Category: Syndicale rechten

De woordvoerder van Carrefour sprak afgelopen weekend duidelijke taal: met een eenzijdig verzoekschrift en gerechtelijke dwangsommen wordt het bedrijf in staat gesteld om een stakerspost te breken. Hij sprak in die bewoordingen. Zaterdag werden aan de Carrefour-vestiging in Sint-Pieters-Leeuw effectief bevelen van de rechter betekend aan willekeurige aanwezigen. Een klant aanspreken voor de winkel volstond om een bevelschrift betekend te krijgen.

Geert Cool

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Onze mening: Gezamenlijk verzet nodig voor het stakingsrecht

Terwijl de Aalsterse arbeidersstrijd eind 19e eeuw vandaag dient als achtergrondverhaal voor de musical Daens, is ook de patronale agressie van toen opnieuw actueel. Jammer genoeg niet in de vorm van een musical, maar wel in de reële wereld van de deurwaarders, stakersposten en directies die besparen op hun personeel.

> Opinie door Bart Vandersteene, woordvoerder van LSP
[/box]

Tientallen vakbondsmilitanten en sympathisanten kregen dergelijke bevelschriften van de deurwaarder die van de rechter de bevoegdheid kreeg om beroep te doen op de openbare macht om iedere verhindering of bemoeilijking van het betreden van de lokalen, parking,… te verbieden. Met je wagen stilvallen op de parking valt dus ook onder de bevoegdheid van deurwaarders die een dwangsom kunnen opleggen.

Is dat ver gezocht? Neen, het is een onderdeel van de gerechtelijke beslissing die aan de vakbondsmilitanten werd overhandigd. De directie van Carrefour deed beroep op enkele advocaten van Claeys&Engels om de staking te breken. Er werd een verzoekschrift opgemaakt waarin drie argumenten werden gebruikt: (1) schending van de vrijheid van handel en nijverheid en het recht op eigendom, (2) schending van het recht op arbeid en loon van de niet-stakende arbeiders en (3) schending van het recht op arbeid van derde ondernemingen en cliënten.

Juridische basis: een decreet uit 1791

Het centrale argument is het recht op nijverheid en handel en daartoe baseren de advocaten zich op het decreet D’Allarde uit 1791 (bij ons ingevoerd bij de Franse annexatie van 1795). Waarom de bepalingen van dat decreet vandaag bij ons enige rechtskracht zouden moeten hebben, ontgaat ons. Van het Decreet D’Allarde is het maar een kleine stap naar die andere wet uit 1791, de wet Le Chapelier, waarin werd bepaald dat iedere samenscholing van arbeiders was verboden omdat dit inging tegen de “vrije uitoefening van nijverheid en arbeid”. Dat is exact de redenering die Carrefour volgt en die vreemd genoeg werd gesteund door Brusselse rechters.

Wij zijn dus niet de enigen die er op wijzen dat de aanvallen op het stakingsrecht 18e eeuws zijn. Het eerste en voornaamste argument van de advocaten van Claeys&Engels begint met een verwijzing naar het decreet D’Allarde. Waar dit in 1791 werd gekoppeld aan een verbod op arbeiders om zich te organiseren, wordt dit nu gekoppeld aan de “feitelijkheden” die gepaard gaan met die organisatie. “Daden die de werkgever beletten zich de toegang tot de onderneming te verschaffen vormen feitelijkheden die het recht op vrijheid van onderneming aantasten,” aldus een door de indieners van het verzoekschrift aangehaalde jurist.

De juridische basis tot nu toe blijft dus beperkt tot een algemeen principe uit 1791, de interpretatie die daaraan werd gegeven door een jurist en het feit dat deze interpretatie werd gevolgd door een Luikse rechter. Een beetje zwak als antwoord op het stakingsrecht en de juridische basis daarvoor, maar dat kon de rechter in kwestie niet deren. Die keurde het verzoekschrift van Carrefour zonder morren goed.

Er wordt verder gezocht naar argumenten: het eigendomsrecht dat wordt gegarandeerd door de Grondwet wordt erbij gehaald. Werd dat dan betwist door de stakersposten? Voor zover wij weten, werd niet overgegaan tot een collectivisering (laat staan nationalisering) door de aanwezige syndicale militanten. Het argument dat het vrije genot van eigendom wordt belemmerd door arbeiders die een bedrijf blokkeren wordt gebruikt om werkwilligen binnen te laten. Blijkbaar ziet het patronaat de arbeidskracht van hun werkwillige arbeiders ook als haar eigendom?

Komen we op het tweede argument: er was een inbreuk op het recht op arbeid en loon van de niet-stakende werknemers. Daartoe baseert Carrefour zich op artikel 23 van de Grondwet waarin ook staat dat iedereen het recht heeft “een menswaardig leven te leiden”. Daartoe heeft iedereen “recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen.”

Waarom erkent Carrefour het recht op een billijke beloning niet voor de werknemers van de vestiging Blauwe Toren in Brugge? Waarom erkent Carrefour ook het recht op overleg en collectieve onderhandelingen niet door actievoeren te zien als een individueel recht en geen collectief gegeven? Het is natuurlijk flauw om toe te slaan op basis van een bepaling die je zelf niet naleeft…

Tenslotte is er het laatste argument: “de feitelijkheden schenden het recht op arbeid van derde ondernemingen en cliënten.” Voor dit argument wordt geen enkele wettelijke bepaling aangehaald. Samengevat wordt de juridische basis dus gevormd door een algemeen principe uit 1791 en een wel erg eenzijdige interpretatie van artikel 23 van de Grondwet. Wat hiervoor moet wijken, is het stakingsrecht en het recht op collectieve actie.

Omvang van de beschikking

De advocaten van Carrefour vragen de rechter om de opdract van de politie te preciseren zodat dit niet wordt beperkt tot het beschermen van de deurwaarder. “Het is bijgevolg nuttig haar [de openbare macht] opdracht te preciseren en haar te gelasten gevolg te geven aan de opdrachten die de gerechtsdeurwaarder haar zal geven, desnoods door fysieke dwang te gebruiken om de vreedzame toegang tot de gebouwen te verzekeren.” Wie beslist dus over de opdrachten van de politie? Het patronaat!

Nog een bijzonder grof punt is de omvang en de duur van de beschikking: de geldingsduur bedraagt 1 maand vanaf 17 oktober en kan worden verlengd indien de vrees zou bestaan dat er “andere feitelijkheden” zouden worden “gepleegd”. Het wordt de actievoerders verboden om tot en met 16 november actie te voeren aan een vestiging van Carrefour op het grondgebied van het Brusselse gerechtelijke arrondissement. De deurwaarder in Sint-Pieters-Leeuw verklaarde aan een gearresteerde militant dat “actie voeren” breed kan worden geïnterpreteerd: gaan winkelen volstaat. Dat verklaarde de deurwaarder letterlijk! Dat dit dreigement het “recht van de cliënt” op “toegang” tot het bedrijf kan schenden, zal wellicht een sarcastisch toeval zijn?

