Your cart is currently empty!
Tag: coronavirus
-
Het Covid-vaccin en het probleem van kapitalistische woeker

Foto: Pixabay Tien maanden nadat het nieuwe coronavirus wereldwijd begon toe te slaan, na 58 miljoen gevallen en 1,4 miljoen doden, gaat Covid-19 nu samen met het seizoen van de wintergriep. De R-waarde in de VS is erger dan ooit, nog zelfs voor Thanksgiving, Black Friday en kerstmis. In Ierland staat het zorgsysteem in een normale winter al onder druk. Nu komt dit na 2000 doden door Covid-19 en is het zorgpersoneel uitgeput. De ernst van de ‘lange Covid’ die zelfs maanden na het herstel ernstige symptomen veroorzaakt, wordt steeds duidelijker.
Dossier door Keishia Taylor (Socialist Party – ISA Ierland)
De aankondiging dat er verschillende vaccins in aantocht zijn, is ongetwijfeld een opluchting voor de arbeidersklasse die het zwaarst getroffen is door de pandemie. Ondertussen gaat de Covid-19 crisis wel gewoon door en dreigt een verdere verdieping door het gebrek aan voldoende test- en tracingcapaciteit en de weigering om de economische activiteit in te perken. De regeringen zijn vastbesloten om de belangen van de bedrijven te laten primeren boven onze gezondheid en veiligheid.
De afgelopen weken werden de erg positieve resultaten van vier kandidaat-vaccins bekend gemaakt en er is nog meer positief nieuws. De vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna Therapeutics waren 90% en 94,5% effectief en er zitten in fase 3 van de tests. Het Russische vaccin Spoetnik V zou volgens Russische bronnen 92% effectief zijn, maar dan in een vroegere testfase. Dit werd gevolgd door het nieuws dat het vaccin van de universiteit van Oxford en AstraZeneca een sterke immuniteit creëert bij volwassenen boven de 70 jaar [i]. Dit overtreft de verwachtingen, want een vaccin dat 50-70% effectief was, zou reeds een gamechanger geweest zijn in de strijd tegen het coronavirus. De CEO van BioNTech stelde dat hun vaccin het virus de kop zal indrukken.
Dit is een uitdrukking van de kracht van moderne wetenschap, geavanceerde technologie, de vindingrijkheid van de beste immunologen en de ongelooflijke toewijding van onderzoeksmiddelen aan dit ene doel. Maar we zijn er nog niet: het vaccin moet nog steeds massaal geproduceerd, verdeeld en toegediend worden aan miljarden mensen. Is het mondiale kapitalisme daartoe in staat?
Een zilveren kogel?
Het nieuws werd gevierd en er was algemeen opluchting: er is nu schijnbaar licht aan het eind van de tunnel. De Ierse premier Micheál Martin beloofde dat het vaccin medio 2021 beschikbaar zal zijn voor het Ierse publiek, en econoom David Williams[ii] verklaarde dat Ierland met de lage rentevoeten, Brexit en nu het vaccin, een gouden kans heeft om economisch snel te herstellen. De wereldwijde kapitalistische markten zijn zeker optimistisch, met aandelen in farmaceutische bedrijven, luchtvaartmaatschappijen, hotels en bioscopen die de pan uit rijzen en aandelen in Zoom die kelderen – speculanten investeren waar ze denken dat de winstmarges zullen stijgen. Ambtenaren van de dienst Volksgezondheid zijn voorzichter: dokter Tony Holohan beschreef de resultaten als ‘hoopvol’ maar voegde eraan toe dat het ‘te vroeg is om te vieren’.
Zowel het kandidaat-vaccin van Pfizer/BioNTech, BNT162b2, als dat van Moderna gebruiken een experimentele mRNA-gebaseerde techniek waarbij een deel van de genetische code van het virus in het lichaam wordt geïnjecteerd om het immuunsysteem te trainen om de juiste antilichamen en T-cellen te produceren[iii]. Dit is veel sneller dan de traditionele methode, wat een deel van de reden is waarom de kandidaat-vaccins in tien maanden in plaats van jaren ontwikkeld worden. Deze nieuwe aanpak zou ook in de toekomst zeer nuttig kunnen blijken, aangezien we de komende jaren helaas waarschijnlijk nog meer pandemieën zullen krijgen.
Deze twee vaccins bevinden zich allebei in fase 3-testing met grote steekproeven die bedoeld zijn om zeldzame bijwerkingen te vinden die in fase 1 en 2 niet aan het licht kwamen. Bij de Moderna-test waren ongeveer 30.000 deelnemers betrokken die twee doses van het vaccin of een placebo [iv] kregen: 94,5% van de Covid-gevallen die vervolgens plaatsvonden, bevonden zich in de placebogroep. Op dezelfde manier werden in de Pfizer proef 40.000 mensen geïnjecteerd en van de eerste 94 Covid-gevallen kwam 90% voor in de placebogroep. Er waren geen ernstige veiligheidsproblemen en de resultaten zijn tot nu toe uiterst positief, maar de studies zijn nog niet onderworpen aan een rigoureuze peer-review.
Beide vaccins worden nog steeds getest en sommige vragen zijn nog niet met zekerheid beantwoord. De bescherming tegen Covid-19 wordt 28 dagen na de eerste van twee doses bereikt. De uitwerking kan zes maanden tot enkele jaren duren, waarbij nog niet duidelijk is met welke interval een booster nodig zal zijn. Ouderen zijn in de proeven opgenomen, maar niet in voldoende mate om te begrijpen hoe hun uitgeputte immuunsysteem op het vaccin reageert. Het is ook mogelijk dat er bijwerkingen optreden bij mensen met zeldzame kenmerken, of over een lange periode, hoewel dat onwaarschijnlijk is. Het virus kan ook muteren, zoals blijkt uit de uitbraak onder nertsen in Denemarken, wat erop wijst dat er mogelijk nieuwe vaccinaties nodig zullen zijn tegen de nieuwste stammen, zoals bij de seizoensgriep. Maar zelfs een onvolmaakt vaccin zou een enorme impact hebben op het terugdringen van ziekte en sterfte.
Op dit moment is het onduidelijk of de vaccins een infectie met het SARS-CoV-2-virus voorkomen, of alleen het uitbreken van de ziekte. Het kan een jaar duren om vast te stellen of het een asymptomatische infectie kan stoppen, maar het is een uiterst belangrijke factor voor de ontwikkeling van groepsimmuniteit. Het exacte percentage van de bevolking dat resistent moet zijn om groepsimmuniteit te bereiken, is op dit moment ook onbekend[v]. Er zullen dus wellicht tot ver in de toekomst grootschalige testen nodig zijn.
Logistiek van de distributie
Zelfs wanneer de vaccins worden goedgekeurd, moeten miljarden mensen twee doses van het vaccin krijgen – dat betekent twee afzonderlijke bezoeken aan een gezondheidscentrum of vaccinatieplaats, wat moeilijkheden oplevert voor mensen, zelfs in rijke landen en de miljarden in neokoloniale landen.[vi] De sprong voorwaarts in de ontwikkeling van vaccins gaat niet gepaard met investeringen in koeltechnologie en infrastructuur. Het Pfizer-vaccin moet worden opgeslagen bij een temperatuur van min 70-80 graden, wat een ultra-koude vriezer vereist die vijf keer meer kost dan een standaard vriezer, en buiten de faciliteiten die normaal gesproken beschikbaar zijn voor huisartsen en apothekers, zelfs in ontwikkelde landen.[vii] Andere vaccins, zoals de Moderna-kandidaat, vereisen slechts een normale koeling bij 2-8 graden, maar ze hebben nog steeds een non-stop steriele koeling nodig om krachtig en veilig te blijven van de productie tot aan de injectiespuit. Dit vereist mobiele koeling, betrouwbare elektriciteit, betrouwbaar transport en voldoende medisch personeel om vaccins snel toe te dienen.
Bijna drie miljard van de 7,8 miljard mensen in de wereld leven op plaatsen waar temperatuur gecontroleerde opslag onvoldoende is voor een inentingscampagne om Covid-19 te verslaan. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat wereldwijd de helft van de vaccins verloren gaat door blootstelling aan hitte, het breken van flacons tijdens het transport of zelfs door diefstal. Nu al sterft elke 20 seconden een kind aan een ziekte die met een vaccin voorkomen had kunnen worden. De enorme ongelijkheid van het kapitalisme betekent dat arme en neokoloniale landen die door het virus zijn geteisterd, waarschijnlijk als laatste zullen herstellen.[viii]
Opportuniteiten voor big business
De ontwikkeling van een nieuw vaccin, van laboratorium tot markt, duurt doorgaans 10-15 jaar. Bij het snelste vaccin ooit, het bofvaccin in de jaren 1960, was dat vier jaar. Deze vaccins bevinden zich echter in minder dan een jaar in een vergevorderd teststadium, grotendeels als gevolg van de immense middelen die farmaceutische bedrijven van verschillende regeringen, met name de VS, hebben ontvangen. Artsen zonder Grenzen (AZG) meldde dat de ontwikkeling van het Pfizer/BioNTech-vaccin 2,5 miljard dollar kreeg, Moderna 2,48 miljard dollar en AstraZeneca / Oxford University 1,7 miljard miljard.[ix] Het partnerschap van Pfizer/BioNTech staat op het punt om 13 miljard dollar winst te maken met hun vaccin[x]. Ondanks ongekende financiering door de belastingbetaler behouden deze particuliere bedrijven de controle over de prijs en de hoeveelheid van het geproduceerde vaccin en aan wie ze het zullen verkopen[xi]. Het idee dat het een efficiënte “verborgen hand” is van de private kapitalistische markt die voorziet in onze behoeften is een mythe: ze plukken gewoon de vruchten van een systeem van bedrijfssubsidies, dat regeringen wereldwijd voor hen hebben opgezet.
