De media heeft wereldwijd een beeld gegeven van de repressie die in Moskou werd uitgeoefend tegen een “Gay Pride”, een optocht voor holebi-rechten. Dit was slechts een nieuw voorbeeld van de brutale repressie tegen oppositie-activiteiten onder het regime van Poetin. We brengen een verslag van de repressie tegen de holebi-optocht door een kameraad die als journalist werd opgepakt tijdens de acties.
Igor, een lid van ‘Sotsialisticheskoye Soprotivleniye’
De Russische Grondwet voorziet formeel in het recht om protestacties te organiseren. Maar toch zien we dat activiteiten van de oppositie steeds meer verhinderd worden door het regime. Dat is niet alleen het geval in kleine steden en dorpen, waar de politie en de autoriteiten niet gehinderd worden door de aanwezigheid van de internationale media, maar ook steeds meer in Moskou. De burgemeester van Moskou, Yuri Luzkhov (wiens vrouw overigens de rijkste vrouw van het land is als gevolg van lucratieve bouwcontracten die werden afgesloten met de stad…), grijpt steeds meer terug naar repressie tegen actievoerders. Recent werd in het lokale parlement van Moskou een wetvoorstel gedaan om ervoor te zorgen dat organisatoren van gelijk welke bijeenkomst (dus ook een groepje mensen dat samenkomt op een appartement om pakweg te discussiëren over hoe je best thee maakt) toelating moeten vragen aan het stadsbestuur!
Na de publieke stellingname van Luzkhov dat holebi’s “satanistisch” zijn, was het te verwachten dat er geen toestemming zou worden gegeven voor een holebi-optocht. En zodra de toestemming geweigerd is, krijgt de politie groen licht om hard op te treden.
Op de dag van de actie waren er overal in Moskou politie-agenten en ook leden van de oproerpolitie. Daarnaast waren er groepjes fascisten en religieuze fanatici die eveneens uitdrukkelijk in het straatbeeld aanwezig waren. Ik was op de actie aanwezig als journalist. Rond 12u kwam ik op het plein voor het kantoor van de burgemeester en ik zag er tal van andere journalisten. Er kwamen een aantal betogers aan gevolgd door een grote groep journalisten. Wat hierna gebeurde, was niet volledig duidelijk. Een aantal mensen werden opgepakt, terwijl aan de andere kant van het plein een andere groep betogers probeerde slogans te roepen.
Toen verscheen er een groep met zwarte T-shirts aan. Deze riepen anti-holebi slogans. De politie deed niets en ik riep dan maar naar die groep dat ze moesten zwijgen. Eén van de tegenbetogers ging naar één van de vele agenten in burger en wees naar me. Even later werd ik langs achter vastgegrepen en meegesleurd met de mededeling dat ik moest meekomen om “eens te praten”. Ik riep luid dat een journalist werd aangepakt, waarop ik snel tegen de politiewagen werd gedrukt en heel wat beledigingen naar mijn hoofd kreeg. Ik werd uit de buurt weg gevoerd in een geblindeerde wagen.
In de politiewagen was het erg druk. Er zaten al een aantal betogers in, waaronder het Groene parlementslid Volker Beck uit Duitsland. Hij zei ironisch: “Wat een vrij land, dit is al mijn tweede keer”. De buitenlanders werden hun paspoort ontnomen door de politie. De politie weigerde om ons drinken te geven, ook al was het snikheet (tot 35 graden in de zon).
Na een tijdje werden Beck en zijn partner weggevoerd. Wij moesten naar het politiekantoor. Daarbinnen zat ook een man in een zwarte pij, een Russische orthodoxe priester. Van achter zijn baard kwam er ook geluid uit de man. Hij vertelde ons hoe God eerder reeds “Sodom en Gommorah” had vernietigd. De man stelde zich voor als een dienaar van God die was uitgestuurd om ten strijde te trekken tegen holebi’s. Hij deelde ons mee dat we buiten zouden opgewacht worden. Een agent die net voorbijkwam, vroeg: “Wat? Zijn dit holebi’s?”. Hij kon het meteen vinden met de priester en ze begonnen een boompje op te zetten over de strijd tegen Soddom en Gommorah. De priester gaf zijn reactionair blad van de “Zwarte Honderd” aan de agent (de “Zwarte Honderd” was een fascistische organisatie in het revolutionaire Rusland van een eeuw geleden, de groep was verantwoordelijk voor verschillende aanvallen op Joden). Andere politie-agenten deden alsof ze niet opmerkten hoe we werden uitgescholden. Toen de politie mijn papieren enkele keren had gecontroleerd en opmerkte dat ik wel degelijk een journalist was, kreeg ik de boodschap om zo snel mogelijk te verdwijnen en mijn collega’s te gaan vervoegen. De agenten zeiden: “We hebben de plaats hier nodig want er is een nieuwe groep gearresteerden op komst.” Buiten het politiekantoor waren er veel journalisten, maar ook een groep van jonge en oude leden van de “Zwarte Honderd”.