Het feit dat preventief een rechterlijke tussenkomst wordt gevraagd, is ook betwistbaar. Professor Gilbert Demez van de UCL (universiteit van Louvain-la-Neuve) verklaarde begin 2006 in een interview met Le Soir nog dat dergelijke preventieve tussenkomsten van het gerecht een overschrijding van de rechterlijke macht vormen. Hij voegde er aan toe dat een gerechtelijke tussenkomst enkel wordt gebruikt als patronaal drukkingsmiddel waarbij het niet zozeer gaat om de bescherming van rechten, maar om het beperken van het stakingsrecht. Demez was de mening toegedaan dat beperken van de actiemiddelen van de "sociale tegenmacht" leidt tot een vorm van "dictatuur"…

Basis voor het stakingsrecht

Het is pas na WO1 dat het stakingsrecht en vakbondsrecht werden erkend in België. Dit was natuurlijk tegen de achtergrond van de bewegingen na de oorlog, waarvan de Russische Revolutie één van de hoogtepunten was. Overal in Europa waren er bewegingen en in verschillende landen kwamen de arbeiders in opstand. De burgerij had schrik voor de kracht van de georganiseerde arbeidersbeweging en moest toegevingen doen.

Dat gebeurde onder meer door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht (voor mannen), maar ook door de vakbondsvrijheid te erkennen. In 1921 kwam er een wet die de “vrijheid van vereniging” waarborgde. Tegelijk werd een anti-stakingswet afgeschaft (het zogenaamde artikel 310 van het strafwetboek waardoor samenscholingen op het bedrijf niet mochten), werd de 8-urendag (en 48-urenweek) ingevoerd,…

Het stakingsrecht werd afgedwongen door arbeidersstrijd en werd meermaals juridisch erkend (onder meer in het Europees Sociaal Handvest). Stakersposten en wegblokkades vormen een onderdeel van het stakingsrecht en het recht om zich te organiseren. Dat werd in België bevestigd door verschillende rechtbanken (onder meer Cassatie in 1997 of het Hof van Beroep in Antwerpen in 2004).

Het recht op collectieve actie mag niet zomaar worden beperkt. Het Europees Comité van Sociale Rechten oordeelde enkele jaren geleden in een verslag over België dat vreedzame stakingspikketten een onderdeel zijn van het gewaarborgd recht op collectieve actie, waardoor dwangsommen tegen zo’n stakingspikket niet aanvaardbaar zijn.

Het opzetten van stakingspiketten en zelfs van wegblokkades vormt een onderdeel van de vrije meningsuiting. In het geval van wegblokkades staan wij niet alleen om dat als “vrije meningsuiting” te bestempelen. Het Europees Hof van Justitie, dat niet bekend staat omwille van links-socialistische sympathieën, stelde dat de vrijheid van betogen (inclusief een wegblokkade) slechts uitzonderlijk kan beperkt worden (Schmidberger arrest van 2.8.2003). De vrije meningsuiting bij een wegblokkade gaat voor op het vrije verkeer van goederen en personen, aldus het Hof.

Juridisch gezien is er dus een basis voor het stakingsrecht, terwijl de basis voor de stakingsbrekers erg beperkt is. Toch lijken die laatsten meestal gelijk te krijgen bij de rechters. Slechts enkele rechters weerstaan aan de lokroep van de illusie dat zij beslissen over collectieve conflicten. Dat dit een illusie is voor de rechters is evident: het zijn de patroons die beslissen en die het gerecht gebruiken om deurwaarders te kunnen inzetten die bovendien beroep kunnen doen op de politie als de eigen privé-militie.

Campagne nodig

Het gebruik van dwangsommen bij stakingen leidde reeds meermaals tot protest. In 2002 haalde een syndicale petitie 80.000 handtekeningen op en werd onderhandeld tussen vakbonden en patronaat om een “herenakkoord” te sluiten, een niet afdwingbaar akkoord. Daarin werd door het patronaat beloofd om bij stakingen een gerechtelijke tussenkomst te vermijden. Van dit herenakkoord blijft niets meer over.

Voor de verdediging van het stakingsrecht kunnen we niet rekenen op het gerecht, het patronaat of de traditionele politici. Terwijl we uiteraard iedere stap voor de verdediging van het stakingsrecht steunen, zal het nodig zijn om een krachtsverhouding uit te bouwen waarmee in de praktijk afgedwongen wordt dat de patroons niet langer durven over te gaan tot het gebruik van eenzijdige verzoekschriften. Dat is hoe het stakingsrecht op zich is afgedwongen en hoe het zal moeten worden verdedigd.

Uiteraard is het belangrijk om alle werknemers te overtuigen om aan de staking deel te nemen: als er geen werkwilligen zijn, kunnen de deurwaarders zelf aan de kassa van de Carrefour gaan zitten. Daarnaast is de kracht van het aantal belangrijk: 50 of 100 mensen een bevelschrift betekenen is nog haalbaar voor een deurwaarder. Maar wat indien er 1.000 of meer militanten aan het stakingspiket staan? Dit is geen theoretische optie, een publieke oproep van de vakbonden met een algemene mobilisatie aan één vestiging van Carrefour in het Brusselse zou zeker een groot effect hebben.

---

Hoe reageren op een deurwaarder?

Naast het recht op collectieve acties, zijn er ook de mogelijkheden om weerwerk te bieden tegen een deurwaarder die een dwangsom wil opleggen. Een deurwaarder aan een piket kan niet zomaar de identiteitskaart van een aanwezige vragen om het bevelschrift effectief over te maken. De politie mag enkel een identiteitscontrole doen bij een overtreding of misdrijf (bijvoorbeeld het verstoren van de openbare orde). De deurwaarder moet zich kunnen identificeren en bewijzen dat hij bevoegd is voor het betreffende gerechtelijke arrondissement. Als hij dat niet kan bewijzen, kan de deurwaarder niet betekenen.

Personeel in de solden, stakingsrecht in de uitverkoop

Terwijl de Aalsterse arbeidersstrijd eind 19e eeuw vandaag dient als achtergrondverhaal voor de musical Daens, is ook de patronale agressie van toen opnieuw actueel. Jammer genoeg niet in de vorm van een musical, maar wel in de reële wereld van de deurwaarders, stakersposten en directies die besparen op hun personeel.

Opinie door Bart Vandersteene, woordvoerder van LSP

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

> PDF-versie van dit artikel
[/box]

In het verhaal van Daens wordt verteld hoe de fabrieksdirecteurs onderling afspraken maakten om de lonen gezamenlijk te drukken en de flexibiliteit op te drijven (onder meer door met minder arbeiders hetzelfde aantal machines te laten draaien). Hoe actueel zal dit niet klinken voor de werknemers van Carrefour waar de directie via het Brugse precedent de lonen met 30% wil drukken en de flexibiliteit wil opdrijven. Ten tijde van Daens werd gevraagd om voor minder loon meer te werken en wie daartegen protesteerde kreeg slaag. Het verschil met vandaag? De toenmalige rijkswacht bestaat niet meer en nu wordt teruggegrepen naar de traditie van de Sherrifs (zoals deze van Nottingham die Robin Hood bestreed) in de vorm van de deurwaarders.

De arrestatie van 30 syndicale militanten bij een stakingspost in Ninove ging gepaard met een verbod om actie te vormen. Een hele serie “deskundigen” – waaronder vertegenwoordigers van patroonsorganisaties en andere liberalen, maar ook professor Blanpain – verkondigde dat stakersposten waarbij de toegang tot een onderneming wordt bemoeilijkt “onwettig” zouden zijn omdat het “de vrijheid van arbeid en ondernemen” in het gedrang zou brengen.

Daarmee wordt quasi woordelijk de argumentatie van de anti-vakbondswet Le Chapelier en het decreet D’allarde (beiden uit 1791 en bij ons ingevoerd in het Napoleontische tijdperk) herhaald: “Alle samenscholingen van ambachtslui, arbeiders, gezellen, dagloners of die op hun aansporing zijn tot stand gekomen tegen de vrije uitoefening van de nijverheid en de arbeid door om het even welke persoon,… zullen beschouwd worden als oproerige samenscholingen en als dusdanig uiteengedreven worden door de openbare macht…” Het sturen van deurwaarders op basis van eenzijdige verzoekschriften en met dwangsommen is hier een hedendaagse toepassing van. De patronale Napoleons betreuren nog steeds de afschaffing van bovengenoemde wetgeving in 1919.