Andere bedrijven, zoals AstraZeneca en Johnson & Johnson, hebben beloofd hun vaccins beschikbaar te stellen zonder winstoogmerk tijdens de pandemie, met doseringen die 3 tot 5 dollar kosten in plaats van de 35 dollar die Moderna verwacht te vragen. Er blijven echter veel onduidelijkheden: zodra de pandemie volgens hen is afgelopen, kan de prijs fors toenemen. Het is waarschijnlijk dat er jaarlijkse inentingen nodig zullen zijn om de immuniteit te handhaven, wat AstraZeneca 10 miljard dollar per jaar kan opleveren[xii].
India en Zuid-Afrika stelden voor dat de lidstaten van de Wereldhandelsorganisatie tot het einde van de pandemie octrooien en andere intellectuele-eigendomsrechten op Covid-19-gerelateerde behandelingen, waaronder vaccins, mogen negeren. Dit zou fabrikanten over de hele wereld in staat stellen generieke Covid-19 vaccins, behandelingen en tests te produceren zonder te worden aangeklaagd of vervolgd. Maar het Verenigd Koninkrijk, de VS, Canada, Australië en de EU, die allemaal al miljarden doses bestelden, verzetten zich hiertegen. Het Verenigd Koninkrijk beweert dat het afzien van de intellectuele-eigendomsrechten die zijn vastgelegd in de TRIPS-overeenkomst (Trade-Related Intellectual Property Rights) te extreem is en contraproductief zou zijn[xiii].
Het streven naar winst, of dat nu op korte of middellange termijn is, bepaalt de ontwikkeling, productie, regulering en distributie van Covid-19 vaccins, niet de gezondheid of het leven van miljarden mensen. Zoals Oxfam opmerkte, is het vaccin “nul procent effectief voor de mensen die er geen toegang toe hebben of het zich niet kunnen veroorloven.”[xiv] De massa’s zijn voor een vaccin afhankelijk van farmaceutische bedrijven en de regeringen van de rijkste en meest ontwikkelde en invloedrijke kapitalistische staten waarvan het doel winst en macht is. De gezondheidszorg mag niet worden beheerd voor privé-winst, de middelen moeten in beslag worden genomen en wereldwijd in publieke handen worden gebracht, onder de democratische controle van de werkenden en de arme massa’s.
Wie is de eerste?
De meest ontwikkelde kapitalistische landen, die 13% van de wereldbevolking vertegenwoordigen, hebben het merendeel van de doses die in 2020 en 2021 moeten worden geproduceerd, vooraf besteld. De VS heeft een contract van 2 miljard dollar met Pfizer voor 100 miljoen doses tegen het einde van het jaar, en een verdere overeenkomst voor 1,3 miljard doses tegen het einde van 2021 – twee keer het aantal dat nodig is om iedereen in de VS in te enten. De Europese Commissie heeft ten minste 1,1 miljard doses van vier verschillende vaccins, waaronder de Pfizer / BioNTech en Oxford / AstraZeneca vaccins[xv] [xvi] besteld, wat aanzienlijk meer is dan het aantal doses dat nodig is voor de bevolking van de EU. De pre-orders van de rijke landen komen grotendeels overeen met de maximaal mogelijke productie van vaccins volgend jaar, waardoor de meerderheid van de bevolking van de armere landen de pandemie zonder vaccin moet aanpakken. Dit wordt ‘vaccin-nationalisme’ [xvii] genoemd, maar het is een normaal kenmerk van meedogenloze, op winst beluste, kapitalistische concurrentie. De schaarste aan vaccindoses is vermijdbaar – het is het resultaat van internationale eigendoms- en patentwetten die de productie beperken, terwijl geopolitieke kapitalistische rivaliteit een strenge limiet stelt aan de wereldwijde samenwerking.
Er zullen ongetwijfeld veel complicaties zijn. Zo circuleert er online valse informatie over bescherming door mondwater [xviii] tegen het coronavirus. Dit kan de aandacht afleiden van een wetenschappelijke aanpak. Een minderheid van de bevolking staat ook open voor antivaccinatie samenzweringen. Uit een recent onderzoek in Ierland bleek dat 12% van de respondenten geen vaccin zou nemen en dat 33% niet zeker was[xix]. Anti-vax en samenzweringstheorieën zijn vaak geworteld in een diep wantrouwen ten opzichte van de gevestigde orde, wat volkomen begrijpelijk is na herhaaldelijk verraad, hypocrisie en incompetentie van de kapitalistische regeringen. In Ierland waren er recent enkele schandalen, waaronder het verdwijnen van 600.000 doses griepvaccin [xx]. Het ministerie van Volksgezondheid heeft de financiering voor Covid-19 vaccins niet in de begroting voor 2021 ingeschreven [xxi].
Een vaccinatieprogramma vereist een gefaseerde aanpak, zelfs in rijke landen. Sommige staten, zoals de VS en Ierland, hebben aangegeven dat ze prioriteit zullen geven aan gezondheidswerkers en andere essentiële eerstelijnswerkers, aan ouderen en aan mensen met gezondheidsproblemen die een groter risico vormen. In Ierland hebben leerkrachten die door hun werk in de klas met een hoog infectierisico worden geconfronteerd, al terecht geëist dat zij als eerstelijnswerkers worden beschouwd. Ze bereiden zich voor op strijd voor hun gezondheid, veiligheid en werkomstandigheden. Maar wie beslist uiteindelijk wie het eerst gevaccineerd wordt? Politici en elites die gedurende de hele pandemie toegang hadden tot de best mogelijke gezondheidszorg, of comités van werkenden, waaronder jongeren, ouderen en zieken, die op democratische wijze een plan afspreken op basis van de behoeften en risico’s van het publiek?
Wat nodig is
Het vaccin moet voor iedereen gratis zijn op basis van behoefte, het blootstellingsrisico en het risico op ernstige ziekten, niet op basis van het vermogen om te betalen. Het moet op democratische wijze over de hele wereld worden verspreid op basis van behoefte, met als doel ziekte en dood als gevolg van Covid-19 uit te bannen en met behulp van massale vaccinatie de immuniteit van de bevolking in zo kort mogelijke tijd te bereiken. Als we de controle over het vaccin in handen laten van de grote farmaceutische bedrijven en de overheid, zal dat zeker leiden tot onnodige ziekte- en sterfgevallen. Biotech en farmaceutica moeten samen met onderzoeksinstituten in publiek bezit en controle worden gebracht om te worden ingezet in het belang van de bevolking, niet in het belang van de winsten en de macht van een kleine elite.
Arbeidersorganisaties, vakbonden en sociale bewegingen moeten zich organiseren om een gratis vaccin voor iedereen te eisen, te strijden voor de afschaffing van medische patenten en voor gratis, kwaliteitsvolle openbare gezondheidszorg. Er is al een moedige strijd gevoerd tijdens de pandemie, voor gezondheid en veiligheid, tegen het verlies van jobs, tegen racistische en seksistische onderdrukking, en nu we geconfronteerd worden met een wereldwijde depressie, massale werkloosheid en sociale en politieke crises, kunnen we veel meer strijd verwachten, met mogelijk verstrekkende gevolgen. Het vaccin geeft hoop – er is licht aan het eind van de tunnel, maar voor velen is het nog ver weg.
De Covid-19-crisis heeft een licht geworpen op de overvloed aan ongelijkheden en onrechtvaardigheden binnen het kapitalistische systeem. De werkende klasse, de armen en de onderdrukten worden onevenredig zwaar getroffen door deze pandemie, terwijl de superrijken de mogelijkheid hadden om zich te verstoppen op hun privé-eilanden, jachten en villa’s. Dit systeem moet weg. Alleen een verenigde strijd van de arbeidersklasse, de armen en de onderdrukten in de wereld kan de post-Covid-19 toekomst opbouwen die we nodig hebben en verdienen – een socialistische toekomst waarin de rijkdom en de grondstoffen van de wereld in publieke handen zijn en worden gebruikt om de belangen van de bevolking te dienen.
