De syndicale betoging van afgelopen zaterdag heeft heel wat reacties losgeweekt. De vakbondsleiders trokken naar premier Verhofstadt om de eisen toe te lichten, maar botsten daar op loutere retoriek over het belang van het probleem. De patroons gaan nog iets verder en waarschuwen voor een “emobeleid” tegen de stijgende levensduurte. De liberaal De Grauwe is nog openlijker: er kan volgens hem beter niets tegen de levensduurte gedaan worden.
VBO-topman Timmermans reageerde op de vakbondsbetoging van afgelopen zaterdag met een vrije tribune in De Standaard. De vertegenwoordiger van de patroonsfederatie waarschuwt daarin voor een “emobeleid tegen levensduurte” en doet enkele “win-win-voorstellen” aan de interimregering. Met “win-win” bedoelt hij wellicht dat het patronaat twee keer langs de kassa kan passeren, want voor de werkenden en hun gezinnen heeft Timmermans niets positief te melden.
Timmermans stelt dat hij de ongerustheid over de koopkracht begrijpt, maar dat dit “in perspectief” moet worden geplaatst en dat niet mag worden overgegaan tot een “ondoordacht emobeleid”. Volgens Timmermans zorgt de loonnorm ervoor dat onze koopkracht wordt beschermd. Nochtans was dat net een maatregel om te vermijden dat de lonen reële stijgingen zouden kennen die hoger zijn dan in de buurlanden. Met de huidige inflatie zal de loonnorm amper volstaan om de prijsstijgingen op te vangen. Timmermans maakt bovendien een fout als hij stelt: “Dat deze loonnorm hoger ligt dan de inflatie betekent dat de koopkracht in reële termen toeneemt.” Wat doet hij dan met het opdrijven van de productiviteit? Waarom wordt dat niet in rekening gebracht? En waarom lijkt hij de prijsstijgingen te beperken tot de index, wat geen correcte weergave is van de reële prijsstijgingen?
Bovendien stelt Timmermans in hetzelfde opiniestuk zelfs de index in vraag. Eén van zijn “win-win-voorstellen” is om te komen tot all-in akkoorden zodat het effect van een sterk stijgend indexcijfer kan worden geneutraliseerd. Voor de werknemers zou dat volgens de patroon positief zijn omdat het kan vermijden dat er jobs verloren gaan. Het is vreemd dat wat eerst een argument tegen de betoging van zaterdag is, nadien zelf in vraag wordt gesteld.
Volgens Timmermans zullen de prijsstijgingen onder de stijging van het netto-inkomen van de arbeiders liggen. Dat is echter geen correct argument. Hij verwijst naar het cijfer van Test-Aankoop dat stelt dat een gemiddeld gezin in 2008 417 euro extra zal moeten uitgeven door de prijsstijgingen terwijl de loonnorm een gezin gemiddeld 600 euro extra inkomen bezorgt. Eerst en vooral beperkte het cijfer van Test-Aankoop zich tot voedsel en de directe energieprijzen. De doorrekening van de energieprijzen in pakweg het openbaar vervoer zijn niet verrekend. Ook andere prijsstijgingen blijven buiten de berekening: huisvesting, gezondheidszorg, ontspanning,… Daarnaast geeft Timmermans niet aan hoe hij aan 600 euro extra inkomen komt.
Een volgende argument van Timmermans is dat koopkracht één zaak is, maar dat “mensen zich wellicht nog meer zorgen maken over hun job”. Waarop natuurlijk het argument komt van de “bijzonder hoge loonkost”, over de recordwinsten en de “bijzonder hoge winstcijfers” wordt zedig gezwegen. Ook de lonen van topmanagers worden onaangeroerd gelaten. Het zijn de hoge loonkosten die zouden maken dat er geen jobs bijkomen en de lastenverlagingen en vele patronale cadeaus hebben er enkel toe geleid dat “90.000 werknemers uit de privé-sector niet in de werkloosheid zijn terechtgekomen”. Vroeger was het argument nog dat extra cadeaus voor werkgelegenheid zouden zorgen, nu is het dat jobs behouden blijven.
Een derde argument dat Timmermans aanhaalt is dat de consumenten blijkbaar niet verontrust zijn in de eindejaarsaankopen. Dat argument werd intussen weerlegd door een onderzoek waaruit blijkt dat de Belgen gemiddeld 2,5% minder zullen uitgeven aan hun eindejaarsaankopen dan vorig jaar.
Het patronaat wil geen “algemene en automatische welvaartsaanpassing van uitkeringen” en ook geen algemene loonsverhogingen. Dat is “misleidend kortetermijndenken” volgens Timmermans en het zou bovendien de “overheidsfinanciën” ernstig in gevaar brengen. Over de impact van de notionele belastingsaftrek op de overheidsfinanciën zwijgt Timmermans erg stil. Ook wordt er van uitgegaan dat een loonsverhoging door de overheid zou moeten worden betaald en niet op basis van de recordwinsten van de grote bedrijven.
Timmermans brengt enkele alternatieven naar voor: een verlaging van de personenbelasting om de koopkracht te verbeteren. Met andere woorden: bespaar op de overheidsmiddelen en laat de dienstverlening die aangeboden wordt door de overheid opdraaien voor de koopkracht. Meer middelen voor onderwijs, spoorwegen of ander openbaar vervoer zullen er dan zeker niet in zitten. Integendeel! Wat we meer netto zouden verdienen, kunnen we al meteen besteden aan duurdere prijzen in wat vroeger openbare diensten waren.
Tweede voorstel zijn de all-in akkoorden om de lonen te beperken. Dit ondermijnt de index en de koopkracht, maar nu geldt plots het argument dat een beperking van de lonen “wellicht meer dan 40.000 extra werkzoekenden aan een job” had kunnen helpen. Wat verder lezen we echter dat beperkingen van de “loonkost” er enkel toe leiden dat er geen extra werklozen ontstaan. Cadeaus aan het patronaat leiden niet tot extra jobs, enkel tot hogere winsten omdat ze een “win-win” situatie kennen: het patronaat passeert twee keer langs de kassa. Ook het derde voorstel van Timmermans is echter gericht op extra cadeaus: “verlaag de lasten op arbeid” stelt hij voor.
Deze maatregelen zouden niets veranderen aan de koopkracht, integendeel. Dat wordt ook erkend door de liberale econoom Paul De Grauwe die stelt dat een regering geen garanties kan bieden voor een stijging van de koopkracht, nochtans kan De Grauwe zich ongetwijfeld vinden in alle voorstellen van Timmermans. Hij stelt echter: “Tenzij ze echt geld op overschot heeft, wat op federaal niveau niet het geval is, kan ze niet gek veel doen aan de dalende koopkracht. De stijgende prijzen van energie en voeding zijn een internationaal fenomeen, een nationale regering kan daar weinig aan verhelpen.”
Als het van de liberalen en patroons afhangt, zullen de aanvallen op onze levensstandaard gewoon verder gezet worden. Benieuwd hoe de komende regering het patronale beleid zal vertalen, maar alleszins is het duidelijk dat er verzet tegen zal nodig zijn. De betoging van afgelopen zaterdag was een goede aanzet, maar er zal een bredere mobilisatie en informatiecampagne nodig zijn op de werkvloer.