Er zijn heel wat wettelijke gronden voor het recht op collectieve actie met inbegrip van stakersposten. Dit wordt gewaarborgd door het Europees Sociaal Handvest en de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie. Verschillende rechtbanken, waaronder het Hof van Cassatie, bevestigden dat stakersposten en/of wegblokkades onderdeel vormen van het stakingsrecht. Het Europees Comité van Sociale Rechten oordeelde enkele jaren geleden nog dat dwangsommen tegen een stakerspost onaanvaardbaar zijn. Een wetsvoorstel om dat te bevestigen, werd nooit besproken. Voor de parlementsleden was het geen prioriteit.

Ook rechters hebben hun prioriteiten. Het gerechtelijk onderzoek naar de megafraude van textielgigant Roger ‘boer’ De Clerck (Beaulieu) sleept al meer dan 18 jaar aan en het ziet er niet naar uit dat het ooit tot een veroordeling zal komen omdat de “redelijke termijn” werd overschreden. Toen bij een Beaulieu-vestiging in Wielsbeke werd gestaakt, kon het echter niet snel genoeg gaan. In geen tijd werden deurwaarders ingeschakeld om de staking te breken. Opvallend toch hoe snel en efficiënt de Belgische justitie kan werken als er stakingen moeten gebroken worden.

Vroeger werden de piketten nog uiteengeklopt door de rijkswacht. Blijkbaar doet dat niet genoeg pijn en daarom worden nu astronomische dwangsommen opgelegd aan stakende arbeiders. Dat de patroons hiermee flagrant eerdere afspraken met de voeten treden zal hen een zorg wezen. In 2002 werd het zogenaamde ‘herenakkoord’ afgesloten waarin de werkgevers beloofden geen eenzijdige verzoekschriften meer te gebruiken tegen stakers. Dat de patroons alles behalve ‘heren’ zijn is de voorbije weken jammer genoeg talloze keren gebleken.

Om het recht op collectieve actie te verdedigen en weerwerk te bieden tegen de ondermijning van de arbeids- en loonsvoorwaarden, kunnen we uiteraard niet rekenen op het patronaat, maar ook niet op de traditionele politici of het gerecht. Op een ogenblik dat Marx terug wordt bovengehaald om de crisis van de kapitalisten te analyseren en Daens om – gesponsord door Fortis – de patronale agressie te bezingen, moeten we ook de les trekken dat een verenigd verzet van rode en groene syndicalisten een tegengewicht kan bieden.

We kunnen enkel op onze eigen krachten rekenen. Op syndicaal vlak in vorm van massale protestacties, 30 man kan je oppakken, maar wat met 300 of 3.000? In de plaats van bedrijf per bedrijf het gevecht aan te gaan, is er nood aan solidariteit. Om een krachtsverhouding uit te bouwen, moeten we de strijd ook op het politieke terrein voeren. De ervaring van zowel de regeringspolitiek als het gebrek aan oppositie leert dat we daarvoor niet kunnen rekenen op SP.a en Groen. Vandaag vind je de “socialisten” niet aan de stakersposten, maar in de raden van bestuur van Carrefour (Willy Claes), Ethias (Steve Stevaert), Dexia (Patrick Janssens en Frank Beke), BIAC (Luc Van Den Bossche),… Er is nood aan een nieuwe politieke partij die de syndicale eisen opneemt, verdedigt en ondersteunt om samen met de arbeiders de strijd aan te gaan.

De afgelopen weken werd het aantal agressieve aanvallen op het stakingsrecht opgedreven. Deurwaarders kwamen met dwangsommen of zelfs gewoon om iedereen op het piket op te pakken, zoals het geval was bij Carrefour in Ninove. Terwijl het verhaal van Daens met een musical wordt gebracht, is het voor werknemers een realiteit aan het worden. Ons wordt immers gevraagd om voor minder loon meer te werken, wie daartegen protesteert krijgt slaag.

Artikel op basis van een artikel de blog van de Aalsterse linkse socialisten

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Prioriteiten van de rechters…

Ook rechters hebben blijkbaar hun prioriteiten. Het gerechtelijk onderzoek naar de megafraude van textielgigant Roger ‘boer’ De Clerck (Beaulieu) sleept al meer dan 18 jaar aan en het ziet er niet naar uit dat het ooit tot een veroordeling zal komen omdat de “redelijke termijn” werd overschreden. Toen eerder deze week bij een Beaulieu-vestiging in Wielsbeke werd gestaakt, kon het echter niet snel genoeg gaan. In geen tijd werden deurwaarders ingeschakeld om de staking te breken. Ook in Oostakker stond deze ochtend omstreeks 8u30 al een deurwaarder aan de vestiging van Carrefour om de stakende arbeiders te wijzen op het ‘recht op arbeid’. Opvallend toch hoe snel en efficiënt de Belgische justitie kan werken als er stakingen moeten gebroken worden.

Vroeger werden de piketten nog uiteengeklopt door de rijkswacht. Blijkbaar doet dat niet genoeg pijn en daarom worden nu astronomische dwangsommen opgelegd aan stakende arbeiders. Dat de patroons hiermee flagrant eerdere afspraken met de voeten treden zal hen een zorg wezen. In 2002 werd het zogenaamde ‘herenakkoord’ afgesloten waarin de werkgevers beloofden geen eenzijdige verzoekschriften meer te gebruiken tegen stakers. Dat de patroons alles behalve ‘heren’ zijn is de voorbije weken jammer genoeg talloze keren gebleken.

Deze tekst komt uit een verslag van het stakingspiket aan de Carrefour in Oostakker dat we vrijdag op deze site publiceerden
[/box]

Bij Eandis in Erembodegem werd een stakingspiket op bevel van een gerechtsdeurwaarder wandelen gestuurd. Bij Carrefour in Ninove werd een dertigtal vakbondsmensen hardhandig administratief aangehouden omdat ze zich weigerden te identificeren voor de gerechtsdeurwaarder. Als kers op de taart vaardigde de rechter nog een verbod af om gedurende 1 maand actie te voeren in de vestiging in Ninove. Nochtans, volgens onze aardrijkskundige kennis ligt Ninove nog altijd niet in Latijns-Amerika…

Professor Blanpain komt ons zeggen dat vakbondsacties waarbij militanten de toegang tot een onderneming beletten of bemoeilijken, “onwettelijk” zouden zijn “omdat de vrijheid van arbeid en ondernemen in het gedrang brengen.” Dat vakbondsmilitanten een verbod krijgen om een maand lang actie te voeren, is de professor compleet ontgaan toen hij op zoek ging naar “onwettelijke” toestanden. Het recht om actie te voeren, wordt wel degelijk gegarandeerd door zowel internationale verdragen als nationale wetgeving. Blanpain moet blijkbaar dringend wat nieuw studiewerk verrichten.

Het rijtje van stakingspiketten die de laatste weken opgeheven werden door een gerechtsdeurwaarder blijft aangroeien: diverse vestigingen bij Beaulieu, Eandis, Carrefour… Wie volgt?

