Volgens het jaarrapport van het Internationaal Instituut voor de Vrede in Stockholm, zijn de militaire uitgaven op wereldvlak gestegen tot een record van 1.118 miljard dollar in 2005. Dat is een stijging van 3,4% tegenover 2004. De VS is koploper met 48% van het totaal. Vooral de oorlogen in Irak en Afghanistan zorgen voor die belangrijke stijging. Als we de situatie in die landen bekijken, kunnen we nu al stellen dat er in 2006 wellicht opnieuw een stijging zal zijn van de militaire uitgaven…

Thierry Pierret

Afghanistan: de vlucht vooruit

Sinds het begin van de oorlog in Afghanistan in oktober 2001 is er nooit sprake geweest van stabiliteit in het land. De VS en haar bondgenoten controleren in realiteit slechts Kaboel en de directe omgeving rond de hoofdstad.

Grote delen van het land worden gecontroleerd door krijgsheren of de Taliban, dat zich in het zuiden van het land heeft gereorganiseerd. De Taliban voerden een reeks bloedige aanvallen uit op verschillende Afghaanse dorpen. Sinds het begin van de lente kwamen daarbij meer dan 400 mensen om.

De internationale coalitie rond de VS wil een grootschalig offensief starten in het zuiden van Afghanistan en heeft daar duizenden soldaten voor nodig. Dat offensief zal slechts een zoveelste operatie zijn in een lange reeks. Dit biedt geen oplossing, waardoor de steun voor de Taliban kan groeien.

Opnieuw zullen alle middelen gaan naar militaire doeleinden en zal er niets overblijven voor de lokale bevolking. Integendeel, de bevolking werd de afgelopen maanden getroffen door heel wat luchtaanvallen. Er waren dubbel zoveel Amerikaanse luchtaanvallen in Afghanistan dan in Irak.

Irak: waar is de uitgang?

De regering-Bush kon een bescheiden overwinning voorleggen met de dood van Al Zarqawi, de leider van Al Qaeda in Irak. Maar op hetzelfde moment werd de symbolische kaap overschreden van 2.500 omgekomen Amerikaanse soldaten in Irak. Bush moest bovendien toegeven dat er geen afname van het geweld kan worden verwacht.

Zowat dagelijks zijn er aanslagen en militaire operaties. Er zijn de sectaire aanvallen van de groep van Al Zarqawi tegen de sjiietische bevolking, maar vooral de acties van de bezettingstroepen hebben bijgedragen tot het dominerende klimaat van geweld.

De willekeurige executies en het vele geweld tegen de lokale bevolking of tegen gevangenen hebben het Witte Huis meermaals in verlegenheid gebracht.

Bush en de republikeinen in de VS weten dat de situatie vandaag onhoudbaar wordt. Ze willen de troepen terugtrekken en de ordehandhaving overlaten aan Irakese troepen. Maar dat leidt niet tot meer stabiliteit of minder geweld. De twijfels bij de VS-leiding versterken de positie van het verzet in Irak.

Het ordelijk terugtrekken van de troepen is niet echt realistisch en om het prestige van de VS niet volledig in te deuken, wil Bush een al te grote escalatie van geweld vermijden.

We zien dus hoe de VS en andere imperialistische machten niet in staat zijn om zelfs maar een schijn van orde te herstellen in Afghanistan of Irak. De positie van het imperialisme zou er bovendien nog veel slechter uitzien moest het extreem reactionaire karakter van delen van het verzet de bredere lagen niet tegenhouden om in actie te komen.

Ook in landen als Afghanistan en Irak zal het er nu op aankomen om organisaties van de arbeidersbeweging op te bouwen die in staat zijn om bredere lagen te organiseren tegen de imperialistische bezetting en de asociale politiek van hun lokale politieke bondgenoten.

Volgens Verhofstadt gaat het uitstekend met de Belgische economie. De Nationale Bank voorspelt dat de groei dit jaar 2,5% zou bedragen. Naar Belgische normen zou dat voldoende moeten zijn om de werkgelegenheid licht te laten toenemen. In welke mate het dan gaat om fatsoenlijke, vaste en goed betaalde jobs of, integendeel, om flexibele, tijdelijke en/of laag betaalde werkgelegenheid is onduidelijk.

Peter Delsing

In werkelijkheid gooit de Nationale Bank, zoals de meeste burgerlijke economen, er een beetje met haar pet naar. Net de laatste maanden merken we internationaal een groeiende instabiliteit en jojobewegingen op de beurzen. In België verloor de beurs begin juni al haar winsten van dit jaar. Door die toegenomen internationale instabiliteit zijn groeivoorspellingen voor België vandaag koffiedik kijken.

Van "jobloss growth" naar nieuwe crisis?

Sinds de crisis in de VS in 2001 beleeft de Belgische economie een erg pover herstel. Tussen 2001 en 2005 lag de groei in België gemiddeld op 1,5%. Dit is het soort magere groei dat gepaard gaat met jobverlies. De Belgische economie kent immers een gemiddelde productiviteitsstijging van 1 à 1,5% (met hetzelfde aantal arbeiders meer produceren door meer performante machines in te zetten of anderszins de uitbuiting op te drijven). Daarnaast maken de vervangingsinvesteringen (investeringen zuiver in de vervanging van oude machines en materiaal) ongeveer 1% van het BBP uit.

De realiteit is dat – na jaren van economisch "herstel" dat netto voor een verlies van jobs heeft gezorgd in België – deze groei al opnieuw bedreigd wordt door een nieuwe internationale groeivertraging. In die fase van verval zit het kapitalisme vandaag. Van jobverlies voortbrengend "herstel" gaan we opnieuw naar groeivertraging of recessie (inkrimping van de economie).

Jaren van kunstmatig voortgestuwde groei

De kapitalistische regeringen hebben wereldwijd, na 2001, een politiek van spotgoedkope leningen gevoerd, om de economie toch maar boven water te houden. Ook in België begonnen veel gezinnen met de bouw van een huis tegen een lage rente. Het resultaat is dat de totale schuld van de huishoudens in 2005 gestegen is tot 128 miljard euro, of 43,1% van het BBP. De opbouw van schulden door veel gezinnen, samen met de fiscale amnestie – voor hoofdzakelijk een laag beter begoeden – en recenter de effecten van de belastingverlaging hielden de Belgische consumptie nog een tijd gaande.

De trend naar schuldopbouw, in het bijzonder ook bij de gezinnen, stelt zich zeer scherp in de belangrijkste economie op wereldvlak: de VS. Sinds 2001 kende 80% van de arbeiders in de VS een daling van het reële uurloon. Desondanks bleven velen, door de euforie over de stijgende huizenprijzen en het goedkope krediet, massaal schulden maken. Deze zeepbel was niet veel langer vol te houden.

De Federal Reserve in de VS begon lenen dan ook minder goedkoop te maken. De rente werd langzaam opgetrokken. Vandaag zien de meeste arbeiders in de VS nog altijd hun loon niet stijgen, maar merken ze wel dat de benzineprijs toeneemt en – vooral – dat de zeepbel op de overgewaardeerde huizenmarkt begint te barsten.

Volgens de Nationale Vereniging van Huizenbouwers in de VS lag het vertrouwen van de leden van de sector, in juni, op het laagste niveau in 11 jaar. Het aantal aanvragen voor de bouw van nieuwe woningen daalde in mei, op jaarbasis, met 8,5%. "De trend (op de huizenmarkt) gaat sterk naar beneden", volgens economen. Dit dreigt de fundamenten onder de consumptie in de VS, in niet geringe mate ook de motor van de wereldeconomie, weg te slaan.

Onhoudbare onevenwichten in wereldeconomie

Aangezien de VS-economie "boven haar stand leeft", gaat er via de import van goederen veel geld het land uit. Dit zet een neerwaartse druk op de nog steeds overgewaardeerde dollar. Tegelijkertijd kochten Aziatische centrale banken, bijvoorbeeld in China, grote hoeveelheden dollars aan via staatsobligaties uit de VS, om zo hun eigen munt in functie van de export laag te houden.

Als de waarde van de dollar verder daalt, kan de huidige, langzame overstap naar andere munten op een moment van crisis een vlucht naar de uitgang worden, waarbij de dollar scherp terugvalt, investeringen in de VS minder interessant worden en de concurrentiepositie van andere landen – onder meer in de eurozone – wordt genekt. Dit zou heel de EU in een ernstige crisis storten.

De recente beroering op de beurzen was een reactie op de sterkere inflatie (prijsstijgingen) – door hogere grondstoffenprijzen – en de verwachte lagere groei in de VS. Je zag ook de toegenomen invloed van grote beleggingsfondsen, die van risicovolle en overgewaardeerde aandelen overstapten naar meer veilige beleggingen.

