Category: Feminisme

De dalende koopkracht treft alle arbeiders, maar de armsten worden uiteraard het hardst geraakt. Uit heel wat studies blijkt dat zowat 15% van de Belgische bevolking onder de armoedegrens leeft. Die grens ligt op een maandelijks inkomen van minder dan 860 euro voor een alleenstaande.

Door Marie, LSP/MAS Luik

De armste (Franstalige) gezinnen geven relatief meer uit aan voeding en huisvesting: 27% aan voeding en 42,5% aan huisvesting (tegenover een gemiddelde van 26% bij de volledige bevolking). Om daar een verdere verglijding in armoede te vermijden, eiste de voorzitter van de Waalse federatie van OCMW’s een verhoging van de uitkeringen tot op het niveau van de armoedegrens. Hierdoor zou een alleenstaande 860 euro krijgen in de plaats van 698 euro, een gezin zou van 930 naar 1548 euro gaan. Dat zou de overheid 1,25 miljard euro kosten, of zowat de helft van het fiscaal voordeel dat werd toegekend aan het patronaat met de notionele intrestaftrek.

Onder de armste lagen vinden we veel vrouwen. Zowel gepensioneerde vrouwen die met een klein pensioen moeten rondkomen als alleenstaande moeders of zelfs samenwonende vrouwen zonder werk. 16,2% van de vrouwen zijn arm tegenover 13,8% van de mannen.

Onder alleenstaanden is 26% van de vrouwen arm (tegenover 12% van de mannen). En dan zijn er nog factoren als deeltijdse arbeid waarbij vrouwen goed zijn voor 80% van de deeltijdse arbeid. In sectoren waar de lonen lager liggen – zoals het onderwijs, sociale sector,… – is er doorgaans een vervrouwelijking van het personeel.

Dit jaar is het 60 jaar geleden dat vrouwen in België stemrecht verkregen, een verworvenheid waar een lange strijd aan voorafging. De strijd voor vrouwenrechten is echter nog niet gestreden.

Artikel door Marlies, ALS-Gent. Dit artikel verscheen in de ALS-krant "Actief Links"

Vrouwen verdienen in België gemiddeld nog steeds 26% minder dan mannen, voor gelijkaardig werk is dit 6 %. Ze werken vaak in een sector die hun traditionele rol weerspiegelt, ook deeltijdse jobs en jobs betaalt door dienstencheques worden grotendeels ingevuld door vrouwen. Het loon van een vrouw wordt nog steeds gezien als aanvulling op dat van de man, en dat maakt van vrouwelijke arbeidsters een soort van ‘arbeidsreserve’, waardoor het voor het patronaat simpel is om ook de lonen van de mannelijke arbeiders te drukken. Dit alles, plus de dubbele dagtaak (het feit dat vrouwen gaan werken, maar daarbuiten ook zorgen voor het huishouden en de kinderen) zorgt voor een tweederangspositie op economisch vlak. Hierdoor zijn vrouwen vaak afhankelijk van hun partner, en niet in staat weg te gaan in geval van bijvoorbeeld huishoudelijk geweld, nog steeds de grootste vroegtijdige doodsoorzaak bij vrouwen in Europa.

Verder is er ook nog het beeld van de vrouw als seksobject. Er is een lange strijd gevoerd door vorige generaties voor meer seksuele vrijheid voor vrouwen, maar vandaag is die vrijheid door het kapitalisme omgebogen tot puur winstbejag. Wij verzetten ons tegen het gebruik van seksualiteit voor commerciële doeleinden, want voor ons betekent seksuele vrijheid niet dat een vrouw enkel moet gezien worden als seksueel object, maar wel dat een vrouw zelf keuzes kan maken, en dus evengoed de vrijheid om ‘neen’ te zeggen. Door haar economische tweederangspositie zijn sectoren als prostitutie en porno-industrie echter vaak de enige uitweg, zelfs voor studenten, zoals in Frankrijk waar er een enorme stijging is van studentes die zich prostitueren om hun studies te financieren.

Wij schuiven hiertegen een klassenbenadering naar voren; vrouwen moeten niet mannen bevechten, maar mannen en vrouwen moeten samen vechten tegen een heersende klasse die ‘verdeel en heers’ technieken gebruikt om de rest van de samenleving te onderdrukken. Wij willen vechten voor een samenleving gebaseerd op de behoeften van iedereen, en niet gebaseerd op winst!

We hebben nu de materiële basis bekeken die ertoe leidt dat vrouwen en meisjes stomme opmerkingen, gefluit en pesterijen vanwege hun mannelijke lotgenoten ondergaan. Deze situatie is slechts moeizaam houdbaar en het is onaanvaardbaar dat zoveel vrouwen zich nergens echt veilig voelen. Europese enquêtes tonen aan dat meer dan de helft van de jonge vrouwen “zich vaak ongemakkelijk voelen” tengevolge van opmerkingen op straat en seksueel getinte gedragingen die in bepaalde gevallen kunnen ontaarden in pesterijen en meer. Of het nu op school is, op het werk, op de festivals,… , het is bon ton om te lachen met billenknijpers, maar zij in wiens billen er regelmatig geknepen wordt, lachen meestal slechts groen.

Ver van er iets « grappig » in te zien, stellen we vast dat geweld tegen vrouwen toeneemt. Zo zijn twee derden van de moorden in Europa passionele moorden en partnergeweld is de grootste oorzaak voor dood en handicap bij vrouwen tussen 16 en 44 jaar.

Dit alles biedt de heersende klasse nog een ander groot voordeel: spanningen in de arbeidersklasse, verdeeldheid tussen de seksen. Vrouwen die op het werk gepest worden door hun collega’s, zullen het een pak moeilijker hebben om vrijwillig met hen piket te staan als er gestaakt moet worden.

Welke eisen om de situatie van vrouwen te verbeteren?

Na de weinig benijdenswaardige situatie van vrouwen te hebben uiteengezet, willen we het hier hebben over de eisen die nodig zijn om verandering te verkrijgen.

Allereerst willen we structuren die door de samenleving worden gedragen en die de dubbele taak voor vrouwen fundamenteel verlichten. Gratis crèches en andere vormen van kinderopvang zijn absoluut noodzakelijk. Bovendien willen we veel sterker ontwikkelde openbare diensten dan vandaag, collectieve diensten die kwaliteit bieden en toegankelijk zijn voor allen, die het wassen en strijken overnemen, of om een ander voorbeeld te geven gratis kantines op de werkplaats en in de scholen, die een gezonde en kwaliteitsvolle maaltijd bieden. Het lijkt ons ook noodzakelijk om kuisdiensten te organiseren voor oudere of zieke mensen, voor grote gezinnen,… Maar ook hier willen we dat dit werk gebeurt door mensen die een statuut van openbare dienst krijgen, met goede lonen en degelijke arbeidscondities.

Vervolgens, op een moment dat de economische crisis zich steeds meer laat voelen in de koopkracht van werkende mensen en vrouwen daarin één van de grootste slachtoffers zijn, eisen wij degelijke lonen voor iedereen! Vandaag voert LSP/MAS campagne voor 1 euro meer loon per uur om te antwoorden op de dalende koopkracht. Bovendien willen we de strijd voeren voor het optrekken van de lonen in de laagst betaalde sectoren.

We komen ook op voor een arbeidsduurverkorting tot 32 uur zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen om iedereen toe te laten een stabiele job te hebben en meer tijd over te houden voor gezin, ontspanning, studie,… We eisen een stop aan de flexibiliteit en aan onzekere jobs, evenals een volledig herstel van de index.

Wat kinderen betreft, willen we dat de samenleving haar verantwoordelijkheid echt opneemt, allereerst in de vorm van kinderbijslag die de reële kosten van een kind dekt en dus fors wordt opgetrokken. Het zou niet enkel alleenstaanden in staat stellen kinderen te hebben zonder bijna automatisch arm te worden, maar ook een hele hoop vechtscheidingen voorkomen. We eisen ook gratis en degelijk onderwijs op alle niveaus, toegankelijk voor iedereen! En in de scholen is het noodzakelijk dat er reële seksuele en relationele opvoeding komt, informatiecampagnes die de maatschappelijke aanvaarding van verkrachting bestrijden en discriminatie en vooroordelen aan de kaak stellen. Hiervoor hebben scholen echter middelen nodig en vandaag ontbreken zelfs de middelen voor de basistaken van scholen. We voeren dan ook al jaren campagne onder scholieren, studenten, leerkrachten en ander personeel uit de sector voor een verhoging van het onderwijsbudget naar 7% van het Bruto Nationaal Product (zoals dat het geval was in de jaren ’80)!

