Category: Ecologie

Op zondag 4 maart protesteerden in Louise-Marie, een dorpje nabij Ronse, zo’n 250 mensen tegen de komst een stort. Boosdoener is OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij) dat een voormalige zandgroeve wil omvormen tot stortplaats voor de kankerverwekkende stof asbest.

Verslag door Frederik De Groeve (frederik@kovver.com)

Ondanks een negatief advies van de stad Ronse dreigt een oude zandgroeve binnenkort tot een stortplaats voor de kankerverwekkende stof asbest te worden omgedoopt. In februari kreeg OVAM hiervoor groen licht van de provinciale milieuvergunningscommissie, tegen het advies in van het stadsbestuur van Ronse.

Hoewel de stof sinds 1998 niet meer mag worden gebruikt, worden tijdens afbraak- en renovatiewerken nog grote hoeveelheden asbest aangetroffen en verwijderd, denken we maar aan het Berlaymont-gebouw te Brussel. Gezien iedereen van dit gevaarlijke goedje af wil, hebben afvalverwerkende bedrijven hieraan een vette kluif. Het gerucht gaat de ronde dat OVAM een som zou hebben neergeteld van 1,4 miljoen euro voor de site in Louise-Marie.

In onze buurlanden is het verplicht om asbest te verwerken in glas alvorens het mag worden gestort. Dit om te voorkomen dat asbestvezels in de lucht terecht zouden komen, Ze kunnen bij inademing zware ziektes kunnen veroorzaken, zoals asbestose, mesothelioom en longkanker. OVAM voelt zich echter niet geroepen om grondige preventieve maatregelen te treffen en beweert doodserieus dat het volstaat om het gestorte asbest te besproeien met water om de verspreiding van de vezels tegen te gaan. Dat de zandgroeve gelegen is nabij een voetbalveld en enkele wandelpaden en op enkele tientallen meters van de bewoners van Louise-Marie laat de afvalstoffenmaatschappij volstrekt siberisch.

De bevolking blijft echter niet bij de pakken zitten. Er werden reeds een aantal bezwaarschriften ingediend en het voorbije weekend betoogden zo’n 250 bezorgde en boze inwoners en sympathisanten tegen de plannen van OVAM. Ze kregen daarbij een stevig duwtje in de rug van een colonne tractoren. De boeren uit de streek waren duidelijk ook niet opgezet met het geplande asbeststort.

Binnenkort beslist de bestendige deputatie over de aanvraag van OVAM. Het is nog even bang afwachten, maar het is nu al duidelijk dat de ongeruste buurtbewoners niet van plan zijn om zomaar met het leefmilieu en de volksgezondheid te laten sollen. Meer en hopelijk goed nieuws hierover kan u binnenkort verwachten.

Wat na de aandacht voor het milieu in de verkiezingscampagne? Dat was de opening van het edito van Le Soir op 13 februari. We moeten ons echter ook afvragen op welke wijze de verkiezingscampagnes van de traditionele partijen echt "groen" zijn. Het is immers duidelijk dat de discussie ook na 10 juni zal worden verder gezet.

Vincent Devaux

De centrale vraag is welke partij bereid is om in te gaan tegen de fundamenten van een samenleving waar enkel de belangen van de aandeelhouders en de winsten van tel zijn. Hoe kunnen we anders tot de radicale veranderingen komen die nodig zijn om de energiereuzen aan te pakken. De energiemultinationals beschikken vandaag over een immense impact op het functioneren van de samenleving (energiekeuze, middelen voor onderzoek naar alternatieve energie, controle op de winsten die voor dergelijk onderzoek zouden kunnen worden ingezet).

Alle verklaringen van de traditionele partijen rond milieu en ecologie hebben weinig geloofwaardigheid zolang niet wordt aangegeven hoe er een fundamentele verandering kan worden bekomen. De traditionele partijen, groenen incluis, hebben het over hervormingen die moeten kaderen in de huidige neoliberale logica. We weten wat hervormingen vandaag inhouden: ons meer laten betalen terwijl tegelijk het patronaat steeds meer cadeaus krijgt.

De liberale MR kwam reeds naar voor met het voorstel om een CO2-taks in te voeren op auto’s of voor wie veel energie verbruikt voor verwarming. De villa van MR-voorzitter Reynders zal wellicht wel goed geïsoleerd zijn, maar niet iedereen kan zich dat permitteren. Dit soort voorstellen zou vooral de werkenden en hun gezinnen raken, maar zou uiteindelijk niet leiden tot grote veranderingen. Of is men de ecotaksten reeds vergeten?

Ook de groene partijen hebben geen alternatieven op milieuvlak. Groen heeft het over de nood aan een “energierevolutie”, maar ziet ook wel heil in een CO2-taks of in wegentol zoals in Londen. Ecolo gebruikt de slogan van een “Verenigde Naties voor het klimaat”. Waar is de VN echter ooit ingegaan tegen de belangen van de grote multinationals?

Als we de traditionele partijen laten doen, zullen het de arbeiders zijn die de “hervormingen” moeten betalen via allerhande taksen. Minister van leefmilieu Bruno Tobback stelde dat hij wel een aantal oplossingen ziet, maar niet weet hoe hij daarna nog de verkiezingen kan winnen… Wellicht doelde hij daarbij niet op de stemmen van oliepatroons.

