Tag: klimaat

De voorbije maanden domineerde de klimaatbeweging het maatschappelijke debat. De methode van stakingen en de massale schaal van de beweging waren daarbij van doorslaggevend belang. De stakingsacties hadden een impact en creëerden een zichtbaarheid die onmogelijk was geweest indien het bij symbolische acties, acties binnen de school of zelfs betogingen in het weekend was gebleven. Het massale karakter van de stakingsacties was een tweede cruciale factor. Het zorgde ervoor dat jongeren zagen dat ze niet alleen zijn, dat hun ongerustheid en kwaadheid gedeeld worden door duizenden, tienduizenden, zelfs honderdduizenden anderen.

Artikel door Michael Bouchez uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Dat heeft niet alleen de vastberadenheid versterkt, het heeft ook de politieke wereld onder druk gezet en voor een internationale zichtbaarheid gezorgd. De massale acties legden de tegenstelling met een groot deel van de politieke wereld bloot. Het is waar dat niet alle politici de stakingsacties afdeden als onverantwoordelijk of puberaal zoals De Wever, Schauvlieghe of Jinnih Beels, maar het toonde wel aan dat het maatschappelijk debat meer is dan wat media en politici er in “normale tijden” van maken. Enkel onder druk van de scholierenacties moesten politici de “business as usual” even opzij zetten en zich uitspreken over de klimaatproblematiek.

Massale actie heropbouwen

Sinds 15 maart is het aantal stakers en betogers op donderdag minder hoog. Het is uiteraard onmogelijk om een massabeweging onophoudelijk te doen groeien of om week in, week uit dezelfde aantallen te mobiliseren. Dat betekent niet dat er geen nieuwe massamobilisaties mogelijk zijn. Nu de beweging geconfronteerd wordt met minder grote acties, moeten we ons de vraag stellen hoe een nieuw opbouwend en massaal actieplan er kan uitzien.

Heel wat jongeren weten dat er allerlei hindernissen zijn om de beweging verder te zetten. Vakantie, examens, schooldruk, druk van thuis of van de directie. Wat als politici doof blijven? Is ons protest dan voor niets geweest? Hoe kunnen we ze echt onder druk zetten? Gaan de verkiezingen iets oplossen? Hoe gaan we door na de verkiezingen? Blijven we gewoon betogen? Lokaal of nationaal? Die vragen blijven voor heel wat jongeren nog onbeantwoord.

De bezettingsactie Occupy Wetstraat was een nieuwe actievorm en had een heel directe en terechte boodschap: de politieke wereld is verantwoordelijk voor de stilstand en weigert er iets aan te doen. Met een bezettings- en kampeeractie in de Wetstraat en nadien aan Troon, werd de politieke wereld rechtstreeks uitgedaagd en aangeklaagd voor laksheid. De media sprongen erop, het werd massaal gedeeld op sociale media en het had de beweging een nieuwe energieboost kunnen geven. Alternatieve acties kunnen interessant zijn en Occupy Wetstraat was een ideale gelegenheid om met de aanwezige media-aandacht een oproep te lanceren voor scholierencomités om lokale acties te organiseren in steden en gemeenten en te bouwen naar een nieuwe grote nationale staking.

De bezettingsactie heeft die laatste doelstelling echter gemist. De actie was volledig gericht op het overtuigen van de traditionele politici (voor een klimaatwet) en te weinig op de betrokkenheid van de tienduizenden scholieren die in voorbije maanden in actie kwamen. De actie was bij hen niet gekend en ook heel moeilijk te vervoegen. Het heeft jammer genoeg de indruk gewekt dat het niet meer nodig was om de massale participatie aan de basis uit te bouwen met mobilisatiecomités en discussie. Die tendens heeft zich de weken na Occupy Wetstraat verder gezet. Vanaf de actie aan de Wetstraat, leek het alsof de massale stakingsacties evengoed vervangen konden worden door kleinere acties op initiatief van een aantal organisaties en individuen.

Het massale karakter van de acties in de eerste maanden van de beweging was geen detail, het was een essentiële factor voor de impact ervan. Het is dus belangrijk om na te gaan hoe we dat massale karakter opnieuw kunnen opbouwen.

Initiatief niet aan politici overlaten, maar zelf voorstellen doen

Ook de inzet van de mobilisaties is veranderd. In de eerste weken verlieten scholieren massaal de klaslokalen om van zich te laten horen, om te tonen dat ze het beu waren dat er niets verandert. Vandaag is dat niet meer voldoende: scholieren weten dat ze zichtbaar waren, zelfs al is er nog niets veranderd. De vraag die veel scholieren zich nu stellen is: als politici niets willen doen, wat is dan het doel van de beweging? Wat eisen wij als beweging?

