Category: Midden-Oosten en Noord-Afrika

De eerste fase van het bestand in Gaza loopt af op 1 maart. Ondertussen zijn de onderhandelingen begonnen over de tweede fase, die gericht zou zijn op de vrijlating van de overige mannelijke Israëlische gijzelaars en krijgsgevangen in ruil voor Palestijnse gijzelaars, humanitaire hulp, de terugtrekking van alle Israëlische soldaten uit Gaza en een permanent staakt-het-vuren.

door Thomas en Suheil (Brussel) uit maandblad De Linkse Socialist (geschreven voor het eenzijdig opbreken van het staakt-het-vuren)

De derde fase zou de terugkeer van de lichamen van overledenen omvatten en het begin van de heropbouw van Gaza onder het toezicht van Egypte, Qatar en de VN samen met de VS. Maar nog voor de fragiele onderhandelingen over de tweede fase waren begonnen (die trouwens ook over het bestuur en de heropbouw van het naoorlogse Gaza gaan), was Trump daar al met een voorstel voor meer chaos en ellende. De opluchting over het staakt-het-vuren in de internationale solidariteitsbeweging wordt hiermee overschaduwd. De strijd voor de bevrijding van Palestina is nog lang niet gestreden…

Het ‘plan’ van Trump en Netanyahu: etnische zuivering en vastgoedproject

Het voorstel van Trump is ziekelijk: Gaza onder de controle van de VS plaatsen voor een schoonmaak en ombouw tot de “Rivièra van het Midden-Oosten”. In de tussentijd zou de lokale bevolking elders moeten gaan wonen, wat neerkomt op een etnische zuivering van Gaza, kortom het vervolg van de genocide op het Palestijnse volk.

Het voorstel werd meteen afgeschoten door Arabische regeringen en Westerse bondgenoten, maar Trump blijft zijn voorstel herhalen onder het applaus van Netanyahu en de ministers van het zionistisch staatsterrorisme. Meer nog, minister van defensie Katz is al begonnen met het oprichten van een nieuwe eenheid om de Gazanen naar een ander land te verplaatsen en minister van financiën Smotrich kondigde aan dat de verplaatsing binnen enkele weken kan beginnen.

Of de VS nu echt Gaza in handen zullen nemen doet er niet meer toe. Netanyahu grijpt dit moment om zijn oorspronkelijke doelstelling te behalen: een “complete overwinning” op het Palestijnse verzet, wat direct aansluit bij de oorspronkelijke doelstelling van de zionistische staat: de vervolmaking van de Nakba. Met andere woorden, het voortbestaan van het Palestijnse verzet staat op het spel en daarmee ook het voortbestaan van het Palestijnse volk.

Trumps voorstel komt niet uit de lucht vallen. Nog tijdens zijn eerste ambtstermijn lanceerde Trump samen met Netanyahu de “Deal van de Eeuw”. Het plan werd ontworpen onder leiding van zijn schoonzoon en de voormalig vastgoedinvesteerder Jared Kushner, maar werd nooit geïmplementeerd, ondanks het positieve onthaal door Arabische regeringsleiders (op enkele reserves of uitzonderingen na). Het plan omvat een economisch deel gericht op investeringen in infrastructuur en toerisme door Arabische staten en privé-ondernemers en een politiek deel gericht op een Palestijnse staat die weliswaar volledig uitgehold zou worden van nationale soevereiniteit en waardigheid. Palestijnse vertegenwoordigers waren niet geraadpleegd en verwierpen het plan dan ook unaniem (zelfs de Palestijnse Autoriteit die doorgaans naar de pijpen van de VS en Israël danst). Daarentegen was de Egyptische president El-Sisi wel betrokken in de aanloop van het plan, dat strategische logistieke infrastructuur voorziet in Egyptisch-Israëlische handen voor het uitbreiden van de economische activiteiten in de regio.

Het is duidelijk: het koloniale geweld in Palestina ligt volledig in lijn met de kapitalistische waanzin van het Amerikaanse imperialisme en haar zionistische bondgenoten.

Protestbeweging maakt plan onaanvaardbaar voor regionale machthebbers

Ditmaal is het koloniale geweld volledig ontspoord, wat leidt tot massale woede en protest. De Arabische regeringsleiders moeten daar rekening mee houden, al is het uit lijfsbehoud.

De Jordaanse koning Abdullah II moest in Washington zijn mond houden voor de camera en de vernedering slikken, maar volgens Egyptische autoriteiten zou de koning wel op Trump hebben kunnen inpraten. Eerder organiseerde El-Sisi een grote betoging tegen Trumps voorstel aan de Palestijnse grens bij Rafah die op nationale televisie werd uitgezonden: een opmerkelijk spektakel van nationalistische steun aan een corrupte president.

Enerzijds kunnen Abdullah en El-Sisi zich niet permitteren om Trump openlijk te steunen gezien de woede en verontwaardiging van de Jordaanse en Egyptische massa’s, maar anderzijds zijn ze bij de belangrijkste ontvangers van Amerikaanse buitenlandse hulp zowel op economisch als politiek vlak. Beiden weigeren tenslotte een nieuwe Palestijnse migratiegolf in hun landen waardoor het Camp David-verdrag en de nationale en regionale stabiliteit in het gedrang zouden komen.

Kortom, de Egyptische en Jordaanse leiders proberen elkaar de hand boven het hoofd te houden terwijl ze zelf gevangen zitten tussen imperialistische sponsors, nationale bevolkingen en regionale buren. De contradicties zijn niet zomaar te verklaren vanuit Westerse economische belangen maar impliceren een complexe dynamiek van materiële krachten en sociale verhoudingen op verschillende niveaus. Terwijl de zionistische moordmachine verdergaat met haar militaire avonturen in Libanon, Syrië en op de Westelijke Jordaanoever, neemt Saoedi-Arabië het initiatief om samen met Egypte, Jordanië en de Golfstaten het Arabische eenheidsantwoord op Trump uit te werken. De situatie is uniek, maar de vooruitzichten zijn buitengewoon wanhopig. Een andere benadering is nodig!

Massaprotest gaat door

Over de hele wereld blijven solidariteitsacties plaatsvinden en op verschillende plekken waren er massabetogingen tegen Trumps voorstel. In Marokko vond in dezelfde week een grote betoging plaats in Rabat en enkele dagen later waren er meer dan 100 betogingen over het hele land. In Ankara en Istanboel betoogden duizenden aan de Amerikaanse ambassade en de Trump Towers. In de Jordaanse hoofdstad trokken tienduizenden naar de luchthaven om hun koning te steunen na de vernedering in Washington, etc. Ook in Londen werd massaal betoogd tegen het voorstel van Trump.

De duizenden betogers drukten hun solidariteit uit met het Palestijnse verzet, eisten een wapenembargo en wezen nog maar eens op de medeplichtigheid van hun regering in de genocidale politiek van Israël. Zo werd geëist dat het internationale aanhoudingsbevel tegen Netanyahu ondubbelzinnig zou worden opgevolgd, wat momenteel niet het geval is in het VK maar ook in Frankrijk, Italië of Duitsland. Het Europese establishment is duidelijk niet bereid om haar historische banden met het zionisme en het Amerikaanse imperialisme te verbreken, zeker nu in veel landen (extreem)rechts aan de macht is of aan de rand van de macht staat.

Het is nodig om de strijd voor Palestijnse bevrijding en de strijd tegen (extreem)rechtse regeringen systematisch samen te brengen, want het imperialisme is geen lokaal maar een globaal systeem dat mensen over de hele wereld uitbuit en onderdrukt. Veel mensen begrijpen spontaan hoe het harde sociaaleconomisch beleid meteen ook racistische en koloniale ideologieën in de hand werkt die op hun beurt dat beleid goedpraten.

Solidariteit in gezamenlijke strijd

Er is veel ruimte voor gezamenlijke strijd: de beweging voor Palestijnse bevrijding kan de anti-Arizona-beweging benaderen als de gelegenheid om de Palestijnse zaak hoog op de nationale strijdagenda te houden en om te mobiliseren rond concrete acties tegen de zionisten van Arizona. Omgekeerd kunnen vakbonden duidelijke eisen opnemen in solidariteit met Palestina (zoals feministen dit doen op 8 maart) en tegen de federale militaire plannen gericht op imperialistische confrontatie.

Het regeerakkoord wil uitdrukkelijk een juridisch kader creëren om organisaties als Samidoun te verbieden. Die organisatie strijdt internationaal voor de vrijlating van Palestijnse gevangenen. Een verbod betekent een aanval op solidariteit met het Palestijnse verzet en kadert in de internationale campagne om elk verzet tegen de genocide en meer algemeen tegen het zionisme weg te zetten als antisemitisch. Het past ook in de aanvallen van Arizona op het recht om actie te voeren van wie onderdrukt of uitgebuit wordt.

Tenslotte kunnen de verschillende bewegingen boycots en stakingen organiseren tegen bedrijven die de politiek van Trump en zijn (extreem)rechtse bondgenoten faciliteren: wapenfabrikanten, bouwpromotoren, transportbedrijven, investeerders in ellende in Palestina, België en internationaal.

Niemand is vrij tot iedereen vrij is

Het kapitalisme is in haar ultiem imperialistisch element nu kapitalisten zich gretig aan het reorganiseren zijn onder Trump en nieuwe investeringsmogelijkheden ruiken: de winst via de oorlogsindustrie en haar financiële handlangers wordt in nieuw kapitaal omgezet dat de arbeid van onderdrukte bevolkingen verder uitbuit totdat het weer tijd is voor oorlog en genocide en voor het aanboren van nieuwe investerings- en winstmogelijkheden. Een helse cyclus!

Ondertussen laten leiders uit het Zuiden weten dat ze geen unipolaire of bipolaire wereld zullen aanvaarden met Trump die de kaarten uitdeelt. Laten we duidelijk zijn: wij aanvaarden geen bipolaire of multipolaire kapitalistische wereld! Vanuit de verschillende regio’s in de wereld is een revolutionaire internationalistische beweging mogelijk en noodzakelijk.

Dit betekent voor Palestina dat deze beweging moet focussen op de massa’s en werkende klasse in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Democratische vakbonden en burgerorganisaties moeten worden opgericht of versterkt zodat de bevolkingen voorbereid zijn voor een breuk met hun corrupte leiders. De voorwaarden moeten worden gecreëerd en de juiste eisen moeten worden geformuleerd zodat een revolutionaire golf, zoals de opstanden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika van 2011, kan worden doorgetrokken naar Palestijnse bevrijding en democratisch socialisme, wat wil zeggen: echte vrijheid van de rivier tot de zee, in heel de regio en wereldwijd. Eén strijd, internationale solidariteit!