Er zijn heel wat middelen aanwezig. In 2006 maakten de 5 grootste oliemultinationals samen 120 miljard dollar winst. Deze bedrijven hebben natuurlijk geen belang bij de ontwikkeling van alternatieve energie of onderzoek daarnaar. Neen, de winsten verdwijnen in de zakken van de aandeelhouders. Wat naar onderzoek en ontwikkeling gaat, dient enkel om de winsten verder te vergroten. Exxon Mobil beloofde bijvoorbeeld 10.000 dollar aan iedere wetenschapper die artikels publiceert waarin brandhout wordt gemaakt van het klimaatrapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change.)

Om een alternatief te bieden op de steeds sterker ontwikkelde ecologische crisis, is het noodzakelijk dat we de controle krijgen over de productiemiddelen, de rijkdommen en de organisatie van de sleutelsectoren. Die bedrijven moeten onder de controle van de bevolking worden geplaatst zodat democratisch kan beslist worden over de toekomst van onze planeet. Enkel dan zal het mogelijk zijn om massaal te investeren in onderzoek naar alternatieve energie, degelijk en gratis openbaar vervoer,…

De traditionele partijen hebben tegenwoordig de milieuproblemen ontdekt. Zo ondertekenden quasi alle Franse presidentskandidaten een “ecologisch pact”. De Franstalige politici, met Di Rupo op kop willen die retoriek overnemen en ook een rol laten spelen in de federale verkiezingen in dit land. Ook langs Vlaamse kant proberen de traditionele partijen zich allemaal van hun meest groene kant te laten zien.

Boris Malarme

Maar uiteraard hebben de traditionele politici het nooit over de winstdrift of de anarchie van de kapitalistische markt als oorzaak van veel sociale en ecologische problemen.

Meer betalen voor het milieu?

Zo zien we dat momenteel alle Franstalige partijen, dus ook het groene Ecolo, zich uitspreken voor de liberalisering van elektriciteit en gas in Brussel en Wallonië. Die maatregel werd op 1 januari ingevoerd onder het mom dat het zou leiden tot prijsdalingen. Dat gaat nochtans in tegen de politieke milieuretoriek van de laatste jaren. Daarin werd ons immers altijd gezegd dat de consument als verantwoordelijke voor vervuiling meer moest betalen om zo “geresponsabiliseerd” te worden.

De politici liegen bovendien als ze nu zeggen dat de facturen lager zullen zijn na een liberalisering. In Vlaanderen was er reeds in juli 2003 een liberalisering. Een recent dossier in Testaankoop stelt dat de elektriciteitsrekeningen sindsdien enkel maar zijn toegenomen. Bovendien betaalt de Vlaamse consument ook nog eens extra gemeentebelastingen na het verlies van gemeentelijke inkomsten omwille van de liberalisering.

Het argument dat er extra belastingen nodig zijn om de consumenten te “responsabiliseren”, gaat niet op. Een nieuwe belasting op de uitstoot van CO2 (bijvoorbeeld bij auto’s) is op zich geen nieuw idee. Het raakt vooral de arbeiders en hun gezinnen, terwijl de rijken in hun bedrijfswagens wel wat extra uitbuiting van de arbeiders zullen eisen om de winsten (na betaling van de extra belastingen voor hun bedrijfswagens) verder op te drijven. Tenslotte moeten we vaststellen dat het geld dat via ecotaksten en dergelijke wordt opgehaald, vaak niet wordt gebruikt voor ecologische doeleinden.

Een verhoging van bijvoorbeeld de benzineprijs biedt geen oplossing. In vergelijking met de vervuiling door de bedrijven, is de vervuiling van de gezinnen bijzonder beperkt. Bovendien zijn het niet de consumenten die kiezen welke producten er voor handen zijn. Met allerhande ecotaksen zijn het eens te meer de arbeiders en hun gezinnen die moeten betalen.

De liberalisering van de elektriciteit zorgt ervoor dat de energiesector niet langer in handen is van de publieke sector, maar gedomineerd wordt door de belangen van de privé waar enkel de winsten tellen. De collectieve belangen zoals dienstverlening, toegankelijkheid maar ook respect voor het leefmilieu, worden zo van de kaart geveegd. Private bedrijven zullen niet aarzelen om de elektriciteit af te sluiten van wie de facturen niet meer kan betalen.

Welke alternatieven?

Op dit ogenblik worden de meeste investeringen in wetenschappelijk onderzoek verricht door bedrijven die op zoek zijn naar nieuwe winsten op korte en middellange termijn. Op het vlak van energie wordt vooral onderzoek gedaan naar fossiele energie en niet naar hernieuwbare energie. Op dat terrein zagen we geen enkele belangrijke wetenschappelijke doorbraak.

Een aantal Europese landen stellen dat ze nu voorstander zijn van kernenergie, en er is momenteel een sterke uitbreiding van die sector (zo worden er momenteel wereldwijd 29 nieuwe kerncentrales gebouwd). Het argument dat gebruikt wordt, is dat deze energie niet zo vervuilend is omdat er geen uitstoot van gassen is. Over het radioactief afval wordt gezwegen, ook al is het niet duidelijk wat daarmee zal gebeuren op langere termijn.