Deze voorgaande eisen moeten vrouwen een veel onafhankelijker positie geven en hen bevrijden van de dubbele dagtaak. Op die manier zouden ze echte keuzes kunnen maken over relaties en werk, wat het hen gemakkelijker maakt om zich los te maken uit relaties waarin ze geconfronteerd worden met geweld. Geweld is geen probleem van tientallen individuen, maar is een maatschappelijk probleem met materiële oorzaken! Slachtoffers van geweld of hevige druk moeten door de samenleving geholpen worden om aan het geweld te ontsnappen én een nieuw leven op te bouwen nadien. Vandaag zijn er nauwelijks vluchthuizen of andere centra waar mishandelde vrouwen terecht kunnen. Hoewel de mensen die er werken een enorme inzet vertonen, beschikken ze niet over de middelen om nog maar alle slachtoffers die er zich melden op te vangen, laat staan de ontelbare slachtoffers die nooit bij hun diensten terechtkomen. Dit soort werk heeft veel meer middelen nodig en veel meer maatschappelijke ondersteuning. Mishandelde vrouwen zouden op de samenleving moeten kunnen vertrouwen om hen te helpen (met een sociale woning, met een job of een degelijke uitkering, met sociale en psychologische hulp om een nieuwe plaats te vinden,…) en desnoods te beschermen. Scholen en media moeten veel meer aandacht besteden aan deze problematiek en ook zaken als daderhulp, die het hervallen van daders in hun vorig gedrag kunnen inperken, zouden veel meer subsidies en ondersteuning moeten krijgen.

We moeten de samenleving veranderen

Deze eisen zijn uitvoerbaar indien we kijken naar de overvloedige rijkdom die in onze samenleving bestaat. Nooit hebben we meer rijkdom geproduceerd. Dergelijke eisen zullen echter nooit op een volledige en duurzame wijze verkregen worden onder het kapitalisme. Zoals we reeds meermaals hebben geïllustreerd, heeft het kapitalisme – geleid door een heersende klasse die slechts één gevoel kent: winsthonger – er alle belang bij dat er verdeeldheid bestaat bij de uitgebuite klasse.

De burgerij gebruikt immers niet enkel discriminatie (seksisme, maar ook racisme, religieuze vooroordelen, homofobie, …) om haar macht te behouden en druk te zetten op de arbeidsvoorwaarden van iedereen, volgens het oude spreekwoord “verdeel en heers”, maar bovendien staat het seksisme de kapitalisten toe nog meer winst te boeken door de creatie van “nieuwe markten”, zoals de seksindustrie en cosmetica.

Daarom denken we dat het voor het geheel van de wereldbevolking, ongeacht hun sekse, noodzakelijk is om een samenleving te hebben die gebaseerd is op de behoeften van iedereen en niet op winst. Een samenleving waarin het werk rechtvaardig wordt verdeeld, evenals de geproduceerde rijkdom. Een samenleving waarin openbare collectieve diensten sterk ontwikkeld worden. Een samenleving die zijn verantwoordelijkheid opneemt in de opvoeding en het welzijn van de nieuwe generaties. Een samenleving die echte structuren biedt waarop slachtoffers van geweld kunnen terugvallen voor hulp en bescherming. Een samenleving waarin vrouwen volledig onafhankelijk kunnen zijn van hun partners en dus echt kunnen kiezen.

Een dergelijke samenleving kan enkel functioneren indien ze democratisch beheerd wordt door en voor het geheel van de arbeidersklasse en niet door een handvol rijken die vet worden op de uitbuiting van de meerderheid van de bevolking. Dat is wat wij een socialistische samenleving noemen. De echte emancipatie en bevrijding van de vrouw is enkel mogelijk door het tot stand komen van zo’n samenleving, evengoed als dit laatste niet mogelijk is zonder een reële bevrijding van de vrouwelijke helft van de wereldbevolking.

Vrouwen en mannen moeten zich verenigen en reageren

Voor al deze redenen denken wij dat de strijd tegen seksisme niet geïsoleerd kan gevoerd worden van de strijd tegen het geheel van het systeem dat seksisme voortbrengt. De enige manier om een eind te maken aan de ongelijkheid tussen de seksen, is door hun oorzaken aan te pakken en zij die deze oorzaken staande houden omdat ze zich erop verrijken. De laatste jaren hebben duidelijk gemaakt wat de beperkingen zijn van enkel individueel te reageren en proberen het individueel “te maken”, zoals de postfeministen voorstaan. Deze tactieken hebben geen meerderheid overtuigd van de gelijkwaardigheid van vrouwen. Ze hebben evenmin tot een verandering in de situatie van de meerderheid van vrouwen geleid.

Vrouwen moeten niet mannen bevechten, maar moeten integendeel samen vechten. De meerderheid van mannen hebben immers eveneens alle belang bij een maatschappijverandering in socialistische zin. Het kapitalisme heeft hen evenmin verheugende levenscondities of toekomstperspectieven te bieden. Het kan voor hen op het eerste zicht wel lijken dat ze belang hebben bij de seksistische verhoudingen in de samenleving, maar in realiteit leidt seksisme en het economische systeem dat eraan te gronde ligt tot een permanente druk op de levenscondities en de lonen van iedereen en perverteert het familiale en liefdesrelaties door de afhankelijkheid van de vrouw.

Als jij er ook van overtuigd bent dat het hele systeem moet veranderen om seksisme uit de wereld te bannen, als ook jij een revolutionaire partij zoekt waarin je je kan organiseren en de discussie kan voeren over (onder andere) de problematiek van seksisme en vrouwenonderdrukking en waarmee je ook reëel actie kan voeren rond deze en andere thema’s, dan is LSP/MAS en haar vrouwencommissie iets voor jou! Wil je deelnemen aan onze campagnes of wil je meer te weten komen, contacteer ons!

Het was een bewuste keuze deze brochure uit te brengen aan het begin van de zomer. Zoals iedere zomer verheugen veel meisjes en jonge vrouwen zich op de komst van de vakantie, de festivals, de vrijheid … maar zullen ze jammer genoeg ook ditmaal geconfronteerd worden met seksisme rondom hen. Naast het plezier om samen uit te gaan met vrienden, met nieuwe mensen kennis te maken en misschien meer dan dat als het goed klikt, gebeurt het helaas al te vaak dat meisjes niet enkel geconfronteerd worden met gewilde seksuele relaties en contacten.

Een zeer triest voorbeeld illustreert dit: op vrijdag 20 juni, op het Fête du Rock in Flémalle, vond een jonge vrouw van 20 jaar de dood, kennelijk toen ze probeerde te ontsnappen aan een man die haar wilde misbruiken. Dit is jammer genoeg helemaal geen geïsoleerd geval.

Enkele tientallen jaren geleden beschikten meisjes niet over de vrijheid om seksueel plezier op te zoeken. Deze emancipatie is het resultaat van de belangrijke strijd die gevoerd werd door vorige generaties van feministen en werkende vrouwen. Een strijd voor meer onafhankelijkheid, vrijheid en gelijkheid. Desondanks is seksisme niet verdwenen, maar heeft het zich veeleer in nieuwe vormen ontwikkeld, die vandaag naast de oude vormen bestaan. En als kapitalisten tot iets echt in staat zijn, is het ongetwijfeld de capaciteit om winst te maken op nagenoeg gelijk wat, óók op de breuk van het taboe op seksualiteit.

Al meer dan 20 jaar horen we talrijke (postfeministische) vrouwen verklaren dat discriminatie niet meer bestaat, dat het er voor vrouwen om gaat de macht te veroveren, de plaats van de mannen in te nemen, ook als dat betekent dat het idee van een gezin opgeofferd moet worden. De laatste jaren echter, en dan vooral sinds het Generatiepact en de strijd die ertegen is gevoerd, begint dit idee van gelijkheid te wankelen en is het voor de postfeministen onmogelijk geworden de realiteit te negeren.

De cijfers kan je vinden in de burgerlijke pers en spreken voor zich. De financiële afhankelijkheid van vrouwen, de dubbele taak, de quasi onmogelijkheid om op de huidige flexibele arbeidsmarkt een voltijdse job te combineren met een gezin, zijn allemaal elementen die vandaag onweerlegbaar terug naar voor komen.

Discriminatie is overal

Vrouwen worden gediscrimineerd in alle structuren van de samenleving.

Op het werk

Op de arbeidsmarkt vind je vrouwen vooral terug in de meest onzekere en slechtst betaalde jobs. Ter illustratie:

1. In België verdienen vrouwen vandaag gemiddeld 26% minder dan mannen, dit cijfer loopt op tot 40% in de bank- en verzekeringssector. Voor gelijkaardig werk verdienen vrouwen gemiddeld 6% minder dan mannen.
2. 75 % van de vrouwen werkt in een sector die hun traditionele rol weerspiegelt. Zo vind je onder bedrijfsleiders en het hogere kader 28% vrouwen tegenover 72% mannen. In het onderwijs werken 68,7% vrouwen en 31,3% mannen, maar slechts 33,3% van de directeurs zijn vrouwen. Daartegenover vormen vrouwen wel 77,1% van de fotomodellen en verkopers allerhande. In de gezondheidszorg en in de sociale diensten vind je 77,1% vrouwen en 22,9% mannen, in het kuispersoneel zelfs 84,1% vrouwen en 15,9% mannen.
3. Deeltijds werk wordt vooral aan vrouwen opgelegd: in België werkt 46% van de actieve vrouwen deeltijds tegenover 6% bij de actieve mannen, in Nederland loopt dit cijfer voor vrouwen op tot 70%!
4. PWA-jobs (4,10€ / uur): 10,1% van de actieve vrouwen werkt erin, tegenover 3,5% van de actieve mannen.

