Ford. Geen rouwplechtigheid maar actieplan
Woensdag 24 oktober 2012: een zwarte dag voor de arbeiders van Ford, voor de bewoners van Genk en de omliggende steden en voor alle werknemers van het land. In een videoboodschap meldt de directie dat ze de vestiging in Genk eind 2013 dicht gooit en de productie van de Mondeo naar Valencia verhuist.
Dossier door Eric Byl
Bij de 3.996 arbeiders en 268 bedienden van Ford Genk is de verslagenheid en ingehouden woede groot. Sommigen barsten in tranen uit. Ze zien van de ene dag op de andere hun toekomst in rook opgaan. Minstens evenveel werknemers bij de talloze onderaannemers worden eveneens getroffen. Op de financiële markten breekt het feest los. Aandeelhouders worden op twee dagen tijd alweer drie procent rijker. Politici, patroons en andere specialisten, die nog nooit aan een productielijn stonden, hebben hun analyse al klaar. De multinational boekte vorig jaar een recordwinst van 20,2 miljard $, maar die moet niet worden aangepakt, integendeel, de competitiviteit moet nog opgedreven worden. Daarvoor willen ze alle werknemers een tweede keer pakken, deze keer via hun indirect loon, de zogenaamde loonlasten.
Afscheidspremie en brugpensioen
Het is niet gemakkelijk om in te gaan tegen herstructureringen en sluitingen. De moordende concurrentie heeft de sector met overcapaciteit opgezadeld. Door de economische crisis en de besparingsplannen die overal in Europa worden toegepast, krimpt de markt nog. Nu België haar besparingsregering heeft, is ook hier het hek van de dam. Begrijpelijk dat velen in die omstandigheden hopen op een zo hoog mogelijke afscheidspremie. Voorlopig spreekt men van 77.000 € bruto, netto zal daar minder dan de helft van overblijven. Werknemers in onderaanneming mogen zelfs dat op hun buik schrijven.
De arbeiders hebben al eens 12% ingeleverd en bovendien werd het arbeidsritme de voorbije jaren opgedreven tot een haast ondraaglijk tempo. Lezen, rekenen, dineren en contracten tekenen, hou je gemakkelijk vol tot je 65ste en later, maar twintig, dertig jaar productie, dat laat zich voelen. Als de regering ondanks het verzet van De Croo instemt met brugpensioen, zullen velen dat begrijpelijk met beide handen grijpen.
Sluiten is geen optie
Dit zijn niet meer de gouden jaren, toen je nog gemakkelijk in het bedrijf om de hoek terecht kon. De afscheidspremie zal snel verteerd zijn en wie niet aan een volle loopbaan geraakt, staat op zijn 65ste een zeer onaangename verassing te wachten. Waar nu nog aan een andere job geraken? De crisis is overal, in heel België, in heel Europa en wereldwijd. Onder die omstandigheden kan en mag sluiten geen optie zijn.
Sluiting zou niet alleen voor de 10.000 gebroodroofde gezinnen een drama zijn. Het zou de Belgische economie ruim 10 miljard € kosten, hoofdzakelijk aan verlies van sociale bijdragen en belastingsinkomsten en aan extra uitgaven voor uitkeringen. Het zou ongetwijfeld leiden tot nog meer besparingen op onderwijs en openbare dienstverlening. In de getroffen gemeenten zou het de stadsfinanciën onderuit halen met dramatische gevolgen voor het gemeentepersoneel en de sociale voorzieningen. Het zou Limburg opnieuw herleiden tot een sociale woestijn.
De toekomst van de gemeenschap niet overlaten aan multinationals
Juridisch mag de multinational dan wel eigenaar zijn van de vestiging, in werkelijkheid werd ze opgebouwd door opeenvolgende generaties werknemers. Daarbij flink geholpen met overheidssteun uit onze sociale bijdragen en belastingen van de Belgische bevolking. Jarenlang hebben de aandeelhouders mooie winsten geïncasseerd. We zien nu waartoe de overdracht van rijkdom van de gemeenschap naar een handvol private aandeelhouders leidt.
We mogen de toekomst van de vestiging en de gemeenschap niet overlaten aan op winst beluste multinationals. Politici laten krokodillentranen. Ze gooien de armen in de lucht alsof ze machteloos zijn. In werkelijkheid ontbreekt het hen aan politieke wil. Samen met de media hebben ze de begrafenis al in scène gezet. Waarom Ford niet voor de keuze stellen: de vestiging open houden met behoud van alle jobs of inbeslagname van de installaties en de terreinen.