Het is mogelijk dat een bepaald land maatregelen neemt op milieuvlak, maar het is even duidelijk dat de grote bedrijven niet zullen aarzelen om hetgeen hen afgenomen wordt voor milieumaatregelen elders terug te pakken. In naam van de concurrentie zal altijd wel een uitweg gezocht worden.

Om antwoorden te bieden aan de milieuproblemen zoals klimaatsverandering of de afbraak van de ozon, zal er op internationaal vlak een antwoord nodig zijn. De kapitalisten zullen echter niets doen als het hun winsten in gevaar brengt. Ze aanvaarden zelfs geen beperkte akkoorden. Dat zien we bijvoorbeeld in de VS waar het verdrag van Kyoto nog steeds niet werd goedgekeurd, ondanks het feit dat de VS in staat voor de productie van 25% van de broeikasgassen.

Er is nood aan een massaal programma om te investeren in onderzoek naar milieuvriendelijke energie, openbaar vervoer en andere methoden om rationeler met energie om te gaan. Indien de fossiele en nucleaire energie wordt afgebouwd, moet dit gepaard gaan met de aanwezigheid van alternatieven en de inschakeling van alle arbeiders uit de sector in andere economische activiteiten zodat er een behoud is van alle jobs en dat zonder loonverlies. Dat kan pas efficiënt zijn indien de energiebedrijven genationaliseerd worden en onder de democratische controle van de arbeiders staan.

De milieuproblemen zijn een directe verantwoordelijkheid van de paar honder multinationals die de wereldeconomie domineren en die om het even wat produceren, als het maar winst oplevert. Het milieu is verbonden met zowat alle aspecten van de productie van goederen en diensten. Een energieplan moet dan ook onderdeel vormen van een algemeen plan van nationalisatie en planning van het geheel van de sleutelsectoren van de economie. Enkel in een socialistische samenleving kan een antwoord worden geboden aan de ecologische problemen waarmee we vandaag worden geconfronteerd.

Naar aanleiding van een artikel op deze site over kapitalisme en ecologie, kregen we een lezersreactie van een arbeider uit Leuven. De lezersbrief is niet zozeer een kritiek op ons artikel, maar eerder een aanvulling. Heb je zelf ook opmerkingen over bepaalde artikels? Of wil je een artikel publiceren op deze site? Stuur ons dan een mail via redactie@lsp-mas.be

“De aanleiding voor dit artikel is een artikel van Vincent Devaux op 2 januari 2007. Het klopt als een bus, maar ik denk nog iets te kunnen toevoegen omdat ik dingen toevallig oppikte uit de media of omdat ik er over nagedacht heb, zaken die Vincent zijn mening enkel gaan versterken.

Vincent vraagt zich af of het al te laat is of niet. Volgens een documentaire die ik deze week zag, heeft de steenkoolsmog die China de lucht inblaast – een smog die op 3 dagen de wereld rondreist – voorlopig ook een positief effect, ze zou nl. de opwarming gedeeltelijk afremmen. De juiste reden heb ik niet kunnen onthouden, maar het zou wel eens kunnen zijn dat wanneer we alle smog uit de lucht halen, dat de schade dan pas echt exponentieel zichtbaar wordt. Er zijn nu al de beelden van poolkappen…

We beseffen allemaal dat we slecht bezig zijn (te laat sneeuw in de Alpen, abnormale orkanen in de VS, 10 zandstormen ergens in Azië dit jaar terwijl er normaal 1 storm om de 50 jaar plaatsvindt, uitdrogende tropische rivieren, woestijnvorming en ik loop nu in putje winter in een trui rond). We mogen dan blij zijn met de goedkope Chinese producten die dankzij uitbuiting en steenkool waargemaakt worden, ik vraag mij af waarom we China geen kerncentrales leveren om het probleem op zijn minst uit te stellen tot er oplossingen zijn.

Als mens mogen we toch eens af en toe ons verstand gebruiken, maar kapitalisme doet dat niet op lange termijn? We proberen elkaar de grond in te kloppen uit winstbejag. Huidige commerciële praatbarakken (parlement) gaan het probleem niet oplossen. Zelfs de zoon van Koffie-Anan maakt zich schuldig aan corruptie (olie voor voedselprogramma in Irak) uit egoïsme. Soms moeten mensen niet aan hun eigen belangen denken, maar aan de volgende generaties.

Een belangrijke stap zou een geplande economie zijn, maar zover zijn we nog niet gezien de godsdienstoorlogen die ontstaan door een gebrek aan opleiding of onderwijs. Elke dag dat we op deze manier verder gaan is er een dag verloren in de strijd tegen de natuur voor zover het al niet te laat is. Survival of the fittest blijft ook voor ons een feit.

Wie denkt dat ik kerncentrales ga aanbevelen, denkt verkeerd. Maar steenkoolovens moeten morgen dicht. Wij kunnen dit, als we maar willen. Tijdens oorlogen kan de wetenschap ineens alles… Er wordt inderdaad veel te weinig geïnvesteerd in onderzoek naar hernieuwbare energie, de reden is vaak kortzichtige winst voor een individu of voor aandeelhouders die slapend rijk worden. Toch zijn er al enkele onderzoeken gebeurd, maar daar wordt maar weinig mee gedaan.