In dat kader is het niet verwonderlijk dat het armoederisico bij vrouwen heel wat hoger ligt dan bij mannen (27% arme vrouwen tegenover 13% arme mannen in Wallonië, meer dan 60% van de armen in de wereld zijn vrouwen) (1). Hetzelfde zien we bij de pensioenen: ¼ van de vrouwen krijgt een pensioen dat lager ligt dan 500 euro (tegenover 1/8 van de mannen); 1 vrouw op 3 krijgt een pensioen dat lager is dan 1000 euro/maand.

Deze situatie veronderstelt een belangrijke financiële afhankelijkheid van de partner, wat het ook moeilijk maakt hem te verlaten als men dit wil. Niet minder dan 80% van de alleenstaande moeders leeft op of onder de armoedegrens. Het is ook in dit kader dat vrouwen de eerste slachtoffers van sociale aanvallen worden. Zo verhoogt het Generatiepact de reeds duidelijke kloof tussen mannen en vrouwen. Veel vrouwen zullen niet langer in staat zijn voor hun 65e op pensioen te gaan, daar ze veel vaker een onderbroken carrière hebben en hierdoor slechts zelden voldoende carrièrejaren opbouwen om op brugpensioen te gaan.

Wat de bazen betreft: het kapitalisme voedt zich op deze situatie doordat ze de burgerij toelaat de werkenden te verdelen en druk te zetten op alle lonen om maximale winsten te garanderen.

Thuis

Hier bovenop bestaat een andere uitbuiting van de vrouw, de uitbuiting die plaats vindt in het gezin. Vrouwen verzetten in de meeste gezinnen gemiddeld – en bovenop hun job buitenshuis – 80% van het huishoudelijk werk. Dit huishoudelijke werk vormt wereldwijd miljoenen uren onbetaald werk en in feite miljarden besparingen voor de kapitalistische staten. Deze mondiale massa aan vrouwelijke arbeidsuren in het gezin – arbeidsuren die onbetaald zijn, maar toch onontbeerlijk voor het dagelijks leven van de samenleving – vertegenwoordigde in 1995 11 miljard dollar. (2)

De vrouw als seksobject

Deze zwakke economische positie veroorzaakt ook een even zwakke sociale positie en leidt dus tot partnergeweld, pesterijen,… en duwt steeds meer vrouwen in de richting van prostitutie en pornografie.

In het algemeen zijn vrouwen de eerste slachtoffers van moraal en fysiek geweld (pesterijen, partnergeweld, verminkingen, verkrachtingen, …). Een derde van de vrouwen wordt ooit in hun leven geconfronteerd met geweld. In België is 1 op 7 vrouwen slachtoffer van ernstig geweld binnen het gezin (1/5 in de EU) en 68% van de vrouwen verklaarde (in een studie in 1998) ooit slachtoffer te zijn geweest van fysiek en seksueel geweld. De cijfers nemen jaarlijks toe. Partnergeweld is de eerste oorzaak voor vroegtijdige dood van vrouwen in Europa.

Dit geweld legt zich uit door het beeld van de vrouw dat door de kapitalistische samenleving wordt uitgedragen. Bij de sociale tweederangspositie van vrouwen voegt zich een ander massaal verspreid beeld: dat van de vrouw als seksobject.

In tegenstelling tot de strenge tegenstand waarop seksistische moppen of ideeën in de jaren ’70 zouden zijn gebotst, zien we in de samenleving vandaag – een samenleving die tot stand kwam na de val van de Muur en na het ideologische offensief van de burgerij die erop volgde – dat het minste teken van ontevredenheid bij het horen van dergelijke moppen beschouwd wordt als voortvloeiend uit frustratie, een gebrek aan humor of zelfs botweg als een conservatieve reactie. Uiteraard hebben wij niets tegen bloot, noch tegen seks op zich, maar we verzetten ons wel tegen het gebruik ervan voor commerciële doeleinden. Daar gaat het over. Deze realiteit versterkt op dagdagelijkse manier het machogehalte van de samenleving. Vrouwen worden zo onder druk gezet seksuele gedragingen te aanvaarden die niet beantwoorden aan haar wensen en lusten, maar aan die van mannen. We verdedigen de seksuele vrijheid, maar vrijheid impliceert ook het recht om “neen” te zeggen en te kunnen verwachten dat die neen gerespecteerd wordt.

Deze situatie stelt de bazen in staat hun zakken vol te stoppen. Het seksisme verkoopt en doet verkopen.

Seksisme verkoopt

De legale en illegale seksindustrie heeft nog nooit zo gebloeid als vandaag en kende recent een explosieve groei. Pornografische pers, films, internetsites, maar ook sekstoerisme, vrouwen- en kinderhandel, prostitutie,… al deze sectoren leveren grof geld op. Multinationals boeken er enorme winsten mee. Bovendien zien we vandaag in de seksshops en in de on line verkoopsites nieuwe rubrieken opkomen die flink succes boeken – “verkrachtingen” of “partnergeweld” bijvoorbeeld – en die ze aanbieden met ondubbelzinnige verkoopsargumenten.

Prostitutie is vandaag een bloeiende markt, die ook in de westerse landen gebanaliseerd wordt. Zo zagen we in Nederland vrouwen die dreigden hun werkloosheidsuitkering te verliezen indien ze weigerden in een bordeel te werken. In Duitsland hetzelfde verhaal voor vrouwen die weigerden in een naaktbar te werken. In beide landen is prostitutie volledig gelegaliseerd en wordt het beschouwd als “een job als een ander”.

Anders dan men het ons wil laten geloven, is prostitutie noch pornografie een keuze. De eindeloze besparingen drijven steeds meer meisjes en vrouwen ertoe zich te prostitueren om zich van een inkomen te verzekeren. De gemiddelde instapleeftijd voor prostitutie bevindt zich tussen 13 en 15 jaar voor meer dan 80% van de prostituees. Een studie toont overigens dat tussen 90 en 95% van de prostituees wenst dat ze het niet meer moeten doen. (3) In dit opzicht in het niet verwonderlijk dat in Frankrijk 40.000 vrouwelijke studenten zich prostitueren om hun studies te betalen.4 Een recente Amerikaanse studie, die werd uitgevoerd onder prostituees in vijf landen (VS, Zambia, Turkije, Zuid-Afrika en Thailand), toont aan dat 68-70% van die prostituees lijden aan problemen die analoog zijn aan de aandoeningen die werden vastgesteld bij veteranen uit de Vietnam-oorlog, gekend als het “post-traumatische stress-syndroom”.

Seks doet verkopen

Voor elk product (gaande van auto’s tot studentenfuiven) wordt het vrouwelijke lichaam gebruikt om de verkoopscijfers op te krikken. Hierdoor worden we dagelijks geconfronteerd met het zogenaamde ideale (en vaak blote) vrouwenlichaam.

Dit bombardement van plastic vrouwen heeft een nieuwe markt geopend, waarin veel meer wordt geïnvesteerd dan in medisch onderzoek, en waarvoor het geïnvesteerde budget in de VS drie maal groter is dan de geïnvesteerde som in onderwijs: cosmetica. De wereldwijde schoonheidsindustrie, daarbij inbegrepen maquillage, plastische chirurgie, dieetproducten, enz. wordt geschat op een totale waarde van 160 miljard dollar per jaar.

In feite leidt dit vernederende beeld, waarin vrouwen voor alles mooi moeten zijn, tot een hele reeks ernstige gevolgen, zoals fysieke complexen die op deze markt de winsten de pan doen uitvliegen, maar ook een zeer schadelijke rol spelen in steeds vaker voorkomende dodelijke ziekten (boulimie, anorexia,…). Vandaag zien we meisjes van 8 jaar die op dieet gaan of strings kopen bij H&M. Zo leren we dat in Europa slechts 1% van de jonge meisjes zich totaal tevreden verklaren met hun lichaam en dat 54% van de meisjes tussen 10 en 14 jaar van zichzelf vindt dat ze te dik zijn. Een studie uit 2001 toont dat mager zijn betekent dat je aantrekkelijk bent voor mannen, sexy bent en carrière kunt maken. Twee derden van de vrouwen zouden plastische chirurgie overwegen om het beeld dat ze van zichzelf hebben te verbeteren.

Dit alomtegenwoordige beeld rechtvaardigt machogedrag bij mannen. Het rechtvaardigt ook het feit dat vrouwen mooi moeten zijn om voor een heel aantal jobs in aanmerking te komen. Dit zien we ook in de verkiezingscampagnes van bepaalde vrouwelijke politici, waarin eerder dan hun programmapunten, hun fysiek voorkomen naar voor wordt gebracht (zoals bijvoorbeeld Freya Van den Bossche, SP.a, ex-Minister van Begroting, die haar benen toonde op haar eerste verkiezingspamflet).

Het voornaamste gevolg is dat vrouwen in de eerste plaats als een seksueel object worden gezien en pas in tweede instantie als een gewoon menselijk en denkend wezen. Zo worden vrouwen in alle sferen van de samenleving geconfronteerd met seksisme.

