Tag: coronavirus

De VS gaat stilaan “terug naar normaal.” Miljoenen mensen zijn gevaccineerd, de richtlijnen rond de mondmaskers zijn ingetrokken en overal werden de beperkingen gretig opgeheven, op tijd voor de zomer.

Dossier door Grace Fors (Socialist Alternative, VS)

Maar wereldwijd, is COVID-19 aan het exploderen. Hele regio’s worden geteisterd door nieuwe uitbraken. De ramp in India heeft zich verspreid over Zuid-Azië, en de COVID-crisis in Brazilië wordt gevolgd in Argentinië, Paraguay en Colombia, die allemaal hoge sterftecijfers kennen. Afrika ten zuiden van de Sahara wordt niet minder door de pandemie getroffen, zoals de media beweren, maar blijkt een broeinest te zijn van besmettingen zonder diagnose. Deze regio’s waar de uitbraken vlak voor de zomer het ergst zijn, zullen naar verwachting het langst moeten wachten op COVID-vaccins.

Op het moment van schrijven zijn een miljard vaccindoses toegediend, waarvan meer dan de helft naar drie landen is gegaan, terwijl landen met een laag inkomen slechts 0,2 procent hebben ontvangen. Twaalf landen hebben nog geen enkele injectie toegediend gekregen, en het kan nog tot 2023 of later duren voordat de vaccins beschikbaar zijn voor die bevolking.

Terwijl de rijke landen zichzelf feliciteren met het nemen van echte stappen in de richting van groepsimmuniteit, zal het allemaal voor niets zijn als het virus muteert en zich verspreidt. De uiterst besmettelijke en potentieel vaccinresistente B.1.617-variant, die voor het eerst in India is aangetroffen, heeft zich al over 53 gebieden verspreid.

De chaos die zich ontvouwt, legt niet alleen een meedogenloze veronachtzaming van mensenlevens in het Zuiden bloot, maar ook diepere problemen van het kapitalisme. Van neoliberale octrooiwetgeving tot vaccinnationalisme en ernstige mondiale ongelijkheid: elk aspect van ons huidige systeem is volstrekt ontoereikend om de crises van de 21e eeuw het hoofd te bieden.

“Trickle-down” vaccinatie

Zodra de vaccins op de markt kwamen, hadden westerse kapitalistische mogendheden zoals de VS, Canada en de EU al 96% van de doses van Pfizer en alle doses van Moderna in beslag genomen. Velen kochten genoeg om hun bevolking meerdere malen te vaccineren. Bilaterale overeenkomsten met regeringen die miljarden uitdelen aan farmaceutische bedrijven om de ontwikkeling te versnellen in ruil voor prioritaire toegang, betekenden dat zelfs degenen die het geld hadden om op een vaccin te wedden, te horen kregen dat er geen vaccins meer te koop waren.

Een studie van de Duke University waarschuwde dat, tenzij rijke landen hun aanpak drastisch veranderen, de meeste mensen in arme landen tot 2024 geen toegang tot een vaccin zullen hebben.

COVAX, het programma van de Verenigde Naties dat wordt gesteund door de Gates Foundation, is opgezet om te proberen dit recht te zetten. COVAX levert niet alleen goedkopere vaccins die minder effectief zijn tegen varianten, maar heeft ook te kampen met een gebrek aan beschikbare vaccins en heeft tot nu toe slechts een vijfde van de beoogde doses geleverd. Ondertussen heeft India, een belangrijke leverancier van COVAX, de uitvoer van vaccins moeten beperken vanwege de massale sterfte binnen zijn eigen grenzen.

Neoliberalisme en de dominantie van intellectueel eigendom

De debatten over wat er nu moet gebeuren, draaiden wereldwijd om iets dat de “TRIPS-ontheffing” wordt genoemd. Dit verwijst naar de oproep van India en Zuid-Afrika aan de Wereldhandelsorganisatie (WTO) om de octrooibeperkingen voor behandelingen in verband met COVID-19 op te heffen, en landen toe te staan generieke versies van de vaccins te produceren. In de huidige situatie kunnen alleen de bedrijven die het octrooi bezitten deze cruciale behandelingen legaal produceren of distribueren totdat het octrooi verloopt, meestal na 20 jaar. De WTO werkt op basis van consensus, dus elk land kan de ontheffing blokkeren. Sinds het voorstel in oktober is het keer op keer geblokkeerd door dezelfde rijke landen die vaccins hebben opgepot en de thuisbasis zijn van de grootste farmaceutische bedrijven.