Wij denken dat de klimaatbeweging de discussie over programma moet voeren. Dat moet verder gaan dan enkel de klimaatwet en de verkiezingen. Veel scholieren zijn voorstander van meer, beter en gratis openbaar vervoer. Waarom maken we daar niet één van de centrale eisen van de beweging van?

Heel wat jongeren weten ondertussen ook dat de energiesector de meest vervuilende sector is. De grote oliemultinationals zijn niet alleen de grootste uitstoters, het zijn bovendien bedrijven die er alles aan doen om elke druppel olie op te boren en te verbruiken. Voor hen telt enkel de winst, niet onze planeet.

De scholierencomités die in de loop van de beweging werden opgezet, kunnen open vergaderingen organiseren om te discussiëren over onze eisen. Wij denken dat de klimaatbeweging enorm versterkt zou worden met de eis om die energiesector in democratische handen van de gemeenschap te nemen, zodat niet de winsthonger bepaalt wat er geproduceerd wordt, maar het gemeenschappelijk belang van mens en planeet.

Zulke eisen pakken de grote vervuilers aan en bieden collectieve oplossingen. Ze zouden de klimaatbeweging een weg vooruit kunnen bieden. Tegelijk zouden zulke eisen een antwoord bieden op een campagne als Sign For My Future, opgezet vanuit de bedrijfswereld. Zo’n campagne kan profiteren van de afwezigheid van concrete eisen om te stellen dat we allemaal even verantwoordelijk zijn. Het establishment wil voorkomen dat de klimaatbeweging in conflict komt met de belangen van grote vervuilers en met de kapitalistische winstlogica. Nochtans is dat net wat wél nodig is: sinds 1989 zijn 100 grote bedrijven verantwoordelijk voor 71% van de uitstoot van broeikasgassen. Het kapitalisme ligt aan de basis van de klimaatopwarming. Echte verandering bekomen, betekent dan ook strijden tegen het kapitalisme.

Meer lezen? Bestel ons boek ‘Socialisme of ecologische catastrofe’ (108 pagina’s, verschenen in januari 2019, 8 euro – verzending inbegrepen).

“Ik wil later tornado’s zien op TV, niet in mijn tuin.” Een affiche met die slogan wordt verspreid door Sign For My Future, een initiatief van grote bedrijven en delen van het ‘middenveld’ om de klimaatbeweging richting te geven. Het maakt duidelijk wat er gebeurt als we het initiatief niet zelf in handen nemen met de jongeren en de werkenden. Dan komen de patroons met cynische door reclamebureau’s bedachte slogans die helemaal niet overeenstemmen met waar veel jongeren en hun (groot-)ouders voor betoogden. We willen wereldwijde systeemverandering, niet alleen in onze achtertuin.

De door de mens veroorzaakte klimaatverandering is rampzalig. Van het aantal bijkomende weergerelateerde rampen tussen 1980 en nu wordt 40% toegeschreven aan de klimaatopwarming. In 2018 stierven 5000 mensen als rechtstreeks gevolg van natuurrampen. Als we daarbij droogte, hittegolven, honger, ziektes … rekenen loopt het aantal doden op tot 300.000. In 2018 waren er daarbovenop 29 miljoen mensen ontheemd door klimaatverandering. De meest kwetsbare groepen wonen in Sub-Sahara Afrika, Zuid en Zuidoost-Azië, Latijns-Amerika, kleine eilandstaten en het Noordpoolgebied. Er wordt geschat dat het aantal doden door klimaatverandering tegen 2030 op 500.000 per jaar zou liggen. Dat waren ze bij Sign For My Future even uit het oog verloren toen ze de affiche bedachten.

Het is geen toevallige nalatigheid, maar een logisch gevolg van het karakter van Sign For My Future. Voor big business is de echte inzet niet om fundamentele oplossingen te vinden, maar om de eigen bedrijven en multinationals te greenwashen en de verantwoordelijkheid voor klimaatverandering naar ons door te schuiven. Ze hebben geen voeling met de ellende, vernieling, armoede die klimaatverandering voor miljoenen mensen veroorzaakt. Hun miljonairscollega’s in orkaangebieden kunnen zich veroorloven om te verhuizen naar veiliger gebieden of om bunkers te bouwen. Dat is niet het geval voor de gewone bevolking.

We mogen onze beweging niet overlaten aan dit soort contraproductieve en cynische reclamestunts. Sign For My Future probeert zich als partner van scholieren en werkenden op te stellen om te vermijden dat de klimaatbeweging zich keert tegen de grote vervuilers. De beste manier om hen van antwoord te bieden is door ons eigen programma te verdedigen en ons te verenigen met de arbeidersbeweging. Enkel door de grote vervuilers aan te pakken en ons te richten op de belangen van de werkende bevolking door collectieve oplossingen te bieden, kan er echte “System Change” komen! Er is geen tijd om te wachten op de vrijwillige groene transformatie van de bedrijfswereld. Kapitalisme en concurrentie zijn onverzoenbaar met een leefbare planeet!