Seksisme is alomtegenwoordig

We hebben nu de materiële basis bekeken die ertoe leidt dat vrouwen en meisjes stomme opmerkingen, gefluit en pesterijen vanwege hun mannelijke lotgenoten ondergaan. Deze situatie is slechts moeizaam houdbaar en het is onaanvaardbaar dat zoveel vrouwen zich nergens echt veilig voelen. Europese enquêtes tonen aan dat meer dan de helft van de jonge vrouwen “zich vaak ongemakkelijk voelen” tengevolge van opmerkingen op straat en seksueel getinte gedragingen die in bepaalde gevallen kunnen ontaarden in pesterijen en meer. Of het nu op school is, op het werk, op de festivals,… , het is bon ton om te lachen met billenknijpers, maar zij in wiens billen er regelmatig geknepen wordt, lachen meestal slechts groen.

Ver van er iets « grappig » in te zien, stellen we vast dat geweld tegen vrouwen toeneemt. Zo zijn twee derden van de moorden in Europa passionele moorden en partnergeweld is de grootste oorzaak voor dood en handicap bij vrouwen tussen 16 en 44 jaar.

Dit alles biedt de heersende klasse nog een ander groot voordeel: spanningen in de arbeidersklasse, verdeeldheid tussen de seksen. Vrouwen die op het werk gepest worden door hun collega’s, zullen het een pak moeilijker hebben om vrijwillig met hen piket te staan als er gestaakt moet worden.

Welke eisen om de situatie van vrouwen te verbeteren?

Na de weinig benijdenswaardige situatie van vrouwen te hebben uiteengezet, willen we het hier hebben over de eisen die nodig zijn om verandering te verkrijgen.

Allereerst willen we structuren die door de samenleving worden gedragen en die de dubbele taak voor vrouwen fundamenteel verlichten. Gratis crèches en andere vormen van kinderopvang zijn absoluut noodzakelijk. Bovendien willen we veel sterker ontwikkelde openbare diensten dan vandaag, collectieve diensten die kwaliteit bieden en toegankelijk zijn voor allen, die het wassen en strijken overnemen, of om een ander voorbeeld te geven gratis kantines op de werkplaats en in de scholen, die een gezonde en kwaliteitsvolle maaltijd bieden. Het lijkt ons ook noodzakelijk om kuisdiensten te organiseren voor oudere of zieke mensen, voor grote gezinnen,… Maar ook hier willen we dat dit werk gebeurt door mensen die een statuut van openbare dienst krijgen, met goede lonen en degelijke arbeidscondities.

Vervolgens, op een moment dat de economische crisis zich steeds meer laat voelen in de koopkracht van werkende mensen en vrouwen daarin één van de grootste slachtoffers zijn, eisen wij degelijke lonen voor iedereen! Vandaag voert LSP/MAS campagne voor 1 euro meer loon per uur om te antwoorden op de dalende koopkracht. Bovendien willen we de strijd voeren voor het optrekken van de lonen in de laagst betaalde sectoren.

We komen ook op voor een arbeidsduurverkorting tot 32 uur zonder loonverlies en met compenserende aanwervingen om iedereen toe te laten een stabiele job te hebben en meer tijd over te houden voor gezin, ontspanning, studie,… We eisen een stop aan de flexibiliteit en aan onzekere jobs, evenals een volledig herstel van de index.

Wat kinderen betreft, willen we dat de samenleving haar verantwoordelijkheid echt opneemt, allereerst in de vorm van kinderbijslag die de reële kosten van een kind dekt en dus fors wordt opgetrokken. Het zou niet enkel alleenstaanden in staat stellen kinderen te hebben zonder bijna automatisch arm te worden, maar ook een hele hoop vechtscheidingen voorkomen. We eisen ook gratis en degelijk onderwijs op alle niveaus, toegankelijk voor iedereen! En in de scholen is het noodzakelijk dat er reële seksuele en relationele opvoeding komt, informatiecampagnes die de maatschappelijke aanvaarding van verkrachting bestrijden en discriminatie en vooroordelen aan de kaak stellen. Hiervoor hebben scholen echter middelen nodig en vandaag ontbreken zelfs de middelen voor de basistaken van scholen. We voeren dan ook al jaren campagne onder scholieren, studenten, leerkrachten en ander personeel uit de sector voor een verhoging van het onderwijsbudget naar 7% van het Bruto Nationaal Product (zoals dat het geval was in de jaren ’80)!

Deze voorgaande eisen moeten vrouwen een veel onafhankelijker positie geven en hen bevrijden van de dubbele dagtaak. Op die manier zouden ze echte keuzes kunnen maken over relaties en werk, wat het hen gemakkelijker maakt om zich los te maken uit relaties waarin ze geconfronteerd worden met geweld. Geweld is geen probleem van tientallen individuen, maar is een maatschappelijk probleem met materiële oorzaken! Slachtoffers van geweld of hevige druk moeten door de samenleving geholpen worden om aan het geweld te ontsnappen én een nieuw leven op te bouwen nadien. Vandaag zijn er nauwelijks vluchthuizen of andere centra waar mishandelde vrouwen terecht kunnen. Hoewel de mensen die er werken een enorme inzet vertonen, beschikken ze niet over de middelen om nog maar alle slachtoffers die er zich melden op te vangen, laat staan de ontelbare slachtoffers die nooit bij hun diensten terechtkomen. Dit soort werk heeft veel meer middelen nodig en veel meer maatschappelijke ondersteuning. Mishandelde vrouwen zouden op de samenleving moeten kunnen vertrouwen om hen te helpen (met een sociale woning, met een job of een degelijke uitkering, met sociale en psychologische hulp om een nieuwe plaats te vinden,…) en desnoods te beschermen. Scholen en media moeten veel meer aandacht besteden aan deze problematiek en ook zaken als daderhulp, die het hervallen van daders in hun vorig gedrag kunnen inperken, zouden veel meer subsidies en ondersteuning moeten krijgen.

We moeten de samenleving veranderen

Deze eisen zijn uitvoerbaar indien we kijken naar de overvloedige rijkdom die in onze samenleving bestaat. Nooit hebben we meer rijkdom geproduceerd. Dergelijke eisen zullen echter nooit op een volledige en duurzame wijze verkregen worden onder het kapitalisme. Zoals we reeds meermaals hebben geïllustreerd, heeft het kapitalisme – geleid door een heersende klasse die slechts één gevoel kent: winsthonger – er alle belang bij dat er verdeeldheid bestaat bij de uitgebuite klasse.

De burgerij gebruikt immers niet enkel discriminatie (seksisme, maar ook racisme, religieuze vooroordelen, homofobie, …) om haar macht te behouden en druk te zetten op de arbeidsvoorwaarden van iedereen, volgens het oude spreekwoord “verdeel en heers”, maar bovendien staat het seksisme de kapitalisten toe nog meer winst te boeken door de creatie van “nieuwe markten”, zoals de seksindustrie en cosmetica.

Daarom denken we dat het voor het geheel van de wereldbevolking, ongeacht hun sekse, noodzakelijk is om een samenleving te hebben die gebaseerd is op de behoeften van iedereen en niet op winst. Een samenleving waarin het werk rechtvaardig wordt verdeeld, evenals de geproduceerde rijkdom. Een samenleving waarin openbare collectieve diensten sterk ontwikkeld worden. Een samenleving die zijn verantwoordelijkheid opneemt in de opvoeding en het welzijn van de nieuwe generaties. Een samenleving die echte structuren biedt waarop slachtoffers van geweld kunnen terugvallen voor hulp en bescherming. Een samenleving waarin vrouwen volledig onafhankelijk kunnen zijn van hun partners en dus echt kunnen kiezen.

Een dergelijke samenleving kan enkel functioneren indien ze democratisch beheerd wordt door en voor het geheel van de arbeidersklasse en niet door een handvol rijken die vet worden op de uitbuiting van de meerderheid van de bevolking. Dat is wat wij een socialistische samenleving noemen. De echte emancipatie en bevrijding van de vrouw is enkel mogelijk door het tot stand komen van zo’n samenleving, evengoed als dit laatste niet mogelijk is zonder een reële bevrijding van de vrouwelijke helft van de wereldbevolking.

Vrouwen en mannen moeten zich verenigen en reageren

Voor al deze redenen denken wij dat de strijd tegen seksisme niet geïsoleerd kan gevoerd worden van de strijd tegen het geheel van het systeem dat seksisme voortbrengt. De enige manier om een eind te maken aan de ongelijkheid tussen de seksen, is door hun oorzaken aan te pakken en zij die deze oorzaken staande houden omdat ze zich erop verrijken. De laatste jaren hebben duidelijk gemaakt wat de beperkingen zijn van enkel individueel te reageren en proberen het individueel “te maken”, zoals de postfeministen voorstaan. Deze tactieken hebben geen meerderheid overtuigd van de gelijkwaardigheid van vrouwen. Ze hebben evenmin tot een verandering in de situatie van de meerderheid van vrouwen geleid.

