de voorbije jaren terug te vorderen, zodat ze dat geld kan besteden voor wat het bedoeld was: het behoud van de tewerkstelling!