Noten
[i] https://www.irishtimes.com/news/health/covid-19-vaccines-when-will-they-be-available-and-who-will-get-them-first-1.4413639
[ii] https://www.irishtimes.com/opinion/david-mcwilliams-ireland-is-facing-a-golden-opportunity-for-its-economy-1.4407535
[iii] https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/pfizer-and-biontech-announce-vaccine-candidate-against
[iv] https://www.bbc.com/news/health-54902908
[v] https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)32318-7/fulltext
[vi]https://www.thejournal.ie/explainer-logistics-vaccine-5262089-Nov2020/
[vii]https://www.rte.ie/news/world/2020/1110/1177339-vaccine-logistical-challenges/
[viii]https://apnews.com/article/virus-outbreak-pandemics-immunizations-epidemics-united-nations-fc4c536d62c5ef25152884adb1c14168
[ix] https://www.theguardian.com/world/2020/nov/19/uk-faces-calls-drop-opposition-patent-free-covid-vaccines-wto
[x] https://www.theguardian.com/business/2020/nov/10/pfizer-and-biontech-could-make-13bn-from-coronavirus-vaccine
[xi] https://www.theguardian.com/world/2020/nov/19/uk-faces-calls-drop-opposition-patent-free-covid-vaccines-wto
[xii] https://www.theguardian.com/business/2020/nov/05/future-market-for-covid-vaccines-could-be-worth-more-than-10bn-a-year
[xiii] https://www.theguardian.com/world/2020/nov/19/uk-faces-calls-drop-opposition-patent-free-covid-vaccines-wto
[xiv] https://www.theguardian.com/business/2020/nov/10/pfizer-and-biontech-could-make-13bn-from-coronavirus-vaccine
[xv]https://www.thejournal.ie/coronavirus-vaccine-taoiseach-next-year-5265788-Nov2020/
[xvi]https://www.rte.ie/news/coronavirus/2020/1110/1177313-vaccine-europe/
[xvii]https://hub.jhu.edu/2020/07/01/covid-vaccine-ethics-faden/
[xviii] https://www.nytimes.com/2020/10/21/health/covid-mouthwash.html
[xix] https://www.irishtimes.com/opinion/a-vaccine-against-covid-19-is-it-too-early-to-celebrate-1.4408748
[xx]https://www.irishexaminer.com/news/arid-40079897.html
[xxi] https://www.thejournal.ie/projections-2021-economy-5217769-Sep2020/
-
Jongeren als zondebok voor Covid-19?

In de tweede golf komen politici eens te meer met maatregelen die vooral ons sociaal leven treffen. In de periode tussen de twee golven werd niet geïnvesteerd in preventieve maatregelen om de verspreiding van het virus onder meer op de werkplek te beperken. Toenmalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block had net als heel wat commentatoren een gemakkelijker oplossing: met de vinger naar de jongeren wijzen. “Er is een plan om het te voorkomen [de tweede golf]. Het hangt af van het gedrag van de mensen. Er zijn enkele gevallen in woonzorgcentra, maar het zijn vooral de jongeren die zich in hun sociale en familiale contacten niet aan de regels houden.”
door Samuel (Luik) en Antoine (Brussel)
Generatie depressie?
Het zijn niet alleen de liberalen die jongeren de schuld geven. De Luikse burgemeester Willy Demeyer (PS) deed hetzelfde. Hij wees met de vinger naar de studenten toen de pandemie opnieuw bijzonder hard toesloeg in zijn stad. Zo werd het terrein geëffend om vooral jongeren te treffen met nieuwe maatregelen. De beslissing tot een avondklok is een bijzonder autoritaire maatregel. Elke verplaatsing ’s nachts wordt verboden, behalve om te werken natuurlijk.
Het versterkt de psychologische gevolgen van sociaal isolement die we eerder al zagen bij jongeren. In vergelijking met de laatste studie van het Wetenschappelijk Instituut voor de Volksgezondheid (Scienscano) is er een explosie van angststoornissen en depressies, vooral in de leeftijdsgroep van 16 tot 24 jaar. De studie stelt dat jongens uit die leeftijdsgroep drie keer meer door depressie worden geraakt en meisjes zelfs vier keer. Ongeveer 30% van de jongeren krijgt ermee te maken! In vergelijking met 2018 verdubbelden angststoornissen bij jongens tot 20% en onder meisjes is er een verdrievoudiging tot 32%. Het risico op repressie als je buiten komt, zal deze fenomenen nog versterken.
In een context waarin de horeca dicht is, universiteiten en hogescholen afstandsonderwijs organiseren en de bubbels tot het strikte minimum herleid worden, komt het sociale leven van jongeren grotendeels in het gedrang. Terwijl uit Britse en Franse cijfers blijkt dat de clusters van besmettingen zich vooral op het werk en in het (hoger) onderwijs bevinden (voor België zijn er geen gegevens), zijn het onze ontspanningsmogelijkheden die als eerste drastisch aan banden worden gelegd. Het toont welke belangen spelen: de bedrijven openhouden en iedereen aan het werk houden, gaat voor op het welzijn van de bevolking.
Voor jongeren is het belangrijk om anderen te ontmoeten, dat is onderdeel van de levensfase waar ze inzitten. Nu is er een sociale woestijn waarbij er al gauw gedreigd wordt met zware boetes. Bij de invoering van een avondklok in Frankrijk zei president Macron dat het “moeilijk is om 20 te zijn in 2020.” Dat klopt, maar voor sommigen meer dan voor anderen. Wie van bescheiden afkomst is, kan het zich vaak niet veroorloven om vrienden te ontvangen op een klein kot of is veroordeeld tot opsluiting in een soms giftige familieomgeving. Jonge werkenden en werkzoekenden waren bij de eersten die getroffen werden door de sluiting van restaurants en cafés, maar ook door de toenemende werkloosheid.
Voor studenten is de situatie niet beter. Met de invoering van de code Oranje in alle universiteiten is 80% van hen verplicht om cursussen op afstand te volgen. Online cursussen zijn deprimerend en doorbreken de regelmaat van de meerderheid van de studenten. Om nog maar te zwijgen van de moeilijkheden die sommigen hebben om het nodige materiaal te verkrijgen om online cursussen te volgen. Gezinnen met slechts één computer komen vaker voor dan vaak gedacht. Als die computer dan nog moet gedeeld worden met ouders die telewerken wordt het helemaal onmogelijk. Volle klaslokalen anderzijds zijn ook een gezondheidsrisico voor scholieren en leerkrachten. Het is geen toeval dat het aantal zieken onder het onderwijspersoneel snel toeneemt.
De voortdurende verandering van de gezondheidsmaatregelen, het gebrek aan overleg hierover en de paradox van het sluiten van cafés terwijl de bussen en trams overvol zijn, hebben twijfel en woede gezaaid bij de hele bevolking. Dit doet allerhande complottheorieën ontstaan. Anderen houden zich langer aan maatregelen die ze willekeurig vinden.
Generatie strijd!
Ten eerste is het probleem niet zozeer het individuele gedrag van enkele mensen. Het is het hele systeem dat ons in deze crisis heeft gestort: het kapitalisme. Als de gezondheidszorg overbelast is door de besparingen van de regering-Michel en die daarvoor, dan hebben we vooral een massale publieke investering in zorg nodig!
Als er een tekort is aan beschermingsmiddelen en testcapaciteit, ook al is België één van de landen met de meest ontwikkelde farmaceutische industrie, dan komt dit door de winstzucht van de grote bedrijven. Laten we de sleutelsectoren van de economie in publieke handen brengen, onder democratische controle en beheer van de gemeenschap. Dan kunnen ze ingezet worden op basis van wat de meerderheid van de bevolking nodig heeft.
Als de maatregelen zo willekeurig lijken (alsof het virus overal circuleert behalve op de werkplek), dan komt dat omdat de kapitalisten ons ook midden in een pandemie maximaal willen uitbuiten. Werkenden moeten controle hebben over de gezondheidsmaatregelen op hun werkplek!
Als de infrastructuur van de middelbare scholen vervallen is en er niet genoeg leerkrachten zijn, dan komt dat omdat de rol van onderwijs in dit systeem beperkt wordt tot het creëren van volgzame harde werkers in plaats van oog te hebben voor het bredere welzijn van de toekomstige generaties. Er is ook buiten coronatijden een ander soort onderwijs nodig, zodat er reserve is om schokken op te vangen. Waarom geen leegstaande kantoren als klaslokalen gebruiken met maximaal 15 leerlingen per klas?
Al voor de gezondheidscrisis waren veel jongeren bang omwille van de klimaatcatastrofe die onze toekomst bedreigt. We kwamen wereldwijd met miljoenen jongeren op straat, maar de regeringen hebben niets gedaan. Aan de belangen van het kapitaal wordt namelijk niet geraakt! De pandemie zet druk op ons leven en veranderde de economische crisis in één van de grootste depressies uit de geschiedenis van het kapitalisme. Dit bedreigt onze toekomst!