Artikel door de Socialist Party (Ierland)

De genocide in Gaza gaat door. Trump heeft een schandalig plan aangekondigd voor de grootschalige etnische zuivering van de twee miljoen Palestijnen, waarbij hij zelfs laat doorschemeren dat Amerikaanse troepen kunnen worden ingezet om dit af te dwingen. Alsof hij het over één van zijn corrupte vastgoeddeals had, kondigde hij aan dat de VS eigenaar wil worden van deze kleine strook land en het zou veranderen in de “Rivièra” van het Midden-Oosten. Zijn opmerkingen hebben wereldwijd verontwaardiging en schok teweeggebracht onder gewone mensen.

Deze uitspraak werd gedaan met de Israëlische premier Netanyahu aan zijn zijde. Die laatste genoot zichtbaar van de standpunten van Trump. Ondanks de aanklachten van het Internationaal Strafhof (ICC) wegens oorlogsmisdaden tegen hem, kreeg Netanyahu de prestigieuze eer om als buitenlandse leider te worden uitgenodigd in Washington onder het presidentschap van Trump. Dit was een duidelijk signaal aan de Israëlische regering dat ze ongestraft door kan gaan met haar moorddadige campagne tegen de bevolking van Palestina, Libanon, Syrië, enz. Het komt nadat Trump Elise Stefanic heeft benoemd tot ambassadeur van de VS bij de Verenigde Naties. Stefanic heeft betoogd dat Israël een bijbels recht heeft op het land van de Westelijke Jordaanoever. Bovendien heeft de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Israël, Mike Huckabee, verklaard dat “er niet zoiets bestaat als een Palestijn”.

Dit alles is een poging om de genocidale terreur die de Israëlische staat sinds oktober 2023 heeft losgelaten op Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever verder te normaliseren en te legitimeren. Het betekent dat Netanyahu weinig dwang zal voelen om zich aan de wapenstilstand te houden. Het laat verder zien waarom de Palestijnse solidariteitsbeweging wereldwijd een actieve en gemobiliseerde kracht moet blijven, inclusief met escalaties van syndicale acties door werkenden, in het bijzonder tegen de export van wapens naar Israël.

Genocide normaliseren

Het is beschamend dat de Ierse regering zich blijft inzetten voor het schrappen van de Occupied Territories Bill, die de import van goederen en diensten uit de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Golan Hoogvlakte zou verbieden. De Ierse regering onderwerpt zich aan Trump en Amerikaanse multinationals die belangrijker worden geacht dan de rechten en levens van Palestijnen. Het spreekt voor zich dat ze van plan zijn om op St. Patrick’s Day naar Washington DC te gaan om met de extreemrechtse president Trump te vieren, net zoals ze dat vorig jaar deden met Genocide Joe. Nogmaals, we hebben massale druk nodig om te eisen dat de Occupied Territories Bill wordt geïmplementeerd en dat er geen green-washing van Trump plaatsvindt in maart.

De opmerkingen van Trump illustreren dat zijn regering zelfs verbale steun aan een ‘tweestatenoplossing’ laat varen, tot groot genoegen van de regering van Netanyahu. Zij willen de nationale aspiraties van de Palestijnen in hun geheel verpletteren en hen zelfs geen staat toestaan op een klein stukje van hun historische thuisland.

Steun voor een tweestatenoplossing is al decennialang het verklaarde standpunt van imperialistische en kapitalistische staten op internationaal niveau. Vorige regeringen onder Biden, Obama en Bush gaven er nominale inhoudsloze knikjes naar. Dit deel van de Amerikaanse heersende klasse zal geïrriteerd zijn dat Trump het lippendienst bewijzen aan de Palestijnse rechten heeft opgegeven, omdat dit het Amerikaanse aanzien in het Midden-Oosten en het globale zuiden verder zal ondermijnen, terwijl dat al massaal is ondermijnd vanwege zijn steun aan de genocide.

Natuurlijk wordt de westerse imperialistische steun voor een Palestijnse staat dagelijks tegengesproken door de feiten ter plaatse. Deze zelfde regeringen en veel Europese staten hebben de voortdurende bezetting, de uitbreiding van de nederzettingen en de genocide op Gaza gesteund, die elke betekenisvolle vorm van een staat voor de Palestijnen van nul en generlei waarde hebben gemaakt.

De Palestijnen kunnen hoogstens een afgeknotte, niet aaneengesloten entiteit verwachten naar het voorbeeld van de Bantustans ten tijde van de apartheid in Zuid-Afrika, waar dictatoriale marionettenregimes kleine stukjes land beheerden in opdracht van de witte heersende klasse. De zionistische heersers en hun imperialistische geldschieters zouden het bestaan van een staat gebaseerd op de grenzen van juni 1967 (die de Westelijke Jordaanoever en Gaza omvatten) met Oost-Jeruzalem als hoofdstad nooit overwegen. En dan hebben we het nog niet eens over het recht op terugkeer voor Palestijnse vluchtelingen en de rechten van Palestijnen binnen de Groene Lijn.

Daarom is het, hoe volkomen verachtelijk de aankondiging van Trump ook is, misselijkmakend om te zien hoe Democraten in de VS en vertegenwoordigers van andere imperialistische machten, zoals Groot-Brittannië en Duitsland, hun schok en afschuw verkondigen. Deze wereldleiders hebben de willekeurige massamoord, uithongering en psychologische marteling van de hele bevolking van Gaza rechtstreeks bewapend en politiek gesteund.

Totaal onwerkbaar

Of Trump serieus gevolg zal geven aan zijn retoriek of dat het slechts gebakken lucht is, valt nog te bezien. Met name in de context van het verder aandringen op normalisatieovereenkomsten, waarbij de Arabische staten de Israëlische staat erkennen en er diplomatieke en economische banden mee hebben, zal het aandringen op de uitzetting van de bevolking van Gaza moeilijk zijn.

Deze staten en hun heersende klassen – corrupte en despotische miljardairs wier leven ver afstaat van de arme en onderdrukte massa’s van deze regio – zijn geen vrienden van het Palestijnse volk. Ze zijn zich er echter van bewust hoe de genocide de werkende klasse, de armen en de jongeren in hun respectieve samenlevingen heeft geradicaliseerd, en daarom zal het “normaliseren” van het bestaan van de Israëlische staat niet worden geaccepteerd. De opmerkingen van Trump zullen het veel moeilijker maken voor Saoedi-Arabië om dit te doen, aangezien ze de oprichting van een Palestijnse staat afhankelijk hebben gemaakt van een dergelijke overeenkomst, iets waar de nieuwe president zich ondubbelzinnig tegen heeft uitgesproken.

Ook de Egyptische en Jordaanse regimes zullen niet bereid zijn om Trump’s etnische zuivering te vergemakkelijken door vluchtelingen uit Gaza toe te laten, ondanks de druk die hij hen zal opleggen. Er is al een grote populatie van Palestijnse vluchtelingen in de laatstgenoemde landen en als men ziet dat men medeplichtig is aan de verdere vernietiging van Palestina, zal dit worden beantwoord met massale woede en mogelijk revolutionaire omwentelingen.

Bovendien zal de inzet van Amerikaanse troepen om dit plan af te dwingen thuis op weerstand stuiten; Trump heeft op cynische en onoprechte wijze zijn basis gebouwd op het feit dat hij een ‘anti-oorlogspresident’ is.

Cruciaal is dat een dergelijke stap zal worden beantwoord met onwrikbaar verzet van de Palestijnse massa’s zelf. Ze hebben zich moedig verzet tegen de genocidale aanval van de Israëlische staat – ze zijn vastbesloten om niet uit hun thuisland verdreven te worden.

Vrijheid voor Palestina

De verschrikkingen waarmee de bevolking van Gaza wordt geconfronteerd en de genocidale opmerkingen van Trump over de toekomst van Gaza brengen de onderdrukking van het Palestijnse volk scherp in beeld. Het is een vanzelfsprekend feit dat ze gevangen zullen blijven in een hel zolang de zionistische staat, gesteund door het imperialisme, blijft bestaan – het zal de Palestijnen hun recht op vrijheid, een eigen staat en de terugkeer van vluchtelingen met moorddadige vastberadenheid ontzeggen.

Deze staat moet omvergeworpen en vernietigd worden, net als de kapitalistische dictaturen in het hele Midden-Oosten en Noord-Afrika. Anders is er geen hoop op rechtvaardigheid en vrijheid voor Palestina. Het moet vervangen worden door een socialistisch Midden-Oosten waar de rijkdommen en grondstoffen van de regio publiek bezit zijn en democratisch gecontroleerd worden door regeringen van de arbeidersklasse, de armen en de onderdrukten.

Binnen dit kader, door middel van democratie en solidariteit in het belang van alle mensen uit de arbeidersklasse en onderdrukten, zouden Palestijnen en Joden in volledige gelijkheid kunnen leven van de Jordaan tot aan de Middellandse Zee, inclusief gelijke rechten van beide volken op nationale zelfbeschikking.

De kracht en het vermogen om deze verandering te bewerkstelligen zal beginnen bij de Palestijnse massa’s. Zij kunnen hun strijd voor nationale en sociale bevrijding verbinden met hun natuurlijke bondgenoten, de arbeidersklasse in deze regio en wereldwijd – een werkelijk machtige kracht, indien ze georganiseerd is. Het is dringend noodzakelijk om de gemeenschappelijke vijand van kapitalisme en imperialisme te verslaan, een vijand die gebaseerd is op uitbuiting, onderdrukking en genocide.

Het staakt-het-vuren overspoelt de wereld met gemengde gevoelens. Opluchting, vreugde en hoop, maar ook verdriet, woede en angst voor de toekomst. De regeringen en internationale instellingen die zich nu proberen voor te doen als vredestichters zijn in werkelijkheid medeplichtig aan de genocide. Amper drie dagen nadat het staakt-het-vuren van kracht werd, viel het Israëlische leger het vluchtelingenkamp in Jenin aan. De plannen van de genocidale staat zijn duidelijk: meer nederzettingen vestigen op de Westelijke Jordaanoever. We kunnen alleen maar vertrouwen hebben in ons eigen sociale kamp: de krachtsverhouding moet van onderaf opgebouwd worden om een echte oplossing voor het Palestijnse volk te creëren.

Stop kolonialisme: Geen heropbouw met bezetting en imperialisme

Er is nood aan huisvesting voor de miljoenen ontheemden; aan toegang tot schoon water, voedsel en basisgezondheidszorg; psychologische hulp voor een bevolking die jarenlang trauma’s heeft moeten doorstaan; onderwijs, kinderopvang en werkgelegenheid om de hoop op een toekomst terug te brengen. Zolang de bezetting en apartheid voortduren, zal de Israëlische bezetter zulke basisbehoeften onmogelijk maken.

Ook de rol van het imperialisme in de regio maakt de zelfbeschikking van Palestijnen over hun eigen grondstoffen, watervoorraden en ontplooiing onmogelijk. Dat is hoe nauw economische, kapitalistische logica, imperialisme en kolonisatie verbonden zijn aan elkaar. De genocide in Gaza maakt de omverwerping van het kapitalisme en imperialisme dringend noodzakelijk.