Nieuwe Global Strike for Climate

Na de Global Strike for Climate op 15 maart werd 24 mei gelanceerd als nieuwe internationale datum. Het is een symbolische datum, twee dagen voor de Europese verkiezingen die in België samenvallen met de regionale en federale verkiezingen. Een ideaal moment dus om de klimaatbeweging met een hoogtepunt de examens en zomervakantie in te loodsen.

De beste manier om van 24 mei een succes te maken, is door het zelf te organiseren. Dat kan door scholieren en werkenden via algemene vergaderingen op scholen en werkplaatsen samen te brengen om de mobilisatie op te zetten en slogans te bedenken. Daarin kan besproken worden hoe 24 mei aangegrepen wordt om de stakingsoproep onder scholieren en leerkrachten te delen, maar ook in de vakbonden. Een aantal vakbondscentrales hebben de stakingsoproep opnieuw ondertekend.

We moeten wel duidelijk zijn. Tijdens de verkiezingscampagne zullen de traditionele politieke partijen zich allemaal voorstellen als ecologisten. De Global Strike op 24 mei kan gebruikt worden als waarschuwing voor die partijen die nu veel beloftes maken, die ze, éénmaal in de regering, terug opbergen.

Ze zullen hopen dat hun verkiezingsbeloftes, onze examens en de zomervakantie ons zullen kalmeren. Daarom is de opbouw van mobilisatiecomités voor een succesvolle 24 mei ook belangrijk om ons tijdens de zomervakantie voor te bereiden. Vanaf september kunnen die mobilisatiecomités opnieuw samenkomen om de beweging in september opnieuw op te bouwen. Dat kan met lokale betogingen en acties op scholen die een actieplan voorbereiden in opbouw naar grote stakingen in het kader van de jaarlijkse Internationale klimaattop (COP26) begin december in Chili.

De klimaatbeweging heeft veel losgeweekt. Maar hoe moet het nu verder? Vanuit alle hoeken werd geprobeerd om de geest terug in de fles te krijgen. De actievoerende jongeren werden verweten niet te weten waarom ze op straat komen. Hun actiemethode werd in vraag gesteld: staken was zo gemakkelijk, waarom niet betogen op woensdagnamiddag. Er werd een grote petitie/reclamecampagne gelanceerd als alternatief voor actievoeren. Telkens opnieuw werden jongeren op school, in de media, in hun omgeving aangesproken op hun individuele gedrag: ‘ben jij wel consequent?’ Artikel door Bart Vandersteene.

Dit waren telkens bewuste pogingen om de strijd van jongeren te stoppen of af te remmen. Die protesteerden tegen het onvermogen van de politici en de economische elite om klimaatverandering aan te pakken. Ze pikten niet langer de uitleg dat het probleem bij individueel consumptiegedrag ligt. Ze eisten system change. En ze hadden begrepen dat staken noodzakelijk was om deze boodschap de wereld in te sturen. Beeld je in dat Greta en Anuna enkel een brief hadden geschreven naar de ministers, enkel een petitie waren gestart of zich hadden beperkt tot een oproep aan jongeren om geen plastic zakjes of rietjes meer te gebruiken. Dan zou er nooit zo’n maatschappelijk debat op gang zijn getrokken. Het is net omdat ze opriepen om de lessen te staken en op straat te komen dat ze gedurende weken de volle aandacht kregen en een cruciaal debat op gang konden trekken.

De actiedag op 15 maart toonde dat de actiebereidheid na meer dan 10 weken gewoon overeind bleef. We zagen ook een bereidheid onder de vakbondsbasis om de strijd te vervoegen.

15 maart mag geen eindpunt zijn. Het was een voorlopig hoogtepunt van een beweging in volle opbouw. Er staan nog heel wat acties op de agenda. Er is opnieuw een Rise for the Climate betoging op 31 maart en een tweede Global Strike for Future op 24 mei, twee dagen voor de verkiezingen.

Er volgen wellicht ook lokale acties en oproepen van Youth for Climate voor donderdagmanifestaties. Om naar nieuwe hoogtepunten toe te werken, moet de beweging zich lokaal verankeren, uitbreiden en zich structuren. Hoe kunnen we die actiedagen gebruiken om nieuwe groepen jongeren en werkenden te betrekken? Wat is er nodig vooraleer er echte, fundamentele oplossingen komen voor de klimaatramp die ons te wachten staat? De Actief Linkse Studenten en Scholieren roepen alle jongeren op om zich te organiseren in hun school en in hun stad in actiecomités en – nog beter – in de lokale groepen van de ALS. Actievoeren is immers het meest effectief wanneer het gepaard gaat met een doeltreffende strategie, eisen en programma.