In een rationele wereld zou de vooruitgang die door de samenleving wordt gecreëerd de samenleving dienen. De Wereldhandelsorganisatie heeft er in het verleden voor gezorgd dat dit niet gebeurde.

De WTO werkte zij aan zij met megaconcerns als Pfizer om de handhaving van octrooiwetgeving wereldwijd te versterken. De TRIPS-overeenkomst codificeerde het “recht” van kapitalisten om exclusieve winsten te maken met hun gepatenteerde goederen. TRIPS, dat in het heetst van de AIDS-crisis werd aangenomen, speelde een sleutelrol in het feit dat Afrikaanse landen tien jaar moesten wachten op behandelingen die tienduizenden sterfgevallen hadden kunnen voorkomen. Ondertussen heeft de neoliberale globalisering de ongelijkheid tussen rijke en arme landen drastisch vergroot, de openbare gezondheidszorg uitgehongerd en de multinationals een dictatoriale controle over de wereldhandel gegeven.

De rol van de WTO heeft geleid tot de huidige situatie waarin levensreddende behandelingen gevangen zitten in een labyrint van auteursrechten en wetten inzake handelsgeheimen. Zelfs de omhulsels van mRNA-moleculen zijn onderworpen aan een web van licentieovereenkomsten die in handen zijn van verschillende bedrijven.

TRIPS is bedoeld om monopoliewinsten voor bedrijven te garanderen, alsmede de mogelijkheid om hun goederen aan de hoogste bieder te verkopen. AstraZeneca kan Zuid-Afrika $5,25 per dosis in rekening brengen tegenover $2,15 in de EU. Israël ontkent de verantwoordelijkheid om de Palestijnen te vaccineren, maar kan Pfizer 23,50 dollar per dosis betalen voor snellere leveringen, en de deal verzachten door de gezondheidsgegevens van de burgers te overhandigen.

Uiteindelijk weerspiegelt het debat over TRIPS een fundamentele crisis van de neoliberale wereldorde. Omdat zoveel van het moderne kapitalisme en de wereldhandel berusten op opgepotte intellectuele eigendom, zal het verkrijgen van gelijke toegang tot medicijnen een drastische herstructurering van het economische systeem vereisen. De sociale basis voor het neoliberalisme is aan het afbrokkelen, zoals blijkt uit de strijd die wereldwijd op gang is gekomen om de WTO te vragen de octrooibeperkingen op vaccins op te heffen.

Biden en de heersende klasse

Tot zijn recente ommezwaai met betrekking tot de TRIPS-ontheffing heeft Biden Trump’s “America First”-benadering van vaccinatie grotendeels doorgezet. Dit nationalisme is de overkoepelende strategie geweest van de meeste rijke landen, die staan te popelen om hun bevolkingen te vaccineren, de vraag te stimuleren en de economie weer op gang te brengen.

Verschillende factoren hebben Biden echter gedwongen zijn tactiek aan te passen. Een daarvan is de “vaccindiplomatie” van China en Rusland, die doses naar andere landen sturen waaraan voorwaarden zijn verbonden. Ondanks zijn loyaliteit aan Big Pharma – dat miljoenen gaf aan de campagne van Biden en nu miljoenen blijft spenderen aan lobbywerk in Washington DC – kan Biden de invloed van China op het wereldtoneel moeilijk bestrijden. Dit zal gebeuren door andere landen te overtuigen om aan de kant van de VS te staan door vaccinatie als geopolitiek schaakstuk te gebruiken.

Publieke druk zoals de resolutie van Kshama Sawant aan de gemeenteraad van Seattle, die navolging vond in steden in het hele land, heeft een cruciale rol gespeeld bij het omkeren van het Amerikaanse standpunt over de patenten. Hoewel de stap van Biden druk uitoefent op de overgebleven tegenstanders zoals Angela Merkel en Justin Trudeau, is er veel meer nodig: massamobilisaties in de hele EU en Canada zullen nodig zijn om van de leiders te eisen dat ze patenten opschorten en echte middelen inzetten voor de distributie van vaccins in de rest van de wereld.

Bovendien zien de meer vooruitziende delen van de kapitalistische klasse de bedreiging die de pandemie vormt voor het mondiale kapitalisme, met name de verwoestende uitbraken in de BRIC-landen India en Brazilië. Men is bang voor de wereldwijde gevolgen van een economische ineenstorting in verschillende regio’s, en maakt zich zorgen over de terugbetaling van roofzuchtige schulden van Amerikaanse banken en bedrijven. De Internationale Kamer van Koophandel schat dat als rijke landen niet investeren in vaccinatie van arme landen, dit de wereldeconomie 9,2 biljoen dollar zou kosten.