Onteigen de genocidecriminelen

De heropbouw vraagt enorm veel middelen. Die zitten in de handen van de multinationals, bouw- en afbraakbedrijven, banken en militaire bedrijven die obscene winsten aan bloedgeld hebben verdiend aan de kolonisatie, bezetting en genocide. Heropbouw kan niet in handen worden gelaten van het kapitalisme, dat zich verrijkt heeft op de vernietiging van Palestina. Een strijd van onderuit is nodig. De Palestijnse werkende klasse, georganiseerd van onderop, naar het voorbeeld van de intifada’s kan zelf bepalen wat er nodig is voor de heropbouw en die middelen opeisen.

Het diepgewortelde gevoel van solidariteit met het Palestijnse volk in de hele regio, dat eens te meer bleek uit de uitbarstingen van feestvreugde in Jordanië, Marokko, Syrië en daarbuiten bij het horen van het nieuws over het staakt-het-vuren, kan aangegrepen worden om een bredere, revolutionaire strijd tegen alle imperialistische belangen, kapitalistische instellingen en autocratische en corrupte regimes op gang te brengen.

Zulke revolutionaire bewegingen van de werkende klasse kunnen de rijkdom en hulpbronnen in de regio afpakken van de superrijke elites, grote bedrijven en multinationals die deze oppotten en misbruiken.

Voor een socialistische transformatie van de regio

Een democratische socialistische transformatie van Palestina zouden de creatie betekenen van een samenleving met rechtvaardigheid en gelijkheid voor iedereen en zonder onderdrukking, uitbuiting en armoede. Het zou het recht op zelfbeschikking van alle naties en volkeren kunnen garanderen.

Zo’n revolutionaire beweging in de regio zou ook de werkende klasse in zionistisch Israël kunnen aanzetten om te strijden voor haar eigen belangen en zich te keren tegen haar eigen elites. Om zichzelf te bevrijden van haar eigen kapitalistische onderdrukking moet de Israëlische werkende klasse zich wel doorheen haar strijd losmaken van het zionistische project, zich bevrijden van de racistische en koloniale vooroordelen gepropageerd door de Israëlische heersende klasse en zich bewust worden van de Israëlische staat als onderdrukkende, koloniale en genocidale staat.

Palestijnse vrijheid zal nooit bereikt worden zolang niet alleen Netanyahu’s oorlogskabinet, maar ook de kapitalistische staat Israël zelf blijft bestaan. Deze staat is onlosmakelijk verbonden met het systeem van imperialisme dat een gevangenis van geweld, uitbuiting en onderdrukking heeft gecreëerd voor de volkeren van het Midden-Oosten, Noord-Afrika en daarbuiten.

PDF van dit pamflet:

Dossier door door Serge Jordan

De ineenstorting van de decennialange dictatuur van Bashar al-Assad afgelopen december heeft de kaarten van de toekomst van Syrië drastisch herschud. Na meer dan vijf decennia van tirannie brak er onder veel Syriërs een gevoel van vrijheid en vreugde door. Het wordt echter getemperd door angst en onbehagen, nu Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), de zelfbenoemde autoriteit in Damascus, zijn ware aard begint bloot te leggen, terwijl imperialistische aasgieren van allerlei pluimage weer rondcirkelen, gretig om een stukje vlees van de gehavende resten van het land in te pikken.

Het was een militair offensief van rechtse milities dat de val van Assad inluidde. Dit resultaat was echter geworteld in het diepe interne verval van het regime, de verdamping van zijn sociale basis en het onvermogen van zijn buitenlandse geldschieters – Rusland, Iran en Hezbollah – om de nodige krachten te verzamelen om het overeind te houden. Talleyrand (de minister van buitenlandse zaken onder Napoleon) wordt vaak geciteerd: “Je kunt veel doen met bajonetten, maar je kunt er niet op zitten.” De afhankelijkheid van het Assad-regime van brute kracht en externe steun bleek niet in staat om zijn uitgeholde legitimiteit en interne zwakheden te compenseren.

Het huis van Assad is met een verbluffende snelheid uiteengevallen, zijn martelkamers opengebroken, zijn massagraven blootgelegd en zijn obscene rijkdom blootgelegd – een heersende dynastie die genoot van groteske weelde terwijl de Syrische massa’s in bittere armoede leefden. De onthulling van deze feiten, die getuigen van de wreedheid en impopulariteit van het regime, zijn ook een vernietigend oordeel over al diegenen aan de zogenaamde ‘linkerzijde’ (zoals de Britse politicus George Galloway, de Amerikaanse journalist Max Blumenthal en de Grayzone website, en verschillende stalinistische stromingen over de hele wereld) die jarenlang, onder een of andere verdraaide ‘anti-imperialistische’ logica, een regime hebben gesteund dat gedrenkt is in het bloed van honderdduizenden mensen. Nu gebruiken ze hun luide kritiek op HTS als een rookgordijn om deze onvergeeflijke medeplichtigheid te verbergen. Assad’s systematische decimering van een groot deel van de Syrische linkerzijde en de georganiseerde arbeidersbeweging was in feite een sleutelfactor die de opkomst van rechts-islamitische krachten mogelijk maakte. Zij vulden de leegte in de oppositie op in de nasleep van de opstand van 2011.

Hoe zit het met Hay’at Tahrir al-Sham?

Dit gezegd zijnde, moeten we opmerken dat HTS geen kracht voor vooruitgang is. Het maakte gebruik van de afbrokkelende staat van het regime van Assad en het momentum van kwetsbaarheid van diens buitenlandse bondgenoten. Terwijl sommigen ter linkerzijde Assad steunden, zijn er anderen die nu juichen voor reactionaire islamitische groepen en het voordeel van de twijfel geven aan de groep van Mohamed al-Julani (die nu de naam Ahmed Hussein al-Sharaa gebruikt). Abdusalam Dallal, die schrijft voor MENA Solidarity Network, beweert bijvoorbeeld dat “het opbouwen van vertrouwen tussen gemeenschappen en het bevorderen van tolerantie essentieel zal zijn voor een verenigd Syrië. De nieuwe regering in Syrië heeft al veelbelovende stappen gezet die in lijn zijn met deze revolutionaire principes.”

Al-Julani draagt nu misschien een pak met stropdas, straalt ‘gematigdheid’ uit en pleit voor een respectvolle benadering van minderheden, maar zijn organisatie is onlosmakelijk verbonden met de wrede geschiedenis van sektarisch geweld, gangsterisme en onderwerping van vrouwen. Nauwelijks twee dagen nadat de Duitse en Franse ministers van Buitenlandse Zaken naar de hoofdstad van Syrië waren gereisd om de nieuwe machthebbers te ontmoeten – waarbij Annalena Baerbock zelfs verklaarde dat Duitsland “de scepsis wil overwinnen” over HTS – verschenen er videobeelden waarop te zien is hoe de minister van Justitie in de nieuwe regering, Shadi Al-Waisi, persoonlijk toeziet op de executie van twee vrouwen in de provincie Idlib in 2015. De diepgewortelde onverdraagzaamheid van HTS wordt nog eens onderstreept door een woordvoerder van de nieuwe regering die verklaart dat de “biologische en fysiologische aard” van vrouwen hen ongeschikt maakt voor sommige overheidsfuncties.

Op economisch gebied belooft HTS, zoals blijkt uit zowel haar staat van dienst in Idlib als uit publieke verklaringen van haar leiders, meer van dezelfde “vrije markt”-recepten die het kenmerk waren van het regime van Bashar. De aankondiging van de minister van Financiën om de lonen voor werknemers in de publieke sector volgende maand met 400% te verhogen, deels gefinancierd door Qatarese fondsen, lijkt van een andere aard te zijn. Hoewel het een relatieve verbetering is, zouden de lonen nog steeds slechts ongeveer 125 dollar per maand bedragen – in het licht van de op hol geslagen inflatie en de ineenstorting van het Syrische pond is dit nauwelijks een druppel op een hete plaat in vergelijking met wat nodig is voor een fatsoenlijke levensstandaard. Deze eenmalige maatregel maakt Syrië nog afhankelijker van buitenlandse donoren en negeert de structurele problemen in de kern van de Syrische economie. De ervaring van Egypte, dat sterk afhankelijk is van financiële injecties uit de Golfstaten, laat zien dat deze aanpak niet alleen “vrijblijvend” is, maar voor de meerderheid van de bevolking ook geen uitweg biedt uit de onophoudelijke armoedespiraal.

Bovendien bekleden sommige figuren uit de economische elite van Assad, de architecten van massale verarming, subsidieverlagingen en de ontmanteling van publieke middelen voor particulier gewin, nog steeds hun positie, als ze al niet gerecycleerd zijn in nieuwe rollen onder de nieuwe regering – zoals de voormalige vice-gouverneur van de Centrale Bank, die nu gepromoveerd is tot de hoogste functie van de instelling. Meer in het algemeen heeft HTS een hele reeks opportunisten en bureaucraten van het in ongenade gevallen regime in de nieuwe ploeg opgenomen, en bewijst daarmee geen echte kracht voor verandering te zijn, maar de hoeder, onder een nieuwe vlag, van hetzelfde roofzuchtige klassenbeleid dat het sociale weefsel van Syrië al vele jaren verwoest.

Onder de lappendeken van religieuze en etnische minderheden in het land zijn er maar weinigen die veel geloof hechten aan de nieuwe retoriek van HTS over tolerantie tussen de gemeenschappen. Voorlopig is er weinig aan de hand, maar het spookbeeld van sektarische represailles of oplaaiende spanningen blijft acuut, een middel dat HTS kan gebruiken om zijn macht te consolideren en zijn onvermogen om in de dringende behoeften van de bevolking te voorzien te verdoezelen. Ondertussen zijn overblijfselen van het voormalige regime en social media accounts die sympathiseren met de afgezette president ook actief betrokken bij het aanwakkeren van sektarische verdeeldheid, in een poging om in te spelen op de legitieme angsten van delen van de Alawitische bevolking voor de heerschappij van HTS. Deze strijdkrachten vormen vooral een bedreiging in de kustgebieden waar veel hooggeplaatste militairen, veiligheidsfunctionarissen, pro-Assad milities en voormalige aanhangers van het regime geconcentreerd zijn.

Wat betreft de democratische rechten waar miljoenen Syriërs naar verlangen, heeft al-Julani verklaard dat het opstellen van een nieuwe grondwet wel drie jaar kan duren en verkiezingen wel vier jaar. Dit zijn geen tijdschema’s voor een democratisch proces, het zijn van bovenaf opgelegde tactieken om de greep van HTS op de macht te verstevigen. Terwijl veel aandacht is besteed aan de vrijlating van gevangenen uit de gevangenissen van Assad, houdt HTS nog steeds veel dissidenten gevangen in Idlib, zonder enig teken van vrijlating. Pogingen van HTS-aanhangers om elke kritiek op hun regering te bestempelen als het werk van ‘feloul’ (overblijfselen van het oude regime) beginnen al op te duiken.

