Onder de huidige politieke en economische crisis met megabesparingen in het vooruitzicht zal het allesbehalve vanzelfsprekend zijn om iets uit de brand te slepen voor onze sector. Dat we in deze onzekere tijden onze achterstand op andere sectoren (gemiddeld 15% minder loon) voor een deel willen inhalen, zal zonder twijfel op ongeloof onthaald worden bij de dames en heren politici én werkgevers.
Polsslag, actieblad Witte Woede
Vandaar dat het belangrijk is dat we gezamenlijk actie voeren: de verschillende sectoren (federaal, gewesten en gemeenschappen) en alle betrokken vakbondscentrales. De keuze is eenvoudig: verdeeld ter plaatse trappelen , zelfs achteruitgaan, of samen vooruitgaan! Het ACV pakt uit met regionale actiecomités (RAC) waar de verschillende centrales zoals LBC, ACV Openbare Diensten … de handen op provinciaal vlak in elkaar slaan. Om toekomstige acties beter te coördineren zou dit initiatief het best uitgebreid worden naar het volledig gemeenschappelijk vakbondsfront. Voor deze betoging was er enkel gemeenschappelijk mobilisatiemateriaal langs Franstalige zijde, wat een spijtige zaak is. Hopelijk brengt de toekomst beterschap. Verdeeldheid kunnen we nu missen als kiespijn.
Werkgevers : “Take THE MONEY and run!”
Zorgnet Vlaanderen, de katholieke werkgeverskoepel, is met zijn 500 zorginstellingen en ongeveer 85.000 werknemers één van de belangrijkste spelers in de sector. Onlangs liet de topman weten dat ook de werkgevers aan de onderhandelingstafel willen aanschuiven met regering en vakbonden voor de nieuwe meerjarenakkoorden in de sector…
Tegelijkertijd blokkeert men in het paritair comité heel wat fundamentele dossiers. Terwijl men in de kranten met allerlei HR-vleierij tracht in de gunst te komen van de publieke opinie en toekomstige werknemers, stelt men verworvenheden van het huidig personeel openlijk in vraag of staat men op de rem voor (geringe) verbeteringen.
Door de vertragingsmanoeuvres van de werkgevers in het PC 330 (namelijk de weigering om betreffende CAO’s af te sluiten) blijft het budget van 90 miljoen euro dat minister Onkelinx heeft vrijgemaakt voor haar attractiviteitsplan voor het verpleegkundig beroep (o.a. de niet onbesproken premies voor de bijzondere beroepstitels en -kwalificaties en de bijkomende avondpremie van 20% tussen 19u en 20u) langer “ergens in de lucht hangen” dan nodig. Zeer recent besliste de regering niet langer op de werkgevers te wachten en de maatregelen per Koninklijk Besluit op te leggen. De avondpremie die aanvankelijk enkel bedoeld was voor de verpleegkundigen werd tijdens moeizame onderhandelingen met het gemeenschappelijk vakbondsfront uiteindelijk uitgebreid naar allen “die aan het bed van de patiënt komen.” De maatregel zal retro-actief van kracht worden vanaf 1 januari 2010. De nieuwe avondpremie zal maandelijks uitbetaald worden vanaf juli 2010. De achterstallige extraprestaties tussen januari en juli zullen uitbetaald worden via een eenmalige inhaalpremie.
De omzendbrief van de minister rond “de mobiele equipe en arbeidstijd” (juli 2009) leggen sommige werkgevers koudweg naast zich neer: de wettelijke afdwingbaarheid hiervan trekt men in twijfel. Hier werd in een fasering o.a. naar een inspringpremie toegewerkt.
De regularisatie van de anciënniteit van gegradueerde verpleegkundigen die reeds voor de leeftijd van 23 jaar (vroegere aanvangsleeftijd barema) zijn beginnen werken vóór januari 2009 is nog zoiets waar de werkgevers vriendelijk voor bedanken. Gelukkig zijn er ziekenhuizen die op dit vlak niet naar hun koepel luisteren maar het blijven witte raven.
Verder weigert men de CAO voor brugpensioen op 58 te verlengen en stelt men het huidig systeem van ADV-dagen (arbeidsduurvermindering op 45, 50 en 55 jaar) in vraag ondanks het feit dat net hierdoor de mensen in onze sector langer aan het werk blijven dan in de profitsectoren. Van een werkgever die zogezegd inzit met zijn personeel zou men toch een iets constructievere houding verwachten?