Vrouwen moeten niet mannen bevechten, maar moeten integendeel samen vechten. De meerderheid van mannen hebben immers eveneens alle belang bij een maatschappijverandering in socialistische zin. Het kapitalisme heeft hen evenmin verheugende levenscondities of toekomstperspectieven te bieden. Het kan voor hen op het eerste zicht wel lijken dat ze belang hebben bij de seksistische verhoudingen in de samenleving, maar in realiteit leidt seksisme en het economische systeem dat eraan te gronde ligt tot een permanente druk op de levenscondities en de lonen van iedereen en perverteert het familiale en liefdesrelaties door de afhankelijkheid van de vrouw.

Als jij er ook van overtuigd bent dat het hele systeem moet veranderen om seksisme uit de wereld te bannen, als ook jij een revolutionaire partij zoekt waarin je je kan organiseren en de discussie kan voeren over (onder andere) de problematiek van seksisme en vrouwenonderdrukking en waarmee je ook reëel actie kan voeren rond deze en andere thema’s, dan is LSP/MAS en haar vrouwencommissie iets voor jou! Wil je deelnemen aan onze campagnes of wil je meer te weten komen, contacteer ons!

---

Noten

1. http://doc.abhatoo.net.ma/doc/IMG/pdf/promotion_egalite_travail.pdf
2. http://fr.wikipedia.org/wiki/Condition_f%C3%A9minine#L.27in.C3.A9galit.C3.A9_des_sexes_dans_le_travail_domestique
3. http://www.rinoceros.org/IMG/pdf/Mondialisation_de_la_prostitution.pdf 4. Figaro, 29 octobre 2006

Het was een bewuste keuze deze brochure uit te brengen aan het begin van de zomer. Zoals iedere zomer verheugen veel meisjes en jonge vrouwen zich op de komst van de vakantie, de festivals, de vrijheid … maar zullen ze jammer genoeg ook ditmaal geconfronteerd worden met seksisme rondom hen. Naast het plezier om samen uit te gaan met vrienden, met nieuwe mensen kennis te maken en misschien meer dan dat als het goed klikt, gebeurt het helaas al te vaak dat meisjes niet enkel geconfronteerd worden met gewilde seksuele relaties en contacten.

Een zeer triest voorbeeld illustreert dit: op vrijdag 20 juni, op het Fête du Rock in Flémalle, vond een jonge vrouw van 20 jaar de dood, kennelijk toen ze probeerde te ontsnappen aan een man die haar wilde misbruiken. Dit is jammer genoeg helemaal geen geïsoleerd geval.

Enkele tientallen jaren geleden beschikten meisjes niet over de vrijheid om seksueel plezier op te zoeken. Deze emancipatie is het resultaat van de belangrijke strijd die gevoerd werd door vorige generaties van feministen en werkende vrouwen. Een strijd voor meer onafhankelijkheid, vrijheid en gelijkheid. Desondanks is seksisme niet verdwenen, maar heeft het zich veeleer in nieuwe vormen ontwikkeld, die vandaag naast de oude vormen bestaan. En als kapitalisten tot iets echt in staat zijn, is het ongetwijfeld de capaciteit om winst te maken op nagenoeg gelijk wat, óók op de breuk van het taboe op seksualiteit.

Al meer dan 20 jaar horen we talrijke (postfeministische) vrouwen verklaren dat discriminatie niet meer bestaat, dat het er voor vrouwen om gaat de macht te veroveren, de plaats van de mannen in te nemen, ook als dat betekent dat het idee van een gezin opgeofferd moet worden. De laatste jaren echter, en dan vooral sinds het Generatiepact en de strijd die ertegen is gevoerd, begint dit idee van gelijkheid te wankelen en is het voor de postfeministen onmogelijk geworden de realiteit te negeren.

De cijfers kan je vinden in de burgerlijke pers en spreken voor zich. De financiële afhankelijkheid van vrouwen, de dubbele taak, de quasi onmogelijkheid om op de huidige flexibele arbeidsmarkt een voltijdse job te combineren met een gezin, zijn allemaal elementen die vandaag onweerlegbaar terug naar voor komen.

Discriminatie is overal

Vrouwen worden gediscrimineerd in alle structuren van de samenleving.

Op het werk

Op de arbeidsmarkt vind je vrouwen vooral terug in de meest onzekere en slechtst betaalde jobs. Ter illustratie:

1. In België verdienen vrouwen vandaag gemiddeld 26% minder dan mannen, dit cijfer loopt op tot 40% in de bank- en verzekeringssector. Voor gelijkaardig werk verdienen vrouwen gemiddeld 6% minder dan mannen.
2. 75 % van de vrouwen werkt in een sector die hun traditionele rol weerspiegelt. Zo vind je onder bedrijfsleiders en het hogere kader 28% vrouwen tegenover 72% mannen. In het onderwijs werken 68,7% vrouwen en 31,3% mannen, maar slechts 33,3% van de directeurs zijn vrouwen. Daartegenover vormen vrouwen wel 77,1% van de fotomodellen en verkopers allerhande. In de gezondheidszorg en in de sociale diensten vind je 77,1% vrouwen en 22,9% mannen, in het kuispersoneel zelfs 84,1% vrouwen en 15,9% mannen.
3. Deeltijds werk wordt vooral aan vrouwen opgelegd: in België werkt 46% van de actieve vrouwen deeltijds tegenover 6% bij de actieve mannen, in Nederland loopt dit cijfer voor vrouwen op tot 70%!
4. PWA-jobs (4,10€ / uur): 10,1% van de actieve vrouwen werkt erin, tegenover 3,5% van de actieve mannen.

In dat kader is het niet verwonderlijk dat het armoederisico bij vrouwen heel wat hoger ligt dan bij mannen (27% arme vrouwen tegenover 13% arme mannen in Wallonië, meer dan 60% van de armen in de wereld zijn vrouwen) (1). Hetzelfde zien we bij de pensioenen: ¼ van de vrouwen krijgt een pensioen dat lager ligt dan 500 euro (tegenover 1/8 van de mannen); 1 vrouw op 3 krijgt een pensioen dat lager is dan 1000 euro/maand.

Deze situatie veronderstelt een belangrijke financiële afhankelijkheid van de partner, wat het ook moeilijk maakt hem te verlaten als men dit wil. Niet minder dan 80% van de alleenstaande moeders leeft op of onder de armoedegrens. Het is ook in dit kader dat vrouwen de eerste slachtoffers van sociale aanvallen worden. Zo verhoogt het Generatiepact de reeds duidelijke kloof tussen mannen en vrouwen. Veel vrouwen zullen niet langer in staat zijn voor hun 65e op pensioen te gaan, daar ze veel vaker een onderbroken carrière hebben en hierdoor slechts zelden voldoende carrièrejaren opbouwen om op brugpensioen te gaan.

Wat de bazen betreft: het kapitalisme voedt zich op deze situatie doordat ze de burgerij toelaat de werkenden te verdelen en druk te zetten op alle lonen om maximale winsten te garanderen.

Thuis

Hier bovenop bestaat een andere uitbuiting van de vrouw, de uitbuiting die plaats vindt in het gezin. Vrouwen verzetten in de meeste gezinnen gemiddeld – en bovenop hun job buitenshuis – 80% van het huishoudelijk werk. Dit huishoudelijke werk vormt wereldwijd miljoenen uren onbetaald werk en in feite miljarden besparingen voor de kapitalistische staten. Deze mondiale massa aan vrouwelijke arbeidsuren in het gezin – arbeidsuren die onbetaald zijn, maar toch onontbeerlijk voor het dagelijks leven van de samenleving – vertegenwoordigde in 1995 11 miljard dollar. (2)

De vrouw als seksobject

Deze zwakke economische positie veroorzaakt ook een even zwakke sociale positie en leidt dus tot partnergeweld, pesterijen,… en duwt steeds meer vrouwen in de richting van prostitutie en pornografie.

In het algemeen zijn vrouwen de eerste slachtoffers van moraal en fysiek geweld (pesterijen, partnergeweld, verminkingen, verkrachtingen, …). Een derde van de vrouwen wordt ooit in hun leven geconfronteerd met geweld. In België is 1 op 7 vrouwen slachtoffer van ernstig geweld binnen het gezin (1/5 in de EU) en 68% van de vrouwen verklaarde (in een studie in 1998) ooit slachtoffer te zijn geweest van fysiek en seksueel geweld. De cijfers nemen jaarlijks toe. Partnergeweld is de eerste oorzaak voor vroegtijdige dood van vrouwen in Europa.

Dit geweld legt zich uit door het beeld van de vrouw dat door de kapitalistische samenleving wordt uitgedragen. Bij de sociale tweederangspositie van vrouwen voegt zich een ander massaal verspreid beeld: dat van de vrouw als seksobject.

In tegenstelling tot de strenge tegenstand waarop seksistische moppen of ideeën in de jaren ’70 zouden zijn gebotst, zien we in de samenleving vandaag – een samenleving die tot stand kwam na de val van de Muur en na het ideologische offensief van de burgerij die erop volgde – dat het minste teken van ontevredenheid bij het horen van dergelijke moppen beschouwd wordt als voortvloeiend uit frustratie, een gebrek aan humor of zelfs botweg als een conservatieve reactie. Uiteraard hebben wij niets tegen bloot, noch tegen seks op zich, maar we verzetten ons wel tegen het gebruik ervan voor commerciële doeleinden. Daar gaat het over. Deze realiteit versterkt op dagdagelijkse manier het machogehalte van de samenleving. Vrouwen worden zo onder druk gezet seksuele gedragingen te aanvaarden die niet beantwoorden aan haar wensen en lusten, maar aan die van mannen. We verdedigen de seksuele vrijheid, maar vrijheid impliceert ook het recht om “neen” te zeggen en te kunnen verwachten dat die neen gerespecteerd wordt.