Niets van dit alles garandeert echter dat HTS haar agenda onbetwist zal kunnen doorvoeren. Het verlangen naar echte verandering aan de basis van de samenleving is een tegenkracht waar ze mee te maken zal krijgen. Dit bleek al toen de nieuwe autoriteiten regressieve veranderingen in het schoolcurriculum aankondigden – waaronder het verwijderen van poëzie over vrouwen, van alle negatieve verwijzingen naar het Ottomaanse Rijk en van evolutie- en oerknaltheorieën uit de wetenschapsboeken. Het felle verzet waarmee ze werden geconfronteerd dwong hen om zich terug te trekken, een sterke herinnering dat het Syrische volk waarschijnlijk niet passief zal toezien bij nieuwe onderdrukkende en autoritaire bedreigingen.

Geen vreemde mogendheid staat aan de kant van het Syrische volk

Terwijl de Syrische massa’s worstelen met de gevolgen van de vestiging van een nieuwe regime, worden ze ook geconfronteerd met een hectisch diplomatiek circus, waarin de kapitalistische mogendheden zich haasten om aansluiting te vinden bij de nieuwe islamistische heersers van Syrië. Deze heersers zijn op hun beurt druk bezig om hun internationale geloofsbrieven te vestigen, vooral bij de rijke monarchieën in de Golfstaten. De drang om geopolitieke invloed uit te oefenen te midden van de escalerende inter-imperialistische spanningen, samen met het vooruitzicht om te profiteren van de enorme wederopbouwmarkt in Syrië, zijn de belangrijkste drijfveren achter de inspanningen van meerdere mogendheden om hun hand op de Syrische taart te leggen – of te behouden.

De EU en de Verenigde Staten proberen, met schaamteloos cynisme, HTS een nieuwe verpakking als een respectabele macht aan te meten. De Amerikaanse regering – die slechts enkele weken voor de val van Assad betrokken was bij gesprekken met het regime van de Emiraten om de sancties tegen Assad te verlichten – heeft nu gemakshalve de premie van $10 miljoen op het hoofd van al-Julani, die sinds 2013 van kracht is, geschrapt. De terrorist van gisteren lijkt de ambitieuze partner van vandaag te zijn geworden. Deze ommezwaai toont de absurditeit van diegenen ter linkerzijde (waaronder de leiding van ISA) die de ongegronde mythe propageren dat de omverwerping van Assad het werk was van “door de VS gesteunde strijdkrachten.”

Westerse imperialistische machten zijn nu wanhopig bezig met het opbouwen van een verhaal over een ‘democratische overgang’ in Syrië – een oefening in politieke goocheltrucs om hun ware motieven te verdoezelen. De kern hiervan is hun dringende wens om Syrische vluchtelingen gedwongen terug te sturen naar een land dat nog steeds geteisterd wordt door oorlog en onderdrukking. Op het moment dat HTS de controle overnam, grepen veel Europese regeringen de kans om het asiel voor Syrische vluchtelingen stop te zetten en repatriëringen en deportaties aan te moedigen. Dit komt van dezelfde imperialistische staten die medeplichtig zijn aan meer dan 14 maanden van genocidaal bloedvergieten door de Israëlische staat tegen de Palestijnen in Gaza, waarmee ze eens te meer hun tomeloze onverschilligheid tonen voor het lijden van de onderdrukten in de regio.

Ondertussen zijn de verdedigers van het verhaal van Moskou, die lange tijd de leugen hebben verteld dat de interventie van Rusland ging om het verdedigen van een ‘seculier’ regime tegen islamistische terreur, met hun mond vol tanden komen te staan. Nog voor de vlucht van Assad verwezen de Russische staatsmedia niet langer naar Hayat Tahrir al-Sham als een terroristische organisatie. Nu pleit het hoofd van de Tsjetsjeense republiek, Ramzan Kadyrov, openlijk voor het verwijderen van het terreurlabel van HTS, terwijl Moskou zich bezighoudt met het aanknopen van directe banden met het nieuwe regime. Een voormalige hoge Russische functionaris vertelde de Financial Times dat Rusland de hand uitstak naar HTS met “vriendschap en liefde”. De eens zo geroemde beschermer van het secularisme is nu aan het kruipen voor dezelfde krachten waartegen het zich zegt te verzetten. De inzet voor Poetin is inderdaad hoog – Rusland heeft niet alleen een bondgenoot verloren in het regime van Assad; zijn Syrische bases zijn cruciaal voor zijn operaties in Afrika en zijn aanwezigheid in het Middellandse Zeegebied.

In deze nieuwe razernij van buitenlandse mogendheden om hun invloed in het ‘nieuwe’ Syrië te doen gelden (of wanhopig te behouden), kunnen we niet voorbijgaan aan de militaire invallen en inbeslagnames van land door het Israëlische regime, dat de ineenstorting van Syrië heeft aangegrepen om zijn eigen pionnen vooruit te helpen en een duidelijke waarschuwing heeft afgegeven dat elke bedreiging van zijn belangen door de nieuwe macht in Damascus niet onaangeroerd zal blijven. Israël heeft zijn illegale bezetting van de Golanhoogten al uitgebreid en de Syrische kant van de berg Hermon in beslag genomen. Dit versterkt zijn strategische positie omdat het de IDF binnen het bereik van Damascus brengt en het de mogelijkheid geeft om belangrijke gebieden te bewaken, waaronder de Bekaa Vallei in Libanon – een bolwerk en bevoorradingsroute van Hezbollah. De roep binnen Israël om de permanente annexatie van dit veroverde gebied wordt steeds luider, gevoed door speculaties over een kans om het “Groot-Israël”-project te bevorderen onder de Trump-regering. Met Trump aan de macht, Assad weg en de luchtverdediging van Syrië praktisch weggevaagd, wordt het huiveringwekkende vooruitzicht om de nucleaire sites van Iran aan te vallen ook een meer haalbare optie voor de Israëlische oorlogshaviken.

Maar wat veelzeggend is, is de reactie – of het gebrek daaraan – van HTS. Ondanks Israëls vernietigende campagne in Syrië na de verwijdering van Assad, met meer dan 800 luchtaanvallen, doet HTS zijn uiterste best om een confrontatie met het Israëlische regime te vermijden, zoals blijkt uit de vele verklaringen waarin de nieuwe Syrische regering toenadering zoekt tot Tel Aviv. Net als het regime van Assad lijkt HTS meer geïnteresseerd in het bewaren van zijn munitie om de binnenlandse oppositie te verpletteren dan in het bevrijden van Syrisch grondgebied van de Israëlische bezettingstroepen.

En dan zijn er natuurlijk de hernieuwde aanvallen en escalerende dreigementen van Turkije tegen de gebieden met een Koerdische meerderheid in het noordoosten – een onheilspellende ontwikkeling die de bredere inzet voor de regio onderstreept. De volkeren van Syrië worden zoals altijd aan hun lot overgelaten en zijn de dupe van dit smerige machtsspel. Dit vormt een grimmige herinnering dat hun bevrijding niet ligt in allianties met een van de hoofdrolspelers van dit gewetenloze gekrakeel, maar in de heropleving van hun eigen revolutionaire strijd.

De rol van de massa’s

Een gemakzuchtig oordeel over de recente onrust in Syrië zou luiden dat de Syrische massa’s simpelweg het ene reactionaire regime voor het andere hebben ingeruild. Aan de oppervlakte lijkt dit vanzelfsprekend: de val van Assad’s dictatuur heeft plaats gemaakt voor de heerschappij van HTS, een macht met zijn eigen diep reactionaire, asociale en sektarische karakter. Maar het weerspiegelt een mechanische, fatalistische kijk op de geschiedenis die de dynamische rol van de massa’s en hun vermogen om de gebeurtenissen vorm te geven ontkent. Een dergelijk perspectief gaat voorbij aan het monumentale belang van het doorbreken van de 54 jaar durende verstikkende wurggreep van Assad’s dictatuur, die weliswaar de weg vrijmaakt voor een overname door rechts-islamitische krachten, maar ook nieuwe mogelijkheden opent voor strijd en organisatie.

In zijn artikel “From Assad’s nightmare to that of the Islamists -14 points on Syria” geeft Andreas Payiatsos (Internationalist Standpoint) een uitstekend voorbeeld van deze deterministische logica. Hij erkent niet wat de omverwerping van Assad betekent voor miljoenen Syriërs, behalve “verwarring” en “bezorgdheid”. Het artikel beschuldigt “links dat iets progressiefs ziet in de omverwerping van Assad” van waanideeën. Toch slaagt hij er niet in om de volledige implicaties te doorgronden van de verwijdering van een regime wiens ijzeren greep op het land elke onafhankelijke uiting van verzet verstikte.

Het reduceren van zo’n seismische verschuiving tot verwarring of louter reactionaire vervanging, terwijl de massale uitbarstingen van opluchting over de val van een regime van genadeloze wreedheid (inclusief in sommige gebieden die ooit bolwerken van steun van het regime waren, zoals in Latakia) worden genegeerd, is niet alleen ongevoelig. Het wist ook het belang van dit moment uit – hoe precair, beladen en onvolmaakt ook – als een historische kans voor de Syrische massa’s om zich te reorganiseren en opnieuw te vechten. Berichten uit de praktijk getuigen van een hernieuwde sfeer van politieke activiteit, discussies, protesten en allerlei lokale initiatieven: voormalige gevangenen of families van mensen die gedood zijn door de troepen van Assad die gerechtigheid eisen, gemeenschappen in de provincie Quneitra die strijden tegen de invallen van het Israëlische leger, vrouwen in Qamishli die strijden voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen, brandweerlieden in Damascus die staken voor hun nieuwe baan, inwoners van de stad Suwayda in het zuidwesten (buiten de controle van HTS), die op hun hoede zijn voor de nieuwe machthebbers in de hoofdstad en de protestbeweging voortzetten die ze begonnen zijn onder het regime van Bashar Assad, enz.

Payiatsos verkondigt al bij voorbaat dat “het volk van Syrië op geen enkele manier democratie, vrijheid, vrede en zelfs maar een beperkte gelijkheid zal zien en voelen”. Zo’n politiek slopende bewering gaat ervan uit dat deze uitkomsten vooraf bepaald zijn door de aard van de krachten die nu aan de macht zijn, alsof democratie, vrijheid en gelijkheid ooit van bovenaf zijn opgelegd – in plaats van gewonnen door strijd van onderaf.

