Morgen gaan er opnieuw enkele vestigingen van supermarktketen Lidl dicht als gevolg van de staking. Lidl kent in het Antwerpse geen grote vakbondstraditie. Het is dan ook opmerkelijk dat er ook hier gestaakt wordt. Tijdens de provinciale staking in Antwerpen stond er een uitgebreid piket aan de vestiging in Wilrijk. Nadien spraken we met een van de vakbondsmilitanten die de actie mee organiseerde.
Interview door Luc (Antwerpen)
Een staking is geen gewone zaak bij Lidl. Hoe is het zover gekomen?
“Een jaar of twee geleden is er een syndicale werking opgestart, maar dat bleef relatief beperkt. Er werd letterlijk van niets begonnen. Collectieve acties komen niet vaak voor bij Lidl. Eerder dit jaar was er in een filiaal een actie, een kleine actie rond een specifiek probleem. Dat toonde aan dat strijd loont en dat we door ons te organiseren een verschil kunnen maken. Het legde de basis voor de stakingsacties die we nu zien, de eerste sinds heel lang in de Antwerpse regio.
“Er zijn heel wat specifieke problemen bij Lidl, zoals de sterk doorgedreven flexibiliteit en het ombuigen van regels. Mensen moeten steeds klaarstaan om te werken. Afgetekende uurroosters worden niet gerespecteerd. Iedereen werkt met deeltijdse contracten en met overuren wordt eveneens flexibel omgesprongen. Als iemand over een periode van zes maanden gemiddeld twee uur per week overuren doet, moet het contract normaal gezien aangepast worden. Om dit te omzeilen biedt de directie een aanhangsel bij het contract aan met gedurende drie maanden meer uren. Veel mensen zijn daar blij mee omdat ze even extra kunnen verdienen, maar het zet de teller van de overuren op nul. En het bestendigt de steeds meer opgedreven flexibiliteit. Uit angst om hun job te verliezen, gaat iedereen heel ver mee in die flexibiliteit.”
Tegen deze achtergrond is het niet simpel om het werk neer te leggen?
“Veel mensen hebben een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur. Ze vrezen dat hun contract niet verlengd wordt als ze staken. Het management zet natuurlijk ook druk en beweert dat je niet mag staken. We moeten dus veel werk steken in het uitleggen wat het stakingsrecht inhoudt. Soms moeten we zelfs gewoon letterlijk de wettelijke basis aangeven om verkeerde informatie van bovenaf te weerleggen. Maar zelfs dan blijft de angst groot om de job te verliezen of om overgeplaatst te worden en kansen op een contract met meer uren te mislopen.”
Na de staking op 24 november wordt op 15 december opnieuw gestaakt. Wat zijn de plannen?
“Er zullen twee stakersposten staan aan twee winkels. Op 24 november hadden we een centraal stakingspiket in Wilrijk met mensen van vier verschillende filialen. Dat was op zich een enorm succes, het was immers lang geleden dat er nog gestaakt werd bij Lidl. Veel mensen hebben voor het eerst in hun leven gestaakt. Het aantal stakers stemde overeen met een volledig filiaal. Er zijn in Antwerpen negen winkels.”
Hoe werd de mobilisatie aangepakt?
“We doen vooral bezoeken aan filialen. Dat is niet gemakkelijk met maar twee delegees voor ongeveer 18 filialen. Bovendien is er weinig tijd, er is een dag syndicaal verlof gebruikt maar de rest gebeurde in de vrije tijd. Met alle flexibele uren is het niet mogelijk om iedereen te zien. Het komt erop aan om collega’s die we kunnen bereiken te overtuigen. En hopen dat zij op hun beurt collega’s overtuigen.”
Is het mogelijk om personeelsvergaderingen te organiseren?
“Dat ligt momenteel erg moeilijk. We hebben eens geprobeerd om de mensen in de keuken of het magazijn bijeen te brengen. Maar dan ligt de winkel natuurlijk stil en dat kan niet zomaar. Het zou wel goed zijn als we een personeelsvergadering kunnen houden. Door nu verder te bouwen op de basis die we met de stakingsacties gelegd hebben kunnen we tot een krachtsverhouding komen waarin we een personeelsvergadering houden.”
Met 20 aan een piket is een mooie groep.
“Het kan misschien weinig lijken, maar je moet zien van waar we komen. En we moeten rekening houden met de druk van de directie en het management. Dit bedrijf wordt strak geleid. We hebben de verhoudingen kunnen keren en dat versterkt ons op alle vlakken. Ze moeten nu rekening met ons houden omdat we ons organiseren. De directie zal dit wel proberen te doorbreken, tegenspraak wordt immers niet geduld. Er mag wat de directie betreft niet afgeweken worden van de regels. Tenminste, dat mag niet door ons. Zelf lappen ze heel wat cao’s en reglementen aan hun laars.”
