Artikel 40.3.3, ingevoerd met het 8ste amendement op de Grondwet, kende in Ierland het recht op leven voor ongeborenen toe. Daarmee werd abortus verboden, tenzij het leven van de vrouw ernstig gevaar liep. Dit is de strengste abortuswet in Europa. 35 jaar na deze grondwetswijziging, mee geschreven door een aartsbisschop en naar de paus gestuurd voor goedkeuring, is er een strijd gaande om het juk van de katholieke onderdrukking in Ierland af te werpen.
Artikel door Laura (Ierse activiste van ROSA die momenteel in Nederland studeert)
Referendum in Ierland
Er is een referendum uitgeroepen op 25 mei om dit 8e amendement teniet te doen, maar het is een lange strijd geweest om dit bediscussieerd te krijgen in het parlement. De druk kwam direct van bewegingen van onderop, voornamelijk georganiseerd door de socialistisch-feministische organisatie ROSA. ROSA werd opgericht na de dood van Savita Halappanavar, die overleed door complicaties bij de zwangerschap en het onvermogen van de dokter om te opereren als gevolg van het 8e amendement.
Als antwoord op deze voortdurende verschrikkelijke onrechtvaardigheid, stemde een Burgervergadering om het 8e amendement teniet te doen en voor het recht op abortus tot 12 weken. Hun aanbevelingen waren veel radicaler dan alles wat de mainstreampolitici, verkozen om hen te vertegenwoordigen, hadden opgeworpen.
De acties van ROSA en parlementslid Ruth Coppinger van de Socialist Party (onze zusterorganisatie in Ierland) versterkten de druk, onder meer door de aandacht te vestigen op het gebruik van ‘illegale’ abortuspillen. Dit had een belangrijke impact op de beslissende stemming. Het werd zeer duidelijk dat abortussen al gepleegd worden in Ierland, en dat legalisering het veilig zou maken. In het vooruitzicht van het referendum, dat samenvalt met andere belangrijke ontwikkelingen en een radicalisering onder vooral jonge Ierse vrouwen, lopen de spanningen op.
‘We stand with her’
Recent bracht een veel besproken verkrachtingszaak in Noord-Ierland, waarbij een negentienjarige vrouw en professionele rugbyspelers betrokken waren, een breder gevecht tegen onderdrukking onder de aandacht. De rechtszaak was hartverscheurend voor slachtoffers van seksueel geweld. De vrouw werd veel langer ondervraagd dan de beschuldigden, de juryleden gaven haar ondergoed aan elkaar door en een voormalig parlementslid merkte op dat een ‘middenklasse’ meisje niet in dezelfde situatie zou zijn geraakt.
Toen aangekondigd werd dat de rugbyspelers ‘niet schuldig’ bevonden werden, brak een wijdverspreide woede uit. Er ontstonden meteen protestacties en de hashtag #IBelieveHer werd populair. Twee dagen later was er al een grote protestactie onder de noemer ‘We stand with her.’ Er waren duizenden betogers in Dublin en aan het gerechtshof in Belfast. Een onlinepetitie voor een onderzoek naar het gedrag van de rugbyspelers werd 65.000 keer getekend. De Irish Rugby Union en Ulster Rugby kondigden aan dat de contracten van beide spelers, Paddy Jackson en Stuart Olding, verbroken zijn. In de twee dagen na de uitspraak werd al 30.000 euro geschonken aan het verkrachtingscrisiscentrum in Dublin.
Deze acties zijn absoluut monumentaal voor heel Ierland en komen overeen met een wereldwijde stemming. Vrouwen in Polen worden eveneens onderdrukt door een strenge katholieke moraal en vechten om de reactionaire abortuswet te veranderen. Op Internationale Vrouwendag werd een feministische staking uitgeroepen in Spanje, waarbij 5,3 miljoen mensen de straat opgingen tegen seksueel misbruik en de loonkloof. Op veel protestborden tijdens de acties in Ierland van de afgelopen weken stond een citaat van de inspirerende activiste Angela Davis: “Ik accepteer niet langer de dingen die ik niet kan veranderen. Ik verander de dingen die ik niet kan accepteren.” Ook “Genoeg is genoeg” werd een belangrijke slogan. Vrouwen zitten niet te wachten op kleine hervormingen, geruststellingen of bedrieglijke snelle ‘oplossingen’.
“Ik ga niet naar de politie. Ik neem het niet op tegen Ulster Rugby,” was de verschrikkelijke boodschap die de jonge vrouw in Noord-Ierland naar haar vriend stuurde op de ochtend na het misbruik. Vrouwen weten dat het systeem niet aan hun kant staat, maar tegen hen is. Deze machtige mannen worden toch niet gestraft in een cultuur die dit alles beschouwt als ‘kleedkamergeklets.’ We moeten vechten tegen dit uitbuitende systeem dat de machtigsten meer beschermt dan de meest kwetsbaren. ‘Machocultuur’ is ingebed in alle niveaus van de kapitalistische maatschappij: de politie, de rechtspraak en de staat. We weten dat deze instituten er niet voor democratie of gelijkheid zijn, maar dat het instrumenten zijn om verzet van de werkende klasse te onderdrukken. De acties die hiertegen ontstonden, zijn inspirerend. Verandering zal spoedig komen, we willen niet langer wachten. Genoeg is genoeg!
Opkomen voor vrouwenrechten betekent strijden tegen besparingen
De afgelopen maanden ging Maggie De Block in de aanval tegen zwangere vrouwen en jonge moeders. Na de pilootprojecten om de hospitalisatieperiode na een bevalling tot 48 uur te beperken, wil De Block nu dat vrouwen minder snel stoppen met werken als ze zwanger zijn. Met de besparingsgolf is dit niet verwonderlijk. Wel schokkend is dat dit voorgesteld wordt als ‘vooruitgang’ voor vrouwen en zelfs als moderne feministische maatregelen.
Artikel door Elise (Soignies)
Zwangere vrouwen langer laten werken ‘in hun belang’?
De Block stelt dat zwangere vrouwen langer kunnen werken omdat zwangerschap geen ziekte is. “In deze periode ontvangen ze een ziekte-uitkering en geen loon. Dit kost de sociale zekerheid geld. En vrouwen verdienen minder en kunnen promotie missen. Dat is niet positief voor hen.” Ze stelt voor om werkenden meer ‘keuze’ te geven om te blijven werken zolang de gezondheid het toelaat.
Zwangerschap is geen ziekte, maar dat wil niet zeggen dat het geen fysieke toestand is die bijzondere aandacht en bescherming vereist. Heel wat functies zijn gevaarlijk voor de zwangerschap van vrouwen. Hen de ‘keuze’ aanbieden om langer te werken, gaat voorbij aan de verhouding tussen werkgevers en werknemers. Werkgevers kunnen druk zetten om langer op post te blijven.
Als Maggie De Block het leven van zwangere en andere vrouwen echt wil verbeteren, kan ze beter opkomen voor een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en zonder verhoging van de werkdruk. Om discriminatie bij aanwerving van jonge vrouwen wegens het ‘risico’ op zwangerschap tegen te gaan, moet het vaderschapsverlof uitgebreid worden tot de duur van het moederschapsverlof. Dat zou pas een moderne maatregel zijn die jonge vaders toelaat om hun rol in het huishouden te spelen.
Minder middelen voor kraamafdelingen is niet modern
Aanhoudende tekorten in de zorgsector leiden tot een schrijnend gebrek aan personeel en tekort aan materiële middelen (bedden, aangepaste kamers, …). Het leidt tot het sluiten van diensten, zoals de kraamafdeling in Nijvel of de spoeddienst in Tubeke in 2016. Tegen deze achtergrond wordt druk gezet om de duur van een ziekenhuisverblijf zoveel mogelijk te beperken.
