Category: Ecologie

De natuurwetten kunnen we niet veranderen, het economisch systeem wel

Door Emily (Namen) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

De 21^ste Klimaattop van de VN vindt van 29 november tot 12 december in Parijs plaats. Na 20 eerdere toppen die niets opleverden, wordt algemeen weinig verwacht van COP21. We zijn getuige van het falen van het kapitalistische systeem. Bovenop de economische en sociale crisis, heeft ook de ecologische crisis steeds nefastere gevolgen voor onze levensstandaard.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zorgde luchtvervuiling in 2012 voor 7 miljoen voortijdige overlijdens. Er zijn ook steeds meer extreme weersituaties met heel wat vernielingen, overstromingen of droogtes. De verhoging van het zeeniveau zal honderden miljoenen mensen dwingen om te migreren naar hoger gelegen gebieden.

Zijn wij daar niet allemaal verantwoordelijk voor?

Twee derden van de uitstoot van CO² sinds het begin van de industriële revolutie is toe te schrijven aan amper 90 multinationals. Bij tal van ecologische rampen is er een verantwoordelijkheid van grote bedrijven: olierampen op zee, kernrampen of nog de recente ontploffing van een magazijn met chemische producten in de haven van Tianjin in China. Het is duidelijk: we zijn niet allemaal in dezelfde mate verantwoordelijk! Als we geen democratische controle en beheer op deze bedrijven uitoefenen, is het onmogelijk om de huidige tendens van klimaatverandering en een toenemend aantal rampen te vermijden.

Kunnen we op ‘onze’ politieke leiders rekenen om tegen klimaatverandering te strijden?

De hypocrisie van de politieke leiders kent geen grenzen. Het winnen van schaliegas door de methode van hydraulisch fractureren (het zogenaamde fracken) is er een voorbeeld van. De Amerikaanse president Obama kwam met tal van mooie ecologische beloften, maar tegelijk blijft hij steun geven aan de exploitatie van schaliegas. Deze techniek wordt in Europa nog niet toegepast wegens te vervuilend en te riskant. Toch zijn er plannen om in ons land schaliegas uit de VS in te voeren.

Met nieuwe vrijhandelsverdragen zoals TTIP, het Transatlantisch vrijhandelsverdrag, zal de ontginning van schaliegas mogelijk ook in de EU ingang vinden. Het verdrag laat multinationals toe om staten voor de rechter te dagen wegens sociale of ecologische regels in die landen. Alles moet wijken voor de winsten van de grote bedrijven en hun politici.

Er is dringend nood aan een grotere rol voor alternatieve energiebronnen, maar geen enkele regering zet daar echt op in. Amper 2% van de wereldwijde middelen voor onderzoek naar energie gaat naar duurzame energie. Bovendien worden ook deze middelen vaak gecontroleerd door private bedrijven. Het onderzoek wordt afgestemd op de winsten en elke stap vooruit wordt angstvallig geheim gehouden of wettelijk beschermd met allerhande patenten waardoor de ontwikkeling van duurzame technologie en alternatieve energiebronnen wordt afgeremd. Technologische en wetenschappelijke kennis moet in handen van de gemeenschap komen zodat onderzoek kan gericht worden op de behoeften van de samenleving in plaats van de winsten van een kleine minderheid.

Welk alternatief op de ecologische en sociale crisis? 

Natuurwetten kunnen we niet veranderen, het economische systeem wel. Daar moeten we een alternatief op bieden. Het kapitalisme zorgt voor sociale ellende, maar bedreigt ook onze planeet. Om het kapitalisme te stoppen, moeten we ingaan tegen de grote bedrijven met hun winsthonger en tegen de politici die als schoothondjes van die bedrijven optreden.

Wetenschappelijk onderzoek, de energiesector en de sleutelsectoren van de economie moeten in publieke handen komen zodat ze democratisch gecontroleerd en beheerd kunnen worden door de werkenden en de consumenten, vertrekkende van de behoeften van de bevolking waaronder ecologische behoeften.

Er is nood aan een massale publieke investering in openbaar vervoer, in isolatie van gebouwen, in duurzame voedselproductie en een programma van recyclage. Dat vereist een democratische planning die rekening houdt met alle aspecten van de productie, van de ontginning van grondstoffen tot de distributie en de consumptie.

Strijd verenigen!

We kunnen enkel rekenen op de gewone werkenden, jongeren en mensen die van een sociale uitkering genieten. De grote betogingen van 29 november en 12 december naar aanleiding van de Klimaattop in Parijs worden belangrijke data voor de opbouw van een krachtsverhouding. We willen bouwen aan een sterke beweging van verzet tegen het kapitalistische systeem. We kunnen dit versterken door comités op te zetten om de mobilisatie te ondersteunen, door vergaderingen te houden om inhoudelijk sterker te staan, door lokale acties te organiseren maar ook door deel te nemen aan nationale en internationale acties. Dit alles richten we op de nood aan een democratisch socialistische verandering van samenleving. Wil je daaraan meewerken? Neem dan contact met ons op en sluit je aan!