Het is niet toevallig dat in het perspectief van een zware economische crisis er een aanval op het stakingsrecht gelanceerd wordt. Patronaat en regering zullen de crisis willen doen betalen door de werknemers en hun gezinnen met een verhevigde aanval op onze lonen, arbeidsomstandigheden, afbouw van openbare diensten… met een algemene verpaupering van de bevolking (en niet alleen van de armsten) tot gevolg. Men wil het krachtigste wapen van de enigen die nog de belangen van de werkenden verdedigen, de vakbonden, neutraliseren en daarmee neutraliseert men ook grotendeels de slagkracht van de arbeidersbeweging.

Na het inzetten van gerechtsdeurwaarders lijkt een heksenjacht op strijdbare militanten op de werkvloer logischerwijze een volgende stap. Betreffende ontslag van delegees is er de laatste jaren veel gepalaverd en inkt gevloeid. Echter buiten een occasionele fakkeltocht bleef het hierbij…

Het wordt hoog tijd dat de nationale vakbondsinstanties reageren met concrete stappen én acties waaronder het enige wapen dat ons nog rest tegen het juridisch en politiek apparaat dat enkel de belangen van de werkgevers verdedigt: (een reeks van) massamobilisatie(s). Ondertussen worden syndicalisten en vakbondssecretarissen gemolesteerd door de politie op bevel van de deurwaarder, een escalatie waarvan we niet weten waar het gaat eindigen. Er heerst heel wat verontwaardiging onder vakbondsmilitanten over de huidige ontwikkelingen: het komt er op neer dit op een constructieve manier te kanaliseren in georganiseerde massa-acties alvorens het in woede omslaat in geïsoleerde vechtpartijen aan piketten. De nationale vakbondsleidingen dragen hier een zware verantwoordelijkheid.

Het is niet de taak van de nationale vakbondsleiding om voor ‘rust’ te zorgen in het door politieke en ondertussen ook economische crisis geplaagde België. De feiten van de afgelopen weken zijn niet zomaar een ‘fait divers’, een ‘toevallige’ provocatie om af te tasten wat mogelijk is, maar zijn vrij fundamenteel. Ook de werkgevers en achter hun de grote aandeelhouders staan met hun rug tegen de muur. De enige manier om de winsten op peil te houden (nu de ‘virtuele economie’ op zijn gat ligt) , is een nooit geziene aanval op de arbeidsvoorwaarden van de werknemers, een verdere afbraak van de openbare diensten…

De manier bij uitstek om dit te doen is door de ruggengraat van de vakbonden te breken. In het Verenigd Koninkrijk kan men er van mee spreken: de ‘iron lady’ verbrijzelde daar in de jaren ’80 de meest militante kern van de vakbonden: de mijnwerkers. De manier waarop kan gerust vergeleken worden met een semi-burgeroorlog. Er gingen dan ook enkele jaren van voorbereiding aan vooraf. De Britse mijnen waren tot dan winstgevend. Er was geen enkele ‘economisch argument’ om de mijnwerkers te provoceren, de politieke motieven waren dan ook overduidelijk. Tot op de dag van vandaag (2008) zijn de Britse vakbonden deze nederlaag nog niet te boven gekomen. Volgens officiële cijfers leven 30% van de Britten onder de armoedegrens: dat zegt genoeg!

Als we een soortgelijk scenario willen voorkomen in België, wordt het hoog tijd om in actie te schieten. Eén van de voorwaarden hiervoor is het herstellen van de eenheid in het ABVV en logischerwijze het verstevigen van de interprofessionele werking. Het probleem van het stakingsrecht overschrijdt de centrales en de sectoren zoals in de laatste weken gebleken is: Eandis (ACOD), Carrefour (BBTK), Beaulieu (ABVV TKD)…

Ondertussen beschikt de vakbond niet langer over een politieke stem: de SP.a hangt nog steeds in de koorden en lijkt enkel nog verder te zinken, wat ook vrij logisch is… De SP.a heeft 20 jaar lang mee gestalte gegeven aan de neoliberale politiek. Na de inhoudsloze ‘JA!’ verkiezingscampagne kwam men tijdens het recente SP.a-congres aandraven met hét alternatief: "de eerlijke maatschappij". Men zou voor minder als ABVV’er zijn broek laten zakken… Kennelijk zijn de nakomelingen van de Teletubbies de enigen op deze aardbol die nog geloven in een ‘maakbare’ eerlijke vrije markteconomie.

In onze buurlanden zijn er links van de sociaal-democratie en de groenen nieuwe breed-linkse partijen opgestaan die tot op zekere hoogte de verzuchtingen van syndicalisten verwoorden. Er is het voorbeeld van de Nederlandse SP, ‘Die Linke’ in Duitsland… Vooral in West-Duitsland speelden figuren uit de vakbond een belangrijke rol in het tot stand komen van de ‘WASG’ die op zijn beurt na de fusie met de PDS-Linkspartei tot ‘Die Linke’ leidde.

Het CAP-experiment in België was een eerste voorzichtige poging, een eerste ministapje in de tocht naar een nieuwe breed-linkse (arbeiders)partij in ons land. De twee grootste radicaal-linkse formaties (PVDA en LSP) kunnen het politiek vacuüm links van de SP.a met alle goede wil van de wereld niet invullen maar zij kunnen wel de ontwikkeling van een nieuwe partij versnellen of vertragen… De opbouw van een krachtige syndicale linkerzijde lijkt ons één van de basisvoorwaarden om tot een nieuwe breed-linkse partij te komen.

---

Oproepen en verwijzingen

• Speciale website over het thema door ABVV Total Raffinaderij Antwerpen: blog syndicale vrijheden
• Oproep syndicale delegaties ABVV Agfa Gevaert en ABVV Total Raffinaderij Antwerpen
• Artikel op website voor syndicalisten ter ondersteuning van de oproep
• Ons archief over syndicale vrijheden

Oproep: SOS Syndicale Vrijheden

Deze oproep die ondertussen door tientallen andere delegaties is ondertekend, kan je nog altijd ondertekenen via syndicalevrijheden@gmail.com

Al jaren kennen we deze problematiek.

En telkens worden er solidariteitsacties in elkaar gestoken.

En telkens worden er oproepen verspreid om de getroffen kameraden te steunen.

Ook de afgelopen week was dit thema weer brandend actueel.

We hebben allemaal gehoord van Beaulieu, Carrefour, de rechtszaak van de kameraden van het Rode Kruis om er maar enkele op te noemen.

De ondertekende delegaties eisen dan ook dat er dringend werk wordt gemaakt van deze problematiek over de grenzen van de centrales heen.

Vandaag zijn zij het en morgen wij.

Het hart van de vakbond zijn de militanten die zich dag in dag uit inzetten voor andere. Laat hen dan ook niet in de kou staan wanneer zij problemen hebben en zorg ervoor dat ze hun kameraden kunnen blijven verdedigen.

Hoewel een aantal jaren geleden werd overeengekomen dat het patronaat niet langer eenzijdig naar de rechtbank zou stappen om stakingen te breken, wordt nu opnieuw meer teruggegrepen naar rechterlijke bijstand tegen stakers. Bij het textielbedrijf Beaulieu in Wielsbeke werden deurwaarders ingezet na een eenzijdig verzoekschrift van de directie.

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Beaulieu vormt onderdeel van "Beaulieu International Group" of B.I.G. Op de betoging van 6 oktober in Gent maakte het personeel al duidelijk welk beleid de directie daar voert…
[/box]

Het personeel in de textielsector wordt hard getroffen door de herstructureringen en afdankingen die werden aangekondigd. Bij Beaulieu gaat het om 400 jobs die worden bedreigd. Het ABVV stelde in een persbericht terecht: “De werknemers in deze sectoren krijgen geen gouden parachutes en de regering pompt geen miljarden in de redding van de getroffen bedrijven.”