Deze situatie stelt de bazen in staat hun zakken vol te stoppen. Het seksisme verkoopt en doet verkopen.

Seksisme verkoopt

De legale en illegale seksindustrie heeft nog nooit zo gebloeid als vandaag en kende recent een explosieve groei. Pornografische pers, films, internetsites, maar ook sekstoerisme, vrouwen- en kinderhandel, prostitutie,… al deze sectoren leveren grof geld op. Multinationals boeken er enorme winsten mee. Bovendien zien we vandaag in de seksshops en in de on line verkoopsites nieuwe rubrieken opkomen die flink succes boeken – “verkrachtingen” of “partnergeweld” bijvoorbeeld – en die ze aanbieden met ondubbelzinnige verkoopsargumenten.

Prostitutie is vandaag een bloeiende markt, die ook in de westerse landen gebanaliseerd wordt. Zo zagen we in Nederland vrouwen die dreigden hun werkloosheidsuitkering te verliezen indien ze weigerden in een bordeel te werken. In Duitsland hetzelfde verhaal voor vrouwen die weigerden in een naaktbar te werken. In beide landen is prostitutie volledig gelegaliseerd en wordt het beschouwd als “een job als een ander”.

Anders dan men het ons wil laten geloven, is prostitutie noch pornografie een keuze. De eindeloze besparingen drijven steeds meer meisjes en vrouwen ertoe zich te prostitueren om zich van een inkomen te verzekeren. De gemiddelde instapleeftijd voor prostitutie bevindt zich tussen 13 en 15 jaar voor meer dan 80% van de prostituees. Een studie toont overigens dat tussen 90 en 95% van de prostituees wenst dat ze het niet meer moeten doen. (3) In dit opzicht in het niet verwonderlijk dat in Frankrijk 40.000 vrouwelijke studenten zich prostitueren om hun studies te betalen.4 Een recente Amerikaanse studie, die werd uitgevoerd onder prostituees in vijf landen (VS, Zambia, Turkije, Zuid-Afrika en Thailand), toont aan dat 68-70% van die prostituees lijden aan problemen die analoog zijn aan de aandoeningen die werden vastgesteld bij veteranen uit de Vietnam-oorlog, gekend als het “post-traumatische stress-syndroom”.

Seks doet verkopen

Voor elk product (gaande van auto’s tot studentenfuiven) wordt het vrouwelijke lichaam gebruikt om de verkoopscijfers op te krikken. Hierdoor worden we dagelijks geconfronteerd met het zogenaamde ideale (en vaak blote) vrouwenlichaam.

Dit bombardement van plastic vrouwen heeft een nieuwe markt geopend, waarin veel meer wordt geïnvesteerd dan in medisch onderzoek, en waarvoor het geïnvesteerde budget in de VS drie maal groter is dan de geïnvesteerde som in onderwijs: cosmetica. De wereldwijde schoonheidsindustrie, daarbij inbegrepen maquillage, plastische chirurgie, dieetproducten, enz. wordt geschat op een totale waarde van 160 miljard dollar per jaar.

In feite leidt dit vernederende beeld, waarin vrouwen voor alles mooi moeten zijn, tot een hele reeks ernstige gevolgen, zoals fysieke complexen die op deze markt de winsten de pan doen uitvliegen, maar ook een zeer schadelijke rol spelen in steeds vaker voorkomende dodelijke ziekten (boulimie, anorexia,…). Vandaag zien we meisjes van 8 jaar die op dieet gaan of strings kopen bij H&M. Zo leren we dat in Europa slechts 1% van de jonge meisjes zich totaal tevreden verklaren met hun lichaam en dat 54% van de meisjes tussen 10 en 14 jaar van zichzelf vindt dat ze te dik zijn. Een studie uit 2001 toont dat mager zijn betekent dat je aantrekkelijk bent voor mannen, sexy bent en carrière kunt maken. Twee derden van de vrouwen zouden plastische chirurgie overwegen om het beeld dat ze van zichzelf hebben te verbeteren.

Dit alomtegenwoordige beeld rechtvaardigt machogedrag bij mannen. Het rechtvaardigt ook het feit dat vrouwen mooi moeten zijn om voor een heel aantal jobs in aanmerking te komen. Dit zien we ook in de verkiezingscampagnes van bepaalde vrouwelijke politici, waarin eerder dan hun programmapunten, hun fysiek voorkomen naar voor wordt gebracht (zoals bijvoorbeeld Freya Van den Bossche, SP.a, ex-Minister van Begroting, die haar benen toonde op haar eerste verkiezingspamflet).

Het voornaamste gevolg is dat vrouwen in de eerste plaats als een seksueel object worden gezien en pas in tweede instantie als een gewoon menselijk en denkend wezen. Zo worden vrouwen in alle sferen van de samenleving geconfronteerd met seksisme.

---

Noten

1. http://doc.abhatoo.net.ma/doc/IMG/pdf/promotion_egalite_travail.pdf
2. http://fr.wikipedia.org/wiki/Condition_f%C3%A9minine#L.27in.C3.A9galit.C3.A9_des_sexes_dans_le_travail_domestique
3. http://www.rinoceros.org/IMG/pdf/Mondialisation_de_la_prostitution.pdf 4. Figaro, 29 octobre 2006

Op 8 maart vond voor het eerst sinds lang opnieuw een strijdbare vrouwenbetoging plaats in ons land. De optocht eindigde aan de ULB waar nog een meeting volgde. Op die meeting sprak Anja Deschoemacker namens LSP. We publiceren de tekst van deze toespraak.

Anja Deschoemacker

Ten eerste een woord van dank aan de Iraanse vrouwen hier aanwezig, want zij hebben ons geholpen om voor het eerst sinds de jaren ’60 opnieuw te betogen op Internationale Vrouwendag.

Honderd jaar terug gingen duizenden textielarbeidsters in de VS in staking voor betere lonen en arbeidscondities, een arbeidsduurvermindering en stemrecht. Deze strijd vormde de aanleiding tot de eerste Internationale Vrouwendag een jaar later en kan gezien worden als het begin van 100 jaar strijd van de arbeidersvrouwen. Veel lessen kunnen uit die strijd worden getrokken.

Het kapitalisme heeft verschillende gezichten in de wereld. Dat kan het gezicht zijn van de Europese staten die door hun arbeidersklasse zijn verplicht democratisch te worden en voor de massa’s een sociale zekerheid te voorzien. Maar het kapitalisme past zich overal aan aan: kapitalisten kunnen ook regeren steunend op openlijk reactionaire regimes, religieus of niet.

Wij, LSP/MAS, zijn marxisten, onderdeel van een internationale, van een wereldpartij, die zich het CWI noemt. We ondertussen compleet de strijd voor democratie en tegen alle anti-vrouwenwetten. We willen vrouwen helpen, ongeacht waar in de wereld, om op zijn minst de verworvenheden te verkrijgen die westerse vrouwen hebben behaald: gelijkheid voor de wet, gemakkelijke echtscheiding, recht op geboortebeperking en abortus,…

Maar we willen ook duidelijk stellen dat dit niet volstaat. Vrouwen in de westerse wereld zijn overal armer dan mannen en ook in Europa is partnergeweld de grootste doodsoorzaak voor vrouwen tussen 16 en 44 jaar. Het kapitalisme, met democratisch imago of niet, heeft er immers behoefte aan om verdeeldheid te zaaien onder de brede massa’s, die onderdrukt en uitgebuit worden voor slechts één doel: de winsten van de bedrijven.

Wij zeggen dus niet dat de vrouwenstrijd een strijd is van vrouwen tegen mannen. Het is een strijd tegen het klassensysteem, tegen de kapitalisten en de restanten van de oude feodale macht. Arbeidersvrouwen hebben in de 100 jaar van strijd die achter ons ligt slechts één echte bondgenoot gehad: de arbeidersbeweging die als enige de macht heeft om het kapitalisme omver te werpen en het te vervangen door een maatschappij zonder uitbuiting en zonder onderdrukking. Rijke vrouwen houden dáár op, waar hun eigen belangen zijn gediend, maar wij die de grote massa van de vrouwen willen vertegenwoordigen, wij kunnen pas stoppen tot alle onderdrukking en uitbuiting iets van het verleden is geworden. Ieder element van klassenonderdrukking die overblijft, zal immers steeds opnieuw nieuwe vormen van onderdrukking van vrouwen en andere groepen met een zwakke sociale positie genereren.