Bij Delhaize is er een herstructurering en eerder werd ook bij Carrefour een plan doorgevoerd waarbij winkels sloten om opnieuw te openen als franchisebedrijven. Daartegenover zou een eis als de harmonisatie van alle loon- en arbeidsvoorwaarden in de hele sector, uiteraard naar boven, kunnen geplaatst worden. Wat denk je daarvan?
“Dat is heel belangrijk voor ons. Als we naar de regeringsmaatregelen kijken, zijn de belangrijkste punten voor veel collega’s niet altijd zaken als de indexsprong. De loonstop en afschaffing van barema’s liggen heel gevoelig. We willen een hoger minimumloon. We zitten al in een lage loonklasse en veel mensen in de sector hebben het al moeilijk.
“Bovendien werkt iedereen deeltijds. Een voltijds contract bedraagt 36 uur. Maar enkel de assistenten en het kaderpersoneel krijgen dat. De rest werkt deeltijds aan 24 of 32 uur. Elke bediende is sowieso deeltijds met 32 uur als maximum. Een aantal collega’s krijgt een bijkomende inkomensgarantie-uitkering (IGU) van de RVA bovenop het deeltijdse loon. De regering pakt dit nu aan. Na 2 jaar deeltijds werken met IGU-toeslag, wordt deze met 50% verminderd. Dit treft veel werkenden in onze sector, waaronder veel alleenstaande moeders.”
Wat verwacht je voor 15 december?
“Het zal een verderzetting van de eerste actie zijn. We gaan van een naar twee stakersposten en zullen twee winkels sluiten. De staking zal minstens even sterk zijn. Maar natuurlijk moeten we afwachten wat het geeft.”
En na 15 december? In ons pamflet stellen we een tweede actieplan voor dat harder en groter is op basis van het eerste actieplan waarbij het nu zou oplopen naar een 48-urenstaking.
“Op zich kan ik daar volledig achterstaan. Maar het gaat moeilijk zijn om bijvoorbeeld bij mij de collega’s te overtuigen om het blijven meedoen. Nu vonden ze het al veel en snel achter elkaar. Voor mensen die dit nog nooit gedaan hebben, mag je het niet onderschatten. Dus ja, we moeten het actieplan verderzetten maar ook het verder opbouwen is heel belangrijk. Starten met een militantenconcentratie is een goed idee, we moeten tijd nemen om de campagne te voeren en mensen te overtuigen.
“Bij Lidl beginnen veel mensen nu pas echt over de regeringsplannen te spreken en begint de kritiek daarop te komen. Voor velen betekent dit nog niet meteen dat ze gaan staken, maar er is wel verandering. We hebben tijd en een campagne nodig om dit in mobilisatie om te zetten. Uiteraard heb ik het hier dan wel specifiek over ons bedrijf.
“We moeten tijd durven geven om het actieplan verder te zetten. Het belangrijkste is dat we de regering wegkrijgen. Wat we opbouwen, mogen we niet weggooien door direct te hard en te radicale acties te organiseren. We moeten verder in discussie gaan. In de industrie zal dat mogelijk anders liggen, maar hier is er geen syndicale traditie en moeten we meer tijd steken in het opbouwen van de beweging.”
Als we de regering wegstaken, wat moet er dan in de plaats komen? Een terugkeer van de tripartite is geen optie, ook de sociaaldemocratie voerde een besparingsbeleid. Hoe kunnen we tot een politiek alternatief komen?
“In de vakbonden zitten er heel veel bekwame mensen. En er zijn ook partijen als PVDA en LSP. Maar het is een zwak punt dat het politiek verlengstuk niet echt ingevuld is. De nood is er, maar ik weet niet goed hoe we dit kunnen invullen.”
Het doel om 2.000 militanten bijeen te brengen, werd behaald. De oproep om in te gaan tegen de zogenaamde ‘sociale vrede’ die na 15 december werd opgelegd, vormde een belangrijk argument voor de mobilisatie. Zowel in de publieke sector als in de rest van de samenleving is er vraag naar een verderzetting van de acties. Als we enkel nog maar kijken naar de uitsluiting van werklozen de afgelopen weken, is het duidelijk dat het verzet tegen het asociale beleid van deze en vorige regeringen aan de orde van de dag blijft. De regering-Michel gaf al aan dat ze de geplande maatregelen alleszins wil doorvoeren. Onderhandelen lijkt in zo’n geval neer te komen op een dovemansgesprek en tijdverlies.
Tijdens het actieplan eind 2014 met de strijdbare betoging van 6 november en vervolgens de stakingsacties eisten veel militanten de val van de regering. Het verwerpen van de huidige regering en van het besparingsbeleid was de algemeen gedragen eis. De verwachtingen voor een vervolg op het actieplan waren dan ook groot. Het enthousiasme van het eerste actieplan en de wil om de krachtsverhouding in ons voordeel te versterken, mogen we niet zomaar laten uitdoven. De strijd nu al opgeven, zou het de regeringen makkelijker maken om nog een stap verder te gaan in hun besparingsbeleid.