Het is, zonder twijfel, absoluut juist en noodzakelijk om de contrarevolutionaire dreiging die vertegenwoordigd wordt door groepen als HTS onomwonden aan de kaak te stellen en te bestrijden. We moeten ook de diepgaande uitdagingen onder ogen zien die voortkomen uit de afwezigheid van een georganiseerde linkerzijde in het huidige Syrië, en nuchter erkennen dat het een ontzaglijke taak is om het vanaf de grond opnieuw op te bouwen. Maar veel mensen van de internationale linkerzijde slagen er niet in om de huidige ontwikkelingen in Syrië te plaatsen in het bredere historische kader van de revolutionaire golf die 14 jaar geleden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika uitbrak. Ze gaan voorbij aan de blijvende impact van die opstanden en hun relevantie voor de strijd van vandaag.

Regionale despoten zijn zich echter scherp bewust van deze verbanden. Zo hield de Egyptische president Sisi onlangs vol dat hij “Assad niet is”. Hij waarschuwde de Egyptenaren om de Syrische rebellen niet na te volgen en waarschuwde voor een samenzwering om Egypte te destabiliseren, terwijl zijn veiligheidstroepen leden van de Syrische gemeenschap vasthielden die in Caïro de straat op gingen om de val van Assad te vieren, onder het voorwendsel dat ze geen toelating hadden. Deze uitspraken en acties verraden duidelijk een diepe onzekerheid over zijn eigen bewind.

In Iran weerspiegelen berichten over scheuren in de hogere echelons van het staatsapparaat de steeds diepere crisis die het regime overspoelt. De Iraanse theocratie beschouwde het Syrië van Assad lange tijd als een strategische pijler van haar machtsprojectie in het Midden-Oosten en van haar zogenaamde ‘as van verzet’. De verschuiving in het machtsevenwicht door de val van Assad creëert zeker openingen voor de imperialistische rivalen van Teheran – het Israël van Netanyahu en de Verenigde Staten van Trump. Maar de wankele greep van het regime legt ook zijn kwetsbaarheid bloot tegenover degenen die het het meest vreest: de miljoenen Iraanse arbeiders, jongeren en onderdrukten die al een ziedende haat koesteren tegen hun machthebbers.

Marxisten moeten elke analyse verwerpen die de toekomst schildert in de kleuren van onvermijdelijkheid. Dat is afstand doen van onze rol als strijders voor de zelfemancipatie van de arbeidersklasse. In plaats van Syrië en de arbeidersklasse en de armen in de regio af te schrijven, moeten we de tegenstellingen die er nu zijn benadrukken, de mogelijkheden voor verzet identificeren en de stemmen versterken van degenen die zich organiseren tegen zowel imperialistische inmenging als lokale reactie.

Het vooruitzicht van nieuwe aanvallen op Rojava

Dit mag natuurlijk niet uitnodigen tot zelfgenoegzaamheid of romantisering, integendeel. De gevaren en uitdagingen na de val van Assad zijn talrijk. Zo heeft de machtsovername van HTS in Damascus de belangrijkste externe geldschieter van deze groep – het Turkse regime van Erdoğan – aangemoedigd. Hierdoor ontstaat het vooruitzicht van een directe Turkse interventie tegen de overwegend Koerdische strijdkrachten die grote delen van het noordoosten controleren, in wat bekend staat als het Autonoom Bestuur van Noord- en Oost-Syrië (AANES), of Rojava.

Door Turkije gesteunde groepen in het noorden van Syrië, met name het Syrische Nationale Leger (SNA), hebben hun offensief hervat tegen de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) – een brede coalitie van milities die momenteel nog steeds worden gesteund door de VS, met als ruggengraat de Koerdische Volksbeschermingseenheden/Vrouwenbeschermingseenheden (YPG/YPJ) die actief zijn in Rojava.

Het SNA is erin geslaagd om de steden Manbij en Tal Rifaat in de noordelijke provincie Aleppo te veroveren op de SDF, waardoor meer dan 150.000 burgers ontheemd raakten en zware gevechten losbarstten die nog steeds woeden in het gebied. De door Turkije gesteunde troepen zijn nu klaar om de steden Kobani en Tabqa aan te vallen, met hun ogen gericht op Raqqa als volgende.

De dreigementen van Ankara worden met de dag oorlogszuchtiger. Op 25 december maakte Erdoğan duidelijk dat de SDF voor de keuze zou staan om hun wapens in te leveren of begraven te worden in Syrisch land. Op 8 januari stelde de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan een ultimatum: “De internationale strijders uit Turkije, Iran en Irak moeten Syrië onmiddellijk verlaten. We zien noch enige voorbereiding noch enige intentie in die richting op dit moment en we wachten af.” De chauvinistische arrogantie en ironie van deze uitspraak zijn flagrant, want in werkelijkheid zijn de YPG/YPJ voornamelijk troepen van eigen bodem met diepe wortels in de regio, die aanzienlijke steun van de bevolking hebben gekregen, terwijl Turkije zelf zich al jaren met zijn eigen troepen en marionetten in Syrië mengt met weinig respect voor de soevereiniteit van het land of de wensen van de bevolking.

De stationering van Amerikaanse strijdkrachten in het noordoosten werkt als een precaire afschrikking voor Turkse militaire ambities voor een grootschalige aanval op de SDF. Maar de terugkeer van Donald Trump aan de macht kan dit evenwicht veranderen. Hoewel het niet zeker is, neemt de kans toe dat Trump een deal sluit met Erdoğan waardoor de terugtrekking van de Amerikaanse troepen wordt vergemakkelijkt en een Turkse invasie – vergelijkbaar met wat er in oktober 2019 gebeurde – effectief wordt getolereerd. Een dergelijke escalatie zou catastrofaal zijn voor de burgerbevolking, vooral voor de Koerden, en een nieuwe en existentiële bedreiging vormen voor Rojava. Het onderstreept de dringende behoefte aan een alternatieve, op klassenstrijd gebaseerde strategie, een die niet afhankelijk is van samenwerking met ‘s werelds grootste imperialistische macht.

Voorlopig lijkt HTS zijn opties op dit punt af te wegen. De groep van al-Julani, die geworteld is in het salafistische jihadisme, wil Washington niet tegen zich in het harnas jagen, maar voelt weinig voor Koerdische autonomie of zelfbeschikking. Murhaf Abu Qasra, een topcommandant van HTS en minister van Defensie van de ‘overgangsregering’, verwierp het federalisme en stelde dat “al deze gebieden onder Syrisch gezag zullen vallen”. Hij verklaarde ook dat alle wapens onder staatscontrole moeten komen, inclusief die in de door de SDF bezette gebieden. Al-Julani van zijn kant heeft ervoor gepleit om de SDF te integreren in het toekomstige leger van het land – een standpunt dat, hoewel pragmatisch aan de oppervlakte, een verhulde bedreiging verbergt en de visie van de groep op een gecentraliseerde, autoritaire Syrische staat weerspiegelt.

Socialisten moeten zich resoluut verzetten tegen elke poging om oorlog te voeren tegen Rojava – niet als een blanco cheque aan de krachten die deze gebieden controleren, maar als een principieel standpunt voor het recht van het Koerdische volk en andere minderheden om over hun eigen toekomst te beslissen. De oorlog tegen Rojava dreigt de hard bevochten verworvenheden van de lokale bevolking te ontrafelen. Het gaat om verworvenheden die, hoewel beperkt, een baken van hoop en verzet zijn tegen dictatuur, onderdrukking en patriarchaat. Een dergelijke oorlog zou niet alleen de sektarische tegenstellingen verergeren, maar zou ook de meest reactionaire elementen aanmoedigen waartegen de strijdkrachten van de YPG/YPJ met onbetwistbare moed hebben gevochten.

Solidariteit met Rojava mag echter niet opnieuw ten prooi vallen aan naïeve illusies, opportunistische allianties of kortzichtige deals met imperialistische machten, dat wil zeggen met degenen die de ene dag vrienden zijn en de volgende dag vijanden. Deze fatale fout is het Koerdische volk duur komen te staan doorheen hun geschiedenis. De oproep van Koerdische functionarissen aan Amerikaanse en Franse troepen om een gedemilitariseerde zone in Noord-Syrië veilig te stellen en “de regio te helpen beschermen en goede relaties met Turkije op te bouwen” is een nieuwe herhaling van dezelfde fout. Dit dreigt van de regio een pion te maken in de imperialistische machtsstrijd en de autonomie van Rojava in gevaar te brengen. Het dreigt ook kostbare bondgenoten van de arbeidersklasse en de onderdrukten in de regio van zich te vervreemden, met name diegenen die terecht de interventies van het Amerikaanse en Franse imperialisme als schadelijk voor hun belangen beschouwen – het meest in het oog springend als aanstichters van de genocide in Gaza.

Alleen via bewuste, onafhankelijke politieke actie en mobilisatie door de arbeidersklasse en onderdrukte volkeren kan Rojava effectief verdedigd worden. Een moedige, compromisloze oproep aan de onderdrukte massa’s van Syrië, het Midden-Oosten en Noord-Afrika voor solidariteit en voor de hervatting van het revolutionaire proces dat in 2011 begon, is de weg vooruit. Het zijn de werkenden, de jongeren, de werklozen en de armen op het platteland van elke etniciteit, elk geloof en elk geslacht die de macht hebben om de revolutie nieuw leven in te blazen. Deze keer moet de revolutie tot een goed einde worden gebracht, zonder ruimte voor corrupte regimes of enige vorm van onderdrukking.

De ervaring van Rojava benadrukt zowel het potentieel voor verandering als de immense uitdagingen om dergelijke verworvenheden in stand te houden, laat staan uit te breiden, zonder een duidelijke politieke strategie die de onmiddellijke verdediging verbindt met de bredere strijd voor een socialistische transformatie over de grenzen heen. Dit brengt de noodzaak naar voren van een programma dat zich richt op zowel de dringende eisen van het heden als het doel voor de langere termijn, het omverwerpen van het kapitalistische systeem dat oorlog, uitbuiting en onderdrukking in stand houdt.

Een overgangsprogramma voor Syrië

Het volgende is een reeks voorstellen gericht op het aanpakken van de onmiddellijke en lange termijn behoeften van de arbeidersklasse, de armen en de onderdrukte volkeren van Syrië, met erkenning van het diepe lijden van miljoenen mensen en de uitdagingen van de wederopbouw van een land dat verscheurd is door oorlog. Deze ideeën zijn niet bedoeld als een afgewerkte blauwdruk, maar als onderdeel van een gesprek met revolutionaire krachten binnen Syrië vandaag, en ook om een kader te bieden voor solidariteit van werkenden en socialisten over de hele wereld.

