Category: Nationaal

Het Israëlische leger is het sterkste in de regio. Het kan rekenen op de toevoer van wapens, technologie en munitie van heel wat bondgenoten. In 2022 werd er vanuit Vlaanderen voor 1.302.960 euro aan wapens naar Israël uitgevoerd (1). Vanuit Wallonië waren er in 2020 en 2021 exportlicenties voor 21.375.808 euro, waaronder voornamelijk explosieven.(2) Daarnaast is er nog het wapentransport dat via België passeert en waar er amper controle op is, de vereiste doorvoervergunningen worden zelfs niet meer aangevraagd. De transporten gebeuren via de lucht, onder meer met de maatschappij El Al dat bij vluchten tussen de VS en Israël regelmatig bijtankt in Bierset (Luik) of Zaventem. Daarnaast ook via de scheepvaart door de Israëlische rederij ZIM. 

Challenge Airlines (Bierset-Luik): bloedbad is een “zakelijke opportuniteit”

Op vrijdag 1 december was er op initiatief van het Collectif Liège-Palestine Solidarité een eerste actie aan het overslagbedrijf Challenge in Grâce-Hollogne, nabij Luik. Dat heeft wapentransporten behandeld die de Israëlische oorlogsmachine voeden. Le Soir berichtte op 21 november dat er explosieven vanuit de VS via Challenge in Luik passeerden. Enkele tientallen actievoerders maakten duidelijk dat het bedrijf bloed aan de handen heeft.

Yossi Shoukron, de CEO van Challenge, ontkende eerst dat er wapens naar Israël getransporteerd werden. Hij stelde dat het om voedsel en ambulances ging. Toen het Israëlische ministerie van Defensie zelf beelden toonde van het uitladen van militaire goederen uit een vliegtuig van Challenge werd die leugen onhoudbaar. Daarop erkende Shoukron dat er militair materieel vervoerd werd. Hij omschreef het als een “zakelijke opportuniteit.” 

De Waalse regering verklaarde dat het geen export- of doorvoervergunningen voor wapentransporten naar Israël uitreikt, toch niet als het gaat om wapens met het Israëlische leger als eindgebruiker. Desondanks kon Yossi Shoukron enkele Waalse vergunningen voorleggen voor verschillende transporten. De activiteit van Challenge in Luik kende de afgelopen jaren een forse groei: van een omslag van 78.000 ton in 2012 tot 282.000 ton in 2022.

Naast wapentransporten door Challenge zijn er mogelijk ook door de maatschappij El Al, die regelmatig in Bierset stopt om te tanken als het tussen de VS en Israël vliegt. Mogelijk zijn er ook transporten verricht door DHL die via Zaventem passeren. Exacte gegevens hierover zijn niet bekend. Er worden geen doorvoervergunningen aangevraagd en er wordt niet gecontroleerd. 

Elbit, nu ook vanuit Oudenaarde?

Elbit Systems is het grootste wapenbedrijf van Israël. Het telt 18.500 werknemers en is goed voor 85% van de drones die door het Israëlische leger worden gebruikt en voor heel wat andere uitrusting. In 2003 nam Elbit het bedrijf OIP Sensor Systems uit Oudenaarde over. Dat is actief in optische toepassingen voor militair materieel, waaronder drones. Vrede vzw merkte op dat Elbit in 2015 een contract van 150 miljoen dollar binnenhaalde voor de bewapening van soldaten in de Benelux. 

Enkele tientallen activisten hielden op 11 december een protestactie aan de poorten van OIP Sensor Systems in Oudenaarde om de medeplichtigheid aan het bloedbad in Gaza aan te klagen. Ze werden allemaal opgepakt. 

CEO Freddy Versluys van OIP ontkent dat het bedrijf betrokken is bij het bloedbad. Hij zegt dat het enkel levert aan de Israëlische wapenindustrie indien die de afgewerkte producten vervolgens exporteert. Voor directe wapenleveringen aan het Israëlische leger worden immers geen vergunningen meer toegekend. Het perfectioneren en versterken van een hofleverancier van het Israëlische leger draagt echter onvermijdelijk bij tot het versterken van de moorddadige staatsterreur.  

Het zijn overigens goede tijden voor de defensiesector. In het derde kwartaal van 2023 steeg de nettowinst van Elbit met 8,2% tot 61 miljoen dollar. In vergelijking met een jaar eerder nam de verkoop met 11,3% toe. Er waren de afgelopen weken ook protestacties aan vestigingen van Elbit in onder meer Groot-Brittannië en Zuid-Afrika. 

Wat passeert er langs de haven van Antwerpen? 