Het grotere belang van financiële speculatie is een uitdrukking van verval van het kapitalisme, dat wegens haar tendens naar overproductie minder in reële productie investeert. Het aandeel in de winsten van zuiver financiële instellingen groeide in de VS van 10 à 15% in de jaren ’50 en ’60, naar 30 à 40% vandaag.

Als een groeiende inflatie met hogere rentevoeten (duurder lenen) moet worden bestreden, dreigt dit wereldwijd een einde te maken aan het regime van goedkoop krediet. Inflatie – kijk ook naar het oliewapen in handen van landen als Iran en Venezuela – dreigt zich vast te zetten op economische stagnatie: stagflatie.

De Federal Reserve zou ook gedwongen kunnen worden om de rente op te trekken, om zo verder geld uit het buitenland te blijven aanvoeren via de verkoop van staatsobligaties. Dit om de positie van een mogelijk snel wegglijdende dollar te versterken.

Grotere kloof tussen arm en rijk

De neoliberale politiek zorgde voor stagnerende of dalende koopkracht voor de meeste arbeiders, maar – samen met bijvoorbeeld de productiviteitsstijgingen in de VS – voor ongekende winsten en weelde voor de bazen.

Tussen 1995 en 2005 steeg de gemiddelde productiviteit per uur van een arbeider in de VS met 30%. Deze intensere uitbuiting was onder meer een gevolg van de inzet van nieuwe technologie en managementtechnieken.

De winsten stegen vrolijk mee. Tussen 2001 en 2006 kenden ze meer dan een verdubbeling in de VS: een groei van 123%, ongekend sinds WO II. Het aandeel van de winsten in het nationaal inkomen is in dezelfde periode gegroeid van 7% van het nationaal inkomen naar 12,2%, eveneens een ongekend snelle groei in de naoorlogse periode.

Terwijl de gemiddelde baas in de VS in de jaren ’70 30 keer meer verdiende dan het gemiddelde loon van een arbeider, is dat vandaag 300 keer meer. Het kapitalisme zal onvermijdelijk opnieuw een klassebewustzijn creëren en strijd van de onderdrukte massa’s tegen hun uitbuiters. De komende 10 à 15 jaar kunnen we zware schokken verwachten binnen dit systeem, mogelijk beslissend voor haar voortbestaan – en dat van een leefbare planeet.

De zogenaamde strijd tegen het terrorisme en de zogenaamde pogingen van de VS om elders "democratie" op te leggen, heeft tot resultaat dat nog nooit zoveel werd uitgegeven aan wapens. Die grote hoeveelheid wapens in omloop, zorgt niet voor meer stabiliteit of meer democratie. Integendeel, de situatie in landen als Afghanistan, Irak of Somalië omschrijven als "onstabiel" is nog een sterke onderschatting van de chaos.

Vorig jaar werd wereldwijd 950 miljard euro uitgegeven aan defensie. 48% daarvan werd uitgegeven in de VS. Deze uitgaven zijn in vergelijking met 2004 gestegen met 3,4%. De wapenverkoop door de honderd grootste bedrijven is met 15% toegenomen tot 212 miljard dollar. De grootste wapenbedrijven trekken dus een steeds groter deel van de groeiende markt naar zich toe. Ook hier is er dus sprake van een concentratiebeweging.

Een wereldwijde uitgave van 950 miljard euro, is goed voor 137 euro per jaar per mens. En dat op een ogenblik dat 1,2 miljard mensen het moeten stellen met minder dan 1 dollar per dag en zelfs 2 miljard met minder dan 2 dollar per dag! De uitgaven voor defensie zouden voor die 2 miljard mensen dus ruim een dollar extra per dag kunnen betekenen indien het besteed zou worden aan de armsten.

In plaats van te investeren in drinkwater voor iedereen, armoedebestrijding, openbare diensten,… wordt meer belang gehecht aan wapens en defensie. Nochtans leiden die niet tot meer stabiliteit en welvaart in de landen waar ze worden ingezet. Wat de VS met haar oorlogen "voor democratie" ook moge beweren, de situatie in Afghanistan, Irak en andere landen gaat er verder op achteruit.

In Afghanistan is de Taliban terug aan een opmars bezig en is er een recordproductie van Opium en andere drugs. In Irak is er een quasi-burgeroorlog, waar de dood van Zaqarwi niets aan zal veranderen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit beleid ook in de VS zelf op steeds meer kritiek kan rekenen. In Irak vielen reeds 2.500 Amerikaanse doden en zo’n 10.000 gewonden. 58% van de Amerikaanse bevolking denkt dat de invasie in Irak fout was.

De groeiende bewapening leidt niet tot meer stabiliteit of welvaart, en kan ook niet rekenen op de steun van de bevolking. Het wordt dan ook dringend tijd om tegen deze wapenwedloop in te gaan en te bouwen aan een politiek alternatief dat de strijd aangaat tegen armoede, werkloosheid, kindersterfte, analfabetisme,… Die strijd zal niet met wapens gevoerd worden, maar met middelen die vandaag ingezet worden voor onder meer de superwinsten van de defensie-industrie.

Op 30 september 2005 publiceerde het Deense dagblad Jyllands-Posten 12 cartoons over de profeet Mohamed, waaronder een cartoon die Mohamed voorstelde als een terrorist met een bom in zijn tuilband. Sinds oktober wordt geprotesteerd door vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap in Denemarken en door ambassadeurs van moslimlanden in Denemarken. De protesten bij Jyllands-Posten haalden niets uit, de krant weigerde ieder excuus in naam van de vrije meningsuiting. De regering weigerde iedere reactie wegens de persvrijheid. Sindsdien werd het protest sterker met een openlijke crisis vanaf eind januari.

Dossier door Thierry Pierret

Er waren wereldwijd grote betogingen en zelfs oproepen om Deense producten te boycotten in moslimlanden. Onder het mom van de verdediging van de vrije meningsuiting, die zogezegd werd bedreigd door een donker islamisme, besloten verschillende Europese kranten om eveneens de cartoons te publiceren.

Dit zorgde er enkel voor dat de woede onder moslims zich ook tegen deze landen ging richten. De Deense regering wees beschuldigend naar imans die in Denemarken actief zijn en informatie over de kwestie verspreid hebben in het Midden-Oosten. Maar eigenlijk is dat niet de kern van de zaak. Het gaat om veel meer dan enkele cartoons.

Islamofobie. Waarom zijn we bang voor de islam?

De Deense regering is bijzonder rechts en ze voert een vrij openlijk racistische politiek. Zo werden forse maatregelen genomen tegen de mogelijkheid van gezinshereniging voor vluchtelingen die legaal in Denemarken blijven. Het Deense asielbeleid dient als voorbeeld voor wat Dewinter en co ook hier willen doorvoeren.

De regering in Denemarken heeft geen meerderheid, maar wordt gesteund door extreem-rechts dat electoraal groot geworden is op basis van racisme. De rechtse politici aarzelen niet om de islam en alle moslims voor te stellen als een bedreiging voor de democratie en voor de Westerse waarden waarbij islam en terrorisme zowat gelijk gesteld worden.

Dat ligt in de lijn van de Amerikaanse neoconservatieven die na de val van de Berlijnse Muur een nieuw vijandsbeeld zochten om haar oorlogsretoriek te rechtvaardigen. Voor hen was het nuttig om de moslimwereld als één groot terroristisch geheel voor te stellen, ook al was de VS jarenlang een financier van bijvoorbeeld de Taliban in Afghanistan of het regime van Saddam in Irak (dat niet religieus was).

In een interview stelde de hoofdredacteur van Jyllands-Posten, Carsten Juste, over de reacties op de cartoons het volgende: “Het is de cartoon van Mohamed met een bom in zijn tuilband die het meeste reacties losweekt. Nochtans valt het verband echt op. Het is een illustratie van het probleem van het fanatiek islamitisch terrorisme, waarvan de aanhangers zelf het verband maken tussen hun acties en hun godsdienst. Dat is wat onze cartoonist wou tonen en het is onderwerp van een debat dat vaak wordt gevoerd: in welke mate draagt de islam bij tot het aanzetten van terroristen? Creëert die religie haar eigen terroristen? Het is een legitieme vraag. Ik had niet gedacht dat het zo’n reacties zou losweken…”

De suggestie dat terrorisme een gevolg is van de aard van de islam omdat terroristen zich op die godsdienst baseren, is even onterecht als stellen dat militarisme voortkomt uit het christendom aangezien Bush en zijn Amerikaanse neoconservatieven zich ostentatief baseren op die religie. Het idee om Jezus af te beelden als martelende CIA-agent is nog niet opgekomen bij zelfs de meest antiklerikale Europese cartoonisten… En wellicht zou ook Jyllands-Posten een dergelijke cartoon niet publiceren.