Een ecologisch en sociaal verantwoord alternatief
De financiële sector had het al aangetoond. De autosector bevestigt: de vrije markt kan geen stabiele werk- en leefomgeving garanderen. We kunnen meer produceren dan we ooit voor mogelijk hielden, maar dat leidt enkel tot overcapaciteit en het dichtslibben van onze wegen. Het tijdperk waarin een autobedrijf slechts op één vaste matrijs functioneerde, ligt al lang achter de rug. Met beperkte aanpassingen en herprogrammatie kan men in Genk de productie gemakkelijk omschakelen naar nieuwe, sociaal nuttige en ecologisch verantwoorde producten.
Waarom een performante vestiging bij de vuilnis zetten? We beschikken over de kennis om ecologisch verantwoorde vervoersmiddelen te ontwikkelen en de mobiliteitsknoop te ontwarren. Waarom die niet inzetten nu die installaties vrij komen en we over ervaren werknemers beschikken om eindelijk een openbaar bedrijf te creëren voor de ontwikkeling van een ecologisch verantwoorde en rationeel geplande mobiliteit? De tijd van de omschakeling zouden we kunnen overbruggen met welverdiende brugpensioenen en tijdelijke werkloosheid, zoals dat nu al het geval was bij Ford, maar dit keer aangevuld met een extra premie.
Massamanifestatie op 11 november: nationaliseren om jobs te redden!
We weten dat dit ingaat tegen de globale trend van privatiseren. Gemakkelijk zal het niet zijn. Het zal forse krachtsverhoudingen vereisen om de overheid daartoe te dwingen. De arbeiders hebben het bedrijf afgesloten, ze posten shift per shift. Talloze discussies en een goede organisatie zullen nodig zijn om iedereen telkens weer te overtuigen niet af te haken. Maar we staan niet alleen. De arbeiders van de onderaannemers zitten in hetzelfde schuitje. Bovendien rolt een golf van herstructureringen en sluitingen over Limburg, over België en over heel Europa.
Geen enkele arbeider voelt zich vandaag veilig. Dat is de reden waarom we de publieke opinie mee hebben. Die kracht mobiliseren, in de bedrijven, in de scholen en universiteiten en in de wijken is de uitdaging voor de massamanifestatie op 11 november. Laat er ons deze keer geen begrafenisstoet van maken, maar een hefboom naar de volgende mobilisatie! Elke mobilisatie vereist niet alleen een gedetailleerd en democratisch bediscussieerd actieplan, maar ook een perspectief, een doelstelling die in overeenstemming is met de gevraagde inspanning.
Wij denken dat enkel de nationalisatie van de vestiging om jobs te redden daaraan voldoet. In tegenstelling tot een sociaal plan, biedt het zowel aan de arbeiders van Ford, als die van de onderaannemers en aan de hele gemeenschap een aantrekkelijke toekomst. Het zou het enthousiasme opwekken van de talloze arbeiders overal in het land, die eveneens met herstructureringen en sluitingen geconfronteerd worden. Ford heeft ons geleerd dat we daarbij geen behoefte hebben aan een directie die enkel uit is op rentabiliteit om de zakken van de aandeelhouders te vullen, maar dat de arbeiders zelf beter het beheer in handen nemen in functie van de tewerkstelling en de behoeften van heel de gemeenschap.
Europese algemene staking op 14 november
Van de huidige politici moeten we niets verwachten. ‘Nationalisaties’, dat mag niet van Europa, tenzij het is om verliezen te socialiseren en winsten te privatiseren. Maar ook in Europa staan we niet alleen. Op 14 november is een internationale actiedag gepland. In Spanje en Portugal – mogelijk ook in Griekenland, Malta en Cyprus – zal dat gepaard gaan met een algemene staking. In Frankrijk en Italië roepen de vakbonden mee op, andere zullen wellicht volgen. Het ABVV-gewest van Luik roept eveneens op voor een 24-urenstaking op 14 november, net als ACOD-LRB Brussel. Er is geen enkele zinnige reden waarom ook de andere Belgische vakbonden zich hierbij niet zouden aansluiten.
Ford is maar een van de vele voorbeelden die aantonen dat de vrije markt niet werkt. We kunnen de neergaande spiraal stoppen, maar enkel als we een aantrekkelijk rationeel gepland alternatief op de chaos van de markt aanbieden. In dit tijdperk van kapitalistische crisis stelt iedere concrete strijd automatisch de nood aan een democratische socialistische maatschappij, maar die kan slechts aan geloofwaardigheid winnen als ze ook antwoorden aanreikt voor de strijd die we vandaag voeren.