• Hef de resterende economische sancties tegen Syrië op, zoals de zogenaamde ‘Caesar-wet’, en stel prijscontroles en subsidies in op basisgoederen (voedsel, medicijnen, brandstof) om de inflatie te bestrijden en ze betaalbaar te maken voor werkende mensen.
• Start een grootschalig programma voor openbare werken om de infrastructuur van Syrië opnieuw op te bouwen, inclusief scholen, ziekenhuizen, wegen en woningen. Dit moet ook werk bieden aan ontheemde Syriërs, eerlijke lonen bieden en de veiligheid van de arbeiders garanderen.
• Het recht van alle Syrische vluchtelingen garanderen om terug te keren naar hun huizen, met een waardige compensatie voor degenen die hun huis of middelen van bestaan zijn kwijtgeraakt – ervoor zorgen dat Syrische vluchtelingen niet onder dwang worden uitgezet of gedwongen om terug te keren
• Elke vorm van sektarische discriminatie verwerpen. De bescherming van religieuze en etnische minderheden garanderen, met gelijke rechten en vertegenwoordiging op alle gebieden van het openbare leven en gelijke toegang tot hulpbronnen, evenals de scheiding van religie en staat.
• Bestrijden van alle vormen van discriminatie en geweld op grond van gender en pleiten voor een alomvattend beleid ter bevordering van gendergelijkheid, waaronder gelijke toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en beloning.
• Onmiddellijk een einde maken aan alle politieke onderdrukking en alle politieke gevangenen vrijlaten; deze eis mag niet gelden voor gevaarlijke personen die bekend staan om hun betrokkenheid bij terroristische daden, waaronder leden van Daesh/ISIS of andere extremistische groeperingen.
• Ervoor zorgen dat de ‘feloul’, overblijfselen van het Assad-regime en al wie die zich schuldig heeft gemaakt aan mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden, ter verantwoording worden geroepen door onafhankelijke, gekozen tribunalen die alle lokale gemeenschappen vertegenwoordigen.
• Het recht garanderen om zich te organiseren, te protesteren en te staken, en om onafhankelijke en echte vakbonden en studentenbonden op te richten
• De vorming van arbeiders-, boeren-, studenten- en buurtcomités aanmoedigen, ook om democratische, gemeenschapsoverschrijdende zelfverdediging te organiseren wanneer bepaalde gemeenschappen, vrouwen of gemarginaliseerde groepen het doelwit zijn of bedreigd worden. Dergelijke lokale comités zouden een belangrijke rol kunnen spelen in het programma voor openbare werken en wederopbouw. Met hun kennis van de lokale behoeften en mogelijkheden zijn ze het best in staat om op democratische wijze toezicht te houden op de wederopbouw en deze te plannen.
• Geen vertrouwen in de grondwet en verkiezingen die door HTS zijn opgelegd om haar eigen belangen te dienen. Voor een werkelijk democratische nationale vergadering, met gekozen vertegenwoordigers van de werkplekken, wijken en alle religieuze en etnische groepen, om collectief vast te stellen hoe het land bestuurd zal worden.
• Opbouwen van onafhankelijke politieke arbeidersorganisaties die geworteld zijn in de strijd en als tegenwicht kunnen dienen voor alle reactionaire milities en kapitalistische staatsstructuren.
• Eisen dat er een einde komt aan alle inmenging en militaire interventies door buitenlandse mogendheden die de politieke toekomst van Syrië proberen te manipuleren voor hun eigen belangen. Verzet tegen alle aanvallen op Rojava door het Turkse leger en zijn marionetten, en het onvervreemdbare recht van het Koerdische volk op zelfbeschikking steunen; verzet tegen de aanvallen van het Israëlische leger en zijn illegale bezetting van de Golanhoogte – zowel de recente uitbreiding als de historische bezetting sinds 1967, evenals zijn controle over de berg Hermon
• Belast de rijken, grote bedrijven en voormalige oorlogsprofiteurs om de wederopbouw en sociale programma’s te financieren.
• Land in beslag nemen van grootgrondbezitters en het verdelen onder boeren en landarbeiders om de lokale productie en voedselzekerheid te stimuleren.
• Nationaliseer belangrijke sectoren van de economie (banken, olie, energie, landbouw, transport en telecommunicatie) en alle bezittingen van Assads clan. Plaats ze onder controle van de werkenden en de werkende klasse door middel van gekozen raden, om ervoor te zorgen dat deze middelen transparant worden beheerd en worden gebruikt ten gunste van de meerderheid.
• Een langetermijnplan ontwikkelen voor een democratisch geleide socialistische economie, met de nadruk op collectief eigendom van belangrijke economische sectoren en democratische planning, om te voorzien in menselijke behoeften in plaats van particuliere winst.
• Ervoor zorgen dat de wederopbouw gebaseerd is op duurzame, groene ontwikkelingspraktijken die het milieu beschermen en de gevolgen van de klimaatverandering, die de crisis in Syrië al jaren verergeren, helpen beperken.
• Vechten voor een echt socialistisch Syrië, gebouwd op de kracht van de werkende klasse en zelfbeschikking van alle gemeenschappen, in scherpe tegenstelling tot het valse ‘socialisme’ van het regime van Bashar al-Assad, dat geworteld was in autoritarisme, sektarisme en vriendjeskapitalisme.
• Strijd voor een socialistische confederatie in het hele Midden-Oosten, waar alle volkeren – ongeacht hun etniciteit, religie of geslacht – in waardigheid en vrede kunnen leven, vrij van imperialistische interventie, sektarisme, uitbuiting en onderdrukking in welke vorm dan ook.

De val van de Syrische dictatuur van Assad wordt terecht gevierd. Er komt een einde aan het schrikbewind. Zelfs indien het onduidelijk is waar de nieuwe machthebbers exact voor staan, zullen ze rekening moeten houden met de massa’s die weten dat hun afkeer tegen de dictatuur een cruciale rol speelde in de val van Assad. De protestacties voor democratie en vrouwenrechten de afgelopen dagen zijn ook een indicatie van een bewustzijn over de rol van protest in het bekomen van verandering.

Door Geert Cool

De snelle opmars van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) brengt elementen van een machtsvacuüm met zich mee. Regionale machten proberen daar maximaal gebruik van te maken om zelf terrein te winnen of tegenstanders een slag toe te brengen. Het Israëlische regime doet dit in het zuiden, het Turkse in het noorden. HTS heeft de ambitie om Syrië volledig onder zijn controle te brengen, wat een conflict met de Syrische Democratische Krachten (SDF) kan betekenen. De confrontaties tussen het door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA) en de Koerdische strijders uit Rojava komen HTS mogelijk goed uit. Het kan afwachten en hopen als derde kracht naar voren te komen naarmate de twee rivalen elkaar bekampen en verzwakken. Langs de andere kant kan een te forse verzwakking van SDF leiden tot het vrijlaten van duizenden ISIS-strijders, wat dan weer andere problemen voor HTS oplevert.

De ongemakkelijke evenwichten in het noorden van Syrië als gevolg van jarenlange oorlog en imperialistische inmenging zijn verstoord door het vertrek van Assad en de Russische troepen. Terwijl SDF Amerikaanse steun kreeg om ISIS te bestrijden, werden Russische troepen ingezet om een Turkse opmars te stoppen en was er in de praktijk een modus vivendi met het Assad-regime dat zich niet moeide met het noorden en oosten van Syrië. Het Turkse regime ziet een kans in het vertrek van de Russische troepen en de val van Assad om de Koerden in Rojava een fatale slag toe te brengen. Wellicht rekent Erdogan erop dat voor het VS-imperialisme de banden met de Turkse NAVO-partner zwaarder doorwegen dan de steun aan SDF in de strijd tegen het verzwakte ISIS (zelfs indien er de afgelopen maanden rapporten zijn over een hernieuwde toename van ISIS-activiteiten in Syrië). Ondertussen zoekt Erdogan toenadering tot de HTS om ook langs die weg invloed te hebben en om Syrische vluchtelingen vanuit Turkije terug te sturen.

De door Turkije gesteunde milities van SNA veroverden de stad Manbij en bedreigen nu Kobane. De Amerikaanse aankondiging dat er een wapenstilstand was, wordt ontkend door het Turkse regime. Erdogan wil het Koerdische zelfbestuur in Kobane volledig de kop indrukken. Dat wordt gezien als een verlengstuk van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) en dus als een aartsvijand van het Turkse extreemrechtse nationalisme. Het verpletteren van de Volksbeschermingseenheden (YPG) en de Vrouwelijke Volksbeschermingseenheden (YPJ) zou een zware nederlaag voor de volledige Koerdische beweging zijn. Het zou het rechtse Turkse regime goed uitkomen en het reactionaire ISIS een kans bieden om zich te hergroeperen voor nieuwe offensieven.

Wij hebben ons steeds uitgesproken tegen de aanvallen op Rojava (West-Koerdistan). We namen deel aan Koerdisch protest in ons land en aan solidariteit met Rojava, terwijl we ons steeds uitspraken tegen samenwerking met het VS-imperialisme. Het Koerdische zelfbestuur in Kobane en omgeving geeft aan dat stappen richting een alternatieve vorm van samenleven mogelijk zijn, zelfs in een regio waar reactionaire en barbaarse krachten als ISIS jarenlang de toon hebben gezet. Een versterking van democratische rechten en nadruk op vrouwenrechten, vormen een bron van inspiratie. In een context van strijd tegen dictaturen en reactionaire strekkingen is een glimp van een alternatief een belangrijk lichtpunt. Dit is des te belangrijker aangezien het zelfs in revolutionaire bewegingen tegen dictaturen de afgelopen jaren vaak wel duidelijk was wat de massa’s niet wilden, maar weinig inzicht rond verandering die verdergaat dan het wijzigen van de machthebbers aan de top.  

De door Erdogan aangestuurde aanvallen op de Koerden in het noorden van Syrië moeten gestopt worden. Internationale solidariteit is een onderdeel van deze strijd. Er waren al acties en betogingen van de Koerdische gemeenschap in België. Voorlopig staan zij erg geïsoleerd, zelfs de linkerzijde heeft er amper aandacht voor. Dit moet veranderen. Onze Koerdische kameraden hebben onze steun nodig. Een brede solidariteitsbeweging met het zelfbestuur in Rojava kan aansluiting zoeken bij het massale protest tegen de genocide in Gaza en de staatsterreur door Israël. Verzet tegen Turkse en Israëlische militaire inmenging in Syrië kan ongetwijfeld ook steun vinden onder de Syrische diaspora en de noodzaak van een standpunt los van elke regionale of imperialistische macht versterken.

Dit kan de solidariteit van onderuit populariseren, zodat deze solidariteit over etnische grenzen en over de door het imperialisme getrokken staatsgrenzen heen een materiële factor wordt. Van daaruit is het mogelijk om de toekomst van de regio met de massa’s zelf in handen te nemen. Enkel zo is fundamentele maatschappijverandering mogelijk en kunnen stappen gezet worden in de richting van een socialistisch Midden-Oosten waarin elk volk en elke bevolkingsgroep het recht op zelfbeschikking heeft en waarin de aanwezige rijkdommen onder democratische controle en bezit van de bevolking geplaatst worden.