De Deense regering kan zich gemakkelijk verstoppen achter de zogenaamde persvrijheid om zich van iedere verantwoordelijkheid te ontdoen. Nochtans hebben de Deense politici – in het bijzonder die van de rechtse partijen – actief meegewerkt aan het creëren van een vijandig klimaat tegenover moslims waardoor zelfs een belangrijk dagblad geen probleem zag in het aanpakken van de moslimgemeenschap via een afbeelding van haar profeet.

De Deense regering maakt gebruik van racisme en islamofobie om de arbeiders te verdelen en om te vermijden dat er gezamenlijk verzet komt tegen het asociaal beleid. De Belgische politici en patroons lopen hoog op met het “Deense model” aangezien de werkloosheid er erg laag is. Daarbij wordt vergeten dat het aantal precaire jobs groot is. Vaak moeten Denen twee of drie jobs combineren om toch maar rond te komen.

Sinds het begin van de crisis rond de cartoons is de extreem-rechtse Deense Volkspartij met 5% vooruitgegaan in de peilingen. Tegelijk stelt 50% van de Denen echter dat ze het protest van de moslims begrijpen en 49% van de Denen spreekt zich uit tegen de publicatie van de cartoons.

Politieke onstabiliteit in het Midden-Oosten

De crisis na de cartoons van Mohamed zou nooit een dergelijke omvang hebben gekend indien er geen spanningen aanwezig waren in het Midden-Oosten. Dictatoriale en corrupte regimes hebben ingespeeld op de cartoons om hun krachtsverhouding op nationaal en internationaal vlak te versterken. Naast Irak en Libanon zijn er twee landen waar dit in het bijzonder duidelijk werd.

Iran. Reactionaire president doet forse uitspraken om sociale problemen in eigen land te verdoezelen

De aartsconservatieve Mahmoud Ahmadinejad werd in juni 2005 verkozen als president van de islamitische republiek Iran. Deze rechtse populist bouwde zijn politieke carrière op basis van een imago dat hij dicht bij de bevolking zou staan. Als burgemeester van Teheran behield hij zijn pover ambtenarenloon. In een land waar de corruptie van de petroleumbonzen heerst in alle delen van het establishment, was dat voor velen een sterk argument. Dat wordt versterkt door de sociale problemen in het land. Er is immers een massale werkloosheid en de huurprijzen in de grote steden zijn onbetaalbaar.

Ahmadinejad kon ook gebruik maken van het feit dat er minder mobilisaties en acties waren van jongeren en vrouwen die ontgoocheld waren in het failliet van de hervormingsgezinden. Die slaagden er niet in hun beloften waar te maken. Iran is een dictatuur waarbij verschillende partijen verboden zijn en waarbij niet iedereen kandidaat kan zijn bij verkiezingen.

De Iraanse arbeiders en hun gezinnen, net zoals de verarmde lagen van de bevolking, maakten gebruik van de beperkte politieke vrijheid om bij de pseudodemocratische verkiezingen te stemmen tegen het establishment en tegen de hervormingsgezinden. Het gaat dus niet zozeer om een goedkeuren van het reactionaire regime van Ahmadinejad, maar om een wegstemmen van de anderen.

Ahmadinejad beseft dat zijn positie onzeker is. Sinds zijn verkiezing is de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking er verder op achteruit gegaan terwijl de sociale controle van het regime op de jongeren en de vrouwen werd versterkt. Om de aandacht van de bevolking af te leiden, deed Ahmadinejad verschillende antisemitische uitspraken waarbij hij onder meer stelde dat Israël van de kaart moet worden geveegd en waarbij hij zelfs de uitroeiing van de joden in nazi-Duitsland ontkende.

Een aantal van de uitspraken van de Iraanse president werden gedaan op een conferentie over “een wereld zonder het zionisme”. Als internationalisten verzetten we ons tegen ieder reactionair nationalisme, waaronder het zionisme en het islamisme. Maar de reactionaire politici in het Midden-Oosten en Europa die zich profileren als “anti-zionist” of “anti-islamist”, doen dat enkel als ideologische inkleding van hun antisemitisme of islamofobie.

Vooral de beslissing van Ahmadinejad om opnieuw uranium te verrijken, heeft heel wat stof doen opwaaien. Het verrijkte uranium kan potentieel voor militaire doeleinden worden gebruikt. Dat leidde tot een openlijke crisis met de VS en de EU die ermee dreigden om via de VN Veiligheidsraad sancties op te leggen. Maar Iran heeft belangrijke economische banden met Rusland en China, dat de Iraanse olie nodig heeft voor haar economische groei. Bovendien beseft het Iraanse regime dat de VS heel wat problemen kent bij de bezetting van Irak. Hierdoor is een militaire interventie momenteel niet het meest waarschijnlijke scenario.

Palestina. Overwinning hamas door het failliet van Fatah

Het verdwijnen van Sharon van de politieke scène in Israël en de verkiezingsoverwinning van Hamas bij de Palestijnse verkiezingen van januari, hebben ongetwijfeld gevolgen voor het ‘vredesproces’. Sharon was geen vredesfiguur, zijn volledige politieke en militaire carrière spreekt dit tegen. Tot voor kort scoorde de nieuwe formatie van Sharon, Kadima, heel goed in de peilingen voor de verkiezingen van maart. Kadima wou met de Palestijnse Autoriteit onderhandelen over een voorwaardelijke vrede.

De Palestijnse verkiezingen stellen dit opnieuw in vraag. De overwinning van Hamas bezorgde die formatie een meerderheid in het Palestijnse parlement. Nochtans verliepen de verkiezingen volledig volgens de regels van de burgerlijke democratie. Zelfs de VS zou er lessen uit kunnen trekken… De enige opvallende onregelmatigheid was het feit dat de Israëlische autoriteiten de verkiezingscampagne en de stemming in Oost-Jeruzalem hadden verstoord.

De Palestijnen hebben meer tegen Fatah gestemd dan voor de islamisten van Hamas. De jarenlange corruptie en het falen van Fatah in de strijd voor nationale bevrijding werden afgestraft. Om een beeld te krijgen op de corruptie binnen de Palestijnse Autoriteit (PA) volstaat het om te wijzen op het feit dat de Europese Unie, de belangrijkste geldschieter van de PA, op dit ogenblik een onderzoek voert naar het “verdwijnen” van 700 miljoen euro…

Wij hebben steeds gesteld dat het Fatah van Arafat en Abbas in de pro-Palestijnse beweging in Europa, waaronder jammer genoeg een deel van de linkerzijde, populairder was dan onder de Palestijnen zelf. Het resultaat van de verkiezingen toont dit bijzonder goed aan.

De overwinning van Hamas is geen stap vooruit voor de strijd van de Palestijnen. De Israëlische regering zal dit als voorwendsel aangrijpen om de Palestijnen voor voldongen feiten te plaatsen. Er werden reeds maatregelen genomen om de middelen van de Palestijnse Autoriteit te beperken, zo’n 30% van de financiële middelen van de PA werden bevroren. Het komt erop neer dat de Palestijnse bevolking gegijzeld wordt omdat ze verkeerd stemden bij de verkiezingen…

Deze politiek van wraak ondermijnt echter vooral de positie van de Palestijnse president Abbas, en niet zozeer de steun voor Hamas. Hamas kan bovendien een deel van de verloren middelen compenseren door beroep te doen op Iran dat hierdoor haar invloed in de regio zou versterken.

De regeringen van Israël en de VS voeren een politiek om de PA te isoleren op internationaal vlak. De uitnodiging van de Hamas-leiders in Rusland doorbreekt die boycot deels. Om te antwoorden op het verlies aan steun voor Fatah is het mogelijk dat delen van de gewapende groepen die met Fatah verbonden zijn opnieuw de wapens opnemen voor een militair initiatief tegen Israël.

Een dergelijk scenario zou enorme gevolgen hebben voor de Israëlische verkiezingen in maart. Het rechtse Likoed was sterk aan het verliezen, maar kan terrein terugwinnen op basis van een ongerustheid en onbegrip onder de Israëli’s naar aanleiding van de Palestijnse verkiezingen. Het ontbreken van een socialistisch alternatief op de reactionaire partijen, zowel nationalistische als religieuze partijen, laat zich bijzonder hard voelen langs beide kanten. Om uit de impasse te raken, is er nood aan arbeiderseenheid in de gezamenlijke strijd tegen het huidig systeem.

De afgelopen weken en dagen was er heel wat te doen rond de vogelgriep. Nu geldt ook in België een ophokplicht waardoor vogels en pluimvee binnen worden gehouden. We publiceren hierover een wetenschappelijk dossier van Wim Cardoen, een LSP-lid die aan een Amerikaanse universiteit werkzaam is.