Er is al langer druk om de verblijfsduur na een zwangerschap te beperken. Na eerdere maatregelen komt De Block nu met pilootprojecten waarbij bevallen vrouwen maximaal twee dagen in het ziekenhuis blijven. De minister stelt dat bevallen natuurlijk is en niet moet gemedicaliseerd worden. In onder meer Nederland is thuisbevallen sterk ingeburgerd.
Het klopt dat vrouwen zich vaak niet goed voelen bij de behandeling in het ziekenhuis waar ze soms als kinderen of nog als objecten behandeld worden. Er zijn soms overbodige medische handelingen die enkel tot doel hebben om de duur van de bevalling te beperken. Het leidt tot een tendens om steeds meer thuis te bevallen.
Minder middelen voor kraamafdelingen is daar geen antwoord op. Om ervoor te zorgen dat elke vrouw zonder stress, met de nodige professionele begeleiding en zonder tijdsdruk kan bevallen, zijn er meer middelen nodig voor de kraamafdelingen maar ook voor de zorg voor en vooral na de bevalling.
Een bevalling kost gemiddeld tussen 135 en 960 euro. Een jonge moeder die ervoor ‘kiest’ om een dag langer in de kraamafdeling te blijven, zou hiervoor 367 euro per dag extra moeten betalen. Begeleiding op de derde dag is nochtans belangrijk: het is de dag waarop kan vastgesteld worden of het kind voldoende gewicht maakt en het is ook de dag waarop de moeder geconfronteerd wordt met sterke hormonale veranderingen.
Zwangere vrouwen en jonge moeders beschermen tegen besparingen
Maggie De Block stelt het voor als een ‘keuze’ voor vrouwen, maar het gaat erom dat vrouwen langer blijven werken en sneller uit het ziekenhuis verdwijnen na een bevalling. Het is onderdeel van een besparingsbeleid op de kap van zwangere vrouwen en jonge moeders.
Daar tegenover is er nood aan meer publieke middelen voor ziekenhuizen, kraamafdelingen en de volledige zorgsector. Als onderdeel daarvan moet de arbeidsweek drastisch ingekort worden zodat vrouwen effectief meer keuzes kunnen maken.
Voor het tweede jaar op rij kwamen miljoenen vrouwen uit de werkende klasse wereldwijd op straat. Ze zijn deel van een beweging die aansluit bij een traditie die in de periode van het post-feminisme aan kracht verloor en bijna van de aardbol verdween. Onder druk van de kapitalistische crisis en nieuwe ontwikkelende strijd wint die traditie terug aan betekenis.
dossier door Els Deschoemacker uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
100 jaar geleden staken vrouwelijke textielarbeidsters in de VS het vuur aan de lont. Ze kwamen op straat voor de 8-urendag, betere arbeidsvoorwaarden en stemrecht. De socialistische beweging riep op om er een internationale actiedag van te maken. Vandaag krijgt 8 maart opnieuw betekenis als internationale strijddag voor werkende vrouwen.
Vorig jaar kwamen miljoenen vrouwen in de VS op straat tegen Trump en zijn seksistische, racistische, pro-rijken en kapitalistische agenda. Voor Trump aan de macht kwam, waren er al massale vrouwenacties (onder meer in India tegen verkrachtingen, in Latijns-Amerika tegen geweld op vrouwen, in Turkije tegen de ondermijning van vrouwenrechten onder Erdogan, in Ierland, Polen en Spanje voor het recht op abortus, …). Maar het aan de macht komen van Trump heeft dit groeiende bewustzijn geïnternationaliseerd en tot een hoger niveau getild in alle delen van de wereld. Dit maakte de weg vrij voor de getuigenissen die massaal naar buiten gebracht werden onder de noemer #metoo. Daarmee werd het idee dat seksisme slechts een marginaal verschijnsel is verbrijzeld.
De voorwaarden voor een nieuwe actieve vrouwenbeweging, van vrouwen die niet tevreden zijn met wat het kapitalistische systeem hen te bieden heeft, zijn aanwezig. Het feit dat jongeren terug aanknopen – de acties op 8 maart dit jaar waren opmerkelijk jong – bij de traditie van 8 maart en er mee terug een wereldwijde actiedag voor vrouwenrechten en socialisme van maken, is een belangrijke ontwikkeling en een grote stap vooruit.
Miljoenen staken in Spanje, “nu de strijd verderzetten”
Vooral in Spanje nam de vrouwendag fenomenale proporties aan. De feministische staking bracht niet minder dan 6 miljoen vrouwen en mannen op de been. Nooit eerder in de geschiedenis van de klassenstrijd in de Spaanse staat vond zo’n diepgaande en massale mobilisatie plaats tegen de onderdrukking van vrouwen uit de werkende klasse, tegen ongelijkheid en geweld op vrouwen. De studentenstaking, waarvoor de studentenvakbond en Libres y Combativas (de evenknie van ROSA in Spanje) hadden opgeroepen, zette de toon voor een maandenlange voorbereiding in scholen en universiteiten en kreeg de steun van niet minder dan 90% van de scholieren en 80% van de studenten. In elke stad of dorp trokken betogingen door de straten. In Madrid waren er meer dan 1 miljoen betogers.
Deze sterke beweging wordt aangedreven door het groeiende en opborrelende verzet tegen het Spaanse kapitalisme, en tegen het asociale en autoritaire regime van de rechtse regering-Rajoy. Na een periode van grote werkloosheid, dalende uitkeringen en lonen, afbouw van cruciale publieke diensten, … is er een enorm potentieel voor een feminisme dat de strijd aangaat tegen het verarmingsbeleid. Dat beleid treft de hele arbeidersklasse, maar het betekent vooral voor vrouwen een grote opdoffer. De acties vandaag zijn een voorbereiding op een grotere en bredere beweging van de hele arbeidersklasse tegen het kapitalisme, een systeem dat niet alleen vrouwen geen toekomst te bieden heeft maar voor de hele werkende bevolking achteruitgang betekent.
Iers referendum op 24 mei – historische verandering op de agenda
Onder druk van vijf jaar agitatie en massamobilisatie sinds de dood van Savita Halappanavar bij complicaties na= een geweigerde abortus in 2012 is het zover. Het referendum over de afschaffing van het grondwettelijk verbod op abortus kan op 24 mei tot historische verandering leiden.
Dit referendum kwam er pas na lange strijd. Vorig jaar kwam Dublin op 8 maart tot stilstand met een studenten- en scholierenstaking gevolgd door een avondbetoging met 20.000 aanwezigen. Die betoging trok naar het parlement met de boodschap dat niet langer gewacht kan worden.
De minderheidsregering onder leiding van Fine Gael probeerde de beweging te paaien. Er werd geprobeerd om de beweging van straat te halen door in aparte commissies het opheffen van het grondwettelijk verbod op abortus en de mogelijkheid van abortus op vraag tot 12 weken in de zwangerschap te onderzoeken. Zo hoopte de regering tot een voorstel te komen met zo weinig mogelijk inhoud. Maar dit mislukte. Beide commissies weerspiegelden de groeiende vraag naar verandering en de brede maatschappelijke steun voor het recht van vrouwen om zelf te beslissen.
Deze steun werd door elke peiling bevestigd. Volgens de laatste in januari 2018 is 56% voorstander van het toekennen van het recht op abortus tot 12 weken, 29% is tegen en 15% weet het nog niet. Vooral onder jongeren is de steun ijzersterk. Zo zijn 75% van 18 tot 24-jarigen heel duidelijk pro-keuze.