Ik las in de krant dat een parkje zonnepanelen van 800km² ons wereldwijde energieprobleem zou oplossen. Een utopie, zeg het maar… In Afrika leven er misschien wel een miljard mensen met een utopie. De utopie om hun eigen voedsel te kweken op onvruchtbare grond. Ze lopen dagelijks kilometers voor emmertjes slijk. Wij leven trouwens ook in een utopie, want de hulp die we hen sturen is nauwelijks genoeg om de rentes van hun leningen af te betalen. Stel u nu eens voor dat wij hun eten geven (koud kunstje) en zonnepanelen en we leren hun via propaganda hoe ze bouten in elkaar moeten draaien. Voor een miljard mensen is 800 km² een "kleinigheid", kijk wat mieren kunnen. Hoeveel km² kerncentrales zouden we nu wereldwijd hebben? De natuur bruist van de energie, voorlopig. Kernenergie is een knap staaltje wetenschap, atomen kapot schieten om water te koken, maar als dat kan dan kan het ook eenvoudiger. Onze natuur maakt nl. zelf kokend water op verschillende plaatsen.

Ik ben maar aan het suggereren, aan de wetenschappers om mijn ongelijk te bewijzen. Ik zie de natuur overal bewegen en dat is energie. Lang geleden maakten we brood op rivierkracht. Een maand geleden werd er door een Japanner een batterij op water en koolstof uitgevonden en ondertussen gaan we nog minstens 10 jaar verder met de chemische duracell. Ga desnoods 100 olifanten genetisch manipuleren (slechte oplossing) zodat ze toertjes lopen en turbines laten draaien, daarmee zou de rest van de biotoop gered zijn. Ik begin maar dom te doen, om aan te tonen dat wanneer we kernenergie gebruiken, op de maan rondlopen, dat we heus wel alternatieven kunnen vinden voor een probleem dat op nummer 1 van ons lijstje staat. Ik ben de eerste om onderwijs te krijgen en op de wetenschappelijke trein te springen, probeer het maar eens in dit systeem, daar zijn 4 doctoraten en duizenden euro’s voor nodig om dan afgeknald te worden als je wat gevonden hebt.

Met dit artikel geschreven door een gewone arbeider wil ik politiekers, wetenschappers en arbeiders inspireren. Soms moeten we ideeën van "domme" arbeiders samenleggen om tot een oplossing te komen. Bij deze doe ik een ode aan iemand die er niet meer is, maar ze vond politiekers nogal dom met hun gezever over het mestactie plan. Drop het dan in de woestijn was haar antwoord. Ik vrees dat ze gelijk heeft, maar we doen er niets mee. Op korte termijn is dat niet rendabel. Op lange termijn zal het de zoetste vruchten afwerpen…

---

Reactie

Over een aantal punten zijn we het niet volledig eens, maar het klopt effectief dat het kapitalisme vandaag niet in staat is om op langere termijn te plannen. Toch niet als dat de winsten op korte termijn kan ondermijnen. De kosten van de huidige vervuiling lopen inmiddels op, zowel economisch als menselijk.

Het is wellicht utopisch om als niet-wetenschappers pogingen te doen om alternatieven naar voor te brengen inzake energie. Dan wordt ons immers verteld dat zonne-energie nooit voldoende kan zijn om te voorzien in alle nodige energiebehoeften. Maar het klopt evenzeer dat er vandaag onvoldoende middelen in onderzoek naar alternatieve energie wordt gestopt.

LSP brengt geen utopische ideeën naar voor die kunnen worden afgeschoten door wetenschappers. We willen wel meer ruimte en middelen voor die wetenschappers om te werken aan alternatieven. In een geplande economie zou dat een evidentie zijn aangezien het voorzien in de behoeften van bredere lagen van de wereldbevolking ook impliceert dat rekening wordt gehouden met de behoefte om te leven in een veilige en gezonde omgeving.

Is een ecologisch kapitalisme mogelijk?

Het kapitalisme als maatschappelijk productiesysteem heeft in niet onaanzienlijke mate bijgedragen tot de opwarming van onze planeet. Deze opwarming is te wijten aan de verhoogde concentratie van ‘broeikasgassen’ (waaronder koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4), …) in onze atmosfeer, die haar oorsprong vindt in de massale verbranding van fossiele brandstoffen (hoofdzakelijk niet-hernieuwbaar), ontbossing, industriële landbouw,…

Vincent Devaux

De socialistische bewegingen hebben hun strijd aanvankelijk vooral gericht tegen de meest directe gevolgen van de brutale uitbuiting waarmee de arbeiders geconfronteerd worden. Maar marxisten hebben sinds het midden van de 19e eeuw ook standpunten ingenomen tegen de gevolgen van dit systeem op het milieu. (1)

De gevolgen van de uitstoot van CO2 en andere gassen is reeds tientallen jaren bekend. In de VS verscheen in 1979 het rapport-Charney (naar de naam van een meteoroloog) in opdracht van de regering.(2) Dit rapport voorzag reeds een verhoging van de gemiddelde temperatuur, maar het kapitalisme redeneert steeds op korte termijn.