Een nieuwe Spaanse griep?

In het dossier van Wim Cardoen wordt de vergelijking gemaakt met de vele problemen die zich bijna 100 jaar geleden stelden met de Spaanse Griep. Die griep-variant maakte wereldwijd tussen de 30 en de 50 miljoen slachtoffers en werd wellicht ook via vogels overgedragen.

De omvang van de ramp met de Spaanse Griep in 1918 werd fundamenteel versterkt door de armoedige situatie in het toenmalig Brits-Indië. Het gebrek aan voedsel, de verzwakking van het immuunsysteem en de hoge bevolkingsdichtheid in de steden vergemakkelijkten de opmars van het dodelijke griepvirus.

Een dergelijke ontwikkeling is ook vandaag niet ondenkbaar. Zelfs in de VS vielen er bij verschillende virussen duizenden slachtoffers omdat de vaccins niet voor iedereen voorhanden waren.

Controle op de geneesmiddelen

Eén van de beste geneesmiddelen tegenover het H5N1-virus (de vogelgriep), blijkt Tamiflu te zijn. Dat geneesmiddel is in handen van de multinational Roche dat nog 10 jaar over een monopolie beschikt. De verkoop van Tamiflu bracht Roche heel wat geld op (110 miljoen dollar in 2002, 321 miljoen in 2003 en 266 miljoen in 2004, voor 2005 werd 750 miljoen dollar winst verwacht!).

De vraag naar Tamiflu is momenteel dermate groot dat het bedrijf Roche nooit aan de vraag kan voldoen, maar toch wil Roche geen afstand doen van haar monopoliepositie. De productie van een goedkopere generische variant, zou enkel kunnen indien royalties betaald worden aan Roche.

Naast de gezondheidsrisico’s die deels sociaal bepaald zijn, blijken ook de mogelijkheden om geneesmiddelen op voldoende ruime schaal te producren afhankelijk te zijn van de winsthonger van een aantal multinationals.

Kapitalisme is een gevaar voor de gezondheid

“In het vogelgriep dossier zijn er een aantal elementen (fysische, zoals de verspreiding van het virus door trekvogels) waar we als mens weinig of totaal geen controle over hebben. Er zijn echter heel wat parameters, die we als maatschappij wel kunnen beïnvloeden: de aanwezigheid van een ruime voorraad anti-virale middelen, tijdelijke indijking van het virus,…

“In ons betoog hebben we duidelijk verwezen naar de nefaste rol van het kapitalisme in aanpak van de pandemieën uit het verleden. Over de uitkomst van een pandemie ten gevolge van het vogelgriepvirus kunnen we weinig zeggen, maar de reële situatie voorspelt weinig goeds (bijv. afwezigheid van anti-virale middelen voor de meeste bewoners van de planeet, het verzwakken van immuunsystemen door chronische ondervoeding,…).

“De huidige wetenschap heeft nochtans een nooit eerder gezien niveau bereikt. Ziekten, die eeuwenlang populaties teisterden, kunnen door de huidige stand der wetenschap gemakkelijk geremedieerd worden. Tegelijk moeten we constateren dat bij een eventuele uitbraak van een influeanza pandemie miljoenen mensenlevens op het spel staan omdat de winsten van een kleine laag in deze maatschappij primeren op het welzijn van de meerderheid van de mensheid. Zelfs indien één pakket Tamiflu door de producent Roche verkocht wordt aan $ 60 per behandeling, dan zou $ 120 miljard volstaan om de volledige wereldbevolking te voorzien van voldoende anti-virale middelen. Dit is beduidend minder dan het bedrag van $ 300 miljard dollar dat door het VS-imperalisme reeds werd gespendeerd om dood en vernieling aan te richten in Irak. Het systeem, dat verantwoordelijk is voor een dergelijk onrecht, hoort enkel thuis op de schroothoop van de geschiedenis.

“Het kapitalisme heeft zijn tentakels over het volledige aardoppervlak uitgespreid. Onze strijd kan daarom enkel succesvol zijn wanneer we ons internationaal organiseren.“

Lees het dossier “De lessen uit de Vogelgriep“ door Wim Cardoen (pdf-bestand)

De reacties op de cartoons over Mohamed blijven voor beroering zorgen. In het Midden-Oosten zijn er grote protestacties en ook in ons land waren er verschillende acties van moslims. Wij nemen een standpunt in dat vertrekt van wat de arbeiders verenigt, niet van wat ons verdeelt. We kregen een aantal reacties van lezers die het niet eens zijn met ons eerder gepubliceerd standpunt. We gaan de discussie aan naar aanleiding van twee controversiële bijdragen.

“Grimmige sfeer op mijn werkvloer“

Een syndicalist uit het Antwerpse schreef ons onder meer:

“Of jullie verblijven ver van de werkvloer of mijn werkvloer is een zeer bijzondere… Ik heb nu al van verschillende collega’s van Noordafrikaanse origine te horen gekregen dat er eerst de wetten van god zijn en dan de onze. Dat wij ongelovige blinden zijn en het ware woord van God niet snappen en dat als het moet zij mij met plezier sneller bij god zouden brengen dan ik me kan voorstellen. De sfeer is grimmig en blijkbaar komen er bij een boel islamieten haatgevoelens boven die het absurde overstijgen.

“Van een marxist zou ik verwachten dat die de opium voor het volk zou bestrijden en weinig begrip zou opbrengen voor heel deze hetze. En wat ‘vrije meningsuiting’ betreft, vrije pers is iets anders dan vrije meningsuiting. Onze pers is niet vrij maar inderdaad gemonopoliseerd en koopwaar net als alle andere, maar dat neemt niet weg dat ik probleemloos onze koning een wijvenloper mag noemen, de kroonprins een idioot en mohammed een pedofiel (hij trouwde niet voor niets met een 9-jarige op het einde van zijn leven). Ik vermoed dat alleen dat laatste mij momenteel mijn nek kan kosten als ik dat in Borgerhout zou scanderen. (…)“

Haatgevoelens versus arbeiderseenheid

De lezer heeft het terecht over haatgevoelens die aanwezig zijn. De afgelopen jaren is er een stimulans van anti-moslim opvattingen geweest. De oorlog in Irak en meer algemeen tegen het ’terrorisme’ ging gepaard met een offensief waarbij een nieuw vijandsbeeld werd gecreëerd. Na de val van de Berlijnse Muur en het verdwijnen van het Rode Gevaar uit het Oosten, werd de oorlogszucht onderbouwd met een voorstelling van moslims als terroristen. Dat versterkt de mogelijkheden voor racisten en rechtse krachten om hierop in te spelen. Het speelt ongetwijfeld in de kaart van het Vlaams Belang.

Maar het heeft ook een effect op moslims zelf. De houding van het VS-imperialisme en van de burgerlijke politieke krachten tegenover Irak, Afghanistan, Palestina en moslims in het algemeen wekt haat op. Jammer genoeg wordt dit veelal gekanaliseerd door reactionaire politieke formaties, die werden groot gemaakt met VS-steun. Het falen van de burgerlijk nationalisten en van op de Sovjetunie geïnspireerde krachten, heeft de weg vrijgemaakt voor reactionaire islamistische stromingen zoals bvb. Hamas.

Tegenover die haatgevoelens is het noodzakelijk om geduldig ons standpunt van arbeiderseenheid naar voor te brengen. Dat is hier in België evenzeer het geval tegenover racistische vooroordelen die breed verspreid zijn. Dat kan abstract lijken, maar in zowat iedere strijdbeweging rond sociale eisen zien we een grote openheid voor arbeiderseenheid. In de beweging tegen het Generatiepact, vroeg niemand naar de afkomst van de stakers. In Noord-Ierland is er ondanks de jarenlange burgeroorlog nog nooit een grootschalige stakingsbeweging geweest die zich op slechts één van de bevolkingsgroepen baseerde, iedere stakingsbeweging was eengemaakt. In dergelijke bewegingen worden godsdienstige standpunten beperkt tot een privé-zaak van de betrokkenen die ondergeschikt is aan de gezamenlijke belangen. Dat is ook de evaluatie die wij bijvoorbeeld maken van het Daensisme.

Godsdienst

Het standpunt van marxisten tegenover godsdienst is iets gevoeliger dan een blind afwijzen van religieuze standpunten bij anderen. Wij vertrekken vanuit een materialistische visie en niet vanuit een godsdienstig standpunt. Religie is in de loop van de geschiedenis vooral gebruikt als een instrument van de heersende klasse om haar positie te beschermen en te versterken. Dat betekent echter niet dat we godsdienstige gevoelens bij arbeiders als iets vies beschouwen. Socialisten komen op voor de vrijheid van iedereen om een godsdienst of geen godsdienst aan te hangen.