De recente arrestatie in Iran van de studente Ahou Daryaei heeft de situatie van vrouwen in Iran en de strijd tegen de Iraanse dictatuur weer onder de aandacht gebracht. Sommigen hebben niet geaarzeld om de gebeurtenis te gebruiken om de Israëlische doodsmachine te steunen. We spraken met Nina, een langdurige opposante van het Iraanse regime die nu in ballingschap leeft. Als lerares was ze actief in linkse organisaties en in de arbeidersbeweging in het algemeen. 

interview door Nicolas Croes en Guy Van Sinoy

Hallo Nina, bedankt voor dit interview. Kan je eerst vertellen hoe het lijden van het Palestijnse volk u heeft geraakt?

“Mijn solidariteit met de Palestijnen gaat ver terug. Linkse activisten in Iran hebben altijd een zeer sterke band gehad met de Palestijnse bevrijdingsstrijd, in het bijzonder met het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP). Als activist werd ik me al vroeg bewust van de Palestijnse kwestie. Het moet gezegd worden dat er in de jaren ‘60 en ‘70, onder invloed van de strijd tegen de Vietnamoorlog en de Cubaanse revolutie, een natuurlijk verlangen was om de strijd uit te breiden tot buiten de grenzen van Iran.”

“Vandaag heeft het PFLP veel van haar invloed verloren. Dit geldt niet alleen voor de Palestijnse linkerzijde, maar ook voor links in Iran en elders in de wereld. We moeten kijken naar de vragen die dit oproept, die niet te maken hebben met louter nationale omstandigheden, maar met mondiale. Er zijn slechte allianties geweest, slechte berekeningen. We moeten dit erkennen en ervan leren.” 

“Want dat is ook de reden voor de opkomst van nationalistische, reactionaire en religieuze krachten. Deze krachten hebben de plaats ingenomen die was vrijgekomen door de oriëntatie van de linkse partijen. Natuurlijk heeft de financiële en politieke steun van verschillende regionale regimes aan conservatieve krachten ook een rol gespeeld, terwijl links nooit dergelijke steun heeft genoten. Hamas werd bijvoorbeeld zodanig gesteund dat het de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) overschaduwde, die er zelf alles aan deed om de invloed van links en het PFLP te verminderen.”

Hoe zou u de taken van links in de regio omschrijven? 

“De manier waarop links te werk gaat is om banden te smeden, om zich te baseren op solidariteit in de strijd. Natuurlijk is dat vandaag erg ingewikkeld, in een situatie die bol staat van de bommen, maar het is het enige perspectief dat een uitweg biedt.” 

“Iets meer dan een jaar geleden waren er grote protestbewegingen in Israël tegen Netanyahu en zijn rechtse en extreemrechtse regering. De aanval op 7 oktober maakte een einde aan deze beweging, die echt progressief potentieel had. Waarom viel Hamas op dat moment burgers aan? De gevolgen van de aanval op 7 oktober leidden tot de versterking van reactionaire bewegingen ten nadele van stromingen die meer democratische maatregelen nastreefden.”

“Nu zijn we getuige van een tot de tanden bewapende oorlog van leiders onder het toeziend oog van de grote imperialistische mogendheden. In dit spel van dreigementen en dood wordt nooit rekening gehouden met het lot van het Iraanse, Israëlische, Libanese en Palestijnse volk. Een luid en duidelijk einde van de oorlog eisen en de Israëlische militaire expansie aan de kaak stellen zijn essentieel om de burgerbevolking te beschermen en de opkomst van democratische alternatieven in de regio aan te moedigen.” 

“We moeten onthouden dat alles met elkaar samenhangt. Neem bijvoorbeeld de situatie van vrouwen. Tijdens de Iraanse opstand van 2022 onder de slogan “Vrouw, Leven, Vrijheid” na de moord op Jina Amini door de zedenpolitie, stonden vrouwen vooraan in de strijd. Maar de context van de woede is veel breder. Er zijn gevechten geweest van gepensioneerden, leraren, enz. Naast de Perzen zijn er verschillende onderdrukte volkeren in Iran: Arabieren, Koerden, Beloetsjen. Deze mensen namen deel aan de strijd in hun eigen regio of sectoren, maar ook over de gemeenschapsgrenzen heen.” 

“Jina Amini was Koerdisch, maar de reacties kwamen uit heel Iran omdat de woede tegen de onderdrukking van het regime zo groot is. Het is niet onmogelijk dat een vonk de sociale strijd weer aanwakkert.”

Op een Antwerpse betoging van studenten en sympathisanten tegen de genocide in Palestina op 3 oktober nam een professor het woord. Roschanack Shaery-Yazdi uitte haar woede op een bijzonder moedige en scherpe wijze. Ze is gespecialiseerd in de politieke geschiedenis van het Arabische Oosten. Midden november spraken we met haar.

Hoe hebt u de versnelling van de genocide in Palestina de afgelopen maanden ervaren?

Het is echt een klap in het gezicht. Ik wist dat Israël in staat was tot aanhoudende genocide. Maar de reactie van de universiteit en de mensen errond had ik niet verwacht. Er is niet alleen een diepgaand gebrek aan kennis, maar ook de onwil om de kennis van experts hierover te vertrouwen, wat voor mij betekent dat gebrek aan kennis niet de reden is voor de stille steun aan wat er gebeurt. 

Dat is angstaanjagend en het toont het enorme gevaar. Ik ben geboren en getogen in Duitsland. De geschiedenis daar is belangrijk en er was altijd de vraag hoe het mogelijk was dat het nazisme gebeurde. Historici klopten op alle mogelijke deuren: was het omdat er iets bijzonders was aan de Duitse cultuur? Kwam het door de uitkomst van WO I en het gevoel van vernedering? Was het hun verlangen naar koloniale expansie? Of ging het zoals Hannah Arendt suggereerde, om gewone burgers die hun werk deden zonder echt na te denken over de gevolgen? Gaza brengt al deze onderwerpen weer op tafel en we zien het gevaar van deze gevoelloosheid en onverschilligheid voor het lijden van mensen die we niet als een van de onzen beschouwen. Vandaag, tegenover de genocide in Palestina, is er zelfs niet het excuus dat veel Europeanen in de naoorlogse periode gebruikten, namelijk dat ze niet wisten wat er gebeurde. 

Onder veel vrienden met een migratie-achtergrond leeft het idee dat we weg moeten uit Europa. We kunnen niet naar het Midden-Oosten, we willen niet naar de VS, maar waar kunnen mensen als ons naar toe? Welke toekomst hebben we? Het is dus een erg moeilijke periode, niet alleen abstract politiek maar ook in ons dagelijks leven. Wat er gebeurt in Gaza en de criminalisering van de steun voor de bevrijding van Palestina voelt erg bedreigend voor mensen zoals ik.

Voor deze genocide was ik me ook bewust van klimaatverandering, politiek geweld en genderongelijkheid. Maar nu besef ik hoe die sterk die zaken allemaal met elkaar verbonden zijn. Ik ben ze gaan zien als facetten van hetzelfde probleem, namelijk als onderdeel van een door mannen gedomineerde witte supremacistische koloniale cultuur. De politiek wordt gerund door een kleine groep rijken en hun bedrijven, die vrouwen terug thuis willen opsluiten, niet bekommerd zijn om het klimaat en de armen de facto als hun slaven zien.

De progressieve taal die in deze gevallen wordt gebruikt geldt ook niet voor alle vrouwen en voor alle groepen, maar is geracialiseerd. Ze laten ook de middenklasse betalen voor hun politieke misdaden en hun ontkenning van de opwarming van de aarde. Ze geven niets om de waarde van een mensenleven, of het nu gaat om Latijns-Amerikanen aan de grens met de VS, Palestijnen of Zuid-Aziaten die in Dubai werken. Het is een systeem van een klein aantal rijken die verbonden zijn met een cultuur van witte suprematie. Deze cultuur omvat alle huidskleuren en genders, zoals we zien in het geval van Badenoch in het Verenigd Koninkrijk en Kamala Harris in de VS.

Een ander besef dat ik heb, is het wakker worden voor de koloniale taal in mijn dagelijkse omgeving. De handtekening van deze koloniale taal is twijfel en wantrouwen, maar altijd twijfel aan de niet-witte bevolking, altijd wantrouwen tegenover de meest ondergeschikten. We weten bijvoorbeeld dat de klimaatverandering tot nu toe de armsten het hardst heeft getroffen (ook al treft het nu ook Spanje). In de afgelopen decennia heeft het vooral de armste niet-witte bevolking getroffen. De gevolgen daarvan zien we nu met de migratie. Dat toont de dubbele moraal van een gebroken systeem. Als je niet wilt dat migranten komen, maak hun gebieden dan niet onbewoonbaar. Niemand stapt voor zijn plezier met zijn kinderen op zo’n boot en riskeert zijn leven om naar Europa te komen. Ik denk dat veel Europeanen niet begrijpen dat de meerderheid van de migranten echt niet in Europa wil wonen, maar geen keuze heeft vanwege de oorlogen die de VS in verschillende delen van de wereld hebben gevoerd of de klimaatverandering die door hun bedrijven is veroorzaakt. Als je geen arme migranten in Europa wilt, verkoop dan geen wapens om oorlogen te ondersteunen en anderen het leven onmogelijk te maken. Hoe dan ook, ik heb me gerealiseerd dat we ons leven in Europa niet op de oude manier kunnen voortzetten. Er moet iets veranderen en rijkdom en veiligheid moeten worden herverdeeld.

De verdedigers van genocide proberen zich voor te stellen als het gezicht van de verlichting en de democratie, zelfs als pro-feministisch en voor queer rechten. De pro-Palestijnse beweging hier zocht steeds consequent solidariteit op met andere bewegingen tegen onderdrukking en uitbuiting. Het wordt instinctief aangevoeld dat je onderdrukking enkel kan bestrijden als je alle vormen van onderdrukking bestrijdt. Wat denkt u van de retoriek van die verdedigers van genocide?

Feminisme en LGBTQIA worden door neoliberalen vaak misbruikt als modewoorden om hun politieke misdaden goed te praten. Netanyahu en zijn regime gebruiken deze termen opzettelijk om het narratief te vestigen van Israël als onderdeel van de Europese democratie en zogenoemde beschaving. Het Israëlische regime doet er alles aan om islamofobie in Europa aan te wakkeren en extreemrechts is daarbij een bondgenoot.

LGBTQIA-rechten en feminisme zijn progressief. Maar je kunt niet progressief zijn voor bepaalde groepen en tegelijkertijd andere onderdrukken. Hoe kun je de ergste mensenrechtenschendingen zien als het toppunt van feminisme? Feminisme gaat niet over het opleiden van vrouwen in giftige mannelijkheid zoals het IDF Israëlische vrouwen opleidt in hun legers. Ik betwijfel ten zeerste dat LGBTQIA-rechten gaan over IDF-soldaten die hun genderidentiteit kunnen uiten terwijl ze genadeloos Palestijnse vrouwen en kinderen afslachten. Ik heb niet de illusie dat het witte feminisme niet imperialistisch en koloniaal van aard is en aangezien Israël zichzelf positioneert binnen deze witte suprematistische cultuur, is het geen verrassing dat haar progressiviteit een koloniaal tintje heeft. Maar gelukkig zijn er andere feministische bewegingen die wijzen op de hypocrisie van Israëls verhalen.

