Reeds enkele jaren wordt gewezen op het probleem dat de olie wel eens zou kunnen opraken. De regeringen proberen reeds enige tijd om alternatieven te vinden op het “zwarte goud”. Vandaag wordt daarbij vaak verwezen naar biobrandstoffen. Is dat de weg vooruit op het vlak van energie?
Broeikasgassen, een gat in de ozonlaag, klimaatsveranderingen,… Volgens een peiling van de Europese Commissie vormt het milieu een belangrijke bekommernis voor heel wat Europeanen, ook in België. En er zijn natuurlijk ook wel gronden voor die bezorgdheid. In een poging om antwoorden te bieden, wordt vandaag vaak verwezen naar projecten rond bijvoorbeeld biobrandstoffen.
Volgens sommigen is dat een belangrijke wetenschappelijke vooruitgang, anderen stellen dat het eerder een modeverschijnsel is. Biobrandstoffen worden ontwikkeld op basis van graan, koolzaad, maïs of suikerriet. Eens geproduceerd, worden de biobrandstoffen gemengd met benzine of diesel. Hierdoor is het mogelijk om de consumptie van benzine en diesel te verminderen en tegelijk de uitstootgassen te beperken.
Maar zijn biobrandstoffen zo ecologisch als wordt beweerd? Voor het produceren en raffineren van sommige “groene” biobrandstoffen is evenveel energie nodig als wat nadien wordt bespaard. Ander probleem: biobrandstof op basis van suikerriet zorgt mee voor ontbossing. Brazilië is op dit ogenblik de belangrijkste producent van suikerriet. Alleen volstaat de huidige productie niet voor de vraag. Het suikerriet wordt zowel gebruikt voor voeding als voor biobrandstof. Er wordt gezocht naar nieuwe grond voor suikerriet, maar dat gebeurt nu vaak door verder terrein te winnen op het Amazonewoud. Bijkomend probleem is de stijgende suikerprijs.
De productie van bio-ethanol leidt tot een stijging van de maïsprijs, wat gevolgen heeft op de prijzen voor afgeleide voedingsproducten. Als de maïsprijs stijgt, volgen de prijzen van alle producten die maïs gebruiken (vandaar overigens de aangekondigde stijging van de bierprijzen…). De graanschuren zijn overigens in dertig jaar niet meer zo leeg geweest. De stijgende voedselprijzen zorgen voor inflatie, en dat kan verregaande economische gevolgen hebben. In 1972 was er een gelijkaardige situatie: samen met de olieprijzen stegen de voedselprijzen en dat leidde uiteindelijk tot een recessie in de VS, gevolgd door de wereldeconomie.
De productie wordt intussen sterk opgedreven. Een Braziliaanse arbeider moet 10 ton suikerriet per dag oogsten (uiteraard met machines). Voor bioethanol wordt steeds meer gebruik gemaakt van genetisch gemodificeerd suikerriet. Hierdoor wordt het suikerriet iets lichter (omdat het minder water bevat) en tegelijk meer suiker. Uiteraard vinden de producenten dat fantastisch. Maar voor de arbeiders betekent het wel dat ze soms drie keer zoveel suikerriet moeten oogsten om aan de dagelijkse 10 ton te raken.
De industrie van de biobrandstoffen bevindt zich momenteel op een keerpunt. Lord Oxburgh, een voorzitter van een industriële groep in de sector van de biobrandstoffen, lijkt zich oprecht zorgen te maken over de klimaatsproblemen. Hij moet evenwel erkennen dat biobrandstoffen geen ideale oplossing vormen en hij plaatst zijn hoop in biobrandstoffen van de tweede generatie. Deze worden geproduceerd op basis van cellulose en zouden ecologisch interessanter zijn. De ontwikkeling van deze nieuwe biobrandstoffen staat echter nog niet op punt waardoor de bio-industrie zich blijft baseren op maïs en andere producten. Het valt uiteraard te betwijfelen dat de immense investeringen in biobrandstoffen op basis van maïs of suikerriet zouden worden stopgezet omwille van nieuwe ontdekkingen die ecologischer zijn.
Biobrandstoffen vormen geen mirakeloplossing voor de ecologische problemen. Een belangrijk obstakel wordt gevormd door het feit dat het onderzoek vandaag ten dienste staat van de bedrijven en de winst. Hierdoor zijn de mogelijkheden van wetenschappelijk onderzoek enorm beperkt.
Het zou natuurlijk goed zijn indien er brandstoffen zijn die geen broeikasgassen uitstoten. Maar er zal meer nodig zijn tegen vervuiling en klimaatsverandering. Er moet ook gekeken worden naar de uitstoot van grote bedrijven, de absurde handel in emissierechten,… Er is nood aan openbare diensten (zoals openbaar vervoer) die toegankelijk zijn voor iedereen. Niet de individuele consument is verantwoordelijk, maar de winsthonger van de grote multinationals. Daar kunnen we echter niets tegen doen zolang we vertegenwoordigd worden door politici die plat op hun buik gaan voor de belangen van het kapitaal.