De Israëlische rederij ZIM lag in Australië onder vuur. Activisten blokkeerden een schip van het bedrijf dat oorlogsmaterieel vervoerde. Ook elders werden schepen van ZIM geviseerd omdat het bekend staat als een wapentransporteur voor het Israëlische leger. Regelmatig stoppen boten van ZIM in Antwerpen. Over de inhoud van de vracht is er weinig bekend. De reputatie van het bedrijf laat echter vermoeden dat wapentransporten niet uitgesloten zijn. De PVDA vroeg in de Antwerpse gemeenteraad duidelijkheid hierover, maakte bekend dat er bijvoorbeeld al eens 16 ton buskruit werd verscheept en eist een verbod voor de doorvaart van wapentransporten naar Israël. 

Deze voorbeelden maken duidelijk dat er wapentransporten vanuit of via België naar Israël gebeuren. Ze geven ook aan dat er bijzonder weinig controle hierop is. Terwijl wij als gewone werkenden steeds scherper gecontroleerd worden, is er rond wapentransporten een laissez-faire beleid. Ministers en besturen zeggen van niets te weten. Vaak klopt dat, maar er wordt niets ondernomen om wel een zicht te hebben op wapentransporten. Dat zegt veel over de prioriteiten van het huidige beleid. 

1. Zie: https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/57673
2. Zie: https://www.amnesty.be/IMG/pdf/observatoire-armes-wallonnes-2023.pdf

Stop de wapenexport en -transport! Investeer in heropbouw in plaats van dood en vernielingen

De protestacties aan de Antwerpse haven, Challenge en OIP leggen de Belgische betrokkenheid bij het bloedbad in Gaza bloot. Nieuwe acties zijn nodig om de druk verder op te voeren rond de eis voor het einde van alle wapenexport en –transport naar Israël. 

De wapenindustrie is groot en bijzonder winstgevend. De wereldwijde militaire uitgaven bedroegen in 2022 2.240 miljard dollar. Sinds begin oktober zagen grote wapenbedrijven hun waarde met enkele miljarden stijgen. 

Tegenover de macht van de wapenindustrie staat de kracht van ons aantal. Gewone werkenden en hun gezinnen hebben geen belang bij dood en vernielingen. De werkenden vormen de overgrote meerderheid van de bevolking. Om ons verzet tegen het bloedbad in Gaza op te drijven, moeten we daar beroep op doen. 

Protestacties aan bedrijven uit de wapenproductie en -handel beantwoorden de oproep van de Palestijnse vakbonden om actie te voeren tegen “de bewapening van de Israëlische staat en de bedrijven die betrokken zijn bij de infrastructuur van de blokkade.” Het gemeenschappelijk front van Belgische transportvakbonden (CNE, BTB, BBTK en ACV Transcom) riep begin november zijn leden op om geen wapens naar Israël te behandelen. In onder meer Italië en Spanje weigerden havenarbeiders om schepen met wapens bestemd voor Israël te behandelen. Die vakbondsoproepen zijn erg belangrijk, zeker indien ze in de praktijk gebracht worden. 

Voor protestacties aan bedrijven die medeplichtig zijn, zoals Challenge en Elbit, zoeken we best contact met het personeel en de vakbondsafgevaardigden van deze bedrijven of sectoren. Zo kunnen we duidelijk maken dat ons protest niet gericht is tegen hun werkgelegenheid en ook niet tegen hun know-how. Integendeel, die jobs en kennis kunnen bijzonder nuttig zijn voor de hele samenleving. Niet het personeel van die bedrijven, maar diegenen die met de winsten gaan lopen, zijn medeplichtig aan het bloedbad in Gaza. 

Vandaag wordt onderzoek naar technologische vooruitgang heel sterk gericht op militaire doeleinden, die uiteindelijk leiden tot dood en vernielingen. Beeld je in dat de 2.240 miljard dollar die nu elk jaar naar wereldwijde defensie-uitgaven gaat ingezet wordt om de vele noden van de bevolking aan te pakken! Dan zou er in Gaza sprake zijn van heropbouw in plaats van complete afbraak van alle infrastructuur en van het menselijk leven. 

Om een dergelijke verandering mogelijk te maken, moet de volledige sector in publieke handen komen. Onder democratische arbeiderscontrole kan gediscussieerd en beslist worden over het inzetten van de bestaande technologische mogelijkheden voor sociaal nuttige productie. Het personeel in de sector zelf is daarbij het best op de hoogte van de mogelijkheden. 

In 1976 maakten de arbeiders van het wapenbedrijf Lucas Aerospace in Groot-Brittannië een plan op voor dergelijke transitie naar sociaal nuttige productie. Er waren meer dan 150 voorstellen van alternatieve productie, gekoppeld aan economische en ecologische argumenten en voorstellen rond herscholing van het personeel. Het ging onder andere over medische apparatuur of nog over goedkope en groene verwarmingsapparatuur voor huizen. Er waren gelijkaardige initiatieven in een 40-tal West-Duitse bedrijven. Dit werd afgeblokt door de winstbelangen, maar het toont het potentieel indien de werkenden het zelf voor het zeggen hebben. 