Als de arbeiders zich verzetten tegen de afdankingen en beperkte afscheidspremies. Terwijl we in het nieuws tal van berichten krijgen over miljoenen die aan gouden parachutes worden betaald, is het voorstel bij Beaulieu om 150 euro per jaar anciënniteit te betalen. Dat zal amper voldoende zijn om een gewone parachute te kopen, laat staan een gouden parachute.

Het ongenoegen onder de arbeiders is groot en dat vormt de reden om tot actie over te gaan. Het enige antwoord van de directie hierop is een eenzijdig verzoekschrift om met dwangsommen de staking te breken. Deze beslissing van de rechter inzake de dwangsommen werd reeds door een deurwaarder aan de stakers overgemaakt. Er werd een dwangsom van 1.000 euro per persoon per inbreuk vastgelegd indien bedienden die willen werken niet door het stakingspiket kunnen. Met andere woorden: het stakingspiket wordt door de rechter verboden of herleid tot een louter symbolische aangelegenheid.

Hiermee wordt uiteraard een inbreuk gepleegd op het stakingsrecht en wordt geprobeerd om de staking te breken door beroep te doen op buitenstaanders, het gerechtelijk apparaat en haar deurwaarders, om een collectief conflict te regelen. Nochtans wordt arbeidsrechtelijk steeds beweerd dat een rechter niet kan tussenkomen in een collectief conflict. Hoe dat wordt geïnterpreteerd, hangt blijkbaar van de krachtsverhoudingen af.

Om te antwoorden op deze patronale agressie en deze aanval op het stakingsrecht, zal het erop aankomen om de arbeiders van Beaulieu niet alleen te laten vechten. Beaulieu is in handen van de familie De Clerck, waarbij pater familias “boer De Clerck” voor zijn verjaardagsfeestje destijds niet toevallig onder meer Margaret Thatcher en Bush sr. had uitgenodigd. In die kringen moet niet veel begrip voor de arbeiders of hun organisaties worden verwacht, men kiest er voor een harde patronale opstelling waarbij enkel de winsten tellen.

Tegenover die agressie is er nood aan solidariteit onder de arbeiders in de textielsector, maar ook van andere getroffen sectoren. Tegenover de pogingen om verdeeldheid te zaaien, is eenheid en solidariteit het sterkste wapen. Indien de arbeiders van Beaulieu alleen moeten vechten, zullen ze zwakker staan en kunnen agressieve provocaties van het patronaat een impact hebben.

> Lees meer over de aanvallen op het stakingsrecht

Advocaat Peter Cafmeyer werd op 13 april het ‘slachtoffer’ van een staking van het personeel van de luchthaven te Zaventem. Hij begon meteen een mediatieke campagne tegen het personeel door hen individueel te dagvaarden. Alsof die provocatie nog niet volstond, heeft hij nu ook ACV-Transcom voor de rechter gedaagd. Hierdoor wordt dit proces een dubbele provocatie.

Vakbonden hebben in dit land geen rechtspersoon. Dat betekent dat ze niet als organisatie aansprakelijk kunnen worden gesteld voor stakingsacties. En maar goed ook: als de werkgevers bij iedere stakingsactie vergoedingen zouden eisen van de werknemers, wordt het recht op collectieve actie totaal ondermijnd. Dan rest ons niets anders dan te zwijgen en alle dictaten van het patronaat te aanvaarden.

Geconfronteerd met dat feit besloot Cafmeyer om privé-detectives in te zetten om de identiteit van de personeelsleden van luchthavenuitbater BAC (het vroegere BIAC) te achterhalen. Die werknemers werden individueel gedagvaard door de advocaat en zo’n 500 andere reizigers (die daarvoor een som hebben betaald aan Cafmeyer). Als de werknemers individueel kunnen vervolgd worden naar aanleiding van een collectief conflict, ondermijnt dit het concept van een “collectieve actie” en zeker ook het stakingsrecht.

Dat volstond blijkbaar niet als provocatie, want nu heeft Cafmeyer ook ACV-Transcom voor de rechter gedaagd. Daartoe baseert hij zich op dubieuze rechtspraak. Het lokt alvast postieve reacties uit bij diegenen die opkomen voor het invoeren van rechtspersoonlijkheid voor vakbonden. Zo stelde professor Blanpain reeds dat het tijd wordt om de 19de eeuwse maatregel om geen rechtspersoonlijkheid toe te kennen aan vakbonden te beëindigen. Blanpain wil met het invoeren van een rechtspersoonlijkheid voor de vakbonden blijkbaar terugkeren naar de 19e eeuw toen syndicale acties verboden waren en arbeiders zich niet mochten organiseren tegen lage lonen en patronale willekeur. De voornaamste reden waarom vakbonden geen rechtspersoonlijkheid hebben, is omdat ze vanuit de arbeiders zelf zijn ontstaan waarbij die arbeiders los willen staan van alle officiële organen.

Deze nieuwe provocatie tegen de vakbonden moet beantwoord worden. ACV-Transcom secretaris Jan Francois reageerde terecht: “Als werkmensen zich niet meer tegen hun bazen mogen verdedigen door te staken, gaan we regelrecht in tegen de syndicale vrijheid. Het land zal te klein zijn als wij worden veroordeeld.” (GVA, 15.11) Deze dagvaarding is belangrijk voor alle syndicale militanten en vakbondsleden. Het is nodig om ons nu reeds, over de vakbondsgrenzen en taalgrenzen heen, te organiseren tegen de aanvallen op ons recht om onze eigen organisaties te vormen en om met die organisaties in actie te komen.

Vorige week werd een arbeider uit het bedrijf Kronos ontslagen in Gent. Na een spontane staking werd hij terug aangenomen. Deze week is er een provocatie tegenover een delegee bij Sita Recycling Services in Desteldonk. De aanleiding van de staking was een brief waarin men de afgevaardigde een aantal werkweigeringen ten laste legde terwijl deze op dat moment gewoon vakbondswerk aan het verrichten was.

Benoit Douchy

In beide gevallen waren de sancties van de bedrijfsleiding preventief én arrogant. In Kronos was de aanleiding een pamflet dat de betreffende werknemer verspreid had en waarin deze een lagere werkdruk en een hoger loon eiste, desnoods af te dwingen met acties. Blijkbaar is de vrijheid van meningsuiting relatief indien men de realiteit aanklaagt.

Bij Sita Recycling Services is het voor de BBTK duidelijk dat alleen al lid zijn van de vakbond een reden is voor intimidatie vanwege de directie. Dat maakt het des te moeilijker voor afgevaardigden in dergelijke bedrijven om actief te zijn. “Systematisch wordt de ene na de andere afgevaardigde zwart gemaakt van bovenuit en worden ze persoonlijk geviseerd via aangetekende brieven, slechte evaluaties en wordt het personeel bevraagd over het hebben en houden van de afgevaardigden”, stelde Katrien Degryse, secretaris van de bediendenbond BBTK op hln.be.

Op donderdag breidde de staking uit naar Neder-Over-Heembeek en andere vestigingen (en hield de staking in Desteldonk aan) omdat ook daar het arbeidsreglement met de voeten werd getreden. Men schat dat zo’n 40 procent van de 1000 werknemers van Sita staken. Eén van de eisen is onder andere dat de ploeg die tussen 2 en 4u. ‘s morgens vertrekt om afval op te halen ook een premie krijgt zoals de ploeg die een avondpremie krijgt.