Vandaag kunnen we enkel vaststellen dat de experts destijds reeds een aantal terechte opmerkingen maakten. Vandaag wordt door een meerderheid van de wetenschappers toegegeven dat klimaatsveranderingen het gevolg zijn van menselijke activiteiten en dat deze veranderingen een bedreiging vormen voor het welzijn van miljoenen mensen.

Er zijn veel effecten van de klimaatsveranderingen: opwarming van de atmosfeer, opwarming en verzuring van de oceanen, afsmelten van ijsbergen, terugtrekken van de poolkap,… Wetenschappers onderzoeken nog steeds de omvang van de gevolgen van klimaatsveranderingen alsook de neveneffecten ervan.

In wetenschappelijke kringen wordt vaak gesproken over de zogenaamde "positieve retroactie", waarmee bedoeld wordt dat de sommige effecten van klimaatsveranderingen op hun beurt het tempo van de klimaatsverandering versnellen. Een beetje zoals de interesten op schulden de schulden soms doen toenemen. Dat sneeuwbaleffect zou op langere termijn enorme gevolgen hebben.

De directe gevolgen voor de mensheid zijn belangrijk: veranderingen in de biodiversiteit, toename van bepaalde ziektes (zoals cholera), toename van het aantal natuurrampen (overstromingen, hittegolven, orkanen,…). Volgens de perspectieven van de VN en het rapport-Stern, zouden er tegen 2010 zo’n 50 miljoen "milieu-vluchtelingen" zijn. Tegen 2050 zou het om 200 miljoen mensen gaan. (3)

Een groter bewustzijn rond deze kwestie?

Als we de media van de afgelopen periode mogen geloven, zouden de politici het probleem ernstig nemen. De documentaire van Al Gore, An Inconvenient Truth, wordt wereldwijd verspreid sinds oktober. Van 6 tot 17 november was er de twaalfde internationale conferentie over de opwarming van de aarde in Nairobi (Kenya). Enkele dagen daarvoor kwam het rapport-Stern uit, genoemd naar de vroegere topman van de Wereldbank.(4) In dat rapport worden de financiële gevolgen van de opwarming becijferd. Stern stelde dat de kosten kunnen oplopen tot 5.500 miljard euro tegen 2050. Hij voorspelde dat de opwarming van de aarde een impact kan hebben die vergelijkbaar is met de wereldoorlogen of de economische crisis van 1929.

Al die elementen zorgen ervoor dat de problematiek onder een ruimer publiek wordt bekendgemaakt. Maar ze hebben nog iets gemeen: het gebrek aan oplossingen voor de problemen.

Het Kyoto-protocol was erop gericht om de uitstoot van CO2 te beperken op internationaal vlak. Ondanks de beperkte doelstellingen in het protocol, werd het niet goedgekeurd door de grootste vervuiler op wereldvlak: de VS. (5) Ook Australië weigerde het verdrag goed te keuren en Canada denkt eraan om zich terug te trekken. Rusland heeft minder problemen na het ineenstorten van haar economie na 1990. Heel wat westerse landen kopen gezonde lucht van minder geïndustrialiseerde landen op om zo de Kyoto-normen te behalen…

De armste landen hopen op solidariteit van de rijkste landen, maar die komt er niet. De oplossingen die worden aangebracht zijn allemaal geschoeid op neoliberale en neokoloniale leest. CO2-quota’s vormen geen oplossing, het leidt er enkel toe dat de problemen geëxporteerd worden door onder meer het inplanten van vervuilende industrieën in het zuiden om zo de CO2 uitstoot in het noorden te beperken. Dat verandert niets aan de uitstoot op zich en de gevolgen ervan.

Vormt kernenergie een alternatief?

Het Kyoto-protocol wordt gebruikt als excuus om over te gaan tot de verdere uitbouw van de kernenergie als "enige geloofwaardige alternatief op olie". Minister van energie, Marc Verwilghen, baseert zich daartoe op het rapport van de commissie "Energie 2003" dat handelde over de energiebehoeften in dit land. Dat rapport stelde: "België moet… de nucleaire optie open laten en de sluiting van kerncentrales herbekijken." (6)

Een dergelijk standpunt komt overeen met de mening van de patroonsfederatie Agoria waar vooral de nood aan goedkope energie naar voor wordt gebracht. Thomas Leysen, voorzitter van Agoria en topman van de groep Umicore, liet zich in dergelijke zin uit.

Met zo’n standpunt wil men de discussie vermijden over de financiering van het onderzoek en de ontwikkeling van hernieuwbare energie. Daar wordt vandaag amper in geïnvesteerd waardoor de efficiëntie ervan beperkt blijft. Als er geen middelen zijn voor onderzoek naar andere energie, blijft kernenergie natuurlijk de enige optie. Ook al betekent dit dat er heel wat kernafval is dat een bedreiging kan vormen voor toekomstige generaties.