De enorme middelen die nu naar de wapenindustrie gaan, benutten voor de noden van de meerderheid van de bevolking zou van de wereld overigens meteen ook een veel veiliger plaats maken.

Op vrijdag 26 januari voerden een veertigtal mensen actie voor de poorten van Challenge in Luik. In december was er al een soortgelijke actie, eveneens na een oproep van het Solidariteitscollectief Luik-Palestina, waar LSP aan deelneemt. De dag voordien was er een actie met 500 aanwezigen in de haven van Antwerpen, eveneens uit protest tegen wapentransporten. Enkele Luikse LSP-leden trokken donderdag naar Antwerpen, op vrijdag was er een Antwerpse LSP-militant in Luik. Met deze actie wordt opgebouwd naar volgende protesten voor Challenge. Op zondag 18 februari om 15u voor de poorten van Challenge wordt een nieuwe actie gehouden. Neem hieraan deel!

Hieronder een persbericht van het organiserende collectief.  

Persbericht. Challenge: Israël zaait dood vanaf luchthaven Luik

Enkele tientallen mensen kwamen op vrijdag 26 januari samen aan de luchthaven van Luik om het Palestijnse volk te steunen en de medewerking van Challenge aan de voortdurende genocide in Palestina aan te klagen.

Onze eis: stuur niet langer militair materiaal naar Israël!

Dit bedrijf uit Tel Aviv werkt al sinds 1976 actief samen met de Israëlische staat. Het exporteert goederen uit Israël en de nederzettingen naar Europa en importeert militair materieel uit de Verenigde Staten voor gebruik door de Tsahal.

Hoewel de CEO van het bedrijf in Luik, Yossi Choukroun, ontkende dat het bedrijf sinds 7 oktober 2023 wapens leverde aan Israël, leverde een artikel van journaliste Pauline Hofmann in Le Soir van 21 november 2023 bewijs van het tegendeel. Als reactie op deze leugen protesteerde het Solidariteitscollectief Luik-Palestina op 1 december 2023 met een vijftigtal mensen voor dit bedrijf.

Op 24 januari 2024 bereikte de meerderheid van de Belgische regering uiteindelijk een akkoord over een oproep tot een staakt-het-vuren in Israël-Palestina. De activiteiten van Challenge Handling zullen echter niet stoppen! Daarom protesteerde het collectief opnieuw bij Challenge op vrijdag 26 januari.

Naast de protestbijeenkomst zochten we ook het personeel op om met hen te praten over de realiteit van de situatie in Palestina en de medeplichtigheid van het management van Challenge aan de moorden.

Voor het collectief zou de hulp van de arbeiders van het bedrijf van onschatbare waarde zijn, omdat zij degenen zijn die genoeg druk kunnen uitoefenen om het bedrijf de eisen van de Palestijnse solidariteitsbeweging te laten inwilligen.

Net als de moedige initiatieven van de arbeiders in de havens van Genua, Barcelona en Zuid-Engeland, kunnen de arbeiders van Challenge gehoor geven aan de oproep van de Palestijnse vakbonden en het voorbeeld volgen van hun kameraden in de Belgische transportvakbonden om alle zendingen van militair materieel naar Israël te stoppen.

De eisen van het collectief zijn eenvoudig: in overeenstemming met het principe van een staakt-het-vuren waartoe de regering de afgelopen dagen heeft opgeroepen, mag geen enkel wapen of militair materieel België verlaten om de genocidale campagne van de Israëlische staat te voeden. Dit benadrukt het belang van de regels die al van kracht zijn op dit gebied, regels die helaas niet volledig worden nageleefd door België of Wallonië.

In 2009 hebben de drie gewesten van het land en de federale regering zich ertoe verbonden geen militair materieel uit te voeren dat de militaire capaciteit van Israël zou versterken. Het Wapenbesluit van 21 juni 2012 breidt deze verbintenis uit tot zendingen in transit door België. Hoewel bedrijven zoals Challenge het voorrecht hebben om de inhoud van hun lading niet te moeten bekendmaken als die in transit is (wat de verbintenissen van de gewesten onmogelijk maakt), moest er toch een wapenexportvergunning worden afgeleverd door de Waalse premier Elio Di Rupo (PS) om de zending van 16 ton munitie van de BP Clermont fabriek naar ZIM in Antwerpen door te laten gaan. Di Rupo heeft nog niet gereageerd op deze onthulling.

Bovendien verplicht het Genocideverdrag van 1948 alle staten om concrete en doeltreffende maatregelen te nemen om het risico op genocide te voorkomen. Aangezien het Internationaal Gerechtshof het risico op genocide heeft erkend, is de Belgische staat dus verplicht om potentiële genocide te voorkomen, bijvoorbeeld door een embargo op militaire goederen naar Israël te organiseren.