De strijd is echter nog niet gewonnen. Het zou gevaarlijk zijn om het referendum gewoon af te wachten en op de regering te vertrouwen om ons een echte pro-keuze optie te geven. ROSA Ierland speelde een beslissende rol in de campagnes voor abortusrechten, onder meer met spraakmakende acties met een abortuspiltrein en -bus. Deze acties en de campagne hebben de publieke opinie gekeerd. Nu roept ROSA Ierland op tot een massale en actieve YES-campagne zodat het referendum ook effectief een pro-keuze optie afdwingt.
Zweden: #Metoo doet het systeem daveren
Commentatoren omschreven #metoo niet voor niets als de belangrijkste politieke gebeurtenis van 2018. Er waren niet minder dan 65 verschillende petities en er waren meer dan 60.000 getuigenissen van personeel uit de gezondheidszorg, onderwijs, media, ingenieurs, advocaten, horeca, bouw, … Er ontstond tevens een Facebook-groep met 57.000 leden. De omvang van het fenomeen maakte dat de tegenstand tegen dergelijke petities overbrugd werd.
Net als bij ons probeert het Zweedse establishment de beweging in haar voordeel te keren. Dat gebeurt onder meer door de aandacht af te leiden naar de ‘echte problemen’, zoals migratie, en door een grote nadruk op strengere wetten en straffen in plaats van meer publieke investeringen in huisvesting en onderwijs en in plaats van het probleem van seksisme op de werkvloer ernstig te nemen. Er waren oproepen aan de vakbonden om leiding te geven aan de strijd.
Het fenomeen #metoo staat nu op een kruispunt. Zal de campagne wegdeemsteren of zal ze zich organiseren rond duidelijke eisen voor verandering? Ook het tegenkamp begint zich beter te organiseren. We moeten daarop antwoorden en de druk van onderuit hoog houden.
De betogingen van 8 maart in Göteborg en Stockholm waren erg belangrijk. De linkse socialisten benadrukten er eisen rond de herverdeling van de maatschappelijke rijkdommen met hogere lonen, meer jobzekerheid, … zodat de economische en sociale positie van vrouwen versterkt wordt en zodat onderliggende oorzaken van onderdrukking en discriminatie ondermijnd worden. Op 25 maart werd een nieuwe campagne gelanceerd onder de naam ‘Socialistische Feministen.’ Die campagne komt op voor maatschappijverandering: socialisme kan de welvaart van de meerderheid van de werkende bevolking fundamenteel verbeteren en echte verandering teweegbrengen.
Hong Kong: migrantenvrouwen tegen slavernij
De strijd van migrantenarbeiders en hun organisaties is een indrukwekkend voorbeeld van de stemming om terug te vechten. Zowat 300.000 migrantenvrouwen werken in Hong Kong onder omstandigheden die aan slavernij doen denken: zes dagen per week tot 16 uur per dag werken voor een zeer laag loon.
Het is belangrijk dat deze werkenden zich organiseren en aansluiting vinden bij de rest van de arbeidersklasse. Door samen te strijden, is het mogelijk om een einde te maken aan deze arbeidsomstandigheden. Naar aanleiding van internationale vrouwendag kwamen migrantenvrouwen op straat in Hong Kong.
[divider]
Crisis van het kapitalisme motor achter de nieuwe vrouwenstrijd
Foto: Jean-Marie Versyp
De crisis van 2008 heeft overal de verwachtingen van jongeren en vrouwen gedrukt. Het is niet toevallig dat zij als eersten op straat komen. In elke grote beweging en revolutie stonden vrouwen en jongeren vooraan. Dat was het geval in de Russische Revolutie en in aanloop naar de Duitse Revolutie van 1918-1923. Vrouwelijke arbeiders waren de eersten om het einde van de oorlog te eisen en om te protesteren tegen de oplopende inflatie die basisgoederen en voedsel voor de meerderheid van de bevolking zeer schaars en duur maakte. Ook in het revolutionaire jaar 1968 was de eis voor vrouwenrechten deel van de klassenstrijd. Het samenvallen van de vrouwen- en arbeidersstrijd was essentieel om belangrijke verworvenheden af te dwingen. Dit is vandaag niet anders.
De titel van de ROSA-conferentie op 31 maart was “Van #metoo tot #wijvechtenterug.” Hoe kunnen we deze stemming, waarbij een groot deel van de bevolking laat weten dat het genoeg is geweest, omzetten in actie? Daarbij is het belangrijk de lessen te trekken van de vrouwenstrijd uit het verleden. ROSA wil een actieve rol in deze discussie spelen.
Voor een socialistisch feminisme – 8 maart in België
De campagne ROSA onderscheidt zich van andere organisaties die voor vrouwenrechten opkomen. We verbinden de strijd tegen seksisme met die tegen het asociaal beleid. Onderdrukking kan immers niet aangepakt worden zonder in te gaan tegen de voorwaarden waaronder het plaatsvindt. Daarnaast richten we ons met actieve campagnes op bredere lagen en niet enkel op de klassieke activisten.
Op 8 maart kwam ROSA op straat voor eisen die zich niet beperken tot het recht om te dragen wat we willen, tegen geweld op vrouwen en voor de vrijheid om op straat rond te lopen zonder lastig gevallen te worden. We verdedigden ook eisen rond veilig en toegankelijk openbaar vervoer, voor een minimumpensioen van 1500 euro zodat vrouwen niet gestraft worden voor het vervullen van een dubbele dagtaak die hen door de samenleving opgedrongen wordt, voor een massaal investeringsbeleid in de openbare diensten om de dubbele dagtaak aan te pakken, voor een drastische inkorting van de werkweek met behoud van loon en bijkomende aanwervingen zodat de werkdruk vermindert en de combinatie van werk en gezin haalbaar wordt. Om deze eisen af te dwingen, is strijd van de hele arbeidersbeweging nodig.
Op de betogingen van 8 maart waren er veel jongeren, maar ook niet weinig vakbondsmilitanten. Er is een groeiende vraag naar de vakbonden – die in België sterk staan en een meerderheid van de werkenden organiseren – om offensiever op te komen voor de rechten van werkende vrouwen. Dit gaat niet ten koste van mannelijke werkenden, het is integendeel een essentiële aanvulling.
Burgerlijke feministen benadrukken eerder dat vrouwenstrijd een aparte strijd is die niets te maken heeft met klassenstrijd. Het socialistisch feminisme is het daar niet mee eens. Werkende vrouwen kunnen slechts fundamentele eisen en rechten afdwingen in samenwerking met de hele werkende klasse. Ze moeten en zullen vechten binnen en buiten de vakbond voor meer offensieve eisen die de levensstandaard van de hele werkende klasse optillen.
Aansluiting en bondgenoten vinden bij andere onderdrukte delen van de werkende bevolking is een andere taak die ernstig genomen moet worden. Zo roept ACOD LRB in Brussel op tot een strijdbare 1 mei optocht, voor eenheid en solidariteit in onze strijd met elke aanval op onze pensioenen, tegen herstructureringen, de aanvallen op onze uitkeringen, maar ook met de acties van vluchtelingen en sans papiers tegen het asielbeleid en de verdeel- en-heersstrategie van deze regering, tegen homofobie, …
Op 8 maart was er in de gevestigde media vooral aandacht voor het feit dat de ondernemer van het jaar in Vlaanderen een vrouw is. Er was ook protest van de vrouwelijke CEO van Proximus tegen het feit dat de Brusselse rapper Damso een lied voor het komende WK zou opnemen. Dat is echter niet beslissend voor de verdere uitbouw van een beweging die tot verandering kan leiden. Nieuw en veel belangrijker was het feit dat er dit jaar in zeven steden marsen tegen seksisme waren op 8 maart.