Onze strijd is tegen het systeem en in onze strijd willen wij de mannelijke arbeiders overtuigen van de noodzaak te vechten voor vrouwenbevrijding als onderdeel van de strijd voor het socialisme. Dat is mogelijk omdat onze objectieve belangen dezelfde zijn. Indien we er niet in slagen dat te doen, zullen we naar nieuwe drama’s gaan zoals in Iran, waar de arbeidersbeweging steun heeft geboden aan krachten die in realiteit haar ergste vijand zijn en het deel van de strijd die de vrouwenbevrijding moet zijn terzijde heeft geschoven. De geschiedenis van 8 maart is dat: het is een socialistisch feministische strijd, een strijd van vrouwen uit de arbeidersklasse die zich baseerden op de kracht van heel de arbeidersklasse.

En het is dat dat wij willen heropbouwen: een arbeidersbeweging en arbeiderspartijen die begrijpen dat de strijd voor het socialisme en de opbouw van socialisme ook vrouwenbevrijding betekent en niet zonder dit aspect kan. Een beweging die de oude eis van “brood en rozen” weet te realiseren, met de “rozen” niet als een boeketje bloemen, maar als de eis dat ook vrouwen het recht hebben om te genieten van de mooie dingen des levens. Dat zal nooit gebeuren behalve voor een kleine minderheid van rijke vrouwen indien we niet het huidige winstsysteem omvergooien, die verdeeldheid gebruikt om ons allen te onderdrukken. Dit systeem dat de rijkdom steelt die werd geproduceerd door de massa van de arbeiders en die het op die manier onmogelijk maakt een waardig leven op te bouwen voor de hele bevolking.

Zoals de arbeidersvrouwen in het Amerikaanse stadje Laurence in 1911 tijdens hun lange strijd zongen, zingen wij:

“As we go marching, marching, we bring the greater days,

The rising of the women means the rising of the race.

No more the drudge and idler, ten that toil where one reposes,

But a sharing of life’s glories: Bread and roses! Bread and roses! ”

Op 8 maart werd voor het eerst sinds jaren opnieuw een strijdbare betoging gehouden in ons land. De internationale vrouwendag is vandaag minder gekend als dag van strijd, maar speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de arbeidersbeweging. Het afdwingen van vrouwenstemrecht was een belangrijke stap vooruit, maar die strijd werd van bij het begin gekoppeld aan een strijd voor een andere samenleving.

Verslag: redactie. Foto’s: marxisten.blogspot.com

Op de 100ste verjaardag van de internationale vrouwendag werden de centrale elementen van de traditie van deze strijddag opnieuw opgenomen. In Brussel was er een optocht van zo’n 500 tot 600 vrouwen (én mannen), met delegaties vrouwen uit Iran en Koerdistan. Zij werden vervoegd door een sterke delegatie van LSP/MAS. In onze delegatie stelden we de noodzaak van meer koopkracht voorop. Vrouwenrechten en koopkracht gaan immers hand in hand. Het is de afbraak van de sociale zekerheid en de ondermijning van onze levensstandaard die zorgt voor een ondermijning van de positie van heel wat vrouwen. Probeer immers maar eens een flexibele job te combineren met het zoeken van betaalbare kinderopvang.

De betoging had een sterk internationaal karakter met de aanwezigheid van vrouwen uit Iran en Koerdistan. De samenwerking met de Iraanse activisten kwam onder meer tot stand bij de gezamenlijke actie die we in december organiseerden aan de Amerikaanse en Iraanse ambassades in Brussel. Het succesvolle karakter van die samenwerking leidde tot de discussie over het organiseren van een gezamenlijke betoging op 8 maart. Met LSP/MAS vonden we dat een bijzonder interessante ervaring. De Iraanse groepen die deelnemen aan Karzar hebben soms een erg verschillende politieke achtergrond, maar we zijn het eens over de noodzaak van een duidelijk verzet tegen zowel het reactionaire regime in Iran als tegen een mogelijke interventie van het VS-imperialisme.

De situatie van vrouwen in Iran is problematisch. Het reactionaire regime aarzelt er niet om vrouwen te vervolgen op een barbaarse wijze met stenigingen en andere martelpraktijken. Vrouwen worden door het regime verplicht om een hoofddoek te dragen en hebben amper enige rechten. Als we ons daartegen willen verzetten, is internationale solidariteit belangrijk. De Iraanse vrouwen merken terecht op dat een interventie van het VS-imperialisme niet bepaald voor verandering zou zorgen, in het VS-gezinde regime van Saoedi-Arabië mogen vrouwen zelfs niet per auto rijden. Ook daar is onderdrukking van vrouwen schering en inslag.

Naast de Iraanse vrouwen was er ook een delegatie van Koerdische vrouwen. Die werden door de politie verplicht om aan onze betoging deel te nemen omdat geen twee verschillende betogingen zouden worden toegelaten. Via deze weg kwamen we te weten van hun actie en er volgden een reeks discussies waarbij afspraken werden gemaakt om samen te werken voor de betoging van 8 maart. Dit versterkte de betoging en het internationale karakter ervan.

Met LSP/MAS verdedigden we de noodzaak van strijd tegen iedere vorm van vrouwenonderdrukking. Daartoe is er nood aan solidariteit onder alle werkenden en hun gezinnen. Samen kunnen we opkomen voor een alternatief, een systeem waarin niet de winsten van enkelen centraal staan, maar de behoeften van de meerderheid van de bevolking. Het is een dergelijk socialistisch alternatief dat wij verdedigen.

Wat doet Vlaams minister Katleen Van Brempt (SP.a) onder het mom van het gelijke kansenbeleid? De minister kondigde aan dit jaar 5 miljoen euro te investeren in ondernemingen die hun werknemers gezinsvriendelijke diensten willen aanbieden, waaronder strijken, boodschappen doen, warme maaltijden klaarmaken voor ’s avonds, kinderopvangplaatsen in crèches dichtbij de onderneming en poetshulp.

Ivy Meert

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Enkele cijfers

• Vrouwen verdienen gemiddeld 14,9% minder dan mannen. Als ook het grote verschil in deeltijds werk wordt meegerekend, bedraagt het verschil zelfs 20,5%
• 10,3% van de vrouwen verdient bruto minder dan 1500 euro per maand, bij mannen is dat 2,7%
• de grootste oorzaak voor dood en blijvende handicap van vrouwen tussen 16 en 44 jaar in Europa is partnergeweld.
• 40,3% van de vrouwen tussen 25 en 49 werkt deeltijds, bij mannen is dat 4,6%
• 56% van de asielzoekers wordt geconfronteerd met seksueel geweld (in één vierde van de gevallen zijn de daders overheidspersoneelsleden)
• Eén op drie alleenstaande moeders leeft in armoede
• 43% van de verkrachtingszaken blijft zonder gevolg

[/box]

Voor elke euro die ondernemingen investeren, legt de Vlaamse Overheid er één bij. Ze drukt er ook op dat de arbeiders in autofabrieken of de caissières in de supermarkten er ook moeten kunnen van genieten en niet alleen de op carrière beluste mannen en vrouwen. Op het eerste zicht een socialistische maatregel, maar er zit een grote adder onder het gras. Het VOKA kreeg een grote rol toebedeeld in de bepaling van wat er moet gebeuren met het voorziene geld. Het zal de ondernemingen helpen bij het uitwerken van de diensten. Dat voorspelt al niet veel goeds, want al het geld dat geïnvesteerd wordt zal er dubbel en dik weer moeten uitgehaald worden.

Een belangrijke vraag is ook: wie zal er tewerkgesteld worden in die gezinsvriendelijke diensten en aan welke arbeidsstatuten? Momenteel zwijgt Van Brempt daar in alle talen over. Wedden dat het vooral vrouwen zullen zijn en dat er dienstencheques zullen worden bovengehaald. Wederom een lastenverlaging voor de ondernemingen en een lastenverhoging voor veel vrouwen.

Ons standpunt: socialisatie van de huishoudelijke taken

LSP ijvert voor de socialisatie van huishoudelijke taken tot openbare diensten, maar bedoelt daar niet mee dat laaggeschoolde vrouwen voor peanuts die taken moeten uitvoeren.

Collectief georganiseerde wasserijen, restaurants, strijkateliers, crèches, poetshulp, … zouden de mogelijkheid kunnen bieden om veel werk uit de handen van individuele huisvrouwen (en de sporadisch voorkomende huismannen) te nemen. Het laat ook toe om het werk veel efficiënter, goedkoper en milieuvriendelijker te doen dan hoe het nu gebeurt want ieder gezin heeft zijn eigen huishoudapparaten. De reden waarom het bovenstaande wordt gesteld in voorwaardelijke zin is, omdat het alleen kan slagen door constante gezamenlijke strijd in de bedrijven en op straat en door democratische controle.

Diegenen die werken in zo’n dienst hebben natuurlijk recht op een volwaardig loon en statuut. Er is geen enkele objectieve en niet-onderdrukkende reden om te zeggen dat het leveren van een dienst zoals bijvoorbeeld poetshulp financieel minder moet gewaardeerd worden dan om het even welke andere job. Het is zo dat er nog altijd bepaalde rollenpatronen van vrouwen en mannen worden verwacht, die diep geworteld zitten in de cultuur, de moraal en de opvoeding, maar dat is geen reden om het werk dat voornamelijk vrouwen uitvoeren minder te waarderen. Momenteel gebeurt dat wel, want er zijn typische vrouwensectoren zoals de confectie, schoonmaak en verkoop, waarin de lonen van het uitvoerend personeel zeer laag zijn. Verder nog enkele cijfers die aantonen dat vrouwen nog altijd in een onderdrukte positie zitten: vrouwen verdienen gemiddeld 25% minder dan mannen. Dit percentage is zo hoog, omdat vooral vrouwen deeltijds werken.