Lenin stelde: “Het verklaren van de godsdienst tot een privé-zaak — met die woorden wordt gewoonlijk de houding van de socialisten ten opzicht van de godsdienst uitgedrukt. Wij eisen, dat de godsdienst met betrekking tot de staat een privé-zaak is. Het moet een ieder volkomen vrijstaan onverschillig welke godsdienst aan te hangen of ook geen enkele godsdienst te erkennen, d.w.z. atheïst te zijn.“

Vanuit een standpunt dat vertrekt van arbeiderseenheid, verdedigen we het recht van eenieder om een godsdienst aan te hangen of dat niet te doen. Vandaar overigens dat we ons verzetten tegen een verbod op hoofddoeken of andere beperkingen die worden opgelegd aan gelovigen. Maar uiteraard verzetten we ons evenzeer tegen ieder opdringen van een godsdienst.

Vrije meningsuiting?

Met betrekking tot de retoriek rond vrije meningsuiting, proberen wij abstracte standpunten daarover te herleiden tot hun concrete realiteit. De waarheid is immers concreet. Wij kunnen standpunten verdedigen naargelang we dat willen, maar uiteraard is een mening meer dan louter een mening. Een mening die verspreid wordt onder tienduizenden mensen en die wordt overgenomen door bredere lagen, wordt een materiële factor. Daarbij stellen we vast dat meningen in grote mate worden gecontroleerd door media-bedrijven waarop de bevolking geen enkele controle heeft. Probeer maar eens een socialistisch standpunt in de massa-media te krijgen… Bij de laatste verkiezingen waren er voor het Europees parlement 7 Nederlandstalige lijsten, slechts 5 ervan (de traditionele partijen) kwamen aan bod in de media.

Bovendien zien we een groeiende repressie tegen politieke activisten die hun mening naar voor brengen. In Leuven werden militanten van onze organisatie zelfs opgepakt omdat ze een pamflet uitdeelden! Het establishment probeert de controle te behouden over welke standpunten er breed naar voor worden gebracht. Indien dat niet volstaat, wordt repressief opgetreden. De wetgeving inzake laster laat het overigens toe om beledigingen ten aanzien van bijvoorbeeld de koning te vervolgen. We zouden het de lezer uit het Antwerpse niet aanraden om voor het Koninklijk Paleis te roepen dat de koning een hoerenloper is.

Lachen met godsdienst?

Een Leuvense lezer schreef ons:

“Ik vind wel dat deze cartoons passen in een komische rubriek van een blad zoals Humo, ik zou er mee kunnen lachen… In Humo worden ook westerse wantoestanden belachelijk gemaakt die een bepaalde soort van westerlingen kunnen kwetsen. Mijn mening als ongelovige is dat godsdienst in loop der tijden en ook nu verantwoordelijk is voor een berg miserie.

“Dus ja er moet met godsdienst kunnen gelachen worden, maar dit alles wel in een betere verstandhouding, zelfs belachelijk maken moet kunnen, maar dan niet enkel geviseerd op moslims. Volgens mij kan dit vrije meningsuiting zijn. Nazi’s kwamen onlangs nog in Spanje op straat, ik denk niet dat er hieromtrent regels moeten komen, maar als er regels moeten komen dan moet in eerste plaats dit verboden worden en niet zo zeer Moslimcartoons.

“Ik vind dat de reactie van moslims zwaar overdreven is, voor mij is dit humor, maar het is wel begrijpbaar gezien wat Bush uitsteekt. Ik had liever gezien dat moslims cartoons over ons begonnen maken als reactie, dan had ik misschien nogeens kunnen lachen. Als ze als reactie op een cartoon van hun profeet met een bom niet beter kunnen reageren dan met geweld zijn ze volgens mij niet zo slim of overtuigend bezig. Verder sta ik 100% achter het standpunt op de LSP-site, we moeten die mensen niet op hun paard zetten in deze omstandigheden, misschien moet het tijdelijk verboden en bevroren worden? Of jullie nu voor of tegen cartoons zijn is voor mij op dit moment geen knelpunt. Godsdienst heeft niets met politiek te maken. Iedereen is welkom in het socialisme, gelovig of niet, maar iedereen mag er van denken of zeggen wat hij wilt, of dit moet op zijn minst het streefdoel blijven.“

Eerder schreven we reeds op deze site dat socialisten het recht op vrije meningsuiting voor iedereen verdedigen, behalve voor wie op een directe, fysieke manier een bedreiging is voor de democratische rechten van de arbeidersbeweging, zoals openlijke fascisten. Ideeën kunnen niet, zoals in het burgerlijke recht, losgekoppeld worden van een praktijk die arbeiders, migranten en jongeren direct bedreigt.

Het loskoppelen van abstracte principes van de concrete realiteit van dit uitbuiterssysteem is één van de ideologische fetisjen van het kapitalisme. In de Grondwet staan een hele reeks "sociale grondrechten", die op geen enkele manier materieel afdwingbaar zijn. Behalve door klassenstrijd van de arbeidersbeweging, waarmee zij haar eigen wetten stelt, in het belang van de meerderheid van de bevolking.

Socialisten vinden dat alle mogelijke ideeën, ook socialistische, moeten kunnen worden belachelijk gemaakt. Maar daarom gaan we het niet in alle gevallen propageren, los van de algemene belangen van de arbeidersklasse. De arbeidersklasse is de klasse die het meeste belang heeft bij de grootst mogelijke democratische rechten en vrije meningsuiting. De kapitalistische klasse en hun kleinburgerlijke echo’s worden voortdurend in de richting van het tegendeel gedreven. We zijn echter geen voorstander van meningen of satire die onze klasse verdelen.

Wat denk jij?

Dit zijn maar enkele reacties in de discussie. We zijn zeker bereid om verder in te gaan op controversiële stellingen en standpunten. Stuur ons je reacties op redactie@lsp-mas.be

Cartoons Mohammed stoten op massaal protest

De wereldwijde moslimprotesten tegen de afbeelding van Mohammed, die in verschillende Europese kranten verschenen, opnieuw de enorme woede aangetoond die heerst onder Moslims ten gevolge van de “oorlog tegen het terrorisme” van Bush, en de invasie in Irak. Velen zien deze cartoons als een nieuwe provocatie in een lange reeks: de bezetting in Irak en Afghanistan, de uitbreiding van de Israëlische nederzettingen in Palestina,… In Europa groeit bij de Moslimgemeenschap een steeds dieper gevoel van ongenoegen over de steeds meer racistisch wordende politiek van de westerse regeringen, en de toename van anti-islamitische gevoelens.

Aisha Paulis

Dit artikel komt uit het nieuwe nummer van ‘Actief Links’, het blad van de Actief Linkse Studenten dat vanaf nu te verkrijgen is bij onze militanten.

De huidige ontwikkelingen vormen een waarschuwing voor de spanning en de verdeeldheid die kan ontstaan bij de afwezigheid van een sterke, socialistische arbeidersbeweging die een alternatief biedt dat gebaseerd op een klassenbewustzijn.

In een aantal Arabische landen hebben de betogingen een anti-imperialistisch karakter aangenomen, hoewel we kunnen stellen dat bijvoorbeeld het Syrische regime de betogingen misbruikt om een waarschuwing tegenover het westen te stellen, en om tegelijkertijd haar belangen in Libanon te verzekeren. Wat ook het karakter van de betogingen mag zijn, na de spanningen die reeds gecreëerd zijn door de aanslagen op burgerdoelwitten in West-Europa, hebben ze als gevolg dat de verdeeldheid tussen moslims en niet-moslims opnieuw wordt versterkt. Dit terwijl er op Europees niveau al heel wat spanningen bestaan, en het ongenoegen over de delocalisaties en gedwongen migratie, resultaten van de kapitalistische globalisering.

Alle opportunisten, of het nu gaat over racisten of over religieuze sectaristen, proberen de situatie ten volle uit te buiten. De regeringen van de westerse landen gebruiken de situatie om hun racistisch programma en hun “veiligheidspolitiek” door te voeren, zoals in Frankrijk en Denemarken, waar de immigratiewetten nog worden verscherpt. In de Arabische landen spelen rechtse islamitische leiders in op de situatie om hun “oppositie” tegen het imperialisme uit te spelen, en hun greep op de maatschappij te verscherpen.

Het gebrek aan een op klasse gebaseerde oppositie laat overal in het Midden-Oosten haar sporen na. De verkiezingen in Palestina zijn hiervan een duidelijk voorbeeld. Het massale stemmen voor Hamas toont aan dat er bij de Palestijnse bevolking volledig genoeg heeft van de Israëlische bezettingspolitiek, maar ook van de enorme corruptie binnen de Fatah. Hamas heeft geen enkel alternatief op de politiek die vandaag wordt gevoerd in Israël-Palestina. Maar haar overwinning geeft duidelijk de nederlaag van het imperialisme weer in haar poging een oplossing te vinden voor de conflicten in het Midden-Oosten.