Hiermee werd nogmaals aangetoond dat de autoriteiten niet alleen fascisten toelaten om andersdenkenden, holebi’s en buitenlanders in elkaar te slaan, maar dat ze er zelfs mee samenwerken. De Gay Pride werd verboden, tegelijk waren twee fascistische bijeenkomsten in de stad wel toegelaten. Deze bijeenkomsten vonden plaats onder de slogan: “Liberalisme leidt tot degeneratie – enkel nationaal-socialisme kan de natie redden”. Deze fascisten riepen “Leve Rusland” en brachten fascistische groeten terwijl ze portretten van Hitler meedroegen. De afgelopen jaren is er een golf van racistische moorden (recent gaf een jonge fascist toe dat hij verantwoordelijk was voor de moord op 20 mensen), maar de daders worden bijna nooit veroordeeld voor racistische moord. Ze komen er veelal van af met lichte beschuldigingen zoals “hooliganisme”. Op een rechtszaak die momenteel plaats vindt tegen een fascist die een jonge anti-fascistische muzikant had vermoord, keerde de rechter zich tegen de moeder van het slachtoffer en viel hij haar aan omdat ze niet had geprobeerd haar zoon “op het rechte pad” te krijgen.
Het feit dat het Russische regime steeds intoleranter wordt en samenwerkt met fascistische groepen, weerspiegelt de hypocrisie van de Russische regering die enkele weken geleden nog klaagde over het feit dat de regering van Estland geen respect toonde voor de strijd tegen het fascisme omdat een standbeeld van oorlogsveteranen in Talinn werd verwijderd.
"Sotsialisticheskoye soprotivleniye" (Socialistisch Verzet) kant zich tegen de repressie tegenover de holebi-betogers en eist de intrekking van alle beschuldigingen tegen hen. Alle groepen, behalve de fascisten die louter opkomen voor rassenhaat en die bovendien verantwoordelijk zijn voor een golf van moorden, moeten het recht hebben om te betogen en te protesteren.De linkerzijde moet natuurlijk opkomen tegen iedere vorm van discriminatie. Socialistisch Verzet was de eerste linkse groep die het opnam voor holebi-rechten in dit land.
Er is wel een meningsverschil onder holebi-activisten over hoe de campagne rond deze thema’s kan gevoerd worden. Dit werd duidelijk bij de voorbereidingen voor deze Gay Pride. De centrale organisatoren lijken vooral geïnteresseerd te zijn in het versterken van hun eigen imago en hun eigen vereniging. Ze zijn minder geïnteresseerd in het opnemen van de strijd tegen discriminatie in het algemeen of andere problemen waarmee holebi’s worden geconfronteerd op de werkvloer en in de samenleving. Ze beperken meestal hun eisen tot de eis om het homohuwelijk te legaliseren.
De Russische samenleving werd jarenlang gedomineerd door reactionaire religieuze groepen en later door stalinistische kliekjes. Daarbij was iedere afwijking van de “sociale normen” onaanvaardbaar en was er een brutale repressie.
De aanpak tijdens de stalinistische periode en ook de aanpak onder het regime van Poetin vandaag staat in schril contrast met de houding vlak na de Bolsjewistische revolutie van 1917. Toen was er geen sprake van een verbod op homoseksualiteit. Het verbod werd uit het strafrecht gehaald. Dit werd uitgelegd door een toenmalige expert over seksuele verhoudingen in de nieuwe staat, G. Batkins. Die stelde: “De revolutie heeft de oude en extreem slechte wetten één voor één neergehaald. Burgerlijke wetten leggen de standaard van man en vrouw op inzake seksuele relaties. Homoseksualiteit en andere vormen van seksuele bevrediging die in de Europese wetgeving worden gezien als een bedreiging voor de sociale moraliteit, worden in de sovjet-wetgeving gezien als een natuurlijke seksuele band. Dergelijke vormen van seksuele relaties zijn een private keuze.”