We hebben een echt plan nodig om de taak van het vaccineren van de wereld op ons te nemen: de onderlinge strijd tussen de rijkste landen zal de zaken enkel erger maken.

Big Pharma bepaalt de agenda

Met de AIDS-epidemie, de opioïdencrisis en COVID-19 lopen de door Big Pharma veroorzaakte sterfgevallen waarschijnlijk in de honderdduizenden.

Terwijl Biden en de heersende klasse naar farmaceutische bedrijven kijken als de remedie voor de pandemie, zijn zij het grootste obstakel voor het beëindigen ervan. Het vaccin van Pfizer is het meest veelbelovend tegen de ergste gevolgen van varianten, en toch is slechts 0,002 procent van zijn vaccins naar COVAX gegaan.

Het doel van farmaceutische bedrijven is niet om medicijnen te produceren of levens te redden, maar om winst te maken. Pfizer harkte in het eerste kwartaal van 2021 naar schatting 900 miljoen dollar winst binnen, en Moderna 12 miljoen dollar. Onlangs verhoogde de CEO van AstraZeneca zijn loon tot 25 miljoen dollar per jaar, wat tot verontwaardiging leidde bij rijke investeerders die hun deel van de winst wilden opstrijken. Farmaceutische bedrijven zijn contracten aan het sluiten met rijke landen tot in 2024, en de meeste hebben verklaard dat ze van plan zijn opnieuw te onderhandelen over prijsverhogingen. Terwijl het virus muteert, zich verspreidt en dagelijks duizenden slachtoffers eist, watertanden de CEO’s van de farmaceutische industrie bij het vooruitzicht te kunnen blijven verdienen aan de behandeling van nieuwe varianten.

De druk om de patenten op vaccins op te heffen heeft de moorddadige drijfveren van de farmaceutische industrie aan het licht gebracht. Helaas voor de miljoenen mensen in de wereld die in ziekenhuisbedden naar lucht happen, is intellectueel eigendom volgens rijke investeerders in de farmaceutische industrie “zuurstof voor de industrie”. Zij stellen dat winst het enige is dat de ontwikkeling van behandelingen mogelijk maakt, en dat zij toekomstige behandelingen alleen zullen onderzoeken en produceren als zij hun aandeelhouders kunnen terugbetalen. Afgezien van hun ontstellende gebrek aan zorg voor mensenlevens, weten we dat dit niet waar is. Subsidies van de overheid, en laboranten met een bescheiden salaris, hebben de vaccins echt mogelijk gemaakt.

Big Pharma is niet meer onder controle, en we kunnen niet controleren wat we niet bezitten. Alle Big Pharma in democratisch publiek bezit nemen is de enige manier waarop we er voor kunnen zorgen dat miljarden aan inkomsten worden gebruikt om vaccins daarheen te sturen waar ze nodig zijn, samen met personeel om technologieoverdracht te vergemakkelijken, en niet worden uitgekeerd aan aandeelhouders of worden opgeslokt door het beurscasino.

Wat is de volgende stap?

Zelfs als de WTO de patenten opheft, kan de wereld volgens deskundigen op zijn vroegst in 2022 over extra vaccincapaciteit beschikken. Waarom?

Om generieke vaccins te kunnen produceren, moet personeel worden opgeleid, is er nood aan grondstoffen die schaars zijn en moeten fabrieken worden omgebouwd voor complexe productieprocessen. Deze obstakels voor de productiecapaciteit, die door afpersers als Bill Gates cynisch worden gebruikt als argument tegen het opheffen van patenten, laten in werkelijkheid zien waarom alle informatie over de productie van vaccins in het publieke domein moet zijn. De enorme financiële middelen die rijke landen in staat hebben gesteld vaccins op te kopen, moeten worden gebruikt om te investeren in de productie-infrastructuur en -vaardigheden die nodig zijn om wereldwijd miljarden doses te produceren.