Wij ondersteunen de eis tot gelijke loon-en arbeidsvoorwaarden in de verschillende vestigingen indien deze naar boven worden herzien, en alle arbeiders dus ten goede komen en het geen akkoord betreft waarin weer loze beloften worden gedaan of er weer moet worden ingeleverd door de werkenden.

De verschillende incidenten in Kronos, Sita in Desteldonk en Sita in Neder-Over-Heembeek tonen nogmaals aan wat de houding is van de bedrijfsleiding vandaag. Terwijl Sita deel uitmaakt van Electrabel dat in 2006 de opbrengsten zag stijgen met 10, 6 procent tot 13,5 miljard euro is het duidelijk dat de arbeiders die bij Sita werken, harder moeten werken en geen cent zullen zien van de winst die in de zakken van enkelen verdwijnt!

In verschillende Europese landen worden momenteel maatregelen besproken (of genomen) die het stakingsrecht inperken. Met het oog op harde besparingsmaatregelen in de komende jaren, wil het establishment de mogelijkheden van de arbeiders om in verzet te gaan, beperken. Ook bij ons wordt de discussie gevoerd: Waals minister-president Demotte wil een “sociaal” pact tegen wilde stakingen. Elders wordt de discussie over minimumdiensten gevoerd. In dit artikel geven we wat achtergrond over het stakingsrecht in ons land.

Door Christophe De Brabanter

Het stakingsrecht is één van de belangrijkste rechten van de arbeidersbeweging. Het stelt de arbeidersbeweging in staat om andere rechten af te dwingen of te reageren op de te hoge werkdruk, slechte werkomstandigheden,… Staken kan worden omschreven als een tijdelijke niet-nakoming van de in het arbeidscontract opgenomen verplichting om een prestatie te leveren.

Vormen van stakingen

Stakingen zijn te onderscheiden in 3 vormen: de regelmatige, de spontane en de wilde staking. De regelmatige heeft erkenning nodig van een of meerdere vakbonden en de vredesplicht in de CAO’s moet worden nageleefd.

De spontane staking vindt niet op initiatief van de vakbonden plaats maar wordt wel vaak door hen erkend. De vredesprocedure wordt niet of slechts gedeeltelijk gerespecteerd.

Wilde stakingen worden in het geheel niet erkend door de vakbonden en ook de regels van de regelmatige stakingen worden niet gerespecteerd.

De verschillende stakingstechnieken zijn onder andere de deelstaking waarbij slechts een bepaald aantal werknemers staken, de afwisselende werkstaking (verschillende afdelingen op verschillende tijdstippen), de onderbroken werkstaking, de verrassingsstaking, de bezettingsstakingen, de stiptheidsacties, de sabotage stakingen (deel van de arbeid niet willen verrichten), en werkstaking waarbij ander werk wordt verricht.

Arbeidersbeweging dwingt stakingsrecht af

Tot 1866 gold in België een absoluut stakingsverbod. Na die tijd was het werknemers wel toegestaan om bijeen te komen en te praten over arbeidsomstandigheden en besluiten te nemen om te gaan staken. De uiteindelijke uitvoering van een staking was wel verboden door artikel 310 van het strafwetboek van 1876. In 1921 werd dat artikel afgeschaft en vanaf die tijd was de staking niet langer verboden en werd het een geoorloofd drukkingsmiddel. Niet toevallig gebeurde dit na de Eerste Wereldoorlog en de dreiging van de arbeidersbeweging om zelf de touwtjes in handen te nemen (wat in Rusland in 1917 effectief gebeurde).

Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een tendens in Europa om het stakingsrecht te codificeren in de grondwet. In België gebeurde dit niet, de arbeidersbeweging stelde steeds dat het niet mogelijk is om het stakingsrecht aan regels te binden aangezien het de arbeiders zelf zijn die over dit strijdinstrument beschikken. Wel worden in ons land algemene principes erkend die het stakingsrecht toelaten. Dat kwam tot uiting in verschillende rechtszaken, zo was er op 21 december 1981 een belangrijk arrest van het Hof van Cassatie waarin de stakingsvrijheid uitdrukkelijk werd erkend. Daarbij werd wel een onderscheid gemaakt tussen geoorloofde en ongeoorloofde stakingen.

In 1990 werd het in 1961 gesloten Europees Sociaal Handvest door België bekrachtigd. Dit handvest erkende stakingen behalve een aantal uitzonderingen. De wet van 11 juli 1990 somt de uitzonderingen. Stakingen zijn toegestaan behalve van die welke bij de wet zijn voorgeschreven: bescherming van de openbare orde, de nationale veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden. Terwijl de EU een neoliberaal instrument van de burgerij is, kunnen hier en daar wel Europese bepalingen worden gebruikt door de arbeidersbeweging om hun positie te versterken. Zo is er het Europees Sociaal Handvest, maar even goed de Europese rechtspraak rond onder meer vrije meningsuiting en vrijheid van actievoeren of recent de Europese richtlijn rond vakbondsaanwezigheid in KMO’s.

Wat weinigen weten, is wat vredesplicht inhoudt. De “vredesplicht” in een CAO bepaalt dat werknemers geen eisen mogen stellen die bediscussieerd en opgenomen zijn in deze CAO. Ze mogen ook de eisen die in de CAO geen kracht bijzetten door te staken. Dit geld enkel in de privé omdat daar de CAO’s bindend zijn. Bij de openbare diensten zijn CAO’s niet bindend en geld dus ook het vredesplicht niet.

Regels om stakingen te beperken

Door het stakingsrecht aan regels te onderwerpen, is het de bedoeling om de mogelijkheden in te perken. In de 19e eeuw gebeurde dat door stakingen te verbieden, nu door er allerhande regels aan te verbinden.

Op korte tijd zijn er heel wat voorstellen in die richting. Er is de discussie over minimumdienstverlening. Eerder waren er reeds precedenten van rechtspraak die het de arbeiders verbood om de toegang tot bedrijven te blokkeren (een verbod dat wordt opgelegd op basis van eenzijdige verzoekschriften waarbij de arbeiders hun standpunt niet eens kunnen verduidelijken voor de rechter). Dat verbod gaat er telkens van uit dat het “eigendomsrecht” van de patroon boven alle andere rechten gaat, inclusief het stakingsrecht.

Een andere mogelijke inperking van het stakingsrecht kan er komen indien de positie van interimarbeiders opnieuw wordt bediscussieerd. Met de spectaculaire toename van uitzendarbeid is het niet uitgesloten dat de regel die bepaalt dat interimmers niet mogen werken in het geval van een erkende stakingsactie, op de helling komt te staan.

Anti-stakingsacties

Recent waren er verschillende voorbeelden van anti-stakingsmaatregelen. In Duitsland werd zelfs uitdrukkelijk een spoorstaking verboden door een rechtbank. De spoorstaking was gericht op loonsverhoging, maar de arbeidsrechtbank van Nürnberg schorste de mogelijkheid om te staken met enkele maanden op waardoor er in de praktijk een stakingsverbod was.

In Frankrijk heeft de nieuwe rechtse regering een aantal regels vastgelegd om staken in de openbare diensten te organiseren en te beperken. Het doet wat denken aan eerdere Britse maatregelen in dezelfde zin. Er moet overigens opgemerkt worden dat de vele anti-stakingsregels in Groot-Brittannië niet konden verhinderen dat afgelopen maand de cipiers een massaal opgevolgde verboden staking hielden.