Als eerste stap vragen we bedrijven die goederen leveren aan Israël om toegang te verlenen tot al hun douaneregisters van de afgelopen vijf jaar. De huidige regels, vooral in het geval van niet-overlading van goederen, laten Challenge toe om gelijk welke lading door België te sturen zonder de inhoud ervan te onthullen. Op een moment dat sinds 7 oktober meer dan 25.000 Palestijnse mannen en vrouwen, waarvan de helft kinderen, zijn afgeslacht en zoveel anderen nu in gevaar zijn, kunnen dergelijke vergunningen niet worden gegeven aan een bedrijf dat rechtstreeks betrokken is bij de Israëlische staat!

De dag voor onze actie vond in de haven van Antwerpen een gelijkaardige protestactie plaats met enkele honderden mensen om te protesteren tegen het Israëlische bedrijf ZIM, dat wapens vervoert naar Israël en zijn schepen laat aanmeren in de haven van Antwerpen. Volgens een artikel in De Morgen van 25 januari komen de zendingen munitie van ZIM uit Waalse fabrieken, in dit geval de PB Clermont fabriek in Engis.

Er zijn meer van dit soort acties nodig in heel België, zodat de oproep tot een staakt-het-vuren realiteit wordt en niet slechts een loze oproep. Dit is des te noodzakelijker omdat de Belgische autoriteiten zich nu moeten schikken naar de uitspraken die het Internationaal Gerechtshof (ICJ) op vrijdag 26 januari tegen Israël heeft gedaan, wat betekent dat dit vanaf nu niet langer alleen een politieke kwestie is: alle staten in de wereld zijn wettelijk verplicht om elke daad van genocide te voorkomen en om te verhinderen dat Israël doorgaat op de weg van genocide tegen het Palestijnse volk.

De actie van 26 januari was niet de laatste. Er is al een nieuwe bijeenkomst gepland voor 14 februari, in het centrum van Luik, en voor Challenge op 18 februari, om 15 uur, 76, rue de l’aéroport, Grâce-Hollogne. Deze manifestaties zullen doorgaan tot de eisen van het collectief zijn ingewilligd.

We roepen iedereen die op de hoogte is van leveringen van militair materieel aan Israël via België op om contact op te nemen met het collectief of om acties te houden samen met de werknemers van het bedrijf om de leveringen te blokkeren.

Collectif Liège-Palestine Solidarité / Solidariteitscollectief Luik-Palestina.

E-mailadres: liege.palestine@gmail.com

Niemand kan onbewogen blijven bij de gruwel die het Israëlische leger aanricht in Gaza. De Israëlische regering doet dit met de directe steun of (on)uitgesproken goedkeuring van heel wat Westerse landen. Sommige landen laten een kritische noot horen, zoals enkele Belgische regeringspartijen dit recent deden. Een reeks landen, vooral uit de neokoloniale wereld, scharen zich achter de genocide-aanklacht die Zuid-Afrika opstartte bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. 

Artikel uit maandblad De Linkse Socialist

Zo goed als niemand durft vandaag nog zonder blikken of blozen de Israëlische regering en haar genocidaire oorlog kritiekloos te steunen. Bart De Wever (N-VA) verklaarde half oktober nog resoluut: “Vandaag is er maar één kant om te kiezen. Dat is de kant van Israël, de kant van de democratie en de kant van het licht.” Sindsdien moest zelfs de N-VA wat gas terug nemen. In een reactie op de vraag van regeringspartijen Groen en Vooruit om de aanklacht van Zuid-Afrika te steunen verklaarde N-VA kamerfractieleider De Roover op Radio 1: “Om ginder een oplossing te bereiken, moet je Israël voluit meenemen. Europa is daarin veel voorzichtiger dan ons land: geen eenzijdig standpunt innemen om Israël niet voor het hoofd te stoten, want anders krijg je ze niet mee. De bedoeling van diplomatie is om resultaat te boeken.” Deze uitspraak past in een consequente politiek van de N-VA. Klimaatcriminelen, maffieuze fraudeurs, asociale belastingontwijkers … je mag ze vooral niet voor het hoofd stoten. Aan dit lijstje kunnen we nu ook oorlogsmisdadigers toevoegen.

De stellingnames door Groen, Ecolo, PS, Vooruit zijn een eerste stap. Deze komen er na een enorme druk van onderuit, door de aanhoudende acties en betogingen. Maar de daad bij het woord voegen, is wat de actievoerders terecht eisen. We hebben genoeg van politici die, wanneer de druk groot wordt, zich met woorden achter een beweging scharen. Laat je daden luider spreken dan je woorden, zo gaat een bekend spreekwoord. Mogen de uitlatingen meer zijn dan wat electorale profilering? 

