Category: Non/social profit

De pandemie heeft de tekorten in onze gezondheidszorg brutaal blootgelegd. Het reeds lang bestaande personeelstekort leidde tot onmenselijke werkomstandigheden tijdens de eerste golf van het virus. In de sterk geprivatiseerde sector van de rust- en verzorgingstehuizen moesten besmette en/of zieke werknemers toch gaan werken omdat er geen aflossing was. In de hele sector moesten mensen werken zonder voldoende beschermingsmateriaal.

Hun heroïsche inspanningen leidden tot applaus van de brede bevolking. Nu de voorbereiding voor de tweede golf zou moeten beginnen, is het antwoord van de politieke wereld op hun verzuchtingen echter totaal ondermaats. Terwijl enkel nog maar in de laatste 5 jaar 2,3 miljard bespaard werd in de sector, beloofde de regering deze zomer 1 miljard extra, simpelweg onvoldoende om tot meer en beter betaald personeel te komen. Als die tweede golf er in de herfst komt, dan zullen we moeten vaststellen dat er maar één iets is veranderd, namelijk dat het personeel al totaal uitgeput is nog voor ze eraan beginnen.

Om de regering zover te krijgen dat ze de middelen gaat zoeken – daar waar ze zitten – voor een fundamentele publieke investering in een kwaliteitsvolle en toegankelijke dienst voor iedereen, met degelijke werkomstandigheden en lonen voor al het personeel – van de verpleeg- en zorgkundigen tot het personeel in de kuisdiensten en de keukens – zal een beweging moeten worden uitgebouwd. De betoging vandaag is daar één stap in.

Campagne ROSA heeft mee opgeroepen en gemobiliseerd voor de Grote Betoging voor de Gezondheidszorg. We denken dat gezondheidszorg en sociaal werk, net als onderwijs en kinderopvang, essentiële diensten zijn voor vrouwen, diensten die het vrouwen mogelijk maken zelf een job uit te oefenen en financieel op eigen benen te staan. Vrouwen werken in die sectoren, maar zijn er ook gebruikers van om te kunnen werken. We denken dat de verdediging van die diensten onderdeel is van de vrouwenstrijd, net als de strijd voor een degelijk minimumloon voor iedereen.

Want niet alleen de gezondheidszorg is een onderbetaalde sector waarin vrouwen sterk vertegenwoordigd zijn, dat is zo voor de meeste frontlijndiensten in de strijd tegen het virus. In supermarkten moest het personeel vechten om in veiliger omstandigheden te werken, ze verkregen ook een aantal bonussen. Maar nu reeds proberen de bazen op die toegevingen terug te komen, ondanks de verhoogde winsten. De erkenning van deze beroepen als essentiële beroepen moet omgezet worden in een opbouwende strijd voor een algemeen 14 euro/u minimumloon.

Een ander toenemend fenomeen is het telewerk. Werknemers werden verwacht dat ze dezelfde hoeveelheid werk doen en tegelijkertijd voor de kinderen zorgen. Dit is een nog grotere last voor eenoudergezinnen. We moeten er in de komende periode voor zorgen dat in geval van telewerk rekening gehouden wordt met thuisblijvende kinderen en dat betaald uitzonderlijk verlof wordt voorzien of minimum een drastische arbeidsduurvermindering zonder loonverlies.

De sociale strijd uit de lockdown halen!

Alle vrouwen hebben er belang bij deze strijd te steunen! Vrouwen vormen ook de meerderheid van het personeel in de meeste sectoren die nu geconfronteerd worden met een golf van ontslagen, sluitingen en faillissementen. Honderdduizenden werknemers zijn nog steeds economisch werkloos met slechts 70 procent van hun loon, voor veel vrouwen is dit 70 procent van een loon dat al slechts een overlevingsloon was. Oververtegenwoordigd in tijdelijke contracten hebben veel vrouwen niet eens toegang tot deze 70%.

Voeg daarbij de toename van gendergeweld en huiselijk geweld, dat al op epidemisch niveau lag voor de lockdown. Het aantal oproepen naar de hotline is sindsdien met 70% gestegen. Hard getroffen door de zich ontwikkelende economische crisis zullen veel vrouwen het nog moeilijker hebben om gewelddadige partners te verlaten.

De betoging van Santé en Lutte (Zorg in Actie) is slechts het begin voor het uit de lockdown halen van de sociale strijd, die nodig is om gelijk welke overwinning op gelijk werk front te halen. Campagne Rosa zal de strijd van werkenden ondersteunen – zij doen de wereld draaien, niet de aandeelhouders van de grote bedrijven die nochtans met de winsten opstrijken. Tegelijk bereiden wij ons voor op de strijd voor een verlenging van de periode voor een legale abortus, de betoging tegen geweld op vrouwen op 22 november en zijn we druk bezig op de universiteiten om ervoor te zorgen dat racistische en seksistische organisaties er niet langer gefaciliteerd en gesubsidieerd worden. Wil je meedoen? Neem zo snel mogelijk contact op!

De brede solidariteit met het zorgpersoneel de afgelopen maanden maakte dat de regering wel iets moest doen om minstens de schijn te wekken dat het de tekorten zou aanpakken. Er kwam 1 miljard euro extra voor de zorg. CD&V-fractieleider Verherstraeten merkte op: “Sociale vrede in die sector mag een prijs hebben.” De middelen zijn welkom, maar komen nadat er onder minister De Block 2,3 miljard euro is bespaard. Op de, via streaming uitgezonden, politieke debatten tijdens de Gentse Feesten kwam de zorg aan bod. Eén van de sprekers was verpleger Bart Van der Biest. Hieronder enkele uittreksels uit zijn bijdragen.

Zijn de ziekenhuizen voorbereid op een tweede Corona-golf? 

“Iedereen in de zorg voelde het snel dat de media en politiek vooral aandacht hadden voor de ziekenhuizen. Niet dat het daar zo soepel verliep: om de paar dagen werden veiligheidsregels veranderd. Bovendien moesten we onze manier van werken door de tekorten aanpassen: beschermingsmateriaal recycleren bijvoorbeeld terwijl het eigenlijk voor eenmalig gebruik bedoeld was. De ziekenhuizen moesten hun plan trekken om aan beschermingsmateriaal te geraken. Eén van de voordelen van de ziekenhuisnetwerken was dat sommige grote ziekenhuizen hun eigen ateliers hebben opgezet om zelf mondmaskers te maken en andere ziekenhuizen in hun netwerk te bevoorraden. Maar dan nog zat de aankoopdienst van het ziekenhuis met de handen in het haar om voldoende mondmaskers te vinden. 

“Het personeel in de zorg ging er al van uit dat die tweede golf van besmettingen er zou komen. Velen hoopten dat dit pas in oktober of november zou zijn, zodat ze zelf wat tijd zouden hebben om te recupereren. De inspanning was enorm: loop maar eens 8 of 11 uur op een Covid-afdeling rond in een astronautenpak als het dan nog eens warm is! Veel collega’s hebben maanden op adrenaline geleefd, maar dan dreigt altijd een inzinking. Dat is zeker het geval als er geen recuperatieperiode is. Qua logistiek en structuur zijn de ziekenhuizen voorbereid op een tweede golf, vaak vanuit het besef dat dit nog lang kan duren. De draagkracht van het personeel wordt echter een probleem. Een elastiek kan je niet tot in het oneindige uitrekken; vroeg of laat knapt die. Het zorgpersoneel heeft zich gedurende de gezondheidscrisis zéér flexibel opgesteld maar daar zijn grenzen aan.”

Hoe kan verandering in de zorg bekomen worden? En wat moet er veranderen? 

“Het zal van onderuit moeten gebeuren, door acties en mobilisatie georganiseerd door het zorgpersoneel. De brede solidariteit met het zorgpersoneel kan aangegrepen worden om heel de huidige organisatie van de zorgsector in vraag te stellen. 

“Na de crisis van 2008 heeft het monster van het neoliberalisme op volle kracht toegeslagen in de zorgsector. Zorg werd voortaan enkel nog bekeken vanuit het oogpunt van de begroting: om de cijfers te doen kloppen, moest er bespaard worden en daarbij werd naar de zorgsector gekeken. Het gaat niet meer om de zorg die wordt aangeboden, maar om een boekhoudkundig evenwicht. 

“Om dat te realiseren, werd van het zorgpersoneel meer en meer verwacht dat ze robotten werden. Er is een industrialisering van de zorg: minder middelen betekent ‘rationaliseren’ om ‘efficiëntiewinsten’ te boeken. Het zorgproces wordt opgedeeld in kleine onderdelen met controlemechanismen. De patiënt wordt als het ware op een lopende band gelegd en er wordt hier en daar een handeling gedaan. In de opleiding wordt gesproken over een holistische benadering, maar de praktijk is helemaal anders. Dat verschil tussen theorie en praktijk maakt het ook moeilijker om nieuw personeel te vinden.  

“Langs de andere kant betekent die industrialisering van de zorg dat de managementpraktijken uit de profitsectoren nu overgeplaatst worden naar de non-profit. Toen ik 20 jaar geleden als verpleger begon, hadden we een directiecomité, één bureau met middenkaders en dan nog de diensthoofden. Daarmee was de kous af. Nu is er een heel waterhoofd. Rond de directie cirkelen allerhande functies met duur klinkende Engelstalige termen. Daaronder is er een heel leger van managers. In plaats van één bureau met middenkaders is er een volledige gang. De diensthoofden worden geacht hun team aan te sturen zonder zelf in de zorg te staan, maar door het personeelstekort lukt dat niet. Dit leidt tot heel wat gevallen van burn-out bij diensthoofden. Dan pas krijg je het zorgpersoneel, het gewone voetvolk dus. Het resultaat is een soort Mexicaans leger: meer officieren dan soldaten. Een oorlog win je daar niet mee…

“De gevestigde politici maken de weg vrij voor meer private initiatieven in de zorgsector. Denk maar aan het systeem van accreditaties waarbij dure consultants van grote private bedrijven op kosten van de zorginstelling een controle uitvoeren om labels toe te kennen die niet zozeer met de zorg maar wel met het decor te maken hebben. Het uniform maken van alle kleedkastjes voor het personeel bijvoorbeeld of andere maatregelen die tijdens de eerste coronagolf overigens meteen naar de achtergrond verdwenen. Het dient alleen om privéfirma’s de kans te geven om grof geld te verdienen. Waarom wordt controle op de zorg niet georganiseerd en uitgevoerd door de gemeenschap zelf? Er zijn meer middelen voor zorg nodig en bovendien moeten die middelen effectief naar de zorg zelf gaan.

“De commercialisering betekent vandaag steeds meer, zeker in Vlaanderen waar dit het sterkst wordt doorgevoerd, dat de winsten naar private structuren gaan, terwijl de verliezen voor de gemeenschap zijn. Liberalisering en privatisering leiden niet tot meer toegankelijke of goedkopere zorg maar tot duurdere zorg. We moeten meer betalen voor minder diensten: dat is wat het neoliberale beleid betekent. Daartegenover moeten we opkomen voor een zorgsector in publieke handen, zodat het geen melkkoe is voor de private winstbelangen maar zodat warme en menselijke zorg centraal kan staan.” 

Nemen de beloofde extra middelen het ongenoegen in de sector weg?

“Er is onder het zorgpersoneel een groot wantrouwen tegenover de politiek maar ook tegenover de werkgevers. Bij vorige sociale akkoorden was er altijd uitstel. Het recht om drie weken aansluitend verlof te kunnen nemen bijvoorbeeld, ligt al vele jaren op de onderhandelingstafel maar is er nog altijd niet. 

“Het historisch akkoord van 1 miljard euro voor de federale zorgsector is nog niet in kannen en kruiken, verre van. 600 miljoen van dat bedrag moet in september nog in het federaal parlement gestemd worden. Nadien moet alles nog verder in detail onderhandeld worden en omgezet in CAO’s. Het vorig sociaal akkoord van oktober 2017 leert ons dat dit de moeilijkste etappe is. Ondertussen gaan de onderhandelingen voor de Vlaamse zorgsectoren verder.

“We willen nog zien wat er gebeurt op de werkvloer, zeker in een tweede golf. Er is scepsis en tegelijk zijn velen het beu om te wachten. We zullen de druk moeten opvoeren voor meer handen, meer loon, warme zorg in plaats van een zorgindustrie en een versterking van de sociale zekerheid.”

België had het slechtste antwoord op de coronaviruscrisis onder de OESO-landen (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Dit is de bevinding van een Britse studie van de Economist Intelligence Unit (EIU), de onderzoeksdienst van The Economist. Dat is een gekleurde Britse visie: de concurrentie in de strijd voor de slechtste aanpak is groot. Maar het is een feit dat de Belgische autoriteiten de crisis op een rampzalige manier hebben aangepakt. Dit fiasco kostte levens.

door Nicolas Croes

Dramatische situatie in ziekenhuizen

Tussen 31 januari (afkondiging van een wereldwijde noodsituatie door de Wereldgezondheidsorganisatie) en 13 maart (afkondiging van de lockdown in België) waren er zes weken van misdadige inactiviteit. Op 28 februari omschreef Federaal Minister van Volksgezondheid Maggie de Block een bezorgde viroloog als “nog een dramaqueen”! Deze politieke blindheid is niet nieuw. Nog voordat de coronaviruscrisis uitbrak, was de sector al erg ziek door de vermarkting van de zorg en het aanhoudend gebrek aan middelen. In de afgelopen jaren zijn enkele honderden miljoenen euro’s uit de gezondheidsbegrotingen verdwenen.

Toen de gezondheidscrisis uitbrak werden de ziekenhuizen gedwongen hun diensten te herstructureren, zich uit te rusten met beschermingsmiddelen, de inzet van personeel te versterken … Dit alles bracht kosten mee, terwijl ondertussen de inkomsten daalden. De financiering van de zorgstructuren gebeurt volgens een perverse logica die gebaseerd is op het aantal uitgevoerde procedures. Volgens deze benadering gaat het dus niet om de behoeften van de bevolking, maar om het aantal factureerbare behandelingen. Elk ziekenhuis zit vol verhalen over misbruik van diensten (onnodig of gewoonweg niet bestaand). Omdat de niet-spoedeisende zorg is uitgesteld om de verspreiding van het virus te beperken, heeft de vermindering van de activiteiten de budgetten in het rood gekleurd.

En in plaats van meer structurele middelen voor de zorgsector, komt de regering met een eenmalig ‘voorschot’ van 1 miljard euro, dat nadien terugbetaald moet worden. De terugbetaling zal gebeuren in de vorm van besparingen die de komende jaren ernstige gevolgen zullen hebben voor de sector. Om weer op de rails te komen, zullen ziekenhuizen dus geld moeten vinden. De recepten daarvoor zijn bekend: de “loonkosten” moeten naar beneden, alles moet sneller gaan voor minder geld en met minder apparatuur …. Kortom: de ziekenhuizen worden aangepast aan het model van de door multinationals uitgebate woonzorgcentra in plaats van de woonzorgcentra en de volledige zorgsector in publieke handen te nemen en te investeren in adequate zorg.

Onmiddellijk meer middelen voor zorg nodig!

De eerste noodzakelijke maatregel is een dringende en substantiële verhoging van de publieke middelen voor de gezondheidszorg om een degelijke en toegankelijke zorg voor iedereen te garanderen. Dit betekent meer personeel, betere arbeidsvoorwaarden en meer dienstverlening. Maar daar houdt het niet bij op.

De bevolking en het personeel in de sector zijn het best in staat om uit te drukken wat nodig is en wat niet. Deze gezondheidscrisis heeft aangetoond hoe problematisch het beheer van de sector vandaag is. Er moet democratische controle en beheer van de gezondheidszorg komen. Een zorgsector in publieke handen kan de basis zijn voor een nationale gezondheidsdienst in publieke handen en onder de controle van personeel en gebruikers. Dit zou onder andere de concurrentie tussen ziekenhuizen uitschakelen en de financiering vereenvoudigen. Het zou ervoor zorgen dat er een echt beleid van welzijn op het werk en in de wijken kan gevoerd worden.

Om deze nationale gezondheidszorg ten volle te laten functioneren, moet zij worden bevrijd uit de greep van de farmaceutische multinationals die zich uitsluitend door winstbejag laten leiden. Dit kan door de nationalisering van de farmaceutische industrie onder de controle en het beheer van de werkenden en de gemeenschap. Op deze manier zouden alleen de beste producten worden verkocht, en tegen lage prijzen. De berg geld die vandaag wordt verspild aan reclame zou volledig naar onderzoek kunnen gaan.

Uiteindelijk is de conclusie die uit de gezondheidscrisis moet worden getrokken dat onze gezondheidszorg pas echt tot bloei kan komen in de context van een democratische en socialistische samenleving waar de brutale winstmaximalisatie uitgeschakeld is.

De coronaviruscrisis maakte voor iedereen duidelijk dat de werkomstandigheden in de zorgsector problematisch zijn. De meest noodzakelijke jobs in de samenleving worden niet noodzakelijkerwijs het best betaald. Onvoldoende personeel, gebrek aan materieel, stress … zijn de dagelijkse realiteit voor het zorgpersoneel.

Door een verpleegkundige van het Delta-ziekenhuis (Chirec) in Brussel

Al wekenlang zijn er acties in de ziekenhuizen. Zo werd al geprotesteerd aan Brugmann en het St-Pietersziekenhuis in Brussel. Op 18 juni was het de beurt aan Chirec, waar meer dan 100 personeelsleden een uur het werk neerlegden om op te komen voor betere werkomstandigheden, hogere lonen, meer personeel, meer materieel en het ontslag van minister De Block.

De mobilisaties moeten doorgaan. We moeten bouwen aan een beweging rond offensieve eisen die ingaan tegen de logica van het kapitalistische systeem. In dit systeem gaat de winst voor op de gezondheid. Dat is onaanvaardbaar en het moet bestreden worden!