Hetgeen afwezig blijft, is een sterke socialistische kracht, die in deze situatie kan tussenkomen om de recuperatie van deze situatie door racisten en religieuze sectairen te voorkomen. Als deze kracht niet wordt opgebouwd, zal de komende periode nog meer diepe scheuringen in de maatschappij brengen, en religieuse, nationalistische en etnische conflicten. Daarom strijden wij tegen elke onderdrukking op basis van religie, ras, nationaliteit, seksuele geaardheid, et verdedigen we het recht van de onderdrukten om zich te verzeten. ALS, LSP, en hun zusterorganisaties overal ter wereld werken aan de uitbouw van een eengemaakte beweging van arbeiders en jongeren, die kan strijden tegen de uitbuiting en het kapitalisme, en die een socialistische maatschappij kan uitbouwen.

Moraalfilosoof Etienne Vermeersch en AEL-voorman Abou Jah Jah waren maandag te gast in het programma Ter Zake op Canvas. Ze legden hun standpunt uit over de Deense cartoons die tot internationaal protest leidden bij vele moslims. Deze laatsten zien deze cartoons – onder meer een van de profeet Mohammed met een bom op zijn hoofd – als beledigend voor hun godsdienst. Ze vormen tevens koren op de molen van wie moslims in het algemeen gelijk wil stellen met terrorisme.

Peter Delsing, www.links-socialisme.blogspot.com/

Een racistisch klimaat dat niet alleen door extreem rechts wordt gevoed, maar ook door verschillende burgerlijke media, regeringen en partijen. Veel moslims hebben, vaak terecht, het gevoel dat zijzelf en hun godsdient op één hoop worden gegooid met terroristen van het type Bin Laden, Al Zarqawi, etc. Dat ze, kortom, in de hoek van de fundamentalistische variant van hun geloof worden geduwd.

Je hoeft in eigen land enkel de columns van Derk-Jan Eppink – rechts wonder van de scheppink – te lezen in Knack om een idee te krijgen van de subtiliteit die dat racisme soms aanneemt. De kunst van Derk-Jan lijkt er dikwijls in te bestaan om “fundamentalisten” en “extremisten” in zijn rechts brouwsel geruisloos te vermengen met de islam in het algemeen. De burgerlijke verdeel en heers-tactiek tot literaire kunstgreep verheven.

Dit racistisch klimaat wordt opgeklopt tegen een achtergrond van de oorlog in Irak, de onderdrukking in Palestina en Tsjetsjenië, en de sociale crisis van het kapitalisme die moslims in westerse landen – gezien het aanwezige racisme – veelal dubbel zo hard treft.

De discussie tussen Vermeersch en Abou Jah Jah leidde tot een spetterende clash van culturen. Niet zoals het Vlaams Belang die waarneemt, echter. Het was eerder een botsing van beide heren uit een kleinburgerlijke cultuur met toeschouwers – zoals onszelf – uit een arbeiderscultuur. Hoeveel klassebewuste arbeiders en arbeidsters er exact naar Phara de Aguirre en haar programma kijken, is ons onbekend. De kloof was nochtans gapend en leek moeilijk één-twee-drie te overbruggen.

Vermeersch verdedigde jammer genoeg de positie van de kleinburgerlijke humanistische intellectueel, die vrijheid van meningsuiting en satire plaatst boven de eenheid van de arbeidersklasse. Terwijl wij van links-socialisme.blogspot.com, daarentegen, de satire op deze weblog steeds met de bloedserieuze precisie van een hartchirurg ondergeschikt maken aan de wereldwijde eenheid van de werkende klasse. Niets meer, maar ook niets minder.

Alleen asociale bazen en andere omhooggevallen kletsmajoren van de vrije markt horen, nee, moeten zich door ons onheus behandeld voelen. Zo gaat het er in onze interne, proletarische keuken aan toe.

Vermeersch verdedigde de idee dat gewenning en het meermaals blootstellen aan beledigende satire voor een onderdrukte groep binnen de arbeidersklasse, de moslims, op de lange termijn "wijsheid" zou brengen. Hoe mechanisch, formeel en wereldvreemd kan een kleinburgerlijk denker worden?

Socialisten verdedigen het recht op vrije meningsuiting voor iedereen, behalve voor wie op een directe, fysieke manier een bedreiging is voor de democratische rechten van de arbeidersbeweging, zoals openlijke fascisten. Ideeën kunnen niet, zoals in het burgerlijke recht, losgekoppeld worden van een praktijk die arbeiders, migranten en jongeren direct bedreigt.

Het loskoppelen van abstracte principes van de concrete realiteit van dit uitbuiterssysteem is één van de ideologische fetisjen van het kapitalisme. In de Grondwet staan een hele reeks "sociale grondrechten", die op geen enkele manier materieel afdwingbaar zijn. Behalve door klassenstrijd van de arbeidersbeweging, waarmee zij haar eigen wetten stelt, in het belang van de meerderheid van de bevolking.

Socialisten vinden dat alle mogelijke ideeën, ook socialistische, moeten kunnen worden belachelijk gemaakt. Maar daarom gaan we het niet in alle gevallen propageren, los van de algemene belangen van de arbeidersklasse. De arbeidersklasse is de klasse die het meeste belang heeft bij de grootst mogelijke democratische rechten en vrije meningsuiting. De kapitalistische klasse en hun kleinburgerlijke echo’s worden voortdurend in de richting van het tegendeel gedreven.

We zijn echter geen voorstander van meningen of satire die onze klasse verdelen. Hier scheiden onze wegen zich van die van de kleinburgerlijke intellectueel, die vanuit zijn voorlopig nog relatief comfortabele klassepositie het recht op vrije meningsuiting belangrijker vindt dan de eenheid van arbeiders die hun materiële belangen, hun broodwinning van henzelf en hun gezin, dagelijks moeten veilig stellen.

Bovendien vergeten kleinburgerlijke intellectuelen dat een recht dat door de arbeidersbeweging op de burgerlijke staat werd veroverd – vrijheid van meningsuiting en organisatie – in elke stakingsbeweging opnieuw onder vuur ligt, burgerlijke wetten een product zijn van tegenstrijdige klassebelangen, en dat enkel de georganiseerde arbeidersklasse deze rechten op lange termijn kan veilig stellen en reële inhoud geven. Dat wil uiteindelijk zeggen: in een socialistische maatschappij.

Abou Jah Jah verdedigde een variant van dezelfde kleinburgerlijke cultuur. Niet zozeer de abstract humanistische van Vermeersch, maar de etnisch-nationalistische en conservatieve versie. Hij viel "westerse heilige koeien" als de holocaust en homoseksualiteit aan en weigerde zelfmoordaanslagen door fundamentalisten openlijk te veroordelen. Daar zullen joodse en andere nadenkende arbeiders blij mee zijn. Zijn opmerking over homoseksualiteit doet een lamentabele poging om de werkende klasse op basis van seksuele geaardheid te verdelen.

Het werd dus een dovemansgesprek, dat nog maar eens de onoverbrugbare kloof tussen de kleinburgerlijke cultuur (Vermeersch, Abou Jah Jah) en de meest waardevolle elementen uit de arbeiderstraditie duidelijk maakte.

De wereldwijde protesten van moslims tegen de publicatie van cartoons waarop Mohammed is afgebeeld in verscheidene Europese kranten, hebben opnieuw de enorme woede onder moslims getoond. Die woede werd versterkt door de “oorlog tegen terreur” van Bush en de invasie van Irak. Het thema dat deze protesten deed uitbarsten en het karakter van de protesten, heeft opnieuw de discussie doen oplaaien over een oorlog tussen beschavingen of tussen culturen. Dit is een waarschuwing voor de verdeeldheid en spanningen die kunnen ontwikkelen door de afwezigheid van een sterke georganiseerde arbeidersbeweging.

Robert Bechert

Miljoenen moslims die zijn verbitterd door het beleid van de westerse imperialistische krachten, beschouwen de cartoons als een onderdeel van een lange reeks provocaties en agressie, waaronder niet in het minst de bezetting van Afghanistan en Irak en het tolereren van het in beslag nemen van Palestijns gebied door Israël.

In een aantal Arabische landen hebben de protesten in elk geval gedeeltelijk een anti-imperialistisch karakter aangenomen, hoewel het er de schijn van heeft dat het Syrische regime, met het oog op haar eigen belangen, de protesten heeft gebruikt om het Westen te waarschuwen en tegelijkertijd haar belangen in Libanon veilig stellen. In Europese landen is er ook een opzwellen van woede onder moslims tegen de toename van anti-islamitische gevoelens, meer controles door politie en toegenomen kwelling.