Wat kan er vanuit België gedaan worden?

Ondertussen werd al uitvoerig gedocumenteerd welke link er is tussen delen van de Belgische economie en de Israëlische oorlogsmachine. Er is de Oudenaardse vestiging van de Israëlische multinational Elbit Systems, een internationaal bedrijf dat het Israëlische en andere legers voorziet van hoogtechnologisch materiaal. Er zijn bedrijven die machines leveren voor de sloop van huizen, zoals Caterpillar en Volvo. Er zijn bedrijven die een rol spelen in de bouw en uitbreiding van nederzettingen, zoals Cemex. Er zijn bedrijven die apparatuur leveren om Palestijnse burgers te bespioneren, Solvay en IBM. Er zijn er die instaan voor transportverbindingen met de illegale nederzettingen, zoals Alstom. Bedrijven die betrokken zijn bij de illegale ontginning van Palestijnse natuurlijke rijkdommen, zoals Heidelberg Materials. (Meer info hierover: ‘Don’t buy into occupation campaign’)

Ook de bankensector heeft een directe verantwoordelijkheid. BNP Paribas heeft meer dan 26 miljard euro aan leningen, aandelen en obligaties voor allerlei bedrijven die de nederzettingen mee mogelijk maken. KBC investeerde sinds januari 2020 meer dan 1,1 miljard euro in bedrijven die betrokken zijn bij de sloop van Palestijnse huizen en de ontginning van Palestijnse grondstoffen. Staatsbank Belfius heeft bijna 280 miljoen euro aan aandelen in handen van betrokken bedrijven. Bank Degroof Petercam en Ackermans & Van Haaren investeren eveneens honderden miljoenen euro’s in bedrijven die betrokken zijn bij de illegale Israëlische nederzettingen.

Ethiek en kapitalisme gaan niet hand in hand. Waar geld te rapen valt, wordt kapitaal heen gezogen. Zolang een regering niet wil raken aan de directe belangen van deze kapitalisten in eigen land, zijn ze in de feiten medeplichtig aan de imperialistische brutaliteiten in het buitenland. 

Maar we moeten niet enkel druk zetten en hopen op actie vanuit regeringskringen. Er is ook een andere weg om verandering af te dwingen. In al deze bedrijven zijn er ook gewone werkende mensen en hun vakbonden actief. Een werknemer van Volvo in Gent draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de keuzes van de aandeelhouders. Dat zij beslissen om materiaal te leveren aan Israël, die het inzet in de vernietiging van Palestijnse woningen, is de keuze van de managers en de aandeelhouders. Geld stinkt niet, zeggen ze. Maar er kan wel bloed aanhangen. 

De Belgische vakbonden zouden een veel actievere rol moeten opnemen in deze beweging. Ze kunnen deelnemen aan de mobilisaties maar kunnen ook tot actie overgaan, desnoods kan zelfs de productie worden stilgelegd in protest tegen de betrokkenheid van een bedrijf in de Israëlische koloniale oorlogsmachine. Er zijn belangrijke historische voorbeelden van internationale solidariteit door werkenden en hun vakbonden en de impact die dit kan hebben, zoals in de strijd tegen Apartheid in Zuid-Afrika. We kunnen ons door deze voorbeelden laten inspireren. 

Elke dag opnieuw zijn we getuige van de gruwel in Gaza. Voor velen is dit hartverscheurend. Maar we zijn niet machteloos. We kunnen van onderuit bouwen aan de grootst mogelijke internationale beweging in solidariteit met Palestina. Tegelijkertijd is deze beweging ook een ongelooflijke aanklacht tegen het barbaarse kapitalistische systeem dat we moeten stoppen.

De winterprik vorige week leidde tot heel wat problemen. Het openbaar vervoer was ernstig verstoord en strooidiensten hadden moeite om de wegen berijdbaar te houden. Alhoewel dit niet de eerste keer was dat België met sneeuwval te maken kreeg, valt het op dat het antwoord erop steeds moeilijker lijkt te zijn. Nochtans was de sneeuwval van vorige week niet onverwacht, een dag op voorhand werd het algemeen voorspeld, ook voor regio’s waar er uiteindelijk geen sneeuw viel.

Wat is er aan de hand? Waarom leidt sneeuw vandaag tot zoveel chaos? De sterkte van een infrastructuur zie je op momenten dat het iets moeilijker is. Wat het spoor betreft, is er duidelijk een probleem. Zelfs onder ‘gewone’ omstandigheden kraakt het daar langs alle kanten, laat staan dat er marge is voor onvoorziene omstandigheden of in het geval van de sneeuwval vorige week iets andere omstandigheden dan normaal. Strooidiensten deden hun uiterste best om wegen vrij te houden. In veel gevallen vallen die diensten onder de bevoegdheid van gemeenten die onder druk staan om verder te besparen. Het besparingsbeleid van de afgelopen jaren zet alle diensten op hun tandvlees. En toch roept rechts nu al dat er na de volgende verkiezingen opnieuw moet bespaard worden!