Zoals de Russische revolutionair Leon Trotski ooit opmerkte: “Het leven is niet gemakkelijk. Je kunt er niet doorheen leven zonder in cynisme en frustratie te vervallen, tenzij je een groots idee hebt dat zich boven je persoonlijke ellende, boven zwakte, boven alle vormen van narigheid en dwaasheid.”
Tegenover de horror die voortgebracht wordt door het kapitalisme zijn er twee wegen. Er is de weg van het cynisme waarbij we toekijken terwijl de wereld vervalt onder onze ogen, of we kunnen de weg opgaan van gezamenlijke strijd met miljoenen andere mensen die opkomen voor een andere samenleving. Er is nood aan een samenleving die vertrekt van de noden van iedereen en niet de winsten van een kleine minderheid. Wij willen een socialistische samenleving in plaats van het kapitalisme dat ons verhindert om onze dromen waar te maken. We willen daarvoor strijden zodat alle volgende generaties bevrijd zijn van uitbuiting en zichzelf en de mensheid op een veel hoger niveau kunnen ontwikkelen!
-
Scholen terug open. “Een collega ging onderuit door angst”
We spraken voor de lange herfstvakantie met Stefanie, vakbondsafgevaardigde van FGTB Setca in het vrije onderwijs in Henegouwen en kandidaat bij de sociale verkiezingen. Op het ogenblik van het gesprek was naar schatting een kwart van de leerkrachten in het basis- en middelbaar onderwijs ziek of in quarantaine. We hadden het over les geven in corona-tijden.“We hebben gel en maskers. De directie vindt dat genoeg. Eén van mijn collega’s ging onderuit door de angst. De gangen zijn niet geventileerd en terwijl de meeste gebouwen ramen hebben die open kunnen, zijn ze ofwel met het gezicht naar de binnenplaats ofwel naar de straat gericht, zodat er veel lawaai is. Als je sommige klassen binnengaat, heb je het gevoel een sauna te betreden omdat het er warm en vochtig is.”
“De werklast neemt toe omdat een aantal collega’s en leerlingen in quarantaine zit of ziek uitvalt. Dit maakt dat er meer individuele begeleiding van leerlingen nodig is. De klassen veranderen dag na dag. Aangezien er collega’s uitvallen, worden we gevraagd om in te springen, lessen te begeleiden … We moeten meer werken dan gewoonlijk en dan wordt het moeilijk om genoeg aandacht te hebben voor gezondheidsmaatregelen. Er is een constante druk en dat weegt door.”
“Het is hypocriet dat de dienst voor de promotie van gezondheid op school, PSE in het Frans, het personeel eraan herinnert om de gezondheidsmaatregelen te respecteren en fysieke afstand te bewaren. De werkomstandigheden laten dit immers niet toe, zowel in de klassen als bijvoorbeeld in de lerarenkamers die doorgaans erg klein zijn. We kunnen elders eten, bijvoorbeeld in een lege klas, maar die lokalen zijn niet voorzien met bijvoorbeeld een koelkast of microgolfoven. Uiteindelijk werken we in een risicovolle omgeving en de besmettings- en quarantainecijfers illustreren dit ruimschoots. Zelf moest ik me aanmelden voor een Covid-test, maar het duurde enkele dagen vooraleer die test kon afgenomen worden en daarna nog eens 72 uur om het resultaat te kennen. Zo heeft het virus veel tijd om rond te gaan! De directie vraagt mensen die in quarantaine moeten om van thuis te werken, terwijl ze daar vaak ook voor eigen kinderen moeten zorgen.”
“Er zijn gratis wegwerpmaskers nodig voor de leerlingen en de leerkrachten zodat iedereen vaak genoeg een nieuw masker opzet. Er is meer personeel nodig om het extra werk in de klaslokalen op te vangen en de afwezige leerlingen te begeleiden.”
“De al lang bestaande problemen door de aftandse infrastructuur spelen nu uiteraard een grote rol. Nog niet lang geleden hadden we leerlingen die in de kelder moesten eten. Het is eigenlijk een half ondergrondse verdieping, maar wij noemen het de kelder. Dat kon niet langer omdat er ratten zaten… Resultaat: de eetzalen zitten terug vol. Je moet maar een bank binnenstappen om te zien waar de prioriteiten in deze maatschappij liggen. Er zijn glanzende bankgebouwen terwijl de scholen vervallen zijn. Jongeren en personeelsleden, zowel leerkrachten als andere collega’s, verdienen scholen die er minstens even goed uitzien als de banken vandaag…”
-
Tweede golf, nieuwe test: systeem faalt opnieuw. Strijd voor ander systeem nodig
“In 2008 heeft de staat 27,3 miljard euro uitgetrokken als antwoord op de door de banken veroorzaakte financiële crisis. Om de ‘business as usual’ te behouden, werd de kas opengetrokken. Om levens te redden wordt daarentegen op elke cent gelet. Als betogingen niet volstaan om daar verandering in te brengen, moeten we in opstand komen.” Opstandigheid, woede en angst waren al aanwezig voor de pandemie. De onderling verbonden crisissen van het kapitalisme zullen dit verder versterken.Edito door Nicolas Croes uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Het citaat hierboven komt uit een reactie van het actienetwerk ‘De Zorg in Actie – La Santé en Lutte’. Vanuit hun dagelijkse praktijk weten de honderden zorgwerkers die de actiegroep dragen heel goed wat er op het spel staat. ‘De Zorg in Actie’ nam gesteund door de Brusselse ABVV-structuren het initiatief voor een grote zorgbetoging op 13 september. Met 7000 aanwezigen was dat een groot succes, zeker gezien de vele complicaties. Maar hoeveel zouden er geweest zijn indien alle vakbonden zich nationaal volop achter het initiatief hadden geschaard? Dan was de grootste mobilisatie van dit najaar niet de autokaravaan van het Vlaams Belang op de Heizel geweest. De waarschuwing mag niet lichtvaardig opgevat worden: extreemrechts is expert in het cynisch instrumentaliseren van woede.
Het beste antwoord op extreemrechts en racistische, seksistische, LGBTQI-fobie en andere vooroordelen, is collectieve strijd rond eisen die ons verenigen. Wat kan ons vandaag meer verenigen dan de eisen van het zorgpersoneel? De slechte staat van de zorgsector bedreigt onze gezondheid. Het is helaas slechts één voorbeeld van de vele tekorten.
De vakbondstop heeft de boot gemist. Zal hetzelfde gebeuren met de lawine van jobverlies die begonnen is? Zal het personeel van elk bedrijf er alleen voor staan? Zal dat personeel de boodschap krijgen dat het zich beter beperkt tot een smeekbede voor een beter sociaal plan?
Woede organiseren in een krachtsverhouding
Het kapitalistische establishment – de bazen, hun politieke marionetten in Vivaldi en elders, hun journalisten … – is bang voor sociale onrust. Dat werd expliciet erkend bij de (ontoereikende) beloften van extra middelen voor de zorg. Het leidde ook tot de aankondiging van enkele sociale maatregelen, hoofdzakelijk symbolisch, in het regeerakkoord.
Er is echter veel meer nodig. Na jaren van meedogenloos besparingsbeleid zijn de tekorten in sectoren als zorg, onderwijs, openbaar vervoer … bijzonder groot. Er zijn fundamentele beleidsveranderingen en investeringen over een langere periode nodig om de jarenlang opeengestapelde problemen aan te pakken.
Concrete voorstellen, initiatieven en campagnes die de noden van de werkenden en hun gezinnen centraal stellen en koppelen aan acties om onze eisen te realiseren, vereisen een sterke linkse oppositie. Zo’n oppositie moet verder kijken dan verkiezingen en het parlementaire leven. Zowel op politiek vlak als in de vakbonden is er een bredere kijk nodig: het systeem faalt, we moeten een krachtsverhouding organiseren voor een systeem dat wel in staat is om onze gezondheid en andere essentiële behoeften te garanderen.
De afgelopen maanden werd voor velen duidelijk dat het de werkenden zijn die alles doen draaien. Dat moet gekoppeld worden aan een programma, een strategie en tactieken opdat de werkenden de controle over de samenleving overnemen. Als we het aan het kapitaal overlaten, loopt de gezondheidscrisis steeds opnieuw uit de hand en worden steeds meer mensen veroordeeld tot werkloosheid.
Bedrijven die overgaan tot massaontslagen nemen we beter in publieke handen. Er valt genoeg werk te doen, kijk maar naar de vele tekorten. Een planmatige aanpak gericht op de noden en behoeften van de werkenden en hun gezinnen is nodig.
Andere maatschappij nodig
De basis van de samenleving is haar economie. De moderne technologie heeft een dusdanig niveau bereikt dat zij een hoge graad van welzijn voor de hele mensheid kan garanderen met respect voor het milieu. Maar het privébezit van de productiemiddelen brengt ons steeds meer leed toe. Het kapitalisme zal niet vanzelf verdwijnen. Alleen de arbeidersklasse kan de productiekrachten uit de handen van de uitbuiters halen en de basis leggen voor een andere samenleving.