In Denemarken waar de spotprenten eerst provocatief zijn gepubliceerd in een rechtse krant, voelen vele moslims zich bedreigd door een reeks speciale zware anti-immigrantenwetten die sinds 2001 door de regering Rasmussen zijn aangenomen. Deze regering, die afhankelijk is van de steun van de extreem-rechtse Deense Volkspartij, heeft migranten jonger dan 24 jaar verboden om te trouwen en heeft zich het recht verschaft om de echtgenoten/echtgenotes van Denen, indien zij niet EU-onderdanen zijn, uit te zetten. Tegelijkertijd is de Deense regering een van de grootste voorstanders van het beleid van Bush en heeft zij troepen naar Irak gestuurd.

Geconfronteerd met wat zij als een permamente campagne van laster en kwelling beschouwen, hebben vele moslims geprotesteerd tegen de publicatie van de cartoons. Het feit dat het vooral rechtse kranten zijn geweest die deze spotprenten hebben geherpubliceerd, is een bevestiging van een dieperliggende rechtse agenda.

Het karakter van enkele van deze protesten, volgend op een reeks van terroristische aanslagen op westerse burgerdoelen, heeft echter de tendens van toegenomen verdeeldheid tussen moslims en niet-moslims in diverse landen versterkt. In Groot-Brittanië kunnen de enorme religieus sectarische protestborden die niet-moslims met de dood bedreigen en die gedragen werden op het kleine protest in Londen op 3 februari jongstleden leiden tot het verdiepen van raciale en religieuze tegenstellingen. Dat kan de regering een rechtvaardiging bieden voor haar autoritaire en anti-terreurwetten. Dat komt bovendien op een ogenblik dat er in Europa al heel wat druk en spanningen bestaan als gevolg van het verplaatsen van banen en gedwongen migratie, voortkomend uit de effecten van kapitalistische globalisering en het voortdurende neoliberale offensief van de bazen.

Van allerlei kanten zijn opportunisten, religieuze sectariërs en racisten op dit thema gesprongen om de situatie uit te buiten. In Arabische landen nemen rechtse islamitische religieuze leiders de kans om hun claim te versterken dat zij de oppositie tegen het imperialisme leiden en ook om hun greep op de samenleving te versterken. De officiële pogingen om de situatie te doen kalmeren kunnen wellicht in de komende dagen een effect hebben, maar verzachtende woorden en het beroep doen op de rede zullen de onderliggende spanningen niet wegnemen.

Wat in de afgelopen dagen afwezig was, was een krachtig socialistisch geluid dat onafhankelijk in de situatie kan tussenkomen en de uitbuiting ervan door religieuze sectariërs of racisten kan voorkomen. Helaas is dit niet verrassend gelet op de politieke zwakte van de arbeidersbeweging in vele landen. Maar, tenzij de arbeidersbeweging internationaal een uitkomst kan bieden, zou de volgende periode van sociale crisis samenlevingen uit elkaar getrokken kunnen zien worden door een variëteit aan verdelingen waaronder religieuze, etnische en nationale conflicten.

Wat zou het socialistische antwoord moeten zijn op de huidige golf van protesten en de poging van conservatieve en enkele rechtse christelijke politieke leiders die beweren dat ze het recht op vrije meningsuiting verdedigen?

Ten eerste zijn socialisten compleet gekant tegen onderdrukking op basis van religie, ras, nationaliteit, geslacht of seksuele geaardheid en socialisten verdedigen het recht van onderdrukten om zichzelf te verdedigen. Wij werken om te bouwen aan een verenigde arbeidersbeweging om te vechten tegen onderdrukking, kapitalisme en om een socialistische toekomst te kunnen creëren.

Dit betekent dat we tegenstander zijn van de productie van enig materiaal dat gebruikt wordt om verdeelheid op basis van religie, etniciteit, nationaliteit of seksuele voorkeur te creëren of te verdiepen. Dit houdt ook in dat we ingaan tegen de voortdurende propagande tegen migranten, racistische propaganda of ondertoon die aanwezig is in delen van de massa-media in bijna elk Europees land.

Tegelijkertijd is het altijd de arbeidersbeweging geweest die de voorhoede heeft gevormd van de strijd voor het verkrijgen en behouden van democratische rechten, waaronder vrije meningsuiting en het recht om te stemmen. Terwijl we tegen de productie van racistisch en fascistisch materiaal zijn, verdedigen we als socialisten wel het recht om kritiek te leveren, zelfs als die sarcastisch is. Datzelfde kan niet gezegd worden van de belangrijkste gevestigde religies die allemaal, weliswaar op verschillende, de vrijheid van meningsuiting de kop hebben willen indrukken.

De poging om te zeggen dat wat zich in Europa en Amerika ontwikkelt, een botsing tussen beschavingen is, tussen Christendom en Islam, waarbij het Christendom symbool staat voor vrijheid, is compleet onjuist. Voor de meerderheid van hun bestaan maakten de leiders van alle gevestigde christelijke kerken graag deel uit van de elites die dictatoriale samenlevingen bestuurden. Zoals zelfs de Financial Times berichtte “Het christelijke westen ging over tot modernisering in de greep van klerikale reactie.” De miljoenen die zijn gedood in oorlogen tussen verschillende christelijke genootschappen, de Inquisitie, slavernij, het afslachten van inheemse Amerikanen en de oorspronkelijke heksenjachten zijn slechts enkele van de historische misdaden van de christelijke kerken.

Maar dit is niet slechts het geval bij christelijke kerken. Leiders van andere belangrijkste gevestigde religies hebben vergelijkbare rollen gespeeld, of het nu gaat om Joodse religieuze leiders die de verjaging van Palestijnen van hun land rechtvaardigen op basis van de argumentatie dat God Israël aan de Joden zou hebben gegeven of om prominente boeddhisten die vooraan staan in de aanvallen op Tamil Hindoes in Sri Lanka.

Terwijl de westerse media regelmatig verwijst naar islamitische fundamentalisten, is de Islam zeker niet de enige religie die extreme fundamentalisten in haar achterban heeft. Pat Robertson, één van Bush’ favoriete evangelisten, zei vorige maand dat Ariel Sharon’s beroerte de straf van God zou zijn, omdat Sharon Israëlische kolonisten uit Gaza zou hebben verwijderd. Vorig jaar riep Robinson op tot het vermoorden van de radicale president van Venezuela, Hugo Chavez. In India hebben Hindoe fundmentalisten herhaaldelijk aanvallen geleid op de moslim-minderheid, waaronder de vernietiging in 1992 van de moskee in Ayodhya en de conflicten in Gujarat in 2002.

Socialisten keuren elke racistische, religieuze of seksistische poging om verdeeldheid te zaaien af, pleiten voor actie van arbeiders tegen die pogingen en streven ernaar een gezamenlijke strijd van werkende mensen tegen onderdrukking en kapitalisme te realiseren.

Socialisten verdedigen de rechten van zowel niet-gelovigen als gelovigen, beschouwen geloof als een persoonlijk probleem en zien er geen probleem in als gelovigen en niet-gelovigen die naast elkaar strijden in de arbeidersbeweging. Maar anderzijds betekent ons standpunt over religie als een privézaak, dat we opkomen voor een complete scheiding van kerk en staat en het recht van religies om bepaalde standpunten in te nemen. We zijn wel tegen iedere poging van gelijk welke religie om dictaten op te leggen aan andere religies of niet-gelovigen.

Wij verdedigen de democratische rechten van iedereen, niet-gelovigen en gelovigen, om hun mening te uiten. Dit omvat het recht om anti-religieus materiaal te produceren, of het nu filosofisch of satirisch van aard is. Dit is de reden waarom socialisten tegen de pogingen van christelijke fundamentalisten waren om de “Jerry Springer” musical te verbieden en de aanvallen in 2004 door enkele Sikhs tegen de opvoering van het toneelstuk Behzti in Birmingham.

Socialisten verzetten zich tegen elke poging om moslims te stigmatiseren, maar strijden tegelijkertijd tegen de aanvallen van islamitische reactionairen tegen homoseksuelen en vrouwenrechten. In dezelfde mate zijn wij tegen het anti-semitisch materiaal dat wordt geproduceerd onder het voorwendsel zich te verzetten tegen het Israelisch beleid in veel Arabische landen. De meeste islamistische staten die hebben geprotesteerd tegen de Deense spotprenten zijn dictatoriale regimes met gruwelijke geschiedenissen van het onderdrukken van de eigen bevolking.