Maar ook bij ons zijn er heel wat aanvallen op het stakingsrecht. Er wordt bijvoorbeeld bij De Post met “vliegende brigades” gewerkt als er in de nacht op een kantoor wordt gestaakt. Bij verschillende stakingsacties komen er deurwaarders aan de stakersposten. In Charleroi dreigde Ryanair om niet meer uit te vliegen als er geen stakingsverbod kwam, een eis waaraan de regering grotendeels tegemoet kwam. In Zaventem tenslotte is er een proces tegen 27 individuele arbeiders die in staking waren gegaan. Indien deze arbeiders worden veroordeeld, staat het stakingsrecht volledig op de helling. Individuele arbeiders veroordelen voor een collectieve actie maakt immers dat het concept van een “collectieve” actie niet meer bestaat.

De aanvallen op het stakingsrecht gaan gepaard met een ideologisch gekleurd offensief tegen stakingen. Stakende arbeiders worden als luieriken bestempeld, er wordt beweerd dat ze klanten of reizigers “gijzelen” met hun acties, alle aandacht gaat naar de hinder van stakingen in plaats van de eisen van het personeel, er wordt gesteld dat stakingen schadelijk zijn voor de economie of delokalisaties in de hand werken,…

Offensief tegen aanvallen nodig

Er is nood aan campagnes tegen het patronale offensief. Bij concrete stakingen kan dit het best door uit te leggen waarom er wordt gestaakt en wie er belang heeft bij overwinningen. Door de maatschappelijke steun voor stakingen op te bouwen, is het moeilijker voor de burgerij om het stakingsrecht te beperken. Bij de stakingsacties van GB was het bijvoorbeeld nuttig dat klanten en buurtbewoners de actie ondersteunden. Ook bij het openbaar vervoer zou solidariteit van reizigers en personeel voor meer middelen een uitstekend (en noodzakelijk) wapen zijn om de aanvallen op het stakingsrecht tegen te gaan.

Dit zou natuurlijk een taak van de vakbonden zijn. Maar de huidige leidingen zullen niet zomaar overgaan tot het organiseren van brede solidariteit. Begin oktober 2005 nog verdeelde het ACV een pamflet met titels als “10 redenen om niet te staken” toen het ABVV een algemene staking organiseerde tegen het Generatiepact. In andere gevallen gingen de vakbonden snel akkoord met regels om het stakingsrecht te beperken.

Wij moeten met concrete voorbeelden aantonen dat het mogelijk is om te bouwen aan solidariteit. CAP geeft reeds een goed voorbeeld met haar campagne rond de met sluiting bedreigde GB’s. Eerder gebeurde dit ook met het solidariteitscomité tijdens de staking van VW. Wij proberen met onze interventies (zowel met CAP als LSP), onze artikels op website en maandblad, via pamfletten,… een ondersteuning aan te bieden om arbeidersstrijd te versterken.

In verschillende Europese landen wordt het stakingsrecht op de helling gezet. In Frankrijk keurde een meerderheid in het parlement, aan het handje van president Sarkozy en de regering-Fillon, putje zomer een wet goed die stakingen bij het openbaar vervoer zwaar kan ondermijnen.

Peter Delsing

MINIMUMDIENSTEN IN FRANKRIJK

Stakende arbeiders moeten zich 48 uur voor het begin van een actie “aanmelden” bij de directie. Dit creëert natuurlijk ruimte voor intimidatie door oversten. Het moet de regering ook toelaten om gemakkelijker een minimumdienstverlening georganiseerd te krijgen. Kortom: om de staking te breken. Na 8 dagen voorzien Sarkozy en Fillon een verplichte stemming, georganiseerd onder voorwaarden die door de directie kunnen worden bepaald, over het verdere verloop van de staking.

De Franse regering liet al doorschemeren dat, naast het openbaar vervoer, de nieuwe wet ook tot in het onderwijs en de hele privésector zou kunnen worden uitgebreid. Stakers die zichzelf moeten “aangeven” bij hun directie, “sancties” als dat niet gebeurt, niet de vakbondsleden maar de bedrijfsleiding die “stemmingen” organiseert,… Het lijkt erop dat de patroons en hun politici de klok van onze sociale rechten meer dan 100 jaar willen terugdraaien.

STAKINGSVERBOD IN DUITSLAND

In Duitsland besliste de arbeidsrechtbank van Nürnberg begin augustus om de machinistenvakbond GDL een stakingsverbod op te leggen.

De “onpartijdige rechter” kon ook meedelen tot wanneer: eind september. In Duitsland is de slagkracht van de vakbonden sinds de trend naar “decentralisering” van het sociaal overleg ernstig ondermijnd. Dit zorgde mee voor een daling van de koopkracht bij de Duitse arbeidersklasse, en een daling van het aantal leden bij de vakbonden.

Enerzijds probeert de kapitalistische staat de strijd van arbeiders te verzwakken, door ze te verdelen. Als sommige strijdbare secties van de vakbonden dan toch tot acties overgaan, wordt hen, zoals in Duitsland met de GDL, verweten “niet representatief” te zijn.

STAKINGSRECHT PAST NIET IN NEOLIBERAAL KADER

De aanvallen op het stakingsrecht zijn geen toeval. We komen uit een periode van economische groei die de werkenden vooral zure vruchten heeft opgeleverd (flexibiliteit, lagere koopkracht, zwaardere uitbuiting,…).

In een situatie van een nieuwe economische crisis of recessie zal het resterende “sociale vangnet”, na decennia van neoliberale afbraak, geen aantrekkelijke optie zijn. Een goede 15 jaar na de val van het stalinisme, dreigen de patroons bij hun sloopwerk opnieuw op breder en meer vastberaden verzet te botsen.

Geen enkele regering is vandaag nog zeker van haar steun, ook die van een Sarkozy of – mogelijk – Leterme niet. De burgerij voelt die instabiliteit aan en bereidt daarom brutalere wapens voor om verzet tegen te gaan.

De arrogantie van de patroons en hun vertegenwoordigers wordt gevoed door het gebrek aan tegenactie van de vakbondsleiders.

Het ondergraven van het stakingsrecht is een belangrijke test. Voor elk democratisch en sociaal recht hebben de arbeiders moeten strijden. We zullen dat onder het kapitalisme moeten blijven doen. De opbouw van een socialistische maatschappij is het enige realistische antwoord op deze neerwaartse spiraal.

Zowel Reynders als Leterme brachten in hun formatienota’s al het idee van een minimumdienstverlening naar voor. Eerder diende de MR hierover reeds een wetsvoorstel in. De werkgeversorganisaties schreeuwen moord en brand bij elke staking van de openbare diensten. Advocaat Cafmeyer sleept 48 arbeiders voor de rechter die op 13 april op de nationale luchthaven staakten tegen het dictatoriale beleid van het management. Ryanair gebruikt chantage om een minimumdienstverlening te bekomen.

Luc Janssens

Patronale chantage

Op de luchthaven van Charleroi dreigde het Ierse bedrijf Ryanair om de activiteiten stil te leggen indien het geen schadevergoeding zou krijgen voor een staking van de veiligheidsdiensten op 25 juni. Het luchthavenpersoneel staakte toen tegen het voorstel om de veiligheidsdiensten te privatiseren.

Ryanair eist met haar chantage een schadevergoeding van 1 miljoen euro en een ondermijning van het stakingsrecht. Topman O’Leary van Ryanair wil daarmee wellicht de discussie over minimumdiensten verder op de spits drijven.

Waarom wordt het stakingsrecht aangevallen?