De Actief Linkse Studenten en LSP trekken naar Parijs met een radicaal programma van onmiddellijke en massale publieke investering in een duurzame energiesector onder democratische controle. Er zijn middelen genoeg aanwezig. De vijf meest winstgevende energie- en petroleumbedrijven maakten in 2012 114 miljard euro winst. Dat kan aangewend worden om op basis van onderzoek en investeringen in alternatieven een vermindering van 95% van de uitstoot van CO² te realiseren tegen 2050. Ook een onmiddellijke uitstap uit kernenergie, waarvan er soms ten onrechte wordt beweerd dat het een alternatief is op fossiele brandstoffen kan daarmee gerealiseerd worden. We hebben de destructieve gevolgen van kernenergie voor de meerderheid van de bevolking en de toekomstige generaties al meerdere malen pijnlijk gezien; hoeveel Fukushima’s zijn er nog nodig? Enkel door de nationalisatie van de sector samen met een publiek plan van onderzoek naar alternatieve energiebronnen, jobcreatie en omscholing van personeel kan een veilige en duurzame energiesector opgebouwd worden.

Dossier door Michael (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Om die democratische controle over de energiesector te bekomen, moeten we ecologische eisen koppelen aan massamobilisaties en een strijdbaar programma dat geen illusies heeft in marktoplossingen. Die ‘oplossingen’ werden op de voorbije 20 klimaattoppen van de VN verdedigd met als gevolg dat we nog geen stap verder staan. Tal van bedrijven nemen ecologische labels aan of nemen kleine initiatieven om een ecologisch profiel te hebben, maar dat heeft vaak vooral met marketing te maken. Zolang winsten alles bepalen, zullen de grote vervuilers zoals de grote petroleumbedrijven gewoon doorgaan met hun rampzalige beleid. Alternatieve energiebronnen leveren niet dezelfde winstmarges op als fossiele brandstoffen. Bovendien zijn de machines, fabrieken en knowhow voor fossiele brandstoffen al ontwikkeld waardoor er relatief weinig in moet geïnvesteerd worden; en dus wordt verder gegaan met fossiele brandstoffen en dit ondanks de steeds ingrijpendere ecologische gevolgen. Denk maar aan de ontginning van schaliegas of de boringen onder ijskappen van de Noordpool waarvoor president Obama toelating gaf.

Dat alles toont op pijnlijke wijze aan dat we niet kunnen rekenen op de wereldleiders, onze regeringen of de multinationals die in Parijs vergaderen. Hun neoliberaal beleid en het ‘groene kapitalisme’ dat zij verdedigen, is enkel gericht op de winsten van de 1% rijksten en dit terwijl de klok verder tikt in de richting van steeds meer ecologische barbarij. Het is hoog tijd om met de winstlogica te breken en te bouwen aan een economisch systeem dat investeert in de noden en behoeften van de meerderheid van de bevolking en de toekomstige generaties.

De consument doen betalen: beter dan niets?

Sinds Agalev, de voorloper van Groen, de ecotaksen in het leven riep, zijn er al heel wat maatregelen doorgevoerd die daaraan schatplichtig zijn. Er worden koolstoftaksen en taksen op vervuilende producten of verpakkingen geheven om de consument te verplichten een ‘ecologische keuze’ te maken. De realiteit is dat die keuze helemaal niet bestaat. Hoe kan je kiezen tussen duurdere benzine en openbaar vervoer waarop wordt bespaard? Een treinticket wordt steeds duurder en de dienstverlening gaat achteruit. Eigenlijk wordt de keuze beperkt tot duurdere brandstof of geen vervoer. De ecotaksen van de regering Michel I en de verhoging van de BTW op elektriciteit zijn niets meer dan besparingsmaatregelen die cynisch verkocht worden als groene maatregelen terwijl tegelijk op echte collectieve oplossingen wordt bespaard.

Op de private markt kan je in een vliegtuig Green Seats kopen of kan je bij je bank zelfs groene beleggingsfondsen aanschaffen. Sommige bedrijven gaan er ook prat op dat ze een biolabel hebben. Hierachter schuilt een pervers marktmechanisme: biolabels worden bijvoorbeeld gecontroleerd door andere private bedrijven. De logica van de markt wil dat een bedrijf dat te streng is, haar klanten verliest. Daardoor worden de controles een lachertje. Het zijn reclamestunts die heel slecht gereguleerd zijn en waarmee de bedrijven zichzelf “greenwashen”. Achter vele zogenaamde groene beleggingsfondsen gaan investeringen in vervuilende bedrijven schuil. Er wordt ingespeeld op de terechte bekommernissen van gewone mensen, niet om antwoorden te bieden maar wel om er een graantje van mee te pikken.