Er zijn nog verschillende andere obstakels. Niet alle vaccins zijn gelijk gemaakt, en dit is niet onbelangrijk voor de gewone mensen in Afrika, die worden afgeschrikt door aarzelingen over vaccins. Verwarring bij het publiek en een lukrake uitrol hebben van de toediening van COVAX-doses een zware strijd gemaakt. Nigeria, de dichtstbevolkte natie in Afrika, heeft moeite om zijn 3,92 miljoen doses onder de armen te krijgen. De Democratische Republiek Congo moest 1,3 miljoen doses COVAX van AstraZeneca teruggeven nadat nieuws over zeldzame bloedstolsels, waardoor verschillende Europese landen het gebruik ervan opschortten, tot bezorgdheid had geleid.

Er is gerechtvaardigde woede en achterdocht over het feit dat men ondermaatse vaccins krijgt aangeboden in vergelijking met de vaccins die in rijke landen beschikbaar zijn. Zestig procent van de ondervraagden in vijf Afrikaanse landen zei dat het onwaarschijnlijk was dat zij een vaccin zouden proberen te krijgen. Er moet meer worden geïnvesteerd in voorlichting en bewustmaking van het publiek, en daarnaast moeten de farmaceutische producten in handen van de overheid komen, zodat er een volksvaccin kan worden ontwikkeld dat niet is aangetast door het terechte wantrouwen jegens Big Pharma. Dit is vooral belangrijk omdat het steeds waarschijnlijker wordt dat vaccins een behoefte op lange termijn zullen zijn voor de wereldbevolking.

De wereld heeft meer nodig dan alleen vaccins. In landen met uitbrekende epidemieën is het vaccineren van een klein deel van de bevolking niet voldoende. Een snelle beheersing is nodig, samen met het opsporen van contacten en lockdowns, waarvoor massale hulp van rijke landen en kwijtschelding van staatsschulden nodig zullen zijn om armoede en besparingen als gevolg van lockdowns te voorkomen, zoals in Colombia is gebeurd.

En dan hebben we het nog niet eens over het effect van bestaande oorlogen en wreedheden op de verergering van de pandemie. In Gaza, dat al verstoken was van vaccins door het Israëlische regime, werd het enige COVID-19 testcentrum opgeblazen door Israëlische luchtaanvallen, en zendingen van doses en essentiële benodigdheden zoals beademingsapparatuur worden tegengehouden door blokkades. Landen als Syrië en Jemen, waar ziekenhuizen jarenlang onophoudelijk zijn gebombardeerd, beschikken over weinig middelen om vaccins toe te dienen.

Het grootste concrete obstakel om de wereldwijde vaccinvoorziening te vergroten, is een gebrek aan essentiële grondstoffen. Vaccinproducenten hebben moeite om filters en plastic zakken te bemachtigen die bij de productie worden gebruikt, en er is een ernstig tekort aan zuurstof. Het kapitalisme zal deze verdelen op basis van een markt, waarbij aan de hoogste bieder wordt verkocht, of hij ze nu nodig heeft of niet. Beslissingen over hoe deze hulpbronnen het best kunnen worden gebruikt, mogen niet worden overgelaten aan winstzuchtige bedrijven, maar moeten democratisch worden genomen in het belang van de mensheid.

Ondanks de obstakels op ons pad, is er een oplossing voor de crisis. Die is echter niet mogelijk op de voorwaarden van Big Pharma en de WTO. Alleen op basis van een drastische verandering van het huidige op winst gerichte systeem kunnen we de middelen van de maatschappij investeren in wat werkende mensen nodig hebben. De arbeidersklasse heeft het vermogen om de toeleveringsketens te stroomlijnen, de infrastructuur voor volksgezondheid wereldwijd te verbeteren, de productie op te voeren om aan de vraag te voldoen, en een einde te maken aan de schadelijke milieupraktijken die tot pandemieën leiden.

Mondiale volksgezondheid betekent nu meer dan ooit een wereld zonder oorlog, klimaatvernietiging en woekerwinsten. Het alternatief is een sombere toekomst van permanente pandemieën en een spiraal van ongelijkheid.

Door Chris Stewart

De voorbije maand zijn de gevestigde media in de VS sterk opgeschoven in hun berichtgeving over de oorsprong van Covid-19. Dit komt op het moment dat president Biden een onderzoek door de Amerikaanse inlichtingendiensten heeft bevolen naar de mogelijkheid dat het virus is ontstaan in een laboratorium van het virologisch instituut in Wuhan.

Er zijn daarbij twee hoofdscenario’s. Het ene gaat uit van toeval door een gebrekkige beveiliging van het laboratorium. Deze mogelijkheid werd eerder door de Wereldgezondheidsorganisatie als “uiterst onwaarschijnlijk” afgedaan. Het andere scenario, dat door Trump en zijn aanhangers wordt aangewakkerd, is dat het virus opzettelijk door China is gecreëerd als biologisch wapen.