In de Grote Depressie waarschuwde Leon Trotski dat maatschappijverandering nodig was om verder verval, toen zelfs met de dreiging van een nieuwe wereldoorlog, te vermijden. “Als de arbeidersklasse om één of andere reden niet in staat is de burgerij te overwinnen en de macht te grijpen, als het bijvoorbeeld verlamd wordt door zijn eigen partijen en vakbonden, zal het voortdurende verval van de economie en de beschaving volgen, zullen de calamiteiten zich opstapelen, de wanhoop en de uitputting zullen de massa’s overspoelen, en het kapitalisme – afgeleefd, ontaard, rot – zal het volk met toenemende kracht wurgen en in de afgrond van een nieuwe oorlog duwen. Behalve de socialistische revolutie is er geen uitweg.” (Nogmaals, waar gaat Frankrijk heen?, maart 1935)
-
Winstbejag versus onze gezondheid. Kapitalisme is dodelijk

Lees ‘De Linkse Socialist’ digitaal – koop onze novemberkrant voor 2 euro. “Elke dag komt er een volledig ziekenhuis aan patiënten bij”, zei Geert Meyfroidt van het UZ Leuven op 22 oktober in Ter Zake. We gaan op een muur af, zeggen de experts. Luikse ziekenhuizen moeten patiënten doorsturen, maar er dreigen overal tekorten. Het personeel was nog niet bekomen en wordt nu alweer getroffen door een nieuwe golf. “Er zijn nu al meer mensen afwezig dan tijdens de eerste golf, door blijvende vermoeidheid”, aldus Benjamin Vallée van CHU Namur.
Artikel door Geert Cool uit maandblad ‘De Linkse Socialist‘
De regeringspartijen en de rest van het establishment faalden tijdens de eerste golf en falen opnieuw! Premier De Croo roept de bevolking op tot solidariteit. Daaraan ontbreekt het nooit. Dat zien we bij elke ramp.
Maar er is meer nodig: voldoende testcapaciteit en contact tracing, voldoende middelen en infrastructuur voor zorg … Zoniet komt het antwoord op het vreselijke virus eigenlijk niet verder dan hoe de pest in de Middeleeuwen werd aangepakt: door isolatie thuis. Met dat verschil dat het werk en het onderwijs wel doorgaan. De economische belangen gaan in dit systeem voor op alles.
We moeten het beschermen van onze gezondheid zelf in handen nemen. Het is de werkende klasse die alles doet draaien. Zij zijn het best geplaatst om toe te zien op de naleving van de gezondheidsmaatregelen op hun werkplaats. Wordt de situatie onveilig? Leg met de collega’s het werk neer! Dat is wat eerder gebeurde onder meer in enkele supermarkten. In Griekenland kwamen scholieren op straat om kleinere klassen van maximaal 15 leerlingen te eisen.
Om besmettingen op de werkvloer tegen te gaan, is het essentieel dat wie in quarantaine moet geen inkomensverlies lijdt. Regelmatige tests op de werkvloer kunnen mensen die besmet zijn er sneller uithalen, nog voor er symptomen opduiken. Wie besmet is meteen naar huis sturen met behoud van inkomen, is nodig om te vermijden dat mensen uit financiële druk toch blijven werken.
Na jaren van besparingen lijkt het soms onmogelijk om meteen antwoorden te bieden op de tekorten. Waar kan op zo’n korte termijn genoeg opgeleid personeel gevonden worden voor de zorg of het onderwijs? Hoe kunnen we op korte termijn een oplossing vinden voor het gebrek aan infrastructuur? Een crisissituatie als vandaag schreeuwt om doortastende maatregelen waarbij alle beschikbare maatschappelijke middelen worden gemobiliseerd.
Ons land heeft een grote farmaceutische sector die een veel massalere testcapaciteit, inclusief sneltests, mogelijk maakt. In de grote steden staat veel kantoorruimte leeg, wat kan gebruikt worden voor klaslokalen en andere infrastructuur. In plaats van een oproep te doen voor vrijwilligers in de zorg, moet er onmiddellijk extra personeel aangeworven worden voor niet-medische taken. Waarop wordt gewacht om direct te investeren in extra zorgopleidingen?
Als we vertrekken van wat nodig en mogelijk is, botsen we direct op het winstbejag dat regeert onder het kapitalisme. Deze logica dreigt straks ook rampzalig te zijn voor de productie en verspreiding van vaccins. Laten we dit aan de private sector over, dan dreigt een herhaling, of erger, van de saga rond de mondmaskers. De winstlogica maakt dat sommige werkenden bezwijken onder de druk, terwijl anderen meedogenloos worden afgedankt.
De werkenden hebben zelf maatregelen afgedwongen voor hun veiligheid. Sociaal protest van het zorgpersoneel dwong de regering tot de eerste (ontoereikende) toegevingen. Daar moeten we verder op doorgaan. We moeten de uitbouw van medische diensten in grote bedrijven eisen waardoor massaal getest kan worden, comités opzetten met collega’s om toe te zien op de organisatie en naleving van de gezondheidsmaatregelen. Bij collectieve afdankingen moeten de boeken open en als nodig het bedrijf in publieke handen nemen. Geen vertrouwen in de solidariteit van de patroon met de werknemer. Ze hebben niet dezelfde belangen!
Het is het kapitalisme dat faalt in de zorgsector, in het onderwijs, op vlak van tests en tracing, bij de ontwikkeling van een vaccin en straks wellicht ook bij de verspreiding ervan. Het ontneemt ons elk toekomstperspectief. Het kapitalisme is afgeleefd en faalt, het moet op de schop. Hoog tijd voor een ander systeem, dat vertrekt van de noden en behoeften van de meerderheid van de bevolking. Enkel democratische planning kan op een dergelijke wereldcrisis een antwoord bieden. Organiseer je en kom op met LSP voor een socialistisch alternatief!
-
De Lijn. “Na alle besparingen is extra inspanning onmogelijk”

Bij De Lijn dwong het personeel in maart-april de eerste beschermingsmaatregelen af. De bussen en trams bleven rijden en het personeel werd algemeen bij de helden van de coronacrisis gerekend. Bij de directie en de echte bazen, met name de Vlaamse regering, kreeg het personeel stank voor dank. Begin oktober leidde dit tot een staking tegen de privatisering van het vervoer op maat: belbussen en leerlingenvervoer. We spraken met Luc Wendelen, kandidaat voor de Ondernemingsraad namens ACOD in Antwerpen bij de sociale verkiezingen van 19 november.
Interview uit maandblad ‘De Linkse Socialist’ (het gesprek vond plaats voor de tweede lockdown)
Is De Lijn voorbereid op de heropleving van het coronavirus?
“De afgelopen jaren is er heel veel bespaard, waardoor het onmogelijk is om een extra inspanning te doen. Bij het begin van de gezondheidscrisis hebben we een aantal zaken afgedwongen, zoals tijdelijke bescherming van de chauffeurs met folie, die als nadeel heeft dat de zichtbaarheid beperkter is. We reden toen naar de stelplaats voor de aflossing in plaats van dit op de lijn te doen. Bussen, of toch minstens de stuurpost en delen van de bus die vaak aangeraakt worden door reizigers, werden dagelijks ontsmet.”
“Ondertussen is het duidelijk dat er meer dan tijdelijke maatregelen nodig zijn. Er is een doorzichtige folie om de chauffeurs te beschermen, maar deze moet nog geïnstalleerd worden. Het ontsmetten van de bussen blijkt een heikel punt te zijn. Deze taak is uitbesteed, waarbij er regelmatig problemen zijn. Het insourcen van deze schoonmakers waarbij meteen een degelijk loon wordt betaald, is een belangrijke eis. Ook het echte reinigen gebeurt nog steeds te weinig, simpelweg wegens een gebrek aan budget. Een andere bekommernis is dat sommige personeelsleden een verplichte quarantaine proberen te vermijden wegens het inkomensverlies. Het behoud van volledig loon tijdens quarantaine is noodzakelijk voor de veiligheid van het personeel en de reizigers.”
“De aflossingen gebeuren nu terug op de lijn. Om dit in de stelplaats zelf te doen, moet het aanbod van de dienstverlening beperkt worden. Dat komt onder meer door het tekort aan voertuigen. Het inzetten van extra bussen gebeurt nu op beperkte schaal, door touringcars achter een gewone bus te laten rijden. Hiervoor is 12,5 miljoen euro uitgetrokken. Het blijft echter een tijdelijke oplossing die niet volstaat om in de spits erg volle bussen en trams te vermijden. Om daar iets aan te doen, kan er vandaag eigenlijk niets anders gebeuren dan het afbouwen van de dienstverlening: beperken van het aantal reizigers dat op een voertuig mag. Na jaren van besparingen is er geen marge: een dienst die op zijn tandvlees zit, kan geen tandje hoger schakelen.”