Commercialisering … want er is geen geld ?
Als we spreken over commercialisering hebben we het over een verzameling van mechanismen die maar één doel hebben: zo efficiënt mogelijk gemeenschapsgeld overhevelen naar privé-handen om ze vervolgens te laten verdwijnen in de zakken van aandeelhouders. Door de huidige crisis zal deze evolutie ongetwijfeld in een stroomversnelling raken.
Onlangs lanceerde Open VLD terug de discussie over de groeinorm van 4,5% per jaar voor de gezondheidszorg. De rest van de traditionele partijen is mee op die kar gesprongen. Een wedstrijdje “om het flinkst besparen” volgde. We moeten ons geen illusies maken: de volgende regering, onafhankelijk welke coalitie, zal met zware besparingen op de proppen komen. De werknemers in onze sector en de gebruikers zullen de bittere pil mogen slikken terwijl de directies en private aasgieren buiten schot zullen blijven.
Een zware sanering van de budgetten voor gezondheidszorg zullen voor de spreekwoordelijke gaten in de markt zorgen waar de commerciële sector zich met volle gewicht zal instorten… althans die gaten die commercieel interessant zijn.
Het is echter nu al erg gesteld met de commercialisering. De cijfers spreken voor zich: in de rusthuissector is al 17% in Vlaanderen, 50% in Wallonië en 73% in Brussel in handen van zuivere commerciële instellingen. Senior Living Group heeft zonder blikken of blozen van de winst in 2008 (35,1 miljoen euro) 28 miljoen euro aan de aandeelhouders uitgekeerd.
Er wordt vooral bespaard en dus winst gemaakt op personeelskosten en goedkoop (minderwaardig) materiaal. Om een idee te geven: de personeelsomkadering bij OCMW-rusthuizen ligt een stuk hoger dan bij de commerciële rusthuizen. In een privé-rusthuis moeten zeven mensen het werk doen van 10 mensen in een OCMW-rusthuis, in een VZW-rusthuis (afhankelijk van een zuil) zijn dit 9 mensen. De reden is vrij eenvoudig: de privé-rusthuizen houden zich (meestal) strikt aan de wettelijk opgelegde personeelsnormen van het RIZIV die echter het minimum minimorum zijn.
Het dubbele gezicht van Zorgnet Vlaanderen…
Zorgnet Vlaanderen trekt al geruime tijd ten strijde tegen die commercialisering. Enkele medewerkers van Zorgnet kwamen enkele maanden geleden zelfs een powerpointpresentatie toelichten op het federaal secretariaat van BBTK Social Profit, niet direct de huisvakbond. “Close … but no cigar.” Zowel Zorgnet als de zuivere commerciële instellingen proberen de vakbonden aan hun kant te krijgen in hun onderlinge concurrentiestrijd. Echter, de uitgebreide truckendoos om zo efficiënt mogelijk gemeenschapsgeld naar privézakken te versluizen, werd in de “reguliere” instellingen uitgevonden. Het “blokkendoosprincipe” is er zo één: het opsplitsen van een ziekenhuis of rusthuis in diverse aparte juridische entiteiten om maximaal de kosten van de winsten te scheiden. Een aparte entiteit voor het materiaal, de gebouwen, de winstgevende diensten, het personeel (al dan niet met onderaanneming)
In de vorm van huur worden zo aanzienlijke bedragen versluisd. Dat is trouwens de reden waarom grote beursgenoteerde investeringsmaatschappijen zich steeds meer toeleggen op de sector: winst verzekerd in tijden van labiele beurzen. Berekeningen van de FOD economie leren dat het aantal woongelegenheden in de rusthuizen en RVT’s de komende 40 jaar met bijna 60% zal moeten stijgen naar 205.000. In de praktijk wil dit zeggen dat er de komende 10 jaar 24.300 bedden bijkomen …
We hadden het al over de “wettelijke trucken van de foor”, uiteraard zijn er ook de onwettige praktijken van belastingcarrousel, dubbele boekhouding en andere vormen van fraude… niets kapitalistisch is de “non-profit” vreemd. In 2008 werd er geschat dat 1 procent van het budget van de ziekteverzekering op jaarbasis verloren zou gaan aan corruptie en fraude in de gezondheidszorg. Dat is ongeveer 220 miljoen euro of 8,8 miljard oude Belgische Frank per jaar. Dit is echter een zeer voorzichtige schatting die gebaseerd is op de extrapollatie van vaststellingen van officiële klachten tussen 2003 en 2007. In de andere Europese landen loopt het fraudepercentage op tussen 3 en 5% van het totaalbudget van de ziekteverzekering. Naar België vertaald zou dit concreet betekenen: tussen de 26,4 miljard BEF en 44 miljard BEF…
Geen geld … maar wel bonussen voor de directie!