Die laatste theorie is in sterke mate weerlegd door wetenschappelijk bewijs, terwijl er voor de eerste theorie, die niet volledig uitgesloten is, geen nieuwe aanwijzingen zijn. De meeste virologen zijn nog steeds van mening dat SARS-CoV-2 (de naam van het coronavirus dat Covid-19 veroorzaakt) uit de natuur voortkomt doordat mensen en/of vee in contact kwamen met besmette wilde dieren.

Gezien de verwoestingen als gevolg van de pandemie en het virus achten virologen het belangrijk om de oorsprong van SARS-CoV-2 te achterhalen en te begrijpen. De realiteit van het kapitalisme en de imperialistische rivaliteit vormen echter een belemmering voor dergelijk onderzoek, zeker nu de geopolitieke belangen van de VS en China met elkaar in conflict komen.

Nieuwe Koude Oorlog

De ‘laboratorium-theorie’ wordt door verschillende kapitalistische staten en mediaconcerns actief naar voren gebracht als onderdeel van een offensief in de nieuwe ‘Koude Oorlog’. Langs de andere kant speelt het CCP-regime in China een obstructieve rol in het onderzoek naar de oorsprong van Covid-19.

Gedurende de hele pandemie heeft de Chinese staat cruciale gegevens inzake volksgezondheid achtergehouden. Het regime sloot de toegang tot onderzoek af en manipuleerde gegevens in voorbereidend onderzoek naar de oorsprong van het virus. De obsessieve censuur en geheimhouding onder het CCP-regime speelden een belangrijke rol in de verspreiding van het virus. Het nieuws over de uitbraak werd aanvankelijk tegengehouden, gedreven door de wens om alleen de ‘successen’ van het regime te melden. Deze druk om slecht nieuws de kop in te drukken, nam toe sinds het begin van de acute spanningen tussen de VS en China.

Noch de Amerikaanse noch de Chinese staat kan worden vertrouwd met een echt onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek naar de oorsprong van COVID-19. Geen van beide staten, die beiden volledig gebonden zijn aan de belangen van hun nationale kapitalistische klassen, heeft er enig belang bij de waarheid te achterhalen – vooral omdat dat noodzakelijkerwijs het kapitalistische systeem dat zij beheren, en de ecologisch vernietigende aard ervan, onder een vergrootglas zou leggen. In plaats daarvan zullen zij in elk stadium proberen de situatie te manipuleren voor hun eigen geopolitieke doeleinden. Het team van Biden heeft deze kwestie nieuw leven ingeblazen in de wetenschap dat Peking nooit zal instemmen met een onderzoek waarover het niet de volledige controle heeft. De onvermijdelijke weigering zal tellen als een onmiddellijke Amerikaanse propaganda-overwinning: het ‘bewijs’ dat de CCP iets verbergt.

De ecologische crisis van het kapitalisme

Hoewel een volledig onderzoek naar de oorsprong van COVID-19 nog jaren kan duren, is de leidende theorie die door de meeste virologen wordt aangehangen bekend als de “veldtheorie”. Deze theorie stelt dat SARS-Cov-2 uit de natuur is voortgekomen, door een reeks “recombinatie-gebeurtenissen” waarbij het virus evolueerde door zich te verspreiden over populaties wilde vleermuizen, wilde dieren, industrieel vee en de menselijke arbeiders die ermee in contact komen in Zuid- en Centraal-China. Coronavirussen in het algemeen zijn berucht om hun ontwikkeling via deze recombinatieprocessen. Dit is een soortgelijk verhaal als de manier waarop vele vroegere virussen op de mens zijn overgeslagen, zoals SARS, H1N1 (varkensgriep) en Ebola. In feite is 60-80% van de opkomende infectieziekten bij mensen afkomstig van in het wild levende dieren.

Veel wetenschappers hebben erop gewezen dat de kans op het ontstaan van dodelijke pandemieën de afgelopen eeuw, en vooral de laatste decennia, drastisch is toegenomen.

Covid-19 is niet de eerste dodelijke pandemie die veroorzaakt wordt door de vernietiging van het milieu door het kapitalisme. Het zal ook niet de laatste zijn. De vernietiging van ecosystemen door de agro-industrie heeft de verspreiding van door dieren overgebrachte ziekten onder de menselijke bevolking verviervoudigd in de laatste 50 jaar. De meeste nieuwe ziekte-uitbraken van de laatste twee decennia zijn ontstaan en hebben zich verspreid als gevolg van de door winstbejag ingegeven vernietiging van de natuur door het kapitalisme.