“Na zeven maanden hadden er trouwens wel nooddiensten kunnen klaarliggen, maar ook daar is nog steeds niks van gekomen. Ook hier is er niet voldoende personeel bij planning om iets extra te doen. Budget blijft een levensgroot probleem, de directie verwacht een tekort van minstens 62 miljoen. De Vlaamse regering heeft voorlopig 35 miljoen extra toegezegd, maar wat met de rest?”
Op 9 oktober werd er gestaakt tegen de privatisering van het vervoer op maat. Hoe werd die oproep opgevolgd en leverde de staking iets op?
“Er was veel actiebereidheid, niet alleen uit solidariteit met de getroffen collega’s maar ook tegen de verdere privatisering van De Lijn. Bovendien is er ongenoegen over alles wat misloopt door het jarenlange besparingsbeleid, onder meer op vlak van materiaal en infrastructuur. Het wantrouwen in de directie is groot. Bij het begin van de coronacrisis moesten we voor elke maatregel vechten. We werden helden genoemd, maar in de praktijk kregen we nog minder respect vanwege de directie. Zo werd het sociaal overleg beperkt tot wat de directie uitkwam. Dit leidde tot een confrontatie over de eenzijdige aanpassing van een dienstregeling in Antwerpen, waarop twee dagen gestaakt werd.”
“De staking in september leverde resultaat op voor de dienst waarover het conflict begon, maar rond de dieper liggende redenen van het ongenoegen is er niets fundamenteel veranderd. Daarvoor zijn meer middelen en extra investeringen nodig. Het wordt tijd dat we daar een echte campagne rond opzetten: tegen privatiseringen en voor meer middelen. We wachten best niet tot er nog eens een dienst bedreigd is, maar ontwikkelen beter een strategie op langere termijn waarbij we niet alleen aanvallen op de dienstverlening of ons statuut bestrijden maar ook offensief opkomen voor verbeteringen. Dat is hoe we strijd kunnen opbouwen en reizigers of collega’s uit gelijkaardige sectoren kunnen betrekken.”
“De sociale verkiezingen zijn een uitgelezen kans om het daarover te hebben: de discussie over basisbereikbaarheid en de verbetering van ons statuut (onder meer door verplaatsingstijd bij het aflossen als arbeidstijd te beschouwen), kortom over de toekomst van De Lijn en de strijd die daarvoor nodig is.”
-
Onmiddellijk alle nodige middelen mobiliseren! Kapitalistische nalatigheid leidt tot drama

Reactie door het Uitvoerend Bureau van LSP
Na zeven maanden dreigt een volledige ineenstorting van de ziekenhuizen. Dan wordt gekozen wie nog wordt verzorgd en wie sterft. Tijd om te wachten om te zien of de huidige maatregelen werken of niet, is er niet meer. Het is schandalig dat in een land als België met zo’n uitgebouwde farmaceutische sector en zo’n knowhow rond zorg dit kan gebeuren. Hoeveel mensenlevens gaan we nog verliezen om de “economie” (m.a.w. de winsthonger) in stand te houden?
Alle bedrijven die de veiligheid en gezondheid niet kunnen garanderen moeten dicht, met behoud van loon
Op de bazen kunnen we niet vertrouwen. Op 14 oktober had Pieter Timmermans van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) het lef om te zeggen: “Het is duidelijk dat het probleem in de privésfeer ligt, en in de universiteiten. Onze bedrijven hebben alles gedaan wat ze konden.” Dit werd tegengesproken in De Tijd van 29 oktober: een enquête toonde aan dat 67% van de onderzochte bedrijven de geldende veiligheidsmaatregelen verwaarloost.
Bij AB InBev was er een staking van een week nodig, als reactie op de besmetting van een tiental werknemers, voordat er verdere maatregelen kwamen. Op dinsdag 27 oktober waren een tiental winkels van Carrefour Market (Mestdagh) in staking als reactie op de willekeurige toepassing van veiligheidsmaatregelen, het niet respecteren van de werkuren, omdat werkenden plots allerhande nieuwe verantwoordelijkheden op zich moesten nemen, op het gebruik van honderden interimmers en studenten …
In België zijn er geen algemene gegevens over de besmettingshaarden (clusters). In andere Europese landen zijn er wel dergelijke cijfers. In Frankrijk bijvoorbeeld wijst een analyse van Santé Publique France erop dat bijna 25% van de nieuwe clusters (sinds de versoepeling) terug kan gebracht worden naar werkplekken (zowel in de private als de publieke sector). Een onderzoek van Geneeskunde voor het Volk komt tot eenzelfde cijfer met 21% van de besmettingen die op het werk gebeurden.
Alle bedrijven die de veiligheid en gezondheid niet kunnen garanderen, moeten we nu stilleggen onder de afdwingbare voorwaarde van behoud van loon. Dit is nodig om de huidige explosie van besmettingen te stoppen. Maar ook om personeel op vrijwillige basis vrij te maken om de gezondheidszorg te versterken, uiteraard volledig betaald. Dit geldt ook voor het onderwijs en de kinderopvang, zodat de samenleving de zorg opneemt van alle kinderen voor wie dit nodig is. Dit dient onder controle van democratisch verkozen hulpcomités van de werkenden georganiseerd te worden om daar waar zich dringende noden stellen een oplossing te bieden.
Onmiddellijke mobilisatie van alle beschikbare middelen en krachten
Het is onmogelijk om de gezondheidsnoden in te lossen zonder alles wat hiervoor nodig is op te eisen. Het is absurd dat er in België een tekort is aan tests en labo capaciteit als je weet hoe groot onze farmaceutische sector is. Het grootste kwaliteitscontrolecentrum ter wereld bevindt zich bijvoorbeeld in België bij GSK. Het personeel en de infrastructuur van de sector moeten worden ingezet zodat er bijvoorbeeld voldoende tests kunnen worden uitgevoerd en de resultaten ervan snel worden geanalyseerd. Deze sector aan de winstlogica onttrekken, is ook essentieel voor de productie en distributie van een toekomstig vaccin.
Alle deskundigen en artsen klinken unisono: het ontbreekt niet alleen aan bedden, maar ook aan personeel. Dat komt niet uit de lucht vallen: de opeenvolgende decennia van besparingsbeleid zijn de oorzaak. Door het gebrek aan middelen was het resterende personeel onvoldoende talrijk, met zodanig hoge werklast en zodanig slechte loon- en werkomstandigheden dat velen de handdoek in de ring gooiden. Dat is wat er in de gezondheidszorg gaande is, maar ook in het onderwijs.
Er moet dringend een concreet grootschalig publiek investeringsplan voor de gezondheidszorg en het onderwijs worden opgesteld om nieuw personeel op te leiden. Betere lonen en arbeidsvoorwaarden zijn nodig om het grote verloop van personeel te stoppen. Als we het aantal zorgverleners moeten verdubbelen om een 3de of 4de golf aan te kunnen, zal dit niet vanzelf gebeuren! Voor de financiering hiervan moet er een onmiddellijke belasting op de grote vermogens komen. Een kapitaalvlucht voorkomen kan door de financiële sector in publieke handen te nemen.
Toen in 2008 de financiële crisis uitbrak, betaalde de Belgische staat 27,3 miljard euro om de banken te redden. Vergelijk dit met de gezondheidszorg en de ontoereikende beloften die bovendien nog in de praktijk moeten omgezet worden. Banken werden gered, het zorgpersoneel kreeg een applaus en moest terug naar de loopgraven. Het verschil in aanpak is crimineel. Als onze gezondheidszorg een bank was, was ze al lang gered!
Het is aan de arbeidersbeweging om te beslissen
De werkenden moeten zelf kunnen beslissen welke bedrijven en activiteiten essentieel zijn en onder welke voorwaarden telewerk kan georganiseerd worden. Vakbondsdelegees doen er alles aan om de woede om te zetten in maatregelen die de verspreiding van het virus tegen gaan. Maar in deze fase van de pandemie is het dweilen met de kraan open.
Rond de personeelsvertegenwoordiging in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) kunnen crisiscomités van het personeel worden opgericht om de naleving van alle noodzakelijk beschermingsmaatregelen te verzekeren. Waar er geen CPBW bestaat, zijn crisiscomités essentieel en een opstap naar een CPBW. Deze crisiscomités vormen belangrijke elementen van arbeiderscontrole op een moment dat duidelijk is dat het de werkenden zijn die alles doen draaien.
Dat is ook de beste manier om in geval van herstructurerings- of sluitingsplannen te kunnen reageren met eisen als de nationalisatie onder controle en beheer van de werkenden in bedrijven die overgaan tot collectief ontslag.
De vakbondsleidingen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en zo snel mogelijk de woede aan de basis ondersteunen door het nationaal te organiseren door een algemene staking uit te roepen. Alleen zo kunnen we de druk op regering en patronaat opvoeren om bedrijven die de veiligheid en gezondheid niet kunnen garanderen stil te leggen.