Vandaag is het een cruciale taak van de arbeidersbeweging om verdeeldheid onder werkende mensen die gezamenlijke gevechten blokkeert en doorkruist, te voorkomen. Dit betekent dat we ons verzetten tegen repressie en opkomen voor de verdediging van democratische rechten terwijl we ernaar streven een gezamenlijke beweging op te bouwen die het kapitalistisch systeem kan uitdagen en die vecht voor een socialistische toekomst.

---

Vertaald door Bas De Ruiter

2005 was op internationaal vlak een bewogen jaar. Bij het begin van het jaar was er een immense solidariteitscampagne naar aanleiding van de verschrikkelijke tsunamiramp in Azië. We zagen ook een groeiend verzet tegen het neoliberaal beleid, onder meer bij het wegstemmen van de Europese Grondwet in Nederland en Frankrijk, of bij de opkomst van de linkerzijde in Latijns-Amerika en dichter bij huis ook in Duitsland. Daar brak de Linkspartei door met 8,7% bij de verkiezingen. In het eerste deel van ons jaaroverzicht blikken we terug op 5 belangrijke internationale gebeurtenissen uit het jaar 5.

1. Aziatische rampen leiden tot solidariteitscampagnes

Azië werd opgeschrikt door twee rampen: de tsunami eind 2004 en de aardbeving in Kasjmir en Pakistan. Beide rampen waren grillen van de natuur, maar in beide gevallen was de omvang van de schade veel groter dan noodzakelijk.

De tsunami was voorspelbaar. Jarenlang werd aangedrongen op een beter waarschuwingssysteem, maar er werd niets ondernomen. In Sri Lanka, Atjeh (dat wordt bezet door Indonesië), Thailand, India,… vielen tienduizenden slachtoffers onder de vissers, landbouwers, werknemers uit de toeristische sector, toeristen,…

Bij de tsunami was er een grootschalige solidariteitscampagne. Tienduizenden arbeiders en hun gezinnen gaven een financiële bijdrage toen de schokkende beelden van de ramp hier werden verspreid. In België werden al snel miljoenen euros opgehaald. Dit toonbeeld van internationale solidariteit liet een diepe indruk na, en dwong de verschillende burgerlijke regeringen ertoe om ook bijdragen te storten. Tot een volledige kwijtschelding van de buitenlandse schulden van de getroffen landen, kwam het echter niet…

Ook wij organiseerden een solidariteitscampagne omdat we geen vertrouwen hadden in hulp via de officiële instanties in Azië. In landen zoals Sri Lanka organiseerden we concrete hulpacties voor de slachtoffers en organiseerden we die slachtoffers.

In oktober werd Azië opnieuw getroffen door een ramp: de aardbeving in Pakistan en Kasjmir. Die aardbeving zorgde voor veel doden en vernielingen. Wij organiseerden ook nu een solidariteitscampagne in de getroffen gebieden en haalden ook in België geld op voor deze campagne.

2. Oorlog in Irak. Bush vindt geen uitweg

In 2005 werd bevestigd dat de oorlog in Irak gebaseerd was op leugens en voorwendselen. De invasie en bezetting hebben ook niet geleid tot meer democratie en wereldvrede. Integendeel, de oorlog in Irak zorgt voor een versterking van het terrorisme. Dat werd onder meer duidelijk met de aanslagen in Londen in juli 2005.

Er was ook dit jaar heel wat verzet tegen de oorlog in Irak. Zo waren er 100.000 betogers in Londen op 19 maart. In de VS zelf waren er betogingen en ook een groeiende oppositie tegen de aanwezigheid van het leger op op scholen, waar geprobeerd wordt nieuw kannonnenvlees te recruteren. Een meerderheid van de Amerikanen wil dat de VS-troepen uit Irak worden weggehaald. Dit wordt bovendien versterkt door de dure olieprijzen die voor ons allemaal de gevolgen van de oorlog erg concreet maken.

Bush vond maar geen uitweg uit de crisis in Irak. De grondwet of de verkiezingen konden het geweld in Irak niet stoppen. Intussen neemt het dodenaantal toe. Bush creëert chaos in Irak en probeert het te verkopen als democratie. Inmiddels blijft zijn populariteit afnemen.

Bush had dit jaar niet enkel af te rekenen met een groeiend ongenoegen tegenover zijn oorlog in Irak. Hij slaagde er bovendien niet in om een onmiddellijke reactie te bieden op de natuurramp van de orkaan Katrina in New Orleans. Bovendien werden de klassenverschillen in de VS zelf benadrukt.

3. Europese Grondwet weggestemd in Frankrijk en Nederland

Jarenlang zagen we een Europese euforie. De Europese eenmaking zou zorgen voor welvaart voor iedereen, zo werd ons beloofd. In realiteit zagen we een neoliberaal beleid dat vanuit de EU werd versterkt in de verschillende deelstaten. Het ongenoegen tegen dat beleid, kende een hoogtepunt met het verwerpen van het neoliberale project voor een Europese Grondwet.

In Frankrijk waren er verschillende betogingen en acties tegen het neoliberaal beleid. Zo waren er op 5 februari 500.000 betogers tegen de liberaliseringen en privatiseringen van de Franse regering. Op 10 maart waren er zelfs een miljoen betogers! Dit verzet versterkte de oppositie tegen de Europese Grondwet. Uiteindelijk stemde 55% tegen de Grondwet. De arbeiders en jongeren maakten op deze manier hun standpunt over het neoliberaal beleid duidelijk.

Het Franse ‘Non’ werd gevolgd door een Nederlands ‘Neen’. 62% van de Nederlanders verwierp de Europese Grondwet in een raadgevend referendum. Dit leidde tot een crisis in de EU.

4. Duitsland: Linkspartei schudt Duitse politiek door elkaar

In 2004 werden in Duitsland initiatieven genomen om een nieuw politiek initiatief op te zetten: de WASG (Verkiezingsalternatief voor werk en sociale rechtvaardigheid). Dat initiatief kwam vanuit het middenkader van de vakbond en baseerde zich op de vele bewegingen tegen het asociaal beleid van de regering-Schröder. Bij een eerste verkiezingsdeelname in Noordrijn Westfalen behaalde de WASG meteen 2% van de stemmen. De verkiezingsnederlaag van de sociaal-democratische SPD bij die verkiezingen, leidde tot vervroegde nationale verkiezingen.

De WASG besloot om deel te nemen aan die nationale verkiezingen in een alliantie met de ex-communisten van de PDS, omgedoopt tot Linkspartei. Deze alliantie werd vervoegd door Oskar Lafontaine, een voormalig kopstuk van de SPD. Deze nieuwe Linkspartei vormde een belangrijk alternatief en een politiek verlengstuk voor de arbeiders en jongeren die protesteerden tegen het asociaal beleid.

De Linkspartei haalde 8,7% bij de verkiezingen van september. Bij die verkiezingen kregen noch de sociaal-democraten, noch de christen-democraten een meerderheid. Bij de verkiezingen werd het asociaal beleid afgestraft en de zoektocht ingezet naar een alternatief. De WASG kan daar een belangrijke rol in spelen indien het erin slaagt de parlementaire vertegentegenwoordiging te gebruiken voor de versterking van strijdbewegingen op straat, in de bedrijven en in de wijken. Daarbij zal een standvastig anti-neoliberaal programma noodzakelijk zijn tegenover de nieuwe "grote coalitie".

5. Latijns-Amerika: op zoek naar een socialistisch alternatief

In januari vond in Porto Alegre (Brazilië) het Wereld Sociaal Forum plaats. Meer dan 100.000 arbeiders en jongeren namen deel aan de discussies. Daarbij was er heel wat discussie over de weg vooruit voor de massa’s in Latijns-Amerika. Het neoliberale beleid van de Braziliaanse president Lula werd op de korrel genomen en er was heel wat aandacht voor de opbouw van een nieuw politiek initiatief, de P-SOL (Partij voor socialisme en vrijheid).

Op het WSF werd sterk uitgekeken naar Hugo Chavez, de Venezolaanse president. Die sprak er over de noodzaak van een socialistisch alternatief. Ook op het Jongerenfestival in Venezuela was dat een centraal discussiepunt: hoe kunnen we bouwen aan een socialistisch alternatief en welk socialisme willen we? Chavez staat voor heel wat uitdagingen en zal de massale steun moeten gebruiken om effectief komaf te maken met het kapitalisme en te werken aan een systeem van arbeidersdemocratie.

In zowat het volledige continent waren er bewegingen en acties tegen het neoliberalisme. Zo werd in Bolivië actie gevoerd tegen het privatiseringsbeleid van president Mesa en werd de nationalisatie van de gasindustrie geëist. De beweging leidde tot het ontslag van president Mesa en nieuwe verkiezingen, waarbij de linkse kandidaat Morales won.