De grote agro-industrie maakt enorme winsten door de uitbuiting van landarbeiders en door de barbaarse omstandigheden van de fabriekslandbouw, die ontworpen zijn om zoveel mogelijk winst te maken. Overbevolking van genetisch gemanipuleerde dieren, die letterlijk zijn ontworpen om met zo weinig mogelijk voer sneller volgroeid te zijn dan hun wilde soortgenoten, tast het natuurlijke immuunsysteem van deze dieren aan.

Dit leidt tot situaties waarin virussen die in deze dierenpopulaties terechtkomen, zich snel verspreiden en evolueren tot uiterst virulente ziekteverwekkers, en vaak overslaan op landarbeiders die gedwongen worden te werken in onveilige omstandigheden met weinig of geen bescherming.

Dit is een schril voorbeeld van wat Marx de “metabolische kloof” noemde, waarbij de logica van de kapitalistische warenproductie de complexe biogeochemische processen van de natuurlijke wereld verstoort.

Klimaatverandering en ontbossing hebben wilde dierenpopulaties gedwongen dichter bij industriële boerderijen te komen, vooral nu het kapitalisme is doorgedrongen tot de laatste paar oerbosgebieden op de planeet. In het geval van Covid-19 is één theorie dat het toegenomen gebruik van pesticiden in de industriële landbouw gedeeltelijk verantwoordelijk is, aangezien de insectenpopulaties zijn ingestort waardoor besmette vleermuispopulaties dichter bij de mens zijn komen wonen op zoek naar voedsel.

Als gevolg daarvan bereiken de ziekteverwekkers nieuwe dierpopulaties, wat leidt tot virale evolutie. Bepaalde wilde dierenpopulaties zijn “reservoirs” voor deze virussen, waarbij sommige virussen eeuwenlang in dieren circuleren zonder door de mens te worden ontdekt. Wanneer deze virussen in contact komen met nieuwe gastheerpopulaties (vee, mensen, enz.), treden “spillover events” op en verspreiden de virussen zich onder nieuwe populaties, wat uiterst schadelijk kan zijn.

Uit onderzoek is gebleken dat de genetica van SARS-CoV-2 opmerkelijk veel gelijkenis vertoont met andere coronavirussen die in bij wilde vleermuizen zijn waargenomen, hetgeen sterk in de richting van de veldtheorie wijst. Recente studies hebben ook aangegeven dat het mogelijk is dat SARS-CoV-2 al vóór de ontdekking eind 2019 bij sommige mensen (waarschijnlijk landarbeiders op het platteland van China) had gecirculeerd en geëvolueerd was.

Zoals evolutionair viroloog Rob Wallace schrijft: “Alle elementen voor het maken van SARS-2 circuleren in dierpopulaties in het veld, en – over duizenden, zo niet miljoenen vleermuizen, vee, en niet ontdekte menselijke infecties samen – naar alle waarschijnlijkheid in grote overvloed.”

Flinterdun bewijs voor labotheorie

De labotheorie wordt door virologen niet volledig uitgesloten, maar er is tot dusver weinig bewijs dat deze theorie ondersteunt. De labotheorie stelt dat het coronavirus is ontstaan als gevolg van een lek uit een laboratorium in Wuhan, waar het werd bestudeerd in het kader van ‘gain of function’-onderzoek.

Voor alle duidelijkheid: de labotheorie van sommige virologen staat los van de samenzweerderige, anti-wetenschappelijke ideeën van extreemrechts en mensen als Donald Trump, die suggereren dat het coronavirus is gesynthetiseerd als een biologisch wapen dat opzettelijk is ontworpen en uitgezet door de Chinese regering.

‘Gain of function’-experimenten worden uitgevoerd in beveiligde laboratoria waarbij virussen opzettelijk virieler worden gemaakt om te anticiperen op de wijze waarop zij in het wild kunnen muteren, ter ondersteuning van de ontwikkeling van vaccins. Het risico dat een virus tijdens deze experimenten uit het laboratorium ontsnapt, is echter reëel. Zo is de griepstam van 1977 waarschijnlijk ontstaan als gevolg van een ongeluk tijdens de ontwikkeling van een vaccin.