De ALS hebben op verschillende betogingen, acties en vergaderingen eisen voorgesteld die vertrekken van wat nodig is, eerder dan te vertrekken van wat mogelijk is binnen het raamwerk van het kapitalisme.

Ondanks de oorverdovende kreet van jongeren hopen de traditionele politici nog steeds dat de beweging vanzelf zal uitdoven, als ze maar lang genoeg wachten. Terwijl jongeren al wekenlang systeemverandering eisen, wringt het establishment zich in het debat om de jongere generatie op te zetten tegen een oudere en om de oplossingen te herleiden tot asociale taksen. Naar aanleiding van de verkiezingen in mei zullen alle partijen “groene” beloftes formuleren waarmee ze ons hopen te kalmeren.

De regerende partijen (CD&V, Open VLD, MR) zijn niet in staat om ernstige voorstellen te ontwikkelen. N-VA, dat enkele maanden geleden uit de regering stapte, heeft enkel minachting voor de beweging. Jinnih Beels, een nieuw boegbeeld van SP.a, beweerde dat de stakingen mochten stoppen omdat “de boodschap nu wel duidelijk is.” Ze bewees daarmee vooral dat ze de boodschap zelf niet begrepen had.

Een groen kapitalisme?

Veel jongeren, klimaatactivisten en werkenden kijken met belangstelling naar de voorstellen van Groen. Het lijkt de enige partij die de roep van jongeren aangrijpt om een reeks voorstellen te doen. Op de vraag ‘wie zal dit allemaal betalen’ blijft Groen echter steken in typisch liberale recepten. Dat gaat in tegen één van de basiseisen die Youth for Climate van bij het begin formuleerde: een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid.

Groen pleit voor een kilometerheffing en duurdere vliegtickets. Om de grote vervuilers, de grote bedrijven en multinationals, aan te pakken, stelt Groen voor om een CO2-taks in te voeren en is er het voorstel om de salariswagen af te schaffen. De kost van deze maatregelen zal via prijsverhogingen snel doorgeschoven worden naar de werkenden en hun gezinnen. Bedrijfswagens waren een slim trucje van de bazen om loon uit te betalen zonder belastingen of sociale zekerheid te betalen. Waarom niet eisen dat loon effectief als loon wordt betaald zodat werkenden die vandaag een bedrijfswagen hebben er niet op achteruitgaan? Dan zal bovendien het volledige loon meegerekend worden in bijvoorbeeld het pensioenbedrag. De grote bedrijven hebben genoeg geprofiteerd van dit soort maatregelen en ze maken genoeg winsten om de kostprijs voor het omzetten van voordelen in natura in loon te betalen. De extra inkomsten voor de overheid die hiermee gepaard gaan, kunnen ingezet worden voor een drastische investering in de uitbreiding van het openbaar vervoer.

Bij de voorstellen van Groen dreigt de factuur betaald te worden door de werkenden en hun gezinnen, terwijl de grote bedrijven hun winsten blijven opdrijven. Aan die belangen durft Groen niet raken.

Hoe een sociale klimaatrevolutie realiseren?

De PVDA spreekt in zijn verkiezingsprogramma over een ‘sociale klimaatrevolutie.’ De partij pleit voor publieke investeringen in openbaar vervoer, isolatie van huizen, onderzoek en hernieuwbare energie. De PVDA wil bindende uitstootnormen voor grote vervuilers en eist 5 miljard euro publieke investeringen per jaar. Dit programma gaat al een heel eind in de richting van een socialistische benadering. Waar echter niet op geantwoord wordt, zijn de vragen hoe normen en eisen opgelegd worden aan de privé-sector en hoe kan belet worden dat de privé de kosten verhaalt op de personeelsleden in de bedrijven en de werkenden die hun producten kopen. Wat doe je als grote vervuilers dreigen hun productie te verplaatsen als ze vinden dat de normen hen te veel kosten? Er is nood aan een stok achter de deur. Normen kunnen enkel dwingend zijn indien het niet naleven ervan beantwoord wordt met de onteigening van productiesites.

De logica van het kapitalisme om te streven naar winstmaximalisatie zorgt ervoor dat kapitalisten altijd zullen proberen om kosten af te wentelen op de gemeenschap. Zo kunnen ze hun torenhoge winsten veiligstellen en verder doen toenemen. Tal van multinationale ondernemingen maken meer dan genoeg winst en hebben bergen reserves waarmee investeringen in klimaatvriendelijke technologie kunnen betaald worden. Als de private aandeelhouders dat niet willen, moet de gemeenschap controle nemen over die bedrijven. Dat is de socialistische benadering die nodig is om van een sociale klimaatrevolutie te kunnen spreken.