Voor de verkiezingen waren er verschillende ‘wilde’ stakingen, onder meer bij het openbaar vervoer. Dat werd aangegrepen door het patronaat om aanvallen in te zetten tegen het stakingsrecht. Het patronaat kan bewegingen zoals die tegen het Generatiepact missen als kiespijn en wil nu reeds voorbereid zijn tegen eventuele komende bewegingen.

Anderzijds moeten we ons de vraag stellen waarom het patronaat en de traditionele politici min of meer wegkomen met hun voorstellen. Daarbij ligt er ook een stuk verantwoordelijkheid bij de vakbondsleidingen. De stakingen bij het openbaar vervoer zijn veelal weinig georganiseerd en zonder concrete eisen die begrepen en gedragen worden door bredere lagen. Er wordt, uit vrees dat de basis de controle zou overnemen, gekozen voor een guerrilla-taktiek waarbij kleine groepen alles plat leggen, in plaats van een breed front van solidariteit tussen personeel en gebruikers op te bouwen.

Door de vakbondseisen te koppelen aan verzet tegen iedere privatisering, de eis voor meer personeel en bijgevolg beter en stipter openbaar vervoer of ook gratis en degelijk openbaar vervoer, zouden de eisen van het personeel samenvallen met de bekommernissen van de reizigers. Hierdoor zouden stakingen op meer begrip onthaald worden bij het brede publiek en aanvallen op het stakingsrecht bemoeilijkt worden.

Niet meegaan in patronale logica!

In plaats van steun voor de werknemers in de publieke opinie op te bouwen, stapt de vakbondsleiding steeds verder mee in de logica van het patronaat. Luc Hamelinck van ACV-openbare diensten, geruggesteund door Cortebeeck, stelde een pact tegen wilde stakingen voor als ‘tegenzet’ tegen de minimale dienstverlening. ACOD reageerde hierop door te stellen dat er per sector afspraken moeten worden gemaakt.

Bij De Lijn werd nog een stap verder gegaan. Nadat de vakbondsleiding eind 2006 al de afspraak maakte met de directie dat het geen wilde stakingen zou erkennen, werd er in de CAO 2007-2008 bepaald dat er bij wilde stakingen een minimumdienstverlening wordt voorzien voor schoolkinderen.

Als we meestappen in de patronale logica, zullen we wellicht niet lang moeten wachten op rechterlijke uitspraken zoals in Duitsland of wetten rond de minimumdienstverlening (het wetsvoorstel van de MR werd voorlopig nog afgeschoten door de Raad van State). Zowel op syndicaal als op politiek vlak is er nood aan een linkse oppositie dat een instrument kan vormen voor strijd tegen het neoliberaal beleid. Door CAP op te bouwen met de beste strijdbare tradities van de arbeidersbeweging, kunnen we bouwen aan een dergelijk instrument.

De provocatie van de directie van het Ierse bedrijf Ryanair in Charleroi zorgt voor een nieuwe discussie over het verlenen van minimumdienstverlening bij stakingsacties. Als het van O’Leary van Ryanair afhangt, komt er in de praktijk een stakingsverbod op luchthavens. Zijn schadeclaim naar aanleiding van de staking van 25 juni lijkt intussen niet afgewezen te worden door de politieke verantwoordelijken.

O’Leary provoceert

Op 25 juni lag de luchthaven van Charleroi plat toen het personeel in staking ging tegen de plannen van minister Antoine (CDH) om de veiligheidsdiensten over te dragen aan de private sector. Naar aanleiding van deze staking is Ryanair nu, twee maanden later, overgegaan tot de aankondiging dat het geen tickets meer zal verkopen tot het stakingsrecht wordt beperkt. Tegelijk wordt 1 miljoen euro schadevergoeding geëist van de regering.

De eis van 1 miljoen euro vindt wel enig gehoor bij de Franstalige regering. Minister Antoine stelt dat de eis wat “vreemd” is. Het is niet onaanvaardbaar, maar wel “juridisch moeilijk”. Toegeven aan een patroon die openlijk chantage pleegt in de media om een miljoen euro cadeau te krijgen, is dus enkel juridisch moeilijk voor minister Antoine. Wij zouden het niet moeten proberen om op dergelijke wijze de gemeenschap te plunderen…

Naast de chantage voor een schadevergoeding wil O’Leary ook de discussie voeren over minimumdiensten bij stakingen. In feite wil hij dat er bij stakingen eigenlijk geen hinder zou zijn van die stakingen. Hij stelt geen tegenstander te zijn van het stakingsrecht, alleen mag het geen gevolgen hebben. De Franstalige bediendenbond CNE stelde terecht: “O’Leary wil een van de meest fundamentele rechten afschaffen, zoals een heerser van een bananenrepubliek.”

Minimumdienstverlening: eerder voorstel afgewezen door Raad van State

De timing van Ryanair is geen toeval. In Frankrijk is er een discussie over minimumdiensten bij stakingen van het openbaar vervoer, in Duitsland kwam het tot een regelrecht verbod van een spoorstaking en ook in België is er enige discussie over een minimumdienstverlening. Bij dergelijke discussies over het ondermijnen van het stakingsrecht gaat een bedrijf als Ryanair altijd nog een stapje verder.

In de discussie over minimumdienstverlening bij stakingen lijken de roomsblauwe partijen gemakkelijk eensgezindheid te bereiken. Nochtans zijn er een aantal legale problemen. In een opiniestuk in De Morgen stelde professor Patrick Humblet: “In 2003-2004 heeft de MR al een voorstel ingediend voor een minimumdienstverlening. De Raad van State toetste dat aan het internationale recht en verwees de tekst naar de prullenmand. Internationale organisaties springen erg voorzichtig om met de beperking van het stakingsrecht. Een minimale dienstverlening kan normaliter maar worden opgelegd wanneer het leven, de veiligheid of de gezondheid van de burgers in het gedrang komt.”

Het advies van de Raad van State over het MR-voorstel dateert van 18 april 2006 en is vrij vernietigend voor het voorstel. De Franstalige liberalen stelden voor om “ondernemingen die diensten verlenen in het raam van opdrachten van openbare dienst, taken van algemeen belang of prestaties die geheel of gedeeltelijk door de overheid worden gefinancierd” ertoe te verplichten steeds een minimale dienstverlening te laten verrichten.

De Raad van State stelde dat het internationale recht voorzichtig omspringt met een fundamenteel recht als het stakingsrecht. Zo zijn beperkingen volgens het Europees Sociaal Handvest slechts mogelijk indien deze “bij de wet zijn voorgeschreven” en “in een democratische samenleving noodzakelijk zijn voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen en voor de bescherming van de openbare orde, de nationale veiligheid, (…)”. Die begrippen worden elders telkens gedetailleerd omschreven.

Verder werden ook vragen gesteld bij de omvang van de minimumdienstverlening die werd voorgesteld, de bedrijven waarvoor het van toepassing zou zijn, de sanctionering,… Ondanks het negatief advies, werd hetzelfde wetsvoorstel opnieuw ingediend door de MR na de verkiezingen van 10 juni.

Het is opvallend dat de roomsblauwe partijen nu eenzelfde discussie opnieuw naar voor brengen ondanks het duidelijke advies van de Raad van State. Wellicht wordt gehoopt dat er na het Franse wetsvoorstel rond een minimale dienstverlening ook hier een andere houding zal worden ingenomen door de Raad van State. Dat is zeker niet uitgesloten en om het stakingsrecht te verdedigen, zal het erop aankomen om een krachtsverhouding aan de basis uit te bouwen. Er is een syndicaal offensief nodig tegen de patronale aanvallen op onze rechten en verworvenheden!

Verwijzing

Lees hier het advies van de Raad van State over het MR-voorstel.