In Spanje kwam er op basis van staking een stijging van het budget voor gezondheidszorg met 151%. In Duitsland heeft de strijd in de publieke sector gezorgd voor een loonsverhoging van 8,7% in de gezondheidszorg. Enkel strijd loont!
Als we een verantwoordelijke samenleving willen, die de bevolking beschermt in plaats van de winsthonger van een kleine elite, zullen we ervoor moeten strijden. Wat we willen is een maatschappij waar we werken om te leven en niet waar we leven om te werken, laat staan het risico lopen om besmet te raken en te sterven. De enige samenleving die dat toelaat is een democratische socialistische samenleving.
Onze levens, niet hun winsten!
- Onmiddellijke sluiting van alle bedrijven die de veiligheid en gezondheid niet kunnen garanderen, met behoud van loon!
- Oprichting van crisiscomités van het personeel om gezondheidsmaatregelen op te leggen en te controleren, rond de CPBW-delegees waar deze bestaan.
- De farmaceutische industrie in publieke handen voor een massale uitbouw van test- en labocapaciteit en een publiek gecontroleerde vaccinatiepolitiek.
- Onmiddellijke verbetering van de arbeids- en loonvoorwaarden in de gezondheidszorg en het onderwijs !
- Zorg voor de zorgverleners en al wie lijdt onder het isolement: gratis psychische en sociale ondersteuning om de gevolgen van deze emotioneel belastende situatie te verwerken
- Ontwikkeling van een plan voor massale publieke investeringen in de gezondheidszorg en het onderwijs !
- Vermogensbelasting om onmiddellijk middelen vrij te maken, nationalisatie van de financiële sector tegen kapitaalvlucht!
- Voor een democratisch socialistische planning door de werkende klasse!
-
Tweede golf overspoelt Europa

Foto: Pixabay In Duitsland is sprake van een “zeer ernstige stijging”, in Tsjechië is sprake van een “enorme stijging”, terwijl Spanje behoefte heeft aan “drastische maatregelen” en landen als Ierland, Kroatië, Polen en Rusland melding maken van dagelijkse gevallen die veel verder gaan dan in de eerste golf. In Frankrijk is er opnieuw een lockdown. Toch zijn de gezondheidsstelsels nog steeds niet voorbereid.
Door Per Ake Westerlund (Rattvisepartiet Socialisterna, Zweden) – vorig weekend gepubliceerd, deze versie bevat enkele geactualiseerde cijfers
De Covid-pandemie is nog lang niet voorbij. Op 17 oktober werden wereldwijd 432.000 nieuwe gevallen van besmetting geregistreerd, het dubbele van de dagelijkse aantallen begin juli, die op hun beurt weer het dubbele waren van de aantallen in april en mei. Op 26 oktober waren er zelfs 525.000 nieuwe gevallen. Het hoogste aantal geregistreerde sterfgevallen per dag was 9.796 op 30 april, maar na een daling tussen juni en augustus liep het terug op tot 8.680 op 10 oktober.
Er is nu duidelijk een tweede golf in heel Europa, met een sterke stijging van het aantal besmettingen in de meeste landen, zowel degenen die eerder hard werden getroffen door de pandemie als degenen die minder infecties en sterfgevallen zagen in het voorjaar.
Overal faalden de regeringen om deze tweede golf te voorkomen. De gezondheidssector en de omstandigheden voor gezondheidswerkers zijn niet drastisch verbeterd.
Snelle tests en het traceren van contacten zijn niet voldoende uitgevoerd. De adviezen over beschermingsmiddelen zijn vaag en de toegang is beperkt. Werkenden worden geadviseerd naar het werk te gaan, maar krijgen de schuld als ze het openbaar vervoer gebruiken. De compensatie voor verloren gegane lonen en jobs is minder dan wat nodig is en is in veel landen al afgebouwd.
De prioriteit voor de regeringen is om de winsten van de banken en het grootkapitaal te beschermen. Dat heeft ertoe geleid dat de premiers en de ministers van Volksgezondheid het advies van hun eigen gezondheidsdeskundigen negeerden, volgens het patroon van Trump en Bolsonaro. Ze hebben geen maatregelen genomen, maar probeerden soms om steun te krijgen op basis van het toenemend onbehagen en de wanhoop onder de bevolking als gevolg van de lockdowns, het isolement en angst voor lonen en jobs.
Het uitstellen van maatregelen heeft echter niet geholpen, en in de afgelopen weken zijn de meeste Europese regeringen gedwongen om in actie te komen. Na twee weken van debat heeft de Ierse regering besloten om terug te gaan naar een bijna totale lockdown van zes weken, dit keer met uitzondering van scholen. Op dat moment had Ierland 242 nieuwe gevallen per 100.000 inwoners. België, met drie keer zoveel gevallen per hoofd van de bevolking, beval de sluiting van cafés en restaurants voor vier weken, maar moest al gauw bijkomende maatregelen aankondigen. Andere landen registreerden hun hoogste aantal gevallen per dag – bijvoorbeeld Duitsland, Polen en Tsjechië, dat het hoogste aantal gevallen per hoofd van de bevolking in Europa telt. Ook in Italië, dat in het voorjaar zo hard werd getroffen, zijn er nu bijna twee keer zoveel besmettingen per dag als in april en mei.
Er zijn tot nu toe minder mensen gestorven in de tweede golf dan in de eerste. Dat is te verklaren door het feit dat de meeste besmette mensen jonger zijn en een betere behandeling hebben gekregen. De bredere effecten op het leven van de mensen en de economie, die angst voor de toekomst veroorzaken, zijn echter net zo hard als tijdens de eerste golf.
Debatten en conflicten
Tijdens de eerste golf steunden de meeste politieke partijen de maatregelen van de regeringen. Dit element van politieke “wapenstilstand” aan de top weerspiegelde ook de druk en de angst onder de bevolking, waarbij werkenden in veel gevallen zelf het initiatief namen om veiligheidsmaatregelen en quarantaine uit te voeren, onder meer door middel van stakingen en acties op de werkplek die de bazen in veel landen tot maatregelen dwongen.
Deze keer is het anders, met meer kritiek en debatten. In Groot-Brittannië is het aantal gevallen gestegen van 400-1.700 per dag in de zomer tot meer dan 20.000 in oktober. Alleen al in de voorbije week hadden 1.500 nieuwe patiënten intensieve zorg nodig. Dit gebeurt in een situatie waarin gezondheidswerkers in het Verenigd Koninkrijk en elders al uitgeput zijn na de extreme druk van de pandemie.
Met de kapitalistische economie als topprioriteit heeft de regering in Londen besloten dat de maatregelen drie niveaus hebben: van een gedeeltelijke lockdown (niveau 3), die al in Liverpool, Manchester en Lancashire is ingevoerd, tot zachtere maatregelen zoals vroegere sluitingsuren voor cafés, enz. in andere gebieden. De eis van de regering-Johnson voor niveau 3-beperkingen leidde tot een confrontatie met Manchester, waarvan burgemeester Andy Burnham (Labour) van de regering meer overheidsgeld voor de stad en de bevolking eiste als reactie op de invoering van niveau 3. Het dwong Boris Johnson om een onvoldoende 60 miljoen pond aan de stad aan te bieden alvorens niveau 3 eenzijdig te implementeren in Manchester. Er waren protesten in Manchester waarbij werkenden een eerlijke compensatie eisen voor de gevolgen van de maatregelen.
De centrifugale krachten die in het Verenigd Koninkrijk in het spel zijn, worden onderstreept door de regering die eigenlijk alleen de leiding heeft over Engeland als het gaat om beperkende maatregen en niet over Wales (dat al veel strengere maatregelen heeft genomen), Schotland en Noord-Ierland.
In de Spaanse staat won de lokale rechtse regering in Madrid een rechtszaak tegen het besluit van de staatsregering om een gedeeltelijke lockdown op te leggen. Ook in Frankrijk hebben lokale overheden centrale besluiten aangevochten. In Duitsland hebben sommige bedrijven een rechtszaak tegen de overheid gewonnen over beperkingen.
In Italië, Tsjechië en Duitsland, hebben duizenden mensen deelgenomen aan straatprotesten tegen de Covid-beperkingen en de regels voor het dragen van mondmaskers. De organisatoren waren een mengeling van extreemrechts, populisten en aanhangers van samenzweringstheorieën, hoewel veel betogers waarschijnlijk niet tot één van die groepen behoorden.
Door hun passiviteit en steun aan het rechtse beleid, laten de traditionele voormalige linkse partijen net als de vakbondsleiders ruimte voor andere krachten. De opgang van rechts-populisme is een teken van de zwakte van de organisaties van de arbeidersklasse.
Recessie en jobverlies
De tweede golf in Europa veroorzaakt grote zorgen over de economie. De Europese Centrale Bank verwachtte een groei van meer dan 3% in het laatste kwartaal van dit jaar, maar veel economen denken nu dat het jaar zal eindigen met een nieuwe recessie.