Is het democratisch om het Hooggerechtshof aan banden te leggen, om al wie oppositie voert tegen het regime met verbanning naar Gaza te bedreigen? Dat is een goelagpolitiek, die doet denken aan de ergste autoritaire regimes. Dus neen, het Israëlische regime is niet democratisch. 

Er zijn in de diaspora zowel Joods-Orthodoxe  groepen als seculiere joden die zeer kritisch staan tegenover het regime. Dat is ook het geval in Israël zelf. Maar het westen is erg gefocust op de rechtse regering in Israël, die zogenaamd authentieke joden vertegenwoordigt. Dat is op zich antisemitisch. Israël en het IDF projecteren een spiegelbeeld van het witte Europese kolonialisme. Hoe gedroeg Frankrijk zich in Syrië tijdens zijn koloniale tijdperk? Het bombardeerde de lokale bevolking totdat ze hun verzet opgaven. Het bouwde detentiecentra die het Assad-regime nu gebruikt. En de Britten in Palestina in 1936? Ze verpletterden op brute wijze het lokale Palestijnse verzet tegen de bezetting en het kolonialisme. Netanyahu en co behoren dus tot de club van koloniale machten, zoals Frankrijk of Groot-Brittannië voorheen.

Terwijl joden tijdens de Tweede Wereldoorlog als zwak werden voorgesteld, overheerst nu in Europa het IDF-imago: sterk, brutaal en genadeloos. Het is een zwart-wit beeld dat op geen enkele wijze de realiteit van joden als mensen met al hun diversiteit weergeeft. Het IDF is de keerzijde van dat zwakke beeld waar vroege zionisten zich voor schaamden. Ze wilden zichzelf dus modelleren naar het voorbeeld van de sterke witte Europeanen die hen onderdrukten en dachten dat het toe-eigenen van die koloniale manieren een oplossing zou bieden voor de voortdurende uitbarsting van geweld in Europa tegen iedereen die er als anders wordt beschouwd. Op dezelfde manier worden momenteel alle joden die het niet eens zijn met de rechtse regering lastiggevallen en voorgesteld als geen echte joden. Diversiteit en pluralisme zijn niet de handtekening van Europa geweest, laten we het zo zeggen.

Het is hypocriet hoe het Duitse regime elke kritiek op de Israëlische regering afdoet als antisemitisch en dat ook nog eens afschuift op migranten. Het Duitse trauma van antisemitisme heeft niets met ons migranten te maken! Wij zijn de mensen die het meest geleden hebben onder autoritaire regimes in het Midden-Oosten, we willen een sterke VN, we willen respect voor de rechtstaat, we willen een rechtvaardige wereld. Voor ons zijn mensenrechtenrapporten een reddingslijn. De meesten van ons zijn gevlucht omwille van het ontbreken van dit soort wetten. Syriërs en andere migranten weten wat een autoritair regime betekent en gaan nu de straat op om een ​​staakt-het-vuren in Gaza te vragen. De staatsrepressie is gevaarlijk en de geschiedenis laat zien hoe snel dit tot iets anders kan leiden, tot een totalitair regime. Ik denk dat veel Europeanen van mijn generatie zoveel vertrouwen hebben in de democratie dat ze niet beseffen hoe snel deze structuren kunnen worden ontmanteld. De meeste migranten uit onstabiele landen weten uit de eerste hand dat het leven dat je kende binnen een oogwenk verdwenen kan zijn. Misschien is dat de reden waarom zoveel migranten op straat komen. Natuurlijk zijn er ook progressieve Europeanen die zich terdege bewust zijn van de microveranderingen die zich voor onze ogen ontvouwen. 

Deze laatkapitalistische nachtmerrie bestaat uit de normalisering van geweld, een leven van lage kwaliteit en een steeds groter wordende kloof tussen arm en rijk, terwijl het aan ons wordt verkocht als het ultieme moment van de liberale democratie.

De invasie van Libanon droeg bij aan de regionale escalatie. Netanyahu zegt dat hij de krachtsverhoudingen in de regio wil veranderen. Hoe ziet u dat?

Wie gelooft dat het Israëlische regime niet op voorhand wist van de tunnels? Israël zag toe op elke beweging in Gaza. We weten dat Egypte Israël op de hoogte had gebracht van de plannen van Hamas. We weten ook dat Netanyahu Hamas aanvankelijk steunde om de Palestijnse verzetsbeweging te verzwakken. Bibi was bereid een groep alternatieve linkse Israëli’s en enkele anderen te laten afslachten om zijn project van uitbreiding van de Israëlische territoria te bevorderen. Deze regering geeft niet echt om haar eigen volk. Dit komt ook tot uiting in het gebrek aan bekommernis om de gijzelaars of de duizenden die in de grensgebieden zijn verdreven. Het Israëlische regime slaagde erin Hezbollah-leider Nasrallah in Beiroet en Hamas-leider Haniyeh in Iran te vermoorden. Dit werd duidelijk al een tijdje voorbereid, zoals de beeperexplosies ook lieten zien, ze wachtten gewoon op momentum.

En dus wordt het zuiden van Libanon ingenomen of onbewoonbaar gemaakt. Het culturele erfgoed wordt daarbij met de grond gelijk gemaakt, de geschiedenis van de lokale bevolking wordt gewist. Er wordt amper over gesproken, maar er vallen dagelijks bommen op Damascus. In Iran willen de VS en Israël een Irak-situatie creëren van een burgeroorlog om het land te verzwakken. 

Voor het Israëlische regime gaat het niet om de bescherming van joodse levens, maar om het annexeren van grondgebied in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en in Zuid-Libanon, zoals in 1967 de Golanhoogte werd geannexeerd. Er is een sterke pro-Israëlische lobby in de VS, samengesteld uit zowel joodse als christelijke zionisten, die dit beleid sterk ondersteunen. Deze lobby (AIPAC bijvoorbeeld) blokkeert elke poging tot een Amerikaans embargo op wapenverkoop aan Israël, zoals we zien in de mobilisatie van de lobby tegen Bernie Sanders in de VS. 

Het doel is dus het hertekenen van de regio met het uitbreiden van Israël en het vinden van een zogenaamde finale oplossing voor de Palestijnse kwestie. Israël wil elk mogelijk verzet tegen de bezetting en het koloniale project uitschakelen. Dat is ook wat het VS-imperialisme wil om goedkoop toegang te hebben tot grondstoffen en om de regionale machtspositie van Saoedi-Arabië te versterken. Dit omvat ook het kopen van de steun van de leiders in Egypte en Jordanië via het IMF en de Wereldbank. De invasie van Irak destijds maakte al deel uit van deze hertekening van de regio. 

Op een recent Koerdisch protest was er terughoudendheid om deel te nemen aan pro-Palestijnse acties vanwege de rol van reactionaire strekkingen zoals Hamas en Hezbollah. Hoe kunnen we daarmee omgaan?

De bevolking van het Midden-Oosten is natuurlijk niet verenigd. Veel mensen die tegen het Iraanse regime zijn, zien Hamas en Hezbollah als groepen die Iraans geld aannemen. Velen denken: ‘we kunnen beter eerst onze eigen problemen aanpakken’ in plaats van te bouwen aan solidariteit. Het feit dat ik me steeds uitsprak over Palestina werd vaak niet begrepen in de Iraanse gemeenschap, maar Palestina gaat ook over Iran. Natuurlijk is het voor mij als ambtenaar gemakkelijker om te protesteren dan voor pakweg een vrouw die hier pas is, een hoofddoek draagt en naar de taalklas gaat. 

Hamas en Hezbollah zijn autoritaire islamistische bewegingen. Veel van wat ze doen is niet democratisch in de praktijk. Links heeft een eigen stem nodig, een derde stem die zich verzet tegen zowel het westerse imperialisme als autoritaire regimes en bewegingen. Deze stem is vandaag niet duidelijk. Verzet tegen imperialisme is duidelijk, net als steun voor Palestijns verzet en de noodzaak van bevrijding. Maar daar houdt het op. De derde stem slingert heen en weer tussen het definiëren van haar eigen identiteit, verloren lopen en het verdedigen van het verzet. Dit leidt tot terughoudendheid bij sommige progressieven. We staan voor een nieuw tijdperk dat dringend deze derde stem moet versterken, dit is een van de belangrijkste realisaties die ik had sinds de genocide in Gaza, dat ik goed moet nadenken over hoe ik een stem van verzet kan laten horen die oproept tot vrede, het is makkelijker als je academische boeken schrijft dan deze ideeën daadwerkelijk op straat te formuleren.

Naar aanleiding van een Luiks protest in solidariteit met Ahoo Daryaei, de jonge Iraanse vrouw die zich tot op haar ondergoed uitkleedde uit protest tegen de kledingvoorschriften, kregen we online opmerkingen over het feit dat er Palestijnse vlaggen aanwezig waren. Voor ons leek dat evident, maar sommigen denken dat er een tegenstelling is. 

Dat is problematisch en het toont het gebrek van die derde stem. Mijn steun aan de Palestijnse zaak is totaal tegengesteld aan waar het Iraanse regime voor staat. Ik wil niet dat het Iraanse regime de Palestijnse zaak kaapt, het komt niet op voor een rechtvaardig leven voor de Palestijnen maar voor het eigen autoritair regime. We spreken misschien beiden over de ‘Palestijnse zaak’, maar bedoelen daar iets helemaal anders mee. Dat onderscheid moeten we maken.  

Nationalisme staat natuurlijk sterk in de regio. Bevrijdingsbewegingen van onderuit zijn vaak gekaapt, waardoor gewone burgers weinig vertrouwen hebben in sociale bewegingen om blijvende en betekenisvolle veranderingen teweeg te brengen. Maar we moeten ons realiseren dat Gaza een symbool is voor onze toekomst, dat het ook gaat om de bevrijding van Iraanse vrouwen, het hoofddoekendebat in Europa, klimaatverandering, het voortbestaan van de democratie in Europa. Al deze zaken zijn met elkaar verbonden.  

Omdat Europese instellingen toestaan dat zo’n brute genocide zich voor onze ogen ontvouwt en degenen straffen die hun stem ertegen verheffen, maken we in Europa een morele verschuiving mee waarbij daders worden beloond en slachtoffers gestraft. Voor mij klinkt dat heel erg als autoritaire regimes waartegen Europa zich formeel zo afzet. Ook hier zijn er ad hoc wetten die opgemaakt worden naargelang het uitkomt om een brutaal beleid te rechtvaardigen.