In Gent van 600 naar 1200 betogers
In Gent was ROSA vorig jaar de eerste om op te roepen voor een mars tegen seksisme. Het werd een daverend succes: de oproep kreeg steun van mensen uit universiteits-, vakbonds- en culturele kringen. Op de mars waren er 600 manifestanten. Dit jaar verdubbelde de mars in aantal: er kwamen 1.200 hoofdzakelijke jonge betogers op straat. Eerder op de dag was er aan de universiteit een geslaagde vrouwenstaking tegen loonongelijkheid.
Daarmee was de mars tegen seksisme een van de grootste betogingen sinds jaren in Gent. Het was het resultaat van een intensieve campagne op meer dan 10 secundaire scholen, aan de campussen van de universiteit en de hogescholen, in de wijken en op de werkplaatsen. De campagne maakte van de mars een gespreksonderwerp in de weken en dagen voor de eigenlijke betoging. Scholieren eisten op hun scholen betere seksuele opvoeding die meer is dan een biologielesje, debatten over seksisme en vrouwenrechten, maar ook gratis maandverbanden en tampons in de toiletten zodat die voor iedereen toegankelijk zijn. Op één school kwam het tot een sit-inactie met zo’n 60 scholieren, die steun kregen van enkele leerkrachten. Enkele eisen werden effectief ingewilligd (zie het artikel hierover in onze vorige editie) waarop dit nieuws in een open brief verspreid werd aan 12 andere scholen. Het is de bedoeling om ROSA verder uit te bouwen en ook elders initiatieven te nemen.
In Brussel met 500: geen kapitalisme zonder seksisme!
ROSA Brussel werkte nauw samen met verschillende organisaties, waaronder Wereldvrouwenmars en de lokale vrouwenwerking van de vakbond ACOD Amio. Er was een zekere aarzeling toen ROSA voorstelde om allemaal samen een grote betoging te organiseren. Het werd een compromis: aan het Centraal Station was er een feministisch dorp met infostands en van aan de ULB vertrok een betoging waarvoor ROSA met verschillende partners opriep.
De campagne op de campus van de ULB zette de toon en mobiliseerde honderden jongeren. Koerdische en Iraanse vrouwenorganisaties sloten zich hierbij aan en gaven de mars een zeer internationalistisch karakter. Een mooie delegatie van personeelsleden en studenten van de VUB sloot aan. De betoging richtte zich tegen seksisme en het besparingsbeleid met nadruk op eisen als een studentenloon en meer middelen voor onderwijs als antwoord op de campagne van ‘Rich meet beautiful’ (waarmee studenten in de prostitutie gelokt worden om hun studies te betalen). De klacht van de Brusselse staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets tegen dit soort “sugardating” is natuurlijk meegenomen, maar slechts een druppel in de zee als de studiekosten zo hoog oplopen dat deze niet voor iedereen toegankelijk zijn.
Verder waren er in Luik, Antwerpen, Leuven, Louvain-la-Neuve en Namen lokale marsen met telkens enkele tientallen tot 200 aanwezigen. Deze acties kunnen de basis leggen voor de uitbouw van ROSA-comités in heel het land. Waar dit jaar nog getwijfeld werd of het mogelijk was om strijdbare betogingen te houden, is het duidelijk dat de successen van dit jaar de basis gelegd hebben voor marsen in elke grote stad van het land op 8 maart 2019.
Eén jaar geleden werd de campagne ROSA gelanceerd met een betoging tegen seksisme in Gent en een nationale bijeenkomst. Dit jaar werd voor de conferentie van ROSA uitgeweken naar een grotere zaal. De enorme dynamiek van de bijeenkomst bouwde verder op het succes van de acties op de internationale vrouwendag. Er waren internationale sprekers van Libres y Combativas, de tegenhanger van ROSA in de Spaanse staat, en uit Groot-Brittannië. Ainhoa had het over de historische acties op 8 maart in Spanje, nadien werd het strijdlied ‘A la Huelga’ (met aangepaste tekst voor de acties van 8 maart) nog als afsluiter van de dag gezongen. Heather Rawling had het over de cruciale rol van vrouwen in de arbeidersstrijd. Tal van sprekers gingen in op de acties die we op 8 maart organiseerden, historische voorbeelden en het programma en de tactieken om tot verandering te komen.
Volgende belangrijke afspraken zijn de pensioenacties op 16 mei, de Pride van 19 mei en ons zomerkamp van 29 juni tot 4 juli. De ROSA conferentie was bijzonder dynamisch, vol energie, leergierig en klaar om na de grote stappen vooruit op 8 maart verder de strijd aan te gaan tegen alle vormen van onderdrukking, seksisme en het asociaal beleid!
Een uitgebreid inhoudelijk verslag van delen van de conferentie volgt later, hieronder alvast een reeks foto’s.
Gisteren waren er overal in Ierland, zowel in het noorden als het zuiden, grote spontane acties van verontwaardigde vrouwen en mannen. Aanleiding was de uitspraak van een rechter in Belfast die weigerde om rugbyspelers te veroordelen in een verkrachtingszaak. In plaats daarvan werd de verantwoordelijk op het slachtoffer afgewenteld. Duizenden mensen kwamen op straat onder de slogan #IBelieveHer. De socialistische feministische campagne ROSA staat mee vooraan in het protest.
Onderzoek gaf aan dat 26% van de Ierse vrouwen geconfronteerd wordt met seksueel of fysiek geweld door hun partner of niet-partner, 31% ondergaat psychologisch geweld, waaronder economisch misbruik. Slechts 21% van de vrouwen die geweld ondergaan, maken daar melding van bij de politie. Daarvan vindt minder dan een derde dat de politie de zaak ernstig nam.
Massaal protest in Dublin gisteren
In de Ierse samenleving is er momenteel een grotere aandacht voor vrouwenrechten. Het referendum over het afschaffen van het grondwettelijk verbod op abortus draagt daartoe bij. De socialistische feministische campagne ROSA speelde een belangrijke rol in de massabeweging die leidde tot het afdwingen van dat referendum en in het beargumenteren van het belang van de afschaffing van het verbod op abortus.
Dit alles maakt dat de uitspraak in een erg gemediatiseerde verkrachtingszaak meteen tot een uitbarsting van protest kon leiden. Het ging om een zaak tegen rugbyspelers die een jonge vrouw op een feestje hadden verkracht. De jonge vrouw zei dat ze een kus van een speler had toegelaten, maar geen enkele instemming had gegeven om verder te gaan. De advocaten van de rugbyspelers deden er alles aan om de verantwoordelijkheid bij de jonge vrouw te leggen. Zo werden de kleren die de jonge vrouw naar voor gebracht als ‘bewijs’ van instemming. Het proces nam de vorm van een karaktermoord aan. Net als in 94% van alle verkrachtingszaken, kwam het ook in deze niet tot een veroordeling van de beschuldigden.
In het parlement in Dublin maakte Ruth Coppinger gisteren meteen een tussenkomst over de zaak:
Vlak daarna nam het socialistische parlementslid deel aan de acties op straat. Een video van haar toespraak op de actie in Dublin:
Laura Fitzgerald van de campagne ROSA sprak eveneens op een actie in Dublin:
In heel het land waren er protestacties. Ook dit weekend zijn er nieuwe acties die wel eens bijzonder groot kunnen worden. De campagne ROSA in België is solidair met het Ierse protest. #WeStandWithHer!
Actie van studenten aan de KDG in Antwerpen in maart vorig jaar. Foto door Liesbeth
Een proces van een aantal ouders tegen het hoofddoekenverbod op twee scholen van het gemeenschapsonderwijs in Maasmechelen deed de discussie over het onderwerp weer oplaaien. Verschillende politici en commentatoren grepen het aan om met de nodige provocaties de vrije keuze van vrouwen ter discussie te stellen. N-VA-voorzitter De Wever twitterde: “Ik sluit me aan bij de leer van het vliegend spaghettimonster en stuur mijn kinderen naar school met een vergiet op hun hoofd. Gelijke behandeling voor elke overtuiging.” Filosoof Maarten Boudry stelde dat godsdienstvrijheid overbodig is en maar beter afgeschaft wordt.
Door Michael
ROSA verdedigt het recht van vrouwen om zich te kleden hoe ze willen. Of het nu gaat om een mini-rok, een uitgesneden t-shirt, een broek of een hoofddoek. Wij verdedigen het recht op vrije keuze van vrouwen om een hoofddoek te dragen maar ook om geen hoofddoek te dragen. Dit betekent dat we ons verzetten tegen conservatieve strekkingen die het dragen van een hoofddoek willen verbieden maar ook tegen conservatieven die het willen verplichten. De strijd tegen seksisme is ook een strijd voor de vrije keuze van vrouwen, niet voor het verbieden van die keuze.
Verdedigers van het hoofddoekenverbod beweren dat het verbod geldt voor elk uiterlijk religieus symbool. Ze steken echter niet weg dat het vooral om de hoofddoeken te doen is. Moslims zijn een uitverkoren zondebok voor rechtse populisten. Door de focussen op de sociale druk op meisjes om een hoofddoek te dragen, wordt de illusie gecreëerd dat het verbod een bescherming zou zijn van jonge moslima’s.
Dit betekent niet dat moslima’s zonder hoofddoek niet geconfronteerd worden met intimidatie, scheve blikken en racistische en islamofobe opmerkingen. Een bewuste keuze om een hoofddoek te dragen, gaat doorgaans over meer dan religie alleen en het maakt deel uit van identiteitsvorming, waarbij soms zelfs een element van verzet tegen islamofobie speelt. Een verbod maakt geen einde aan de reële sociale druk die sommige meisjes inderdaad voelen om een hoofddoek te dragen. Het leidt tot een verder isolement van deze meisjes die geen toegang tot onderwijs meer krijgen of verplicht worden naar een moslimschool te gaan.
Een hoofddoekendebat versluiert de echte problemen van discriminatie en tekorten in onder meer onderwijs. Wij komen op voor onderwijs dat voor iedereen toegankelijk is, rekening houdt met verschillende achtergronden en dat ook het nodige opgeleide personeel heeft om om te gaan met discriminatie binnen de school, of het nu gaat over groepsdruk of racisme. Dat zijn voorwaarden om zelfontplooiing van een hele generatie met een migratie-achtergrond mogelijk te maken. Vandaag scoort ons onderwijs heel slecht inzake reproductie van ongelijkheid op basis van afkomst. Daar twittert De Wever niet over, meer publieke middelen in onderwijs investeren staat niet in zijn agenda.
Om een vrije keuze mogelijk te maken, is de maatschappelijke positie van vrouwen belangrijk en moet er perspectief op een degelijke toekomst zijn. Dat veronderstelt goede jobs en bijhorende lonen, ongeacht geslacht, religie of voorkomen. Enkel dan is het mogelijk om op basis van eigen financiële onafhankelijkheid eigen beslissingen te maken. Onze campagnes voor strijdbare acties op internationale vrouwendag werden warm onthaald door jonge moslima’s met en zonder hoofddoek voor wie de strijd tegen seksisme verbonden is met het verzet tegen racisme en het besef dat we samen moeten ingaan tegen het asociaal beleid.
? Op de ROSA-conferentie van zaterdag is er een werkgroep over: “Racisme is geen antwoord op seksisme” Iedereen welkom om mee de discussie te voeren!
Gemeenteraad van St Gillis. Foto: Gauches Communes
Op alle beleidsniveaus is er een besparingsbeleid dat onze publieke diensten diepgaand ontmantelt. Dit heeft negatieve gevolgen voor alle werkenden en vrouwen in het bijzonder. Vrouwen zijn gemiddeld goed voor 245 minuten onbetaald huishoudelijk werk per week. 45% van de loontrekkende vrouwen in de Brusselse gemeente Sint-Gillis werkt deeltijds, mede omwille van deze dubbele dagtaak. Enkel een radicaal investeringsplan in de openbare diensten kan een antwoord bieden op deze dubbele dagtaak van vrouwen. Om te beginnen op gemeentelijk vlak. Er is nood aan een beleid dat vertrekt vanuit de noden en behoeften van de bevolking, en niet vanuit de krappe budgetten.
Artikel door Eveline (Brussel) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Publieke kinderopvang voor iedereen
Sinds de vorige gemeenteraadsverkiezingen zijn er in Sint-Gillis 180 kinderopvangplaatsen bijgekomen. Desondanks blijft er nog steeds een structureel tekort. Het aantal opvangplaatsen in de kinderopvang in Sint-Gillis blijft nog steeds onder het gewestelijk gemiddelde, met een dekkingsgraad van minder dan één opvangplaats voor vier kinderen.
Het blijvend tekort aan opvangplaatsen georganiseerd en gefinancierd door de overheid heeft verder ruimte gelaten aan de dure private sector. Ongeveer 45% van de opvangplaatsen in Sint-Gillis zijn privé en kunnen tot 700 euro per maand kosten.
Deze onderinvestering draagt bij tot de precaire en kwetsbare socio-economische situatie van de vrouw. Want deze situatie dwingt de economische positie van de vrouw ertoe de kinderen zelf op te vangen; privéopvang is immers vaak onbetaalbaar. Onder koppels is het doorgaans de persoon met het laagste loon (meestal de vrouw) die zich aanpast.
Wij denken dat er in Sint-Gillis alleen al nood is aan 30 nieuwe publieke crèches. Dat is nodig om het plaatstekort aan te pakken en de prijzen te drukken.
Voor meer, betaalbare en kwaliteitsvolle ouderenzorg
De voorbije vijf jaar is een verblijf in een Belgisch rusthuis gemiddeld bijna 10% duurder geworden.
Een groot aandeel 65-plussers in Sint-Gillis leeft in een zeer precaire en kwetsbare socio-economische situatie (hoger dan het Gewestelijk gemiddelde).
Slechts voor 8% van de 65-plussers wordt er een bed aangeboden in hun gemeente. Slechts 54,39% van deze bedden zijn georganiseerd door de gemeente (OCMW).
Voor gratis en kwaliteitsvol onderwijs
4 op 10 kinderen in Brussel worden in armoede geboren. Armoede leidt tot ondervoeding of tot weinig stimulatie of emotionele steun, wat de gezondheidszorg en het onderwijs beïnvloedt, wat dan weer gevolgen heeft voor de cognitieve en lichamelijke ontwikkeling.
Een warme maaltijd in de lagere scholen in Sint-Gillis kost 3,20 euro. Financieel komt de gemeente hierin niet tussen. Bovendien worden deze maaltijden zowel in de gemeentescholen als in het rusthuis van het OCMW uitbesteed aan het privébedrijf Sodexo, dat maar één doelstelling heeft en dat is winst maken. Deze uitbesteding heeft invloed op de kwaliteit van de maaltijden, die vaak smaakloos, onevenwichtig en vet zijn en niet de noodzakelijke vitaminen bevatten. Veel kinderen en ouderen krijgen op deze manier niet de gezonde warme maaltijd die ze nodig hebben.
De gemeente moet zelf gratis maaltijden in alle scholen voorzien. Deze taak mag niet uitbesteed worden, maar moet door gemeentepersoneel uitgevoerd worden.
Voor een beleid dat vertrekt vanuit de noden en behoeften van de bevolking, niet vanuit de krappe budgetten
De huidige regering heeft duidelijk aangetoond dat een structureel antwoord op deze problemen niet in de pijplijn zit. Integendeel, de regering zorgt aan een versneld tempo voor verdere besparingen op de openbare diensten, waaronder het onderwijs en de gezondheidzorg.
Vandaag zou er in de eerste plaats gezorgd moeten worden voor kwaliteitsvolle en gratis maaltijden voor iedereen, zowel in scholen, rusthuizen als in kribben. Deze publieke diensten moeten uit de handen van de private sector worden gehaald. Het zou betekenen dat iedereen minstens één kwaliteitsvolle warme maaltijd per dag krijgt, wat erg positief zou zijn voor de gezondheid. Bovendien verlicht dit de huishoudelijke taken van de familie, zou het de dubbele dagtaak van vrouwen verzachten en de vrouw in staat stellen een beter evenwicht te vinden tussen familie, werk en ontspanning.
Niets houdt de lokale besturen tegen om hierin te investeren. Het is niet omdat de gemeenschappen of het Gewest hun verantwoordelijkheid niet nemen, dat de gemeente dit evenmin moet doen. Dergelijk voorbeeld hebben we in Barcelona gezien, waar burgemeester Ada Colau de strijd tegen ondervoeding bij kinderen is aangegaan door drie keer meer geld vrij te maken voor gratis maaltijden op scholen. Ook slaagde ze erin de kost van de kinderopvang met 62% te doen dalen. (Voor een vollediger analyse: zie het artikel ‘Links aan de macht. De ervaring van Barcelona’ in onze oktobereditie).
Er is nood aan een massaal investeringsplan om de openbare diensten toegankelijk, gratis en kwaliteitsvol te maken. Enkel met dergelijk strijdprogramma is echte emancipatie van de vrouw mogelijk.
Op 14 maart zullen vrouwen in België hetzelfde brutoloon verdiend hebben als mannen eind december 2017. Nu het feminisme internationaal opnieuw op de voorgrond treedt, blijft die loonkloof tussen mannen en vrouwen een realiteit. Ook in België: met 20% minder bruto maandloon in de privésector, gemiddeld 26% minder pensioen … Bovendien wordt die secundaire positie van vrouwen nog versterkt door de besparingsmaatregelen van de regeringen en lokale besturen.
Het moet gedaan zijn met de begrotingsputten te vullen ten koste van diegenen die al moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen. Er is geld genoeg … De winsten van de grote vermogens blijven toenemen. Op 8 januari 2018 was het ‘CEO Jackpot Day’, de dag waarop de CEO’s van de 20 grootste beursgenoteerde Belgische bedrijven verdiend hebben wat een Belgische werknemer verdient op een jaar tijd.
Een degelijk loon voor iedereen!
De loonkloof wordt veroorzaakt door verschillende zaken, maar niet één daarvan rechtvaardigt haar. Vrouwen werken over het algemeen in minder betaalde sectoren waar massaal deeltijdse contracten gebruikt worden: de zorg, het onderwijs, de distributie … 45% van de werkneemsters werkt deeltijds (cijfer van 2016).
Dat is geen persoonlijke keuze: slechts 9% van de vrouwen in die situatie zou geen voltijdse job willen. 24% legt uit dat ze die keuze maken om de zorg voor kinderen of andere mensen ten laste op te nemen. Het loon van vrouwen wordt nog vaak gezien als een extraatje voor het gezin, eerder dan een loon op zich. Daardoor zijn ze vaker financieel afhankelijk van hun partner of lopen ze meer risico om onder de armoedegrens te belanden. Dat wordt dan weer versterkt door de afbraak van publieke diensten (te dure en/of te weinig zorg, tekort aan kinderopvang, …) en de doelstelling van de regering om slechte contracten te promoten: flexi-jobs, interimcontracten, dienstencheques …
Campagne ROSA strijdt voor:
Collectieve arbeidsduurvermindering om de combinatie werk-privéleven mogelijk te maken. Voor een 30-urenweek zonder loonverlies, met bijkomende aanwervingen en een verlaging van het arbeidsritme waar nodig.
Kwaliteitsvolle jobs. Geen onzekere contracten, voor contracten van onbepaalde duur en een minimumloon van €14/uur.
Een collectieve aanpak van kinder- en bejaardenzorg, zodat dit niet de individuele taak is van vrouwen. Kwaliteitsvolle publieke diensten, toegankelijk voor iedereen, zijn broodnodig. Stop de besparingen op openbare diensten en de zorgsector
[divider]
Stop de aanval op onze pensioenen!
In tegenstelling tot wat de politici vertellen, is het pensioen in België bij de laagste van Europa. In ons land leven 4 gepensioneerden op 10 onder de armoedegrens. Tweederde van hen zijn vrouwen. Het pensioen van vrouwen ligt 26% lager dan dat van mannen. Vrouwen hebben minder lange carrières omwille van de sociale rol die bijna uitsluitend aan hen wordt toegewezen.
De pensioenhervormingen die hangende zijn, gaan vrouwen nog massaler in onzekerheid duwen. Inderdaad, de pensioenleeftijd optrekken tot 67 jaar, de aanvallen op de lijst van zware beroepen en de aanvallen op de gelijkgestelde periodes waren nog niet genoeg voor minister van pensioenen Daniel Bacquelaine. Hij heeft nog enkele kaarten achter de hand: deeltijds pensioen, pensioen met punten … Dat doet hij niet, zoals hij zelf beweert, om de pensioenen te verhogen voor diegenen die langer willen werken, maar wel om te besparen op de rug van diegenen die nu al amper rondkomen.
Campagne ROSA wil:
dat de regering al haar hervormingen intrekt: pensioenleeftijd, gelijkgestelde periodes …
dat er niet geraakt wordt aan de pensioenen in de publieke sector of aan de gelijkgestelde periodes.
een minimumpensioen van €1.500 bruto per jaar.
dat de pensioenen in de privésector minstens 75% van het gemiddelde loon bedragen.
geïndividualiseerde rechten die financiële onafhankelijkheid van vrouwen garanderen.
Het was een opmerkelijke reportage op de lokale televisie AVS op 29 januari: een 50-tal leerlingen van St Lucas in Gent voerden actie voor de schoolpoort met eisen om seksisme bespreekbaar te maken op school en een reeks maatregelen hierrond af te dwingen. De actie werd opgezet door scholieren die zich met de campagne ROSA organiseren. We spraken hierover met Mai, een van de voortrekkers van ROSA op St Lucas.
Interview uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Vanwaar het idee om op school actie te voeren tegen seksisme?
“Het vertrekpunt was niet zozeer de kwestie van seksisme op school. Seksisme is een breed maatschappelijk probleem dat bijgevolg ook op school tot uiting komt. De school is een belangrijke socialisatieplaats. Ze speelt een grote rol in het leven van jongeren, maar ook in het vormen en mee bepalen van opvattingen rond sociale relaties. Jongeren krijgen op school vaak voor het eerst te maken met seksisme.
“De aandacht voor #Metoo drong door tot in de gesprekken op school. Wat in de samenleving gebeurt, heeft gevolgen binnen de schoolpoorten. We vonden het daarom noodzakelijk om een campagne op te zetten waarmee seksisme bespreekbaar gemaakt wordt op school.
“Met een campagne willen we het thema op de agenda zetten en jongeren bewust maken. We brachten een eerste groep bijeen in ons comité van ROSA op school. Daar voerden we discussie over seksisme en hoe het zich manifesteert. Dit was geen persoonlijke discussie: het ging over wat seksisme is, waar het vandaan komt en wat we ertegen kunnen doen.
“Op deze basis stelden we concrete eisen op: gratis maandverband en tampons in iedere WC op school; lessen seksuele opvoeding die verder gaan dan biologie en niet alleen gericht zijn op heteroseksualiteit maar ook ingaan op seksisme, wederzijdse toestemming, het verschil tussen gender en geslacht, … ; het recht om te dragen wat we willen zonder lastig gevallen te worden; lessen op school rond 8 maart over de strijd tegen seksisme en ook ruimte voor initiatieven van leerlingen zelf hierrond.”
Hoe hebben jullie van hieruit een actie opgezet?
“Uit de discussies kwam wat de jongeren zelf belangrijk vinden en met deze eisen hebben we een petitie gemaakt. Het doel van die petitie was niet zozeer om een bepaald aantal handtekeningen op te halen. Wel wilden we hiermee seksisme bespreekbaar maken. Het was een aanknopingspunt om jongeren aan te spreken en vooral ook om jongeren zelf ermee te laten rondgaan in hun omgeving. Dit concretiseert de steun die er is.
“We beslisten om de petitie aan de directie te overhandigen tijdens een actie aan de schoolpoort. We zijn nog eens rondgegaan op school om zoveel mogelijk leerlingen mee te trekken. We deden de actie buiten om de zichtbaarheid te vergroten. Dat maakt dat de druk op de directie groter is en het maakt het ook voor de leerlingen zelf zichtbaarder. Met de actie wilden we de strijd tegen seksisme op de agenda zetten, als onderdeel van een langere campagne waarin de mars tegen seksisme van 8 maart ook erg belangrijk is. We beseffen dat we voor het afdwingen van onze eisen ook breder moeten kijken: er zijn te weinig middelen voor onderwijs en er is een algemene strijd nodig.”
Hoe reageerde de directie?
“De actie was erg geslaagd met 50 tot 60 aanwezigen die heel luid slogans geroepen hebben. Vooral ‘My body my choice’ slaat aan. Dat gaat over meer dan seksisme: we willen ons eigen leven en onze toekomst zelf in handen nemen.
“De directie reageerde aanvankelijk terughoudend: er werd gezegd dat seksisme geen taboe is op deze school, een vrijdenkende kunstschool. Daarmee wordt het probleem eigenlijk ontkend. Een aantal leerkrachten vond dat er wel iets gedaan moet worden tegen seksisme. De druk nam toe en daarop werden we samen met leerkrachten uitgenodigd bij de directie voor een gesprek.
“Er werden beloften gedaan om enkele eisen in te willigen: er zou jaarlijks een les in elke klas komen die door Sensoa wordt voorzien, er komt ruimte voor een werkgroep om iets rond 8 maart te doen op school en er zou in de week van 8 maart in elke klas een les zijn over de strijd tegen seksisme. Niet alle eisen zijn ingewilligd, enkel wat gemakkelijk haalbaar is binnen het beperkte budget van de school. Er zal dus nog verder campagne nodig zijn om de concretisering van de beloften op te volgen, ook als er bijvoorbeeld tegenkanting komt door enkele leerkrachten, en om de andere eisen door te drukken.
“We hebben een open brief gemaakt met uitleg en informatie over de acties en wat er uitgekomen is. Daarin roepen we ook op om ons verder te organiseren en op 8 maart te betogen. Een tweede versie van de open brief werd aan 12 andere scholen uitgedeeld. Dat vergroot de druk op de directie van St Lucas en het geeft een voorbeeld voor leerlingen uit andere scholen: je kan je organiseren en bijvoorbeeld met een petitie rondgaan, je kunt een comité opzetten en actief deelnemen aan de strijd tegen seksisme.
“Al deze acties, ook de mars tegen seksisme van 8 maart, zijn een opstap om verder campagne te voeren. De ervaring van het actiecomité op onze school is heel leerrijk. We evalueren er de acties, maken verdere plannen en bespreken perspectieven voor de strijd. Zo leren we ook een argumentatie in de praktijk omzetten. Het introduceert een discussiecultuur op school waarmee we ook rond andere thema’s actief kunnen zijn en zo doorheen strijd proberen om onze toekomst zelf in handen te nemen.”
In mei dit jaar herdenken we 50 jaar Mei ’68, toen studentenverzet en de repressie ervan een algemene staking uitlokten waaraan 10 miljoen Franse arbeiders deelnamen. De studenten vochten voor een democratisering van het onderwijs, de arbeiders eisten hun deel op van de toegenomen rijkdom. In de strijd bloeiden ideeën over hoe het anders zou kunnen: het maatschappelijk leven maar ook hoe mensen met elkaar omgaan. Een deel van die ideeën staat sindsdien bekend als de “seksuele revolutie.” De meeste journalisten herleiden Mei ’68 tot dit aspect ervan, maar de seksuele revolutie en de massale revolte van arbeiders en jongeren tegen het kapitalisme zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Artikel door Anja Deschoemacker uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Ook de vrije tribune van Catherine Deneuve en co herleidt Mei ’68 tot dit punt, met een verdediging van “seksuele vrijheid” tegen een nieuw “puritanisme” dat opgang zou maken binnen de vrouwenbeweging in de vorm van #MeToo. Ze vergissen zich van vijand: het “ethisch reveil” tegen de ideeën van Mei ’68 komt niet uit de vrouwenbeweging, maar van figuren als o.a. Trump, Poetin, Erdogan en … Bart De Wever die bij de 40e verjaardag openlijk zijn afkeer van Mei ’68 uitte. Ze ijveren voor de terugkeer naar waarden als het ouderlijk gezag (van de ouders over de kinderen, van de man over de vrouw), voor wat ze als “arbeidsethos” zien (doen wat de baas van je vraagt zonder tegen te sputteren), voor een autoritair optreden van de staat, voor “law and order”en “family values,” … Daarbij volgen ze netjes in de voetsporen van Margaret Thatcher.
De seksuele revolutie van Mei ’68: verworvenheden en beperkingen
Frankrijk was niet alleen. Mei ’68 gebeurde binnen een kader van massaal verzet tegen het kapitalisme in een groot deel van de wereld: strijd van de arbeidersbeweging die haar deel van de toegenomen rijkdom opeiste, strijd van vrouwen, LGBTQI+, van de burgerrechtenbeweging voor maatschappelijke bevrijding, strijd tegen imperialistische oorlog en van koloniale staten voor onafhankelijkheid, …
De beweging heeft een blijvende invloed achtergelaten. In de meeste ontwikkelde landen heeft het o.a. geleid tot het erkennen van het recht op abortus en wetswijzigingen die echtscheiding gemakkelijker maakten. Die wetsveranderingen – die er in België, door het verzet van de dominante CVP (vandaag CD&V), pas in de jaren ’80 en ’90 kwamen – weerspiegelden een verandering in de maatschappelijke visie op traditionele waarden en normen. In het algemeen zijn de heersende ideeën in de samenleving de ideeën van de heersende klasse, die door onderwijs en media gepropageerd worden. Enkel veralgemeende massale klassenstrijd kan de ideeën van de onderdrukte massa’s boven de traditionele normen en waarden doen uitstijgen.
De massale beweging in landen als Frankrijk, maar ook de VS, had lagen van de bevolking in beweging gebracht. De groeiende solidariteit tussen de verschillende bewegingen had de heersende ideeën van verdeeldheid – seksisme, racisme, homofobie – naar de achtergrond geduwd. Dit kon ook gebeuren tegen een achtergrond van een krappe arbeidsmarkt, die discriminatie achterwege moest laten. Vrouwen werden aangezet tot buitenshuis werk, migratie werd aangemoedigd.
Maar de beweging stopte halverwege, wat grotendeels te wijten was aan een gebrek aan leiding vanwege zowel de sociaaldemocratie als de stalinistische communisten. Mei ’68 had een enorm potentieel om het systeem omver te werpen, met een arbeidersklasse die numeriek, maar ook cultureel, onnoemelijk veel sterker was dan de Russische arbeidersklasse in 1917. Wat ontbrak, was een revolutionaire leiding die de beweging tot haar logische conclusie kon leiden en zo kon vermijden dat die enorme massale energie verdampte en enkel schaduwen naliet in de vorm van progressieve wetten terwijl het systeem dat aan de basis lag van alle discriminatie, onderdrukking en uitbuiting bleef bestaan. Het maakte het mogelijk voor de kapitalisten om hun systeem aan te passen en hun belangen te verdedigen in nieuwe omstandigheden.
Zo werd de nieuwe vrijheid van de buitenshuis werkende vrouw misbruikt om de eerste doorbraken mogelijk te maken in de creatie van laagbetaalde jobs, met name deeltijdse arbeid. Massale verzetsgolven van de arbeidersklasse konden niet tegengaan dat tussen midden jaren ’70 en vandaag de lonen van iedereen zodanig werden gedrukt dat er vandaag twee lonen in een gezin nodig zijn voor dezelfde levensstandaard als voordien met één loon. De aanhoudende besparingsgolven hebben bovendien de diensten die vrouwen in staat stellen buitenshuis te werken zodanig afgebouwd dat een grote groep vrouwen wel deeltijds moet werken om gezin en werk te combineren. Het deeltijdse werk, zeker gezien de afbouw van de werkloosheidsuitkeringen, biedt in het kader van de huidige levensduurte echter niet voldoende basis om onafhankelijk een degelijk leven op te bouwen.
Op dezelfde manier werd de seksuele bevrijding van de vrouw misbruikt door nieuwe en wel bijzonder winstgevende sectoren zoals de porno-industrie en prostitutie, waarbij ook de reclamesector en de kledij- en cosmetica-industrie een flinke boost kenden. De relatieve verdwijning van het taboe rond seks heeft het mogelijk gemaakt het vrouwenlichaam te commercialiseren op een schaal die we nooit eerder in de geschiedenis hebben gezien. Porno en prostitutie bestaan sinds de eerste klassenmaatschappij in de Antieke Oudheid, maar nooit eerder was de commercialisering van het vrouwenlichaam zo alomtegenwoordig als vandaag.
Wat te doen?
Moeten we als reactie op het seksisme in de samenleving de seksuele bevrijding in vraag stellen en terugkeren naar een traditioneel patroon, wat figuren als Bart De Wever voorstaan? In geen geval. De aanklacht tegen seksuele pesterijen heeft niets te maken met het ontkennen van de seksuele vrijheid, zoals de schrijvers van de tribune van Deneuve beweren, maar is juist een logische consequentie ervan. Vrijheid is ook de vrijheid om neen te zeggen en zeer veel werkende vrouwen beschikken niet over die optie als ze hun noodzakelijke inkomen willen behouden. Veel werkende vrouwen staan door hun lage inkomen ook zwak in hun gezin, zijn afhankelijk van een kostwinner. Wij eisen het recht om neen te zeggen en dat ook te doen respecteren. Daarvoor moeten we verder op de weg naar seksuele bevrijding.
Die weg naar seksuele bevrijding volgt, zoals in Mei ’68, de weg van de klassenstrijd. De vrouwenbeweging alleen had nooit een dergelijke omslag teweeg kunnen brengen indien ze niet gepaard ging met breed maatschappelijk verzet van alle onderdrukten en vooral van de arbeidersbeweging. Vrouwen die een einde willen aan de seksistische pesterijen op het werk, moeten de strijd voeren tegen de lage lonen en de onzekere contracten – en tegen de afbraak van de sociale zekerheid die werklozen niet langer een leefbare uitkering biedt – die hen hulpeloos maken tegenover dit fenomeen. De beste manier om die strijd te voeren, is door actief lid van een vakbond te worden en samen met de mannelijke collega’s front te vormen tegen de bazen en het besparingsbeleid van de regering. Enkel de arbeidersbeweging heeft voldoende kracht om rechtse regeringen te doen wankelen en hun besparingspolitiek te stoppen.
Een efficiënte strijd tegen pesterijen, tegen seksisme, tegen de ondergeschikte positie van vrouwen in de samenleving is geen strijd van vrouwen tegen mannen, maar een algemene strijd van alle onderdrukten tegen de huidige machthebbers. Niet de mannen in het algemeen zijn schuldig aan de lage lonen, de hoge levensduurte, de werkloosheid, het gebrek aan diensten, de afbouw van de sociale zekerheid en al die omstandigheden die maken dat vrouwen 50 jaar na Mei ’68 nog moeten vechten voor reële emancipatie. Evenmin zijn mannen in het algemeen schuldig aan de commercialisering van het vrouwenlichaam. De meerderheid van mannen in de samenleving heeft even weinig in de pap te brokken bij dergelijke beslissingen als de meerderheid van de vrouwen.
Uiteraard zijn de vakbonden niet vrij van seksisme, racisme, homofobie en andere vormen van discriminatie. Linkse militanten moeten vechten voor een strijdbaar en offensief programma en voor een democratische werking die zoveel mogelijk alle werkenden op de werkvloer betrekt. Een deel van dat strijdbaar programma houdt in dat de strijd wordt opgevoerd in die sectoren met een zeer lage syndicalisatiegraad, waar vrouwen, maar ook andere gediscrimineerde groepen als jongeren en migranten oververtegenwoordigd zijn. In Groot-Brittannië heeft een eerste staking van het personeel van McDonald’s een overwinning geboekt, in de VS speelden de acties voor loonsverhoging van het personeel van grote supermarktketens een belangrijke rol in het ontstaan van de beweging voor een minimumloon van 15 dollar per uur.
Tegelijk met de strijd voor dergelijke directe eisen op de werkvloer moeten strijdbare militanten de strijd voeren tegen al die ideeën die de werkenden kunnen verdelen en ervoor vechten dat de vakbonden opkomen voor alle werkenden, ongeacht gender of seksuele voorkeur, ongeacht leeftijd, ongeacht nationale afkomst, mensen met papieren en mensen zonder.
Enkel zo kan een kracht worden opgebouwd die vergelijkbaar is met Mei ’68 en die nog een stap verder zet. Voor die stap verder is er naast vakbonden nood aan een politiek instrument dat de strijd ook op dat terrein kan voeren, een strijdbare partij van de werkenden, die via een socialistisch programma de massa’s één kan maken en voorgoed komaf kan maken met het kapitalisme en alle vormen van onderdrukking en discriminatie die het dagelijks genereert.
Artikel 40.3.3, ingevoerd met het 8ste amendement op de Grondwet, kende in Ierland het recht op leven voor ongeborenen toe. Daarmee werd abortus verboden, tenzij het leven van de vrouw ernstig gevaar liep. Dit is de strengste abortuswet in Europa. 35 jaar na deze grondwetswijziging, mee geschreven door een aartsbisschop en naar de paus gestuurd voor goedkeuring, is er een strijd gaande om het juk van de katholieke onderdrukking in Ierland af te werpen.