Op basis van het gemiddeld uurloon bedraagt de loonkloof echter nog altijd 17% en bij gelijkaardige functies 6%. Het loon van de vrouw wordt nog altijd gezien als een supplement op het loon van de man. (cijfers: inhoudelijk dossier equal pay day 2008, ABVV-vrouwen en Zij-kant). Vrouwen die wensen een studie en/of werk te doen dat buiten het verwachte rollenpatroon valt, zouden hiervoor moeten kunnen kiezen, zonder onder zware sociale druk te staan om dit niet te doen.

Onder het kapitalisme is de socialisatie van huishoudelijke taken tot openbare diensten niet volledig mogelijk, want binnen dit systeem wordt de prioriteit nu eenmaal gelegd op investeringen die winst opleveren voor de bedrijven. Investeren in openbare diensten levert niet veel winst op. Bedrijven die gebruik maken van dienstencheques laten zich failliet verklaren als hun winstmarge te klein is. Er is de laatste tijd wel interesse door de bedrijven voor gezinsvriendelijke diensten, omdat er in veel sectoren een krapte is op de arbeidsmarkt en op voorwaarde dat de overheid dit zwaar subsidieert. Wanneer de krapte op de arbeidsmarkt verdwenen is, zullen die diensten weer worden afgebouwd. Wanneer er een krapte is op de arbeidsmarkt, is het weliswaar een uitgesproken moment om met resultaat gezamenlijk looneisen te stellen.

Wanneer de meerderheid van de bevolking, die tevens de productie verzorgt, er in slaagt om de eigendom over de productiemiddelen uit handen van de kapitalistische elite te krijgen en het zelf te beheren en het socialisme word ingezet, dan valt er een grote onderdrukking weg. Dan is ook de mogelijkheid gecreëerd om de onderdrukking van de vrouwen volledig te niet te doen, maar het is geen garantie. Het is in de eerste plaats aan de vrouwen om er op te wijzen wanneer er maatregelen worden genomen die tegen hun belangen zijn, maar ze kunnen zoals gebeurd is tijdens de Russische Revolutie, rekenen op de solidariteit van veel mannen.

Kapitalisme: afhankelijkheid van het traditionele gezin blijft

Het kapitalisme legt nadruk op het traditionele gezin. Wij zijn natuurlijk niet tegen het samenleven van gezinnen, maar verdedigen wel dat vrouwen financieel onafhankelijk moeten kunnen zijn. Enkel dan kan een gezin een vrijwillige samenlevingsvorm zijn.

De afgelopen jaren is het traditionele gezin (met de man als voornaamste kostwinner en een afhankelijke vrouw en kinderen) steeds minder de dominante samenlevingsvorm. De Groenen speelden daarop in met een voorstel om co-housing en andere alternatieve vormen van samenwonen (zoals kangoeroe-wonen) te stimuleren. Groen omschreef co-housing als volgt: “Het is een vorm van gemeenschappelijk wonen waar verschillende mensen een eigen privéwoning hebben en dus hun privacy behouden. Maar er zijn ook gemeenschappelijke ruimtes waar de bewoners kunnen samenkomen en activiteiten organiseren. Co-housing of samenhuizen is niet alleen goed om de betrokkenheid tussen mensen en de betaalbaarheid van wonen te vergroten, maar biedt ook een aanzienlijke ecologische meerwaarde. Samenhuizers wonen compacter en gebruiken dus minder open ruimte. Het delen van gemeenschappelijke voorzieningen levert een grote energie- en waterbesparing op.”

We stellen ons de vraag of de oplossing die naar voor wordt geschoven niet meer lasten op de schouders van vrouwen zal leggen. In essentie komt het er op neer dat Groen! vindt dat co-housing een oplossing kan bieden voor de stijging van het aantal éénoudergezinnen, singles, ouderen en het feit dat de kinderen steeds langer thuis blijven wonen.

De oplossing voor bijna alle maatschappelijke problemen dreigen zo in de schoenen van individuele huishoudens te worden geschoven, daarbij maakt het niet uit hoeveel leden die juist tellen. In de praktijk zal dit er veelal toe leiden dat moeder de vrouw niet alleen met de miserie van haar man en kinderen wordt opgescheept, maar ook nog met die van de inwonende bejaarden en/of singles en/of volwassen kinderen.

Het traditionele gezin brokkelt af. Meer en meer vrouwen studeren en werken en willen zelf beslissen over hun gaan en staan. Dat heeft er in eerste instantie toe geleid dat vrouwen worden geconfronteerd met een dubbele dagtaak en met armoede als ze geen kostwinnende man hebben. Op die manier worden vrouwen gedwongen in het traditionele gezin. Het voorstel van Groen! houdt in feite een uitbreiding van het zogenaamde traditionele gezin in en geeft er geen fundamentele kritiek op.

Het kapitalisme heeft ook veel belang bij het in stand houden van het traditionele gezin:

• Het is voor de kapitalisten een goedkope manier om er voor te zorgen dat arbeidskrachten worden gereproduceerd, zowel dagelijks als generatiegewijs
• Het huisvrouwenwerk fungeert als economische buffer in tijden van crisis: het geeft de mogelijkheid om de lonen laag te houden zonder dat er direct tegen in opstand wordt gekomen, het is een middel om te kunnen bezuinigen in de welzijnssector zonder dat de mensen dat direct merken.
• Het biedt de mogelijkheid om de afzetmarkt te vergroten, want elk gezin wordt onder invloed van reclame er toe aangezet om elk afzonderlijk huisraad te kopen en het ook snel te vervangen.
• Daarin vindt de eerste opvoeding plaats die ons geschikt moet maken om later als kostwinners en huisvrouwen te leven. We leren om ons te identificeren met de belangen van de gezinsleden, in plaats van met de belangen van onze lotgenoten. Mannen die eigenlijk allang hun werk erbij neer hadden willen leggen, doen dat niet omdat ze een gezin te onderhouden hebben. Vrouwen die allang in opstand zouden willen komen tegen hun bestaan, doen dat niet omdat ze de kinderen niet in de steek kunnen laten. Binnen het gezin leren meisjes de ideologie van opoffering, klaar staan voor anderen, er een eer in stellen om jezelf ondergeschikt te maken, wat later een rem zal blijken op hun eigen bevrijding.
• Het laat toe om vrouwen een laag loon te geven voor het buitenshuiswerk dat ze leveren. Het wordt vrouwen ingelepeld om in de eerste plaats huisvrouw te zijn en hun werk te zien als een bijverdienste. Omdat vrouwen hun werk niet zien als hun uiteindelijke bestemming, organiseren ze zich moeilijk om hun werkomstandigheden te verbeteren en laten ze zich stoppen in de typische vrouwenberoepen die mannen vermijden: ongeschoold monotoon sleurwerk zonder promotiekansen.

Zolang een deel van het bedrijfsleven draait op de goedkope arbeidskracht van vrouwen, ontstaan er ook tegenstellingen in het belang van het bedrijfsleven. Aan de ene kant hebben bedrijven behoefte aan vrouwen als arbeidskrachten, aan de andere kant hebben ze behoefte aan huisvrouwen die tegen kost en inwonen voor de reproductie van arbeidskracht zorgen.

In plaats van individuele liefdadigheid, is er nood aan meer en betere openbare diensten waardoor de zwaksten niet afhankelijk zijn van hun familieleden. Sociale zekerheid is gericht op een collectieve bescherming. De afbraak van deze sociale zekerheid gaat gepaard met een grotere nadruk op de rol van het individu en individuele leefgemeenschappen zoals het gezin.

Het gezin als instituut om vrouwen en mannen in een keurslijf te stoppen en uit te buiten moet afgeschaft worden, maar daarmee wordt uiteraard niet bedoeld dat het gezin als relationele eenheid niet meer mag bestaan. De kapitalisten zullen dit nooit zomaar toelaten, daarvoor is er strijd nodig en om te voorkomen dat er constant aan de verworvenheden van de vrouwenstrijd wordt gemorreld is er socialisme nodig.

Op 22 februari ging er een meeting door in Trefcentrum Nieuwbeek in Aalst in het teken van de komende betoging in Brussel op internationale vrouwendag (8 maart).

Verslag overgenomen vanop de blog "echt socialisme" van de linkse socialisten in Aalst

De meeting werd tussen de soep en de patatten georganiseerd door CAP en Internationaal Verzet Aalst: het is een zeer drukke periode met heel wat betogingen in maart en uiteraard de campagne voor de sociale verkiezingen. Ondanks dit werd het een zeer interessante avond met meer dan 20 aanwezigen waaronder uiteraard 3 Iraanse vrouwen, vakbondsdelegees, scholieren en studenten, vrouwen en mannen, gepensioneerden … een ideale mix. Dus geen ‘traditioneel onderonsje’ van uitsluitend vrouwelijke veteranen van de feministische beweging uit de jaren ’60-