Investeren of besparen, is een kwestie van pompen of verzuipen geworden. De overstromingen eerder dit jaar toonden dat dit in de Denderstreek letterlijk te nemen is. Hetzelfde geldt overigens voor de waterinfrastructuur in Brussel, waar er geen geld is om de rioleringen te onderhouden en er een toename dreigt van zinkgaten. Eerder kreeg Brussel te maken met gevaar in de tunnels wegens een gebrek aan onderhoud en herstellingen. Wie over de Belgische wegen rijdt, kan niet naast een gebrek aan onderhoud kijken.

Wij zijn niet de enigen die dit opmerken. KBC zegt: “De Belgische overheid investeert al decennialang te weinig. Binnen de EU behoort België tot de landen met de laagste overheidsinvesteringen.” Werkgeversorganisatie VOKA spreekt over een “historische investeringsachterstand.” Dit beleid levert steeds meer problemen op. Hetzelfde fenomeen doet zich voor bij onder meer het openbaar vervoer. Een jarenlang gebrek aan voldoende middelen en investeringen maakt dat het minste probleem een domino-effect heeft waardoor de volledige dienstverlening in het gedrang komt. Bij één kink in de kabel, komen alle tekorten samen in een perfecte storm. We zien elementen daarvan bij afwijkende weersomstandigheden, zoals sneeuw, zelfs indien die klimatologisch niet zo uitzonderlijk zijn. Bij begrotingsbesprekingen wordt vaak gesproken over ‘laaghangend fruit’ dat weggenomen wordt. Stilaan is er zoveel fruit geplukt dat de boom zelf kaal is. Kapotbesparen is dat.

De Standaard Weekblad stelde het zaterdag zo: “De Duitse socioloog Jürgen Habermas formuleerde het als volgt: “Als we het openbare domein niet onderhouden, vergaat de democratie.” Smilde [van TreinTamBus] verwoordt het bescheidener: “Met voldoende personeel worden mankementen –­ kapot lampje, uitpuilende vuilnisbak – sneller gesignaleerd en verholpen.” Smilde raakt daarmee een gevoelig punt: mag er nog marge zijn? Of moet zelfs een overheidsbedrijf het werk met net genoeg mensen doen?” Het artikel wijst op de stelling van de NMBS dat het net aan het aanwerven is. Dat klopt, maar de uitstroom van personeelsleden die vertrekken is ongeveer exact even groot. Er komt dus geen extra personeel bij. De aanleiding voor het artikel was overigens net de aankondiging dat er in 87 van de nog 91 stations met een bemand loket gesnoeid wordt in de aangeboden dienst.

Hier tegenover is er nood aan een radicaal plan van publieke investeringen. Er moeten miljarden geïnvesteerd worden in infrastructuur, openbaar vervoer, sociale huisvesting, onderwijs, kinderopvang en tal van andere diensten. Een radicaal plan van publieke investeringen zou bredere lagen van de bevolking een beter toekomstperspectief bieden: eindelijk zouden de bestaande middelen en technologische mogelijkheden ingezet worden in het belang van de meerderheid van de bevolking in plaats van voor de winsthonger van een kleine minderheid. De investeringen zouden bovendien duurzamer zijn. Het zou de noodzakelijke marge creëren om voorbereid te zijn op weersituaties, die door de klimaatverandering extremer worden. Dit soort beleid van massale publieke investeringen staat compleet haaks op wat de traditionele partijen in petto hebben. We zullen het niet zomaar bekomen, er zal harde strijd voor nodig zijn.

Lees dit dossier uit onze archieven (uit 2018):

“De volgende federale regering zal minstens 10 miljard euro moeten besparen om de overheidsschuld onder controle te houden”, zo beweert de Nationale Bank. Ze ziet tevens geen enkele ruimte voor reële loonsverhogingen tot minstens 2026.

Artikel door Jon

Het is steeds hetzelfde liedje: lonen en belastingen zijn al veel te hoog, we leven boven onze stand, dus tijd om de tering naar de nering te zetten, de broeksriem aan te halen, als een goede huisvader, meer doen met minder, enzovoort.