Het is pas onder het stalinisme, toen de oude Bolsjewieken volledig aan de kant waren geschoven, dat de bureaucraten hun contra-revolutie konden doorvoeren. Toen pas kwam er het beruchte artikel 121 van de strafwet waarin werd bepaald dat homoseksualiteit een misdaad was.Dit zorgde ervoor dat er duizenden mensen in de gevangenis terecht kwamen. Vandaag stelt Poetin dat de demografische crisis een belangrijk probleem is waardoor alle vrouwen hun rol van moeder moeten spelen. Zo zijn er aanmoedigingspremies voor vrouwen die kinderen krijgen. Dit wordt verder gepromoot door de kerk, overheidsinstellingen en ook de massa-media. Er wordt oeverloos gepraat over hoe vrouwen (en mannen) hun leven moeten leiden. Dit versterkt reactionaire opvattingen tegenover holebi’s, maar ook chauvinistische standpunten, anti-semitisme en het versterkt ook de onderdrukking van vrouwen in de Russische samenleving.
Het is tegen deze achtergrond dat we met onze organisatie uitleggen dat een decriminalisering van homoseksualiteit (een maatregel die we uiteraard steunen) op zich niet voldoende is om een einde te maken aan de homofobie die aanwezig is in de samenleving. Daartoe zal er ook een brede campagne nodig zijn om duidelijk te maken waarom voor holebi-rechten wordt opgekomen. Dat kan enkel aan de hand van een brede beweging die banden aangaat met andere onderdrukte groepen die het slachtoffer zijn van economische en sociale discriminatie en die deze discriminatie bestrijden op de werkvloer of op school, in de wijken,…
De organisatoren van de Gay Pride waren het daar niet mee eens, zij vormen eerder een onderdeel van de “holebi-elite”, eigenaars van clubs of mediafiguren die hun seksuele geaardheid gebruiken om er voordeel uit te halen op economisch vlak of op het vlak van media-aandacht. Dat werd nogmaals duidelijk in de discussies bij de voorbereiding voor de Gay Pride van vorige week. De hele structuur van de organisatie van deze actie was ondemocratisch en beperkt tot wie het eens was met de organisatoren. De bedoeling van de actie was niet om een brede laag van holebi’s of andere activisten te mobiliseren, maar wel om zoveel mogelijk VIP’s op de been te krijgen. Toen de vraag werd gesteld naar legale hulp voor wie werd opgepakt, stelden de organisatoren vlakaf dat er slechts voor sommige aanwezigen legale hulp zou zijn. Nog erger was de houding van een aantal organisatoren tegenover de “Liberaal Democratische Partij” van Vladimir Zjirinovski.
Zjirinovski haalde de internationale media toen zijn partij in de vroege dagen van het bewind van Jeltsin een aanzienlijk aantal zetels behaalde in het parlement. Destijds werd zijn partij door velen als fascistisch omschreven. Sindsdien heeft zijn partij een parlementaire fractie behouden op basis van reactionaire, chauvinistische en uiteraard ook anti-holebi gevoelens. Dit is geen fascistische partij in de klassieke zin, ook al kunnen verschillende afgevaardigden duidelijk als fascistisch worden omschreven. De partij is een systematisch steunpunt voor het Kremlin, er wordt nooit tegen de voorstellen van de president gestemd in het parlement. Enkel bij de verkiezingen differentieert de partij zich in een poging om kiezers die totaal vervreemd zijn van de andere partijen voor zich te winnen en aldus weg te houden van de oppositie die ingaat tegen het Kremlin.