De OESO-lidstaten hebben de afgelopen 20 jaar zo’n 160 miljard dollar uitgegeven aan subsidies voor onderzoek en ontwikkeling van de nucleaire sector. Dat bedrag moet nog verhoogd worden met de kosten voor de behandeling van het afval en de veiligheid. De mogelijkheid van kernfusie zou echter ten vroegste functioneel kunnen zijn binnen 50 jaar…

Wat zou mogelijk geweest zijn moesten die enorme middelen gebruikt worden in het kader van een duurzame politiek waarbij er meer middelen zijn voor onderzoek en ontwikkeling van energie die rekening houdt met de bevolking en hun leefomgeving? Dat biedt natuurlijk geen garanties op fundamentele verandering, maar het kan wel een aanzet vormen. Een dergelijke houding is echter niet mogelijk in een markteconomie.

Hypocrisie en "oplossingen" op korte termijn

Vandaag wordt Al Gore opgevoerd als de spreekbuis van de verdediging van het milieu. Maar had Gore als medewerker van president Clinton in het Witte Huis niet zelf ingestemd met het lozen van dioxine in zee. Was hij niet mee verantwoordelijk voor het NAFTA-akkoord (7) waarin regelgeving over het leefmilieu werd beschouwd als "afwijkingen van de markt" waartegen moest worden opgetreden? (8)

Hoe zou Al Gore een radicaal beleid rond het milieu gevoerd hebben als hij president was geworden met de financiële steun van de oliesector? Een dergelijke vraag stelde de Duitse socialist Friedrich Engels zich in de 19e eeuw al toen hij het had over het probleem van de hygiëne in de industriële steden (9), maar het gaat even goed op voor de energiekwestie vandaag.

De burgerij heeft enkel oplossingen voor het milieuvraagstuk die op hun beurt opnieuw de situatie erger maken. Het antwoord van de burgerij op de problemen veroorzaakt door de kapitalistische productie bestaat er niet uit dat die problemen worden weggenomen. De problemen worden enkel verplaatst.

Zolang een samenleving de beslissingen over energie overlaat aan aandeelhouders die enkel aan hun directe winsten denken, in een systeem gebaseerd op concurrentie en competitie, zullen we tijd blijven verliezen en zal de situatie erger worden. Er moeten oplossingen gevonden worden voor de milieuproblemen en ook voor de sociale problemen. En het ene mag niet ten koste van het andere gaan.

Om iets te veranderen aan de wijze waarop vandaag met energie wordt omgesprongen, is het noodzakelijk dat de controle over de samenleving wordt overgenomen door de arbeiders en hun gezinnen op basis van strijd rond sociale en ecologische thema’s. De energiesector moet onder de democratische controle van de arbeiders komen, zodat het mogelijk is om onderzoek te doen naar energie die rekening houdt met de belangen van alle arbeiders en hun gezinnen.

We zullen steeds meer bewegingen zien en deze zullen niet beperkt zijn tot het zuiden, waar het probleem van klimaatsveranderingen sterker voelbaar is. Wij moeten deelnemen aan acties en bewegingen rond dit thema om er een socialistisch antwoord naar voor te brengen. De verdediging van ons leefmilieu is een sociaal thema dat verbonden is met de strijd tegen het huidige systeem.

---

Voetnoten

1. Zie o.a. Marx’ kritiek op de bodemuitputting (aangehaald en bediscussieerd in het boek "Marx’s Ecology", http://www.monthlyreview.org/marxecol.htm)
2. Courrier International Hors série "Trop Chaud": Hierin werd een artikel aangehaald van The New Yorker waarin dit rapport werd aangehaald
3. Le Soir, 18-19.11.2006, " Une vague de réfugiés environnementaux "
4. http://www.hm-treasury.gov.uk/independent_reviews/stern_review_economics_climate_change/stern_review_report.cfm
5. Met 5% van de wereldbevolking staat de VS in voor 25% van de totale CO2-uitstoot
6. Le Soir, " Le nucléaire resurgit ", 16.11.2006
7. Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst
8. Courrier International Hors série "Trop Chaud". Met referentie naar een artikel in The Independent van juni 2006
9. Het huisvestingsvraagstuk, Friedrich Engels

De pogingen van het VB om geregeld wat aan te schurken bij de Amerikaanse neo-conservatieven, heeft ook gevolgen voor de eigen standpunten van Vlaams Belang kopstukken. Kamerlid Filip Deman omschrijft de discussie over klimaatsveranderingen als een "bijna collectieve verdwazing" waarbij zelfs de "linkse Amerikaan" Al Gore probeert om de bevolking "schuldgevoelens aan te praten".

Daarmee wordt Gore volgens Deman een waardige collega van de "kabouters van Groen". Nochtans vormen klimaatsveranderingen niet enkel een bedreiging voor de neokoloniale wereld, maar ook voor het "eigen volk" van het VB.

Tegenwoordig zijn zowat alle wetenschappers het erover eens dat klimaatsveranderingen een ernstig probleem vormen voor de mensheid. Er zijn zelfs studies verricht over wat dit ons zal kosten. In het Stern-rapport werd gesteld dat die kosten kunnen oplopen tot 5.500 miljard euro tegen 2050. Redenen genoeg om enige bezorgdheid aan de dag te leggen, zouden we denken.