Neoliberale besparingen

Begrotingen worden opgesteld — op elk niveau — vanuit het principe dat het budget vastligt en helaas ontoereikend is om alle noodzakelijke investeringen te doen; het is dus een kwestie van prioriteiten en verdelen van tekorten. Op die manier werden zowat alle openbare diensten in de afgelopen decennia geleidelijk afgebouwd en uitgehold. Privatisering en vermarkting leidden tot structurele problemen in ziekenhuizen, openbaar vervoer, onderwijs, kinderopvang, rusthuizen, sociale huisvesting, …

Infrastructuurwerken zoals stuwen en sluizen op de waterwegen werden verwaarloosd. Na de overstromingen in de Dendervallei in 2010 was de conclusie dat twaalf stokoude stuwcomplexen (uit 1863!) dringend moesten gerenoveerd worden: vijf in Wallonië, zeven in Vlaanderen. Maar vernieuwen kost geld. Geld dat vooral in Vlaanderen blijkbaar niet gevonden kon worden: de Waalse stuwen zijn intussen allemaal vernieuwd, maar aan Vlaamse kant is er nog geen enkele vernieuwde stuw voltooid. Bij vijf van de zeven Vlaamse stuwen zijn de werken zelfs nog niet begonnen! Laat staan dat er gewerkt wordt aan een écht duurzame oplossing, waarbij ruimtelijke ordening niet wordt overgelaten aan de vastgoedlobby maar waarbij er een ernstig, gecoördineerd beleid gevoerd wordt met voldoende ruimte voor overstromingszones.

Socialistische begroting

Een linkse socialistische begroting zou vertrekken vanuit de reële maatschappelijke noden. Er zijn voldoende middelen om aan alle noden te voldoen. Het is mogelijk om openbare diensten te verbeteren in plaats van af te bouwen, om te investeren in duurzame energie en moderne en energiezuinige sociale huisvesting, kwalitatief en gratis onderwijs, openbaar vervoer, gezondheidszorg, …

Sociale en ecologische uitdagingen vereisen grootschalige investeringen, zeker als we verder willen gaan dan het vermijden van de ergste rampen en achteruitgang, maar ook vooruitgang willen bekomen.

Eens democratisch bepaald wat nodig en wenselijk is, kunnen we het nodige geld daarvoor gaan zoeken. We gaan uit van het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Dat is momenteel echter allesbehalve het geval.

Rechtvaardige fiscaliteit

De personenbelasting is progressief: hogere lonen betalen procentueel meer belastingen. Maar in zijn geheel bekeken is ons belastingstelsel verre van progressief. Er bestaan allerlei aftrekposten en fiscale gunstregelingen waar beter begoeden het meest van kunnen profiteren. Accijnzen en BTW (samen goed voor 54,8 miljard) zijn degressieve belastingen aangezien armen weliswaar minder consumeren dan rijken, maar wel een groter deel van hun inkomen aan consumptiegoederen (moeten) besteden. Maar wat er echt voor zorgt dat momenteel de sterkste schouders nauwelijks lasten dragen is dat inkomsten uit kapitaal nauwelijks belast worden. Meerwaarde op aandelen wordt helemaal niet belast in België. Huurinkomsten worden nauwelijks belast. Bedrijfswinsten worden in principe aan (maximum) 25% belast, maar er bestaan allerlei “fiscale optimalisatietechnieken” waardoor de grote bedrijven in de praktijk zo goed als geen belastingen betalen op hun winst. Een rentenierende huisjesmelker kan op die manier tien keer zoveel ‘verdienen’ als een verpleegster, en toch minder belastingen betalen!

In de begroting voor 2024 komt 145 miljard euro van de inkomsten uit belastingen op arbeid: 62 miljard via de personenbelasting, 83 miljard via sociale bijdragen. Kapitaal wordt veel minder belast: de roerende voorheffing (op inkomsten uit vermogen, zoals dividenden en rente) levert slechts 5,4 miljard op en de vennootschapsbelasting (op bedrijfswinsten) 26,6 miljard. Ter vergelijking: in 2022 bedroeg de totale loonmassa in België 268 miljard, inkomsten uit vermogen 154 miljard en bedrijfswinsten 200 miljard.

De PVDA stelt voor om met een vermogensbelasting 8 miljard extra op te halen bij de miljonairs en om de belastingfraude (o.a. via belastingparadijzen), geschat op 40 miljard, beter aan te pakken. Dat is een goed begin, maar er zal veel meer nodig zijn om tot een rechtvaardige fiscaliteit te komen die voldoende middelen kan vrijmaken voor alle maatschappelijke noden. En dan nog zullen de rijken rijker worden en de armen armer. Fiscale correcties kunnen de symptomen verzachten, maar de bron van de ongelijkheid en onduurzaamheid blijft nog steeds bestaan: het kapitalistisch systeem. Een rechtvaardige en duurzame oplossing vereist revolutionaire systeemverandering om een democratische socialistische samenleving te bouwen!

2024 begint met berichten over enorme tekorten, onder meer in de sociale huisvesting, de zorg en het openbaar vervoer. De verkiezingen dit jaar kunnen gedomineerd worden door die tekorten, met rechts en extreemrechts die nadruk leggen op hoe die verdeeld worden. Migranten en Franstaligen achteruit duwen, is daarbij hun boodschap. Tegelijk krijgen we echter berichten over hoe de allerrijksten hun obscene rijkdom nog zagen aangroeien of hoe topmanagers in het Verenigd Koninkrijk op 3 januari al meer verdiend hadden dan een gemiddeld jaarloon van een werknemer.