Het grootste probleem van ‘individuele oplossingen’ en marktgedreven oplossingen is dat ze ons doen geloven dat we allemaal in dezelfde mate verantwoordelijk zijn voor de ecologische crisis en dat de strijd tegen de klimaatveranderingen niet politiek zou zijn. Dit klopt nochtans niet.

In Frankrijk is 18% van de industriële installaties verantwoordelijk voor 87% van de uitstoot,  46% van de uitstoot valt terug te brengen tot 21 installaties. De grootste verantwoordelijken zijn een handvol superrijken, het grootste aantal slachtoffers van de ecologische crisis valt in landen die amper industrie hebben maar waar droogtes, overstromingen, ziektes, … verregaande gevolgen hebben.

Het promoten van ‘individuele maatregelen’ en ‘groen kapitalisme’ dient vooral om de echte vervuilers, de eigenaars van de energiebedrijven en andere multinationals, uit de wind te zetten en de werking van het systeem niet in vraag te stellen.

Een krachtsverhouding voor echte verandering uitbouwen!

Vandaag heeft de meerderheid van de bevolking niets te zeggen over de manier van produceren. Arbeiders en bedienden werken in bedrijven, maar het enige wat er telt is de arbeidskracht die ze liefst zo goedkoop mogelijk leveren. Mee beslissen over hoe en wat er wordt geproduceerd, kunnen we niet.

Regels inzake veiligheid en gezondheid op het werk hebben de werkenden moeten afdwingen. Voor werkgevers zijn dat vooral extra kosten, in landen zonder dergelijke bescherming kan goedkoper geproduceerd worden. De ecologische kosten zijn voor de gemeenschap, de winsten voor de eigenaars van de grote bedrijven. Als werkenden regels inzake veiligheid en gezondheid op de werkvloer afdwongen, was dit op basis van strijd en een bijhorende krachtsverhouding.

De essentie van het kapitalisme bestaat uit kortetermijndenken in functie van de winsten, zelfs indien dit de problemen op langere termijn groter maakt. Dit verklaart waarom niet massaal in duurzame energie wordt geïnvesteerd. Voor de oliesector brengen dergelijke investeringen onvoldoende winst op, de grote aandeelhouders schuiven de rampzalige gevolgen door naar de meerderheid van de bevolking. Voor zichzelf rekenen ze erop dat ze persoonlijke oplossingen kunnen veroorloven.

Het is dus niet zozeer de mens die de oorzaak is van het probleem, maar de maatschappelijke organisatie, de verhoudingen tussen mensen. Niet alle manieren van het organiseren van de productie hebben dezelfde gevolgen voor het milieu. Het kapitalisme is een systeem waarbinnen de productie zeer chaotisch verloopt met nadruk op een snelle zoektocht naar winstmaximalisatie voor een kleine minderheid ten koste van de behoeften van de meerderheid van de bevolking. Een democratisch geplande economie zou gericht zijn op de behoeften van de hele bevolking. Een leefbare menselijke omgeving is uiteraard onderdeel van de behoeften van de bevolking, het is immers een essentiële kwestie voor de mensheid.

Om tot een energiesector in publieke handen te komen, moet de klimaatbeweging zich richten op diegenen die in staat zijn om bedrijven onder hun democratische controle te nemen: de werknemers. De vakbonden kunnen een cruciale rol spelen in de milieubeweging door de eisen rond gezondheid en veiligheid op de werkvloer open te trekken naar de gezondheid van de planeet en de mensheid. Door de werkenden te organiseren, wordt bovendien de basis gelegd voor democratische comités die het beheer van bedrijven kunnen overnemen.

Alle belangrijke verworvenheden van de meerderheid van de bevolking zijn afgedwongen door massamobilisaties en stakingen die aantoonden dat het beleid van de regeringen en multinationals niet in het belang waren van de meerderheid van de bevolking. We hebben niets verkregen door het vriendelijk te vragen. Er was organisatie, strijd en een duidelijk programma voor nodig. In tegenstelling tot wat de verdedigers van de marktoplossingen ons willen doen geloven, vereist ook de ecologische crisis zo’n benadering.

Scholieren-, studenten-, wijk- en fabriekscomités kunnen de mobilisaties naar de top zelf organiseren en in hun school, wijk of werkplaats discussiëren over eisen en strategieën. Zulke comités zullen ook de discussie voeren over de redenen van klimaatveranderingen, wie ervoor verantwoordelijk is en hoe we een alternatief kunnen bieden. Op die manier kunnen we van Parijs niet het eindpunt maken, maar een stap in de opbouw van een beweging die echte systeemverandering kan verwezenlijken.