Dat geldt echter niet voor het Vlaams Belang. Daar wordt gedacht dat "ecologie" een "links" thema is, en bijgevolg wordt angstvallig gezocht naar tegenargumenten om iedere vorm van ecologische bezorgdheid af te schieten. Zelfs al moet Deman zich daartoe laten ontvallen dat Al Gore een linkse rakker zou zijn. Wellicht zou Gore het niet graag horen, en ook als linkse socialisten voelen wij absoluut geen affiniteit met de Democratische Partij in de VS of met een rechtse politicus als Gore. Het is echter wel opvallend dat zelfs een deel van de burgerlijke politici zich vragen beginnen te stellen rond klimaatsveranderingen.

Filip Deman ging op zoek naar wetenschappers die zich uitspreken tegen theorieën rond klimaatsveradering. Hij vond er drie: Lomborg, Monckton en Kroonenberg. Lomborg stelt dat maatregelen rond klimaatsverandering niet nodig zijn omdat de effecten ervan slechts in een verre toekomst zullen gevoeld worden. Lomborg is overigens een aanhanger van een radicale vrije markt: "Ongetwijfeld is vrijhandel niet enkel goed, de winnaars wegen bovendien zwaarder door dan de verliezers." Klimaatsveranderingen zijn geen prioriteit voor Lomborg: "Laat ons geen geld besteden aan problemen waaraan we weinig kunnen doen.

De tweede ‘wetenschapper’ is Monckton die geen wetenschappelijk diploma heeft, maar wel ten strijde trekt tegen de linkse samenzweerders van de Verenigde Naties die het hebben over klimaatsveranderingen. Als voormalige adviseur van de Britse Iron Lady Margaret Thatcher domineert bij Monckton de retoriek die in de jaren 1980 heerste onder neoliberalen en andere rechtse rakkers. Klimaatsveranderingen werden ontkend, want maatregelen rond klimaatsverandering zouden ingaan tegen de logica van de vrije markt.

Filip Deman grijpt graag terug naar neo-conservatieve ‘experten’ die zich uitspreken tegen de algemeen verspreidde bevindingen over klimaatsveranderingen. Ook de partij zelf heeft haar bedenkingen bij zaken als de Kyoto-normen. Niet omdat die onvoldoende zijn om tot echte veranderingen te komen, maar omdat ze te ver zouden gaan.

In de Kenyaanse hoofdstad Nairobi is er een door de VN gesteunde bijeenkomst over klimaatsveranderingen. Het weekend voor de start van deze onderhandelingen waren er duizenden betogers in onder meer Londen. Die eisten maatregelen tegen de globale opwarming.

Dave Nellist, socialistisch gemeenteraadslid in Coventry

Een week voor de conferentie verwelkomden Tony Blair en Gordon Brown een nieuw rapport over klimaatsverandering door Nicholas Stern, een voormalige hoofdeconoom van de Wereldbank. Het Stern-rapport is de meest recente bundeling van wetenschappelijk bewijs over de groeiende concentratie van vervuiling in de atmosfeer, in het bijzonder van carbon-dioxide, wat enorme gevolgen kan hebben voor de mensheid.

Het rapport gaat in op de dreiging van de smeltende ijskappen wat kan leiden tot overstromingen en tot 200 miljoen mensen die moeten vluchten, de vermindering van landbouwgrond, de toename van de intensiteit en de frequentie van extreem weer, het feit dat tot 40% van de diersoorten met uitsterven bedreigd wordt,… Dat wordt allemaal genoemd als directe en kortetermijngevolgen van de toename van de temperatuur. Heel wat van de conclusies kwamen er op basis van langdurig wetenschappelijk onderzoek.

Als er gewoon verder gegaan wordt zoals we bezig zijn, kan de globale opwarming leiden tot een afname van de economische productie met 20%. In een zeldzaam moment van helderheid stelt Stern: “Klimaatsverandering… is het grootste en meest verregaande falen van de markt dat we ooit gezien hebben.”

Dat moment van helderheid duurde echter niet lang bij Stern. Het rapport beperkt zich tot oplossingen die in de belangen zijn van de grote bedrijven: extra belastingverlagingen voor de grote bedrijven en extra taksen voor de rest van ons. Alle traditionele partijen hebben het nu over “groene belastingen”. Die zouden de vervuiler doen betalen, maar in de praktijk merken we dat zowat al deze belastingen gericht zijn tegen de arbeiders en hun gezinnen terwijl de rijksten met rust worden gelaten.

Neem het voorbeeld van de toename van het luchtverkeer, dat door sommigen als eerste doelwit voor groene belastingen wordt naar voor gebracht. Een toename van de belastingen op luchtverkeer zal de rijken niet tegenhouden om de wereld rond te reizen. Het zou wel hard aankomen voor de gewone werkende bevolking of de jongeren.

Er zijn natuurlijk alternatieven mogelijk. Een massale uitbreiding van hogesnelheidstreinen bijvoorbeeld waarbij dit geïntegreerd wordt met andere vormen van publiek transport. Maar dan moeten deze treinen wel betaalbaar zijn, wat enkel kan op basis van het publiek bezit en de democratische controle op het transportsysteem. Dat mogen we niet overlaten aan miljardairs zoals Richard Branson.

Geen enkele traditionele partij komt voor een dergelijk programma op. Wij brengen ecologische thema’s naar voor gekoppeld aan een programma voor de socialistische omvorming van de samenleving. De klimaatsveranderingen zijn een gevolg van het falen van het marktsysteem. We mogen niet toelaten dat de markt nu probeert om de gevolgen van de crisis op ons af te wentelen!