Het aantal ‘gain of function’-experimenten is de laatste decennia inderdaad aanzienlijk toegenomen. Dit is vooral gestimuleerd door de bioveiligheidsinspanningen van de grote agro-industrie sinds het H5N1-virus (vogelgriep). De toegenomen controle heeft ertoe geleid dat zij over de hele wereld veel van dergelijke laboratoria met verbeterde functies financieren. In plaats van echte actie te ondernemen om een einde te maken aan de ecologische vernietiging die inherent is aan het economische model van de kapitalistische agro-industrie, hebben deze bedrijven laboratoria opgezet om te doen alsof ze hun eigen puinhoop proberen op te ruimen, maar pas nadat er ziekteverwekkers zijn opgedoken.

Het grootste deel van het ‘bewijs’ voor de labotheorie in de gevestigde media, draait om de bewering dat drie onderzoekers van het virologisch instituut van Wuhan in 2019 naar het ziekenhuis moesten met ademhalingssymptomen die in verband werden gebracht met een seizoensgriep. Er is geen bewijs dat het om Covid-19 ging en het is gebruikelijk dat onderzoekers van het laboratorium zich regelmatig laten controleren in ziekenhuizen.

Het virologisch instituut van Wuhan bestudeerde in het verleden coronavirussen van vleermuizen, zeker nadat SARS-achtige virussen werden ontdekt in een grot in de provincie Yunnan begin jaren 2000. Deze virussen komen vaak voor en dit is op zich geen bewijs van een lek in het laboratorium.

In feite lijkt het genetisch bewijs net niet te wijzen op een laboratoriumlek. Onderzoekers hebben aangevoerd dat het spike-eiwit dat het virus gebruikt om zich aan ACE2-receptoren op de buitenkant van menselijke cellen te hechten, vrijwel zeker in de natuur zou zijn ontstaan en niet als een laboratoriumcreatie, waarbij het virus zich vervolgens verder zou hebben ontwikkeld door overdracht van mens op mens.

Zelfs als SARS-2 in het virologisch instituut van Wuhan werd vastgehouden, dan nog blijkt uit de genetische code dat het zeker uit de natuur is voortgekomen en niet als een door mensen gemaakt biologisch wapen zoals rechtse samenzweringstheoretici suggereren. Het ontstaan van het virus kan nog steeds stevig worden geplaatst in de metabolische breuk van het kapitalisme met de natuur.

Kapitalisme en de verspreiding van Covid-19

Natuurlijk is het ontstaan van het virus zelf niet het einde van het verhaal, en elk onderzoek zou niet op dit punt moeten eindigen. We moeten ons veeleer afvragen hoe het mogelijk is dat een virus in enkele maanden tijd zo een grote verspreiding over de wereldbevolking heeft kunnen bereiken.

Het wereldwijde neoliberale offensief van de afgelopen decennia heeft de sociale voorzieningen afgebouwd, de ziekenhuisbudgetten onder druk gezet, en de onzekerheid voor werknemers vergroot door overal ter wereld in de vangnetten te snoeien. Door het afbouwen van de arbeidsomstandigheden en de openbare diensten en de roofzuchtige, op winst gerichte vernietiging van de natuur, heeft het kapitalisme precies de voorwaarden geschapen voor het ontstaan van verwoestende pandemieën en ervoor gezorgd dat de gezondheidsstelsels niet voorbereid waren om de gevolgen daarvan op te vangen.

In die zin wordt het verhaal van het lek in het laboratorium gebruikt om de rol van kapitalistische regeringen en het systeem in het algemeen in het zo ver laten verspreiden van het virus te verdoezelen.

In India, bijvoorbeeld, hebben rechtse nieuwsbronnen gesuggereerd dat een Chinees biologisch wapen aan de basis lag van de recente tweede golf die India heeft geteisterd. Op deze manier wordt de labotheorie gebruikt om de barbaarse aanpak van het Modi-regime omtrent het virus te verbergen, evenals de endemische armoede, het gebrek aan gezondheidszorg en de overbevolking in sloppenwijken die het bestaan van miljoenen arbeiders en arme mensen in India bepaalt.

In de VS, waar meer dan 600.000 mensen aan de pandemie zijn gestorven, en elders, weigerden kapitalistische regeringen lockdown-acties te ondernemen toen wetenschappers en gezondheidswerkers dergelijke maatregelen adviseerden, in een poging de winststroom voor het grootkapitaal op gang te houden, met desastreuze gevolgen. Terwijl de arbeidersklasse werd geconfronteerd met ziekte, armoede en dood, profiteerde de kapitalistische klasse meedogenloos van de crisis. Alles, van persoonlijke beschermingsmiddelen tot handgel en zuurstof, werd in veel landen in prijs verhoogd.