Veel holebi-activisten waren dan ook verontwaardigd toen de organisatoren van de Gay Pride een alliantie voorstelden met een leidinggevend lid van de partij van Zjirinovski. Dit individu, Mitrofanov, is het bekendste lid van de LDPR na Zjirinovski. Hij mocht zelfs spreken op de conferentie vlak voor de betoging. Dat is ongeloofwaardig, zeker omdat de LDPR een belangrijke rol heeft gespeeld in het versterken van homofobe gevoelend. Ook Mitrofanov staat gekend voor een reeks homofobe uitspraken. Een activist stelde: “Dit toont enkel aan dat de organisatoren meer bezig zijn met public relations voor zichzelf dan met het opkomen voor gelijke rechten voor gewone holebi’s. Het zou me niet verbazen als een aantal van hen na de verkiezingen plots blijken verkozen te zijn voor de LDPR.”
Een discussie hieromtrent was natuurlijk niet toegelaten. Activisten die het punt wilden bespreken, mochten niet binnen in de conferentie. Toen een aantal aanhangers van Socialistisch Verzet in de conferentie een spandoek ontrolden met daarop de slogan “Mitrofanov – No passaran”, werden ze snel aan de deur gezet.
Het gevolg was dat de actie vorige zondag niet bepaald productief was. Het gaf de media de gelegenheid om aan te tonen dat holebi’s erg geïsoleerd staan in de samenleving. Bovendien zorgde de aanwezigheid van Mitrofanov ervoor dat veel mensen meenden dat dit geen echt protest was tegen discriminatie, maar eerder een publiciteitsgebeuren. Door geen voorbereidend werk te verrichten om de actie uit te leggen aan bredere lagen van de bevolking en in te spelen op hun strijdbewegingen, konden de reactionaire krachten van de kerk en de fascistische groepen vrijspel krijgen om hun anti-holebipropaganda naar voor te brengen. De autoriteiten kregen bovendien de gelegenheid om nog eens over te gaan tot massale arrestaties met politiegeweld. De afwezigheid van een ernstige campagne zorgt ervoor dat er een hogere drempel komt om zich echt te organiseren.
Internationale activisten zoals de Britse holebi-activist Peter Tatchell of het Duitse Groene parlementslid Volker Beck en anderen namen met de beste bedoelingen deel aan de actie. Ze vertrokken van een gevoel van solidariteit en wilden protesteren tegen het regime van Poetin. Ze werden samen met de Russische betogers het slachtoffer van de brutale repressie van de fascisten die samen met de politie optraden.
In Rusland zelf is er echter een belangrijk debat over hoe de strijd tegen de onderdrukking van holebi’s kan worden gevoerd. Socialisten en andere holebi-activisten stellen dat we voor de strijd tegen discriminatie niet kunnen vertrouwen op partijen zoals de LDPR of anderen van de Russische “holebi-elite” die geen enkel programma naar voor brengen om een einde te maken aan discriminatie en uitbuiting onder het Russische kapitalisme.
Na de uitsluiting van de linkerzijde en van basismilitanten uit de discussie rond de Gay Pride, was er een alternatieve conferentie op zaterdag. Die conferentie werd bijgewoond door gewone activisten en linkse militanten naast vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties. Er werd gesproken over de noodzaak van samenwerking met mensenrechtengroepen en de versterking van de holebi-beweging. Ik sprak er in de discussie over de noodzaak om uit het isolement te treden met de holebi-beweging door op te komen voor een verdediging van democratische en sociaal-economische rechten en dat in samenwerking met andere groepen die met discriminatie te maken krijgen. Ik stelde er ook dat het homohuwelijk niet het centrale probleem is voor holebi’s en wees erop dat discriminatie op de werkvloer en in het onderwijs evenzeer belangrijke problemen zijn die moeten worden aangepakt, in het bijzonder in de vakbonden. Na de conferentie van zaterdag volgde zondag een afzonderlijke protestbijeenkomst tegen discriminatie, voor het recht om te betogen en tegen fascisme. Deze bijeenkomst verliep vlot en er vielen geen arrestaties. De deelnemers hadden foto’s bij van mensen die vorig jaar werden opgepakt of in elkaar geslagen.
De vele problemen in Rusland de afgelopen jaren hebben ervoor gezorgd dat dit thema niet prominent aan bod komt. Activisten beginnen echter de verdediging van holebi-rechten op te nemen. Socialistisch Verzet zal er mee voor zorgen dat dit een integraal onderdeel wordt van de strijd voor een andere samenleving.