De propaganda dat er geen geld is voor onze noden en dat er na de verkiezingen opnieuw forse besparingen nodig zijn, is duidelijk gebaseerd op een mythe. Middelen zijn er wel degelijk genoeg, we moeten ze halen waar ze zitten. Niet bij de sociale huurders, de werklozen of asielzoekers, maar bij de superrijken. Een miljonairstaks op de superrijken, wat PVDA centraal zal stellen in haar verkiezingscampagne, is een goede start en meteen ook een antwoord op de verdeeldheid die rechts en extreemrechts promoten.

De Bloomberg Billionaires Index van de 500 rijkste mensen ter wereld becijferde dat dit select groepje het afgelopen jaar 1500 miljard dollar (1.358 miljard euro) rijker werd. Daarmee maken ze het dipje van 2022 goed. De technologiemiljardairs stonden vooraan met Elon Musk die opnieuw de rijkste persoon ter wereld is. Het zegt iets over hoe rot het kapitalisme is als een gekke narcist de rijkste persoon ter wereld is. Musk werd 86,4 miljard euro rijker op één jaar tijd. Per dag is dat 236 miljoen euro en per uur 9,8 miljoen euro. Amazon-baas Jeff Bezos werd 63,4 miljard euro rijker in 2023.

De grootste verliezer in 2023 was de Indische miljardair Gautam Adani die in januari vorig jaar onder vuur lag wegens corruptie en fraude. Dit jaar begon echter goed voor Adani. Het Indisch Hooggerechtshof kondigde aan dat het onderzoek heel snel tot conclusies moet komen en dat er geen verder onderzoek nodig is. Zo zien we meteen welke rol het staatsapparaat en het gerecht spelen in de verdediging van de belangen van superrijken. De waarde van de bedrijven van Adani schoot sindsdien terug de hoogte in.

De superrijke bazen laten ook hun topmanagers meeprofiteren. Een gemiddelde CEO van een Brits beursgenoteerd bedrijf had op donderdag 3 januari, rond de middag, al 35.000 pond verdiend, evenveel als het mediaan brutojaarloon van een Britse werknemer. ‘Fatcat Thursday’ werd deze mijlpaal genoemd. In België valt die ‘graaidag’ enkele dagen later. Voor de topmanagers is dat overigens een reden om hun eigen toplonen goed te praten. Hun lonen vergelijken ze altijd met andere managers die nog meer verdienen. Onze lonen daarentegen worden steevast vergeleken met collega’s die minder verdienen. ‘Concurrentiepositie’ krijgt een andere invulling naargelang de plaats op de maatschappelijke ladder die men inneemt. Vorig jaar gingen de Britse CEO’s er met 9,5% op vooruit terwijl een gewone werkende het met een stijging van 6% moest stellen. De kloof neemt dus verder toe.

Vorig jaar was er een open brief waarin werd opgemerkt: “De accumulatie van extreme rijkdom door de allerrijksten is een ramp voor de economie, de ecologie en de mensenrechten. Ze ondermijnt de politieke stabiliteit over de hele wereld.” Dit was geen initiatief van de radicale linkerzijde. De open brief werd mee ondertekend door voormalig premier Yves Leterme (CD&V). Het is een indicatie van een groeiend besef dat de toenemende ongelijkheid een motor is achter de instabiliteit van de huidige periode.

Dé vraag is natuurlijk wat er aan kan gedaan worden. Op de goodwill van de gevestigde politici moeten we niet rekenen. Die spreken zich pas uit over de ongelijkheid als het hun systeem in gevaar brengt, maar zwijgen ondertussen over antwoorden. De arbeidersbeweging is de enige die in staat is om een krachtsverhouding op te bouwen waarmee de machtspositie van de superrijken kan bedreigd worden, een noodzakelijke voorwaarden om de ongelijkheid aan te pakken. De superrijken hebben veel rijkdom en veel macht, ze trekken op alle niveaus aan de touwtjes. Maar ze hebben ook het nadeel dat ze met weinig zijn. De arbeidersbeweging heeft het voordeel dat ze potentieel beroep kan doen op de miljarden gewone werkenden en armen in deze wereld.

Dat potentieel waarmaken vraagt natuurlijk om een benadering en programma gericht op maatschappijverandering. Dat is een kerntaak van de revolutionaire socialisten van LSP als onderdeel van International Socialist Alternative. Onteigen de klimaatcriminelen en uitbuiters, voor een socialistische samenleving waarin de meerderheid van de bevolking democratisch beslist over hoe wordt geproduceerd en hoe de beschikbare middelen worden ingezet!