Het resultaat is dat velen conclusies trekken over de onmenselijke en irrationele aard van het kapitalistische systeem. Iedereen die 2020 heeft meegemaakt, zal zich dat jaar herinneren als een jaar van ongekende ineenstorting, waarin elke fout in het systeem werd blootgelegd. Dit is precies waar de kapitalistische heersende klasse bang voor is.

Nood aan een echt onderzoek

Er is een reële behoefte aan een echt, onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek naar de oorsprong van Covid-19. Daartoe mag geen enkele theorie worden afgewezen voordat virologen de tijd hebben gehad om hun onderzoek uit te voeren.

De kapitalistische grootmachten van de wereld, die geconfronteerd worden met een toename van de imperialistische spanningen, voornamelijk tussen de VS en China, zullen nooit het soort onderzoek toestaan dat nodig is. Zelfs ‘democratische’ kapitalistische staten, die de multinationals van de agro-industrie willen indekken, hebben in het verleden cruciale informatie over lokale virusuitbraken achtergehouden voor onderzoekers van zoönotische ziekten. In een autoritair regime als dat van China, dat meer dan wat ook bang is voor sociale “instabiliteit”, is de obsessie met geheimhouding nog groter.

De VS deden precies hetzelfde na het opduiken van het H1N1-virus (Mexicaanse griep), waarvan Amerikaanse agro-industriële bedrijven de grootste exporteurs ter wereld waren. En nu speelt de Chinese staat deze rol met COVID-19. Als vurige beheerders van het kapitalistische systeem zijn de VS, China enz. totaal niet bereid om de ecologisch destructieve praktijken van de grote agro-industrie aan te vechten en de nodige maatregelen te nemen om toekomstige pandemieën te voorkomen.

Elk onderzoek naar de oorsprong van COVID-19 zou onder de democratische controle van de arbeiders moeten staan, en geleid worden door de betrokken virologen en gezondheidswerkers, en niet door de apparaten van de rivaliserende imperialistische staten en hun inlichtingendiensten. De instellingen van de imperialistische staten aan beide zijden van de “Nieuwe Koude Oorlog” zijn niet in staat om hun eigen verantwoordelijkheden te onderzoeken bij de crisis die zij hebben gecreëerd.

Een dergelijk onderzoek zou verder moeten kijken dan de oorsprong van het virus, en ook moeten nagaan hoe de nalatigheid van kapitalistische regeringen en het meedogenloze winstbejag van ondernemingen het virus in staat hebben gesteld zich te verspreiden, te ontwikkelen en de wereld te verwoesten.

Een echt onderzoek zou ook eisen naar voren brengen om ervoor te zorgen dat dit nooit meer kan gebeuren. Er moet onmiddellijk en op grote schaal worden geïnvesteerd in de duurzame ontwikkeling van regio’s die een groot gevaar voor spill-over vormen. Om te voorkomen dat de dodelijkste ziekteverwekkers overslaan, moeten we de complexiteit van bossen en wetlands behouden en ecologische buffers in stand houden tussen de ziektereservoirs, onze voedseldieren en de menselijke bevolking.

Radicale socialistische maatregelen

De voedselindustrie moet uit handen worden genomen van de agro-industriële multinationals, die alleen maar hun winsten willen maximaliseren, ongeacht de kosten voor de planeet en de volksgezondheid.

Een socialistische voedselindustrie, in publieke handen en onder democratische controle van de werkende klasse en de arme mensen, zou onmiddellijk duurzame landbouwtechnieken toepassen, de agrobiodiversiteit herstellen en de hyperuitbuitende arbeidsomstandigheden van de landarbeiders in de wereld verbieden.

Dit is slechts een van de vele noodzakelijke stappen die een socialistische planeconomie zou nemen om de metabolische breuk van het kapitalisme met de natuur te helen. Een dergelijk systeem zou gebaseerd zijn op productie voor behoeften, niet voor hebzucht, en ook op solidariteit tussen arbeiders over de hele wereld, niet op inter-imperialistische rivaliteit. Dit is alleen mogelijk als de macht wordt weggerukt van de kapitalistische heersende klassen en in handen wordt gelegd van de arbeiders van de wereld.