De schulden zijn al drastisch gestegen, zowel de overheidsschulden als bedrijven die dreigen failliet te gaan. Alleen al in Ierland verwacht de regering een verlies van meer dan 100.000 jobs als gevolg van de nieuwe lockdown.
Conflicten aan de top van de samenleving, tussen staten die hun nationale kapitalistische klassen vertegenwoordigen en in de binnenlandse politiek, zijn op zichzelf al tekenen van de zwakte van het systeem. Het neoliberale model dat al meer dan drie decennia aan de macht is, heeft volledig gefaald – wat betreft gezondheid, economie en klimaat.
De stemming van revolte die vorig jaar en ook in 2020 al in veel landen tot uitbarstingen leidde, zal een nieuwe impuls krijgen door de tweede golf, zeker wanneer die golf terug afneemt. Gezondheidspersoneel nam al het voortouw, met stakingen in Catalonië of de zorgbetoging in België. Ook de leerkrachten hebben zich georganiseerd tegen het gebrek aan veiligheid in de scholen.
Het systeem is schuldig
Een nieuwe lockdown zal de vragen over democratie aanscherpen – waarom morgen mensen elkaar op de werkplek ontmoeten, maar mogen ze familie en vrienden niet zien? Waarom worden nieuwe wetten gebruikt of voorbereid om acties en protest te blokkeren, terwijl winkelcentra open blijven? Veiligheidskwesties en -regels moeten onder democratische controle worden geplaatst, niet in geheime vergaderingen van politici worden onderhandeld. Dit omvat het recht op snelle tests en het recht om thuis te blijven, maar ook het recht om te protesteren en om coronaproof acties te houden.
De pandemie zal niet verdwijnen en het kan nog een jaar duren voordat een vaccin is ontwikkeld en nog langer om het in Europa te verspreiden. De middelen voor de gezondheidszorg en de democratische toegang tot zorg, medicijnen en een vaccin moeten massaal worden opgevoerd.
De economische problemen zullen natuurlijk ook op de voorgrond treden – werkenden die vechten om rekeningen en huur te betalen, terwijl de beurzen stijgen en de aandeelhouders een recorddividend krijgen. Volledige economische compensatie en geen ontslagen zijn belangrijke eisen.
Socialisten, linkse organisaties en vakbonden moeten strijden voor alle kwesties die verband houden met de pandemie en de crisis. Dat omvat een toename van de geestelijke gezondheidsproblemen en andere gezondheidseffecten, meer geweld tegen vrouwen tijdens de lockdown, de dreiging van rechts-nationalisme en racisme, de aanhoudende klimaatcrisis en nog veel meer.
De strijdbaarheid die in veel landen heerst, zal bij velen samengaan met kritiek op een systeem dat ons niet kan beschermen tegen de pandemie, maar in plaats daarvan net de pandemie versterkt. Geen enkele crisis is ooit zo internationaal geweest als deze, zowel op het gebied van de gezondheid als op sociaal of economisch gebied. Latijns-Amerika wordt erger getroffen dan Europa, de VS heeft meer doden en India heeft meer gevallen. De noodzaak van internationale oplossingen ligt voor de hand, terwijl de regeringen steeds nationalistischer worden, ook met nieuwe wapenwedlopen. Er is geen kapitalistische uitweg, het hele kapitalistische systeem moet worden afgeschaft en vervangen door democratisch socialisme – voor mens, gezondheid en planeet.
-
Regering kiest wie of wat ze beschermt – en het is niet onze gezondheid of levensstandaard

“Ik zeg hier klaar en duidelijk: ons land, onze economie en onze bedrijven kunnen geen nieuwe algemene lockdown aan.” Dat zei Alexander De Croo in zijn regeringsverklaring. En dus – ondanks de alarmerende stijging van de cijfers, ondanks het vollopen van de ziekenhuizen en het uitstel van reguliere zorg, ondanks dat gezondheidsexperts oproepen tot hardere maatregelen – worden de maatregelen beperkt tot het doodslaan van het sociale leven.
Artikel door Anja Deschoemacker uit de novembereditie van ‘De Linkse Socialist’ (die vrijdag uitkomt)
Terwijl ministers zich isoleren wanneer ze positief getest worden, moet het zorgpersoneel gaan werken. Preventieve testen wordt teruggeschroefd want de testcapaciteit is nog steeds niet voldoende. Contact tracing loopt nog steeds in de soep. Wanneer het onderwijs volgens de opgestelde barometers in code oranje moet, beslist men snel dat code oranje toch inhoudt dat alle scholen open blijven.
Quarantaine, veilige werkomstandigheden, toegang tot testen … dat is allemaal voor de ministers, voor het hogere kader in de bedrijven, voor de mensen die door de regering en het patronaat als “belangrijk” worden geacht. Voor ons – de werkenden, hun kinderen en hun ouders – is er slechts de hoop op groepsimmuniteit. In de oorlog tegen het virus zijn wij het kanonnenvlees. Wat gered moet worden zijn niet wij, maar de bedrijven.
Nochtans zijn economen vrij duidelijk: wat nodig is voor een economisch herstel, is consumentenvertrouwen. En dat consumentenvertrouwen is afhankelijk van de mate waarin regeringen erin slagen het virus onder controle te houden. De huidige regeringspolitiek is dus op alle vlakken contraproductief. Het is de weigering om de volksgezondheid voorop te stellen die een economische heropleving onmogelijk maakt.
De regering zit gevangen in het korte termijn perspectief van degene die ze dient: de grote bedrijven. Hen wordt in realiteit niets opgelegd om de veiligheid van de werkenden te garanderen. Met je familie of vrienden afspreken om samen te komen, is verboden en de boetes zijn hoog voor mensen met lage inkomens. Maar je baas kan wel beslissen dat je te dicht bij je collega’s moet staan of klanten moet bedienen in onverluchte ruimtes. En de regeringen beslissen dat je kinderen naar school moeten in een aftandse infrastructuur die veilig les geven en volgen onmogelijk maakt.
De regering voorziet ook niets om te vermijden dat kapitalisten hun centen het land uitsluizen wanneer ze bedrijven sluiten op een manier waardoor de lonen en ontslagvergoedingen betaald moeten worden door de gemeenschap en niet door hen, zoals de verwikkelingen rond Mega World (vroeger Blokker) tonen. Een hele reeks bedrijven ontslaat personeel omdat ze voor het eerst in decennia verlies maken. “Succesvol ondernemerschap” betekent dat je de winsten reserveert voor de aandeelhouders en de kosten afwentelt op de samenleving, met dank aan de regering.
Velen zeggen nu: “Deze regering heeft niets geleerd uit de eerste golf”. De Croo en Frank Vandenbroucke zijn geen dommeriken, ze weten dat hun politiek levens zal kosten, dat het zorgpersoneel totaal uitgeperst zal worden, dat de leerlingen en leerkrachten het virus noodgedwongen verspreiden, dat positief getest zorgpersoneel dat moet werken het virus zal doorgeven aan kwetsbare patiënten. Het is geen domheid, maar een politieke keuze!
Als we willen komen tot een situatie waarin veilig les kan worden gegeven en gevolgd, waarin veilig kan worden gewerkt en men zich ook veilig naar het werk kan begeven, dan zullen we dat zelf moeten opleggen. Dat was in de eerste golf zo en het is vandaag niet anders. Werkenden moesten dat op de werkvloer zelf doen zonder te wachten op de vakbondsleiding en in sommige gevallen zelfs expliciet tegen de vakbondsleiding in, die sociale vrede cadeau gaf aan de bazen en de regeringen.
Alle beschermingsmaatregelen en de sociale toegevingen van de regering zijn door die strijd aan de basis afgedwongen: niet door “nationale eenheid” en “sociale vrede” die enkel door de vakbondsleiding wordt gerespecteerd terwijl de kapitalisten verder hun belangen verdedigen. Het verzekeren dat de economie draait voor de meerderheid van de mensen zal enkel door strijd gebeuren. Dit betekent vandaag ook dat alle beschikbare middelen ingezet worden om de volksgezondheid veilig te stellen en levens te redden.
Strijdbare syndicalisten en andere activisten in het sociale middenveld hebben de komende weken één belangrijke taak: het op basis van discussie aansturen van actie om de regering en de bazen te doen begrijpen dat we niet bereid zijn onze levens en die van onze kinderen, ouders en grootouders op het spel te zetten om de allerrijksten nog rijker te maken. Want een economie die draait in functie van het verzekeren van de behoeften van de meerderheid van de bevolking zou geen nieuwe miljardairs opleveren – zoals het echtpaar De Raedt-Verheyen dat in september een miljard euro heeft gekregen bij de verkoop van hun labogroep CMA-Medina aan de Franse Biogroup, en dus miljardair werd op kosten van onze ziekteverzekering – maar veiligheid en een goede levensstandaard voor iedereen.