In 1997 is tijdens een internationale milieutop in Kyoto het naar deze stad genoemde verdrag opgesteld, dat als voornaamste doel de reductie van de uitstoot van broeikasgassen heeft. Op 22 oktober 2004 heeft het Russische parlement, de Doema, ingestemd met het Kyoto-verdrag (ook wel Kyoto-protocol genoemd), waardoor voldoende staten het verdrag hebben geratificeerd om het in werking te laten treden.

Artikel uit ‘Offensief’, blad van onze Nederlandse zusterorganisatie

De achtergrond voor de opstelling van dit verdrag is de opwarming van de aarde, die, zoals inmiddels meerdere malen afdoende is bewezen, door de uitstoot van CO2-gassen wordt versneld. Dit wordt ook wel het broeikaseffect genoemd. De versnelde opwarming van de aarde kan een halt worden toegeroepen, maar de ontwikkeling en uitvoering van projecten voor milieuvriendelijke en duurzame energieopwekking kost geld.

Deze uitgaven gaan ten koste van de winstmarge van kapitalistische ondernemingen en dat is ook de reden waarom de kapitalistenklasse niet bereid is om grootschalig te investeren in alternatieven voor energie-opwekking door middel van verbranding van fossiele brandstoffen, aangezien dit op de korte termijn niet winstgevend zal zijn, althans niet in financiële zin. Dit is ook de belangrijkste reden waarom Rusland pas na zeven jaar onder internationale druk is bezweken om het verdrag te tekenen.

De Lidstaten van de Europese Unie hebben eensgezind hun handtekening onder het verdrag gezet en vanuit de EU is op Rusland in het kader van de handelsbetrekkingen enorme druk uitgeoefend om het Kyoto-protocol ook te ratificeren.

De Russische economie heeft er namelijk baat bij de handelsbetrekkingen met de EU aan te kunnen halen om zodoende haar concurrentiepositie ten opzichte van de VS, die tot op heden nog steeds weigeren het verdrag te ondertekenen, te verbeteren.

Duidelijk is wel dat het zijn meerwaarde zal hebben voor het welzijn van iedereen op aarde en ook de generaties die na ons komen. Het broeikaseffect zorgt nu al voor het smelten van de poolkappen door stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde, een toename van het aantal overstromingen. Gepaard gaand met de enorme ontbossing worden door extreme regenval ook steeds meer voedingsstoffen aan de bodem onttrokken, die mensen in de armere gebieden van Zuid-Amerika het bestaan steeds moeilijker maakt, omdat zij voor hun voedselvoorziening afhankelijk zijn van kleinschalige landbouw.

Natuurlijk zouden wij ook liever zien dat zij hun landbouwgebieden buiten de tropische wouden zouden inrichten, maar zij gaan zorgvuldiger om met de beschikbare ruimte dan de grote ondernemingen die hen van hun grondgebied verjagen en die uit een streven naar winst op grote schaal de "longen van onze aarde" vernietigen.

Het Kyoto-protocol is verre van voldoende om echt een einde te maken aan de dreigende vernietiging van onze aarde en haar bevolking als gevolg van overstromingen en de toename van het gat in de ozonlaag, waardoor de kans op huidkanker toeneemt. De gevolgen van klimaatverandering zijn veel ernstiger dan de voorspellingen die in Kyoto in 1997 gedaan werden. Hevigere stormen, smeltende ijskappen, extreme droogtes, voedselen drinkwaterproblemen en bosbranden zorgen wereldwijd voor problemen. Uit het rapport ‘Up in smoke?’ blijkt dat klimaatverandering de armsten in de wereld extra hard zal raken op het gebied van voedselproductie, drinkwatervoorziening en gezondheid. De kans bestaat dat de internationale doelstellingen om de armoede in de wereld rond 2015 te halveren – de Millennium Development Goals – onhaalbaar zijn. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn in 2002 door klimaatverandering 150.000 mensen overleden aan malaria en andere tropische ziekten.

Binnen het kapitalistische systeem zal winst echter altijd boven milieu en welzijn gaan, en dus zal er geen echt duurzaam en milieuvriendelijke alternatief worden ontwikkeld dat de versnelde opwarming tot stilstand zal brengen.

Kernenergie wordt vaak als een oplossing genoemd, maar het gebruik van kernenergie is inherent gevaarlijk, zorgt voor radioactieve vervuiling door middel van lozingen in rivieren en zeeën en zorgt voor de productie van levensgevaarlijk afval dat 240.000 jaar radio-actief blijft.

Zolang het kapitalistische systeem bestaat, zullen er geen echte inspanningen worden geleverd om de vernietiging van onze aarde door klimaatverandering te stoppen. Offensief pleit daarom voor een wereldwijde socialistische maatschappij, waarin welzijn en milieu de centrale factoren zullen zijn en waarin de belangen van de meerderheid van de bevolking, de arbeidersklasse, het beste gediend zullen zijn. Wij willen vechten voor een samenleving waarin daadwerkelijk gebruik wordt gemaakt van duurzame en milieuvriendelijke alternatieven voor energieopwekking, zodat kerncentrales op langere termijn kunnen worden gesloten.