Terwijl de werkgevers ons willen doen inleveren, gaan ze zichzelf belonen met het systeem van de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen. Dit systeem komt overgewaaid uit de profitsectoren en was aanvankelijk niet echt bedoeld voor de zwaar gesubsidieerde non-profit. Dit weerhoudt o.a. de directie van het AZ Damiaan te Oostende niet om enkel zichzelf te voorzien van zulke bonussen. Eigenlijk eigenen zij zich zonder enige vorm van controle belastingsgeld toe: “Schep uw soep maar uit!”
Te bed of niet te bed … KASSA KASSA!
Nog iets dat haaks staat op het begrip “non-profit”: de zeer lucratieve handel in ziekenhuis-bedden. Door het moratorium op het aantal ziekenhuisbedden is dit een booming business die er voor zorgt dat de huidige marktwaarde van een ziekenhuisbed rond de 100.000 euro bedraagt. Kleine instellingen worden opgeslorpt door de reuzen en vervolgens uitgekleed: personeel en bedden worden ingepikt. Bij het failliet van het Hôpital Français in Brussel werd de buit verdeeld onder een alliantie van grote Brusselse ziekenhuizen. Een aantal van die overgenomen bedden belandden via een uitgekiende constructie uiteindelijk in Namen. Tijdens dezelfde operatie werden zogezegde “zwarte bedden” van Hôpital Français plots omgetoverd in “witte bedden.“ …
Na een fusie van 2 andere Brusselse ziekenhuizen (eerder opslorping van het één door het ander) werden eveneens bedden in de etalage gezet. Voor de vriendenprijs van een kleine 1,5 miljoen euro kreeg een ziekenhuis in Vlaanderen er 24 geriatrische bedden bij. Zo een koopje laat je natuurlijk niet liggen. Er is echter wel een klein probleem: er is geen personeel voor die nieuwe bedden. Maar daar wordt een mouw aangepast: een bestaande dienst wordt voor een kleine 2 maand gesloten en het personeel wordt ingezet op de nieuwe dienst. En maar hopen dat er na 2 maand plots wel genoeg personeel is … Ons lijkt het alsof voor de directies in de sector de “productie” belangrijker is dan de draagkracht van het personeel … of vergissen we ons schromelijk?
Maar 1 oplossing voor deze beestenboel …
De medewerkers van Polsslag en de Linkse Socialistische Partij zijn voorstander van een publieke en kosteloze nationale gezondheidsdienst waar het privé-initiatief volledig gebannen wordt, naar het voorbeeld van de National Health Service (NHS) in het Verenigd Koninkrijk.
De NHS kraakt echter ook in haar voegen door het ontbreken van enkele fundamentele elementen. De hyena’s van de private gezondheidszorg in het VK brengen meestal de lange wachtlijsten aan als argument dat een gezondheidsdienst in publieke handen gewoonweg niet werkt.
Ten eerste: een gezondheidszorg waar men niet voldoende financiële middelen in pompt (of het nu privé of openbaar is) kan onmogelijk naar behoren draaien. Dit is een kwestie van politieke keuzes. Dertig jaar neoliberalisme met eeuwig ikoon “the iron lady” heeft duidelijke sporen nagelaten in de sector.
Een “bureaucratisch staatsgedrocht” zal inderdaad niet efficiënt met de middelen omspringen en verre van uitstekend functioneren. Daarom is een tweede maar niet minder belangrijk element noodzakelijk: een diepgaande democratische controle op de gezondheidszorg vanuit de bevolking. Een verregaande partijpolitieke inmenging in de zin van cliëntelisme zoals we die kennen in sommige publieke ziekenhuizen, dient vermeden te worden. Ook werknemersorganisaties en patiënten- of consumentenverenigingen dienen nauw betrokken te worden in het systeem.
Echter, een nationale, publieke gezondheidsdienst kan maar zijn potentieel maximaal benutten in het breder gegeven van een democratische, socialistische samenleving waar botte winstmaximalisatie naar de vuilbak van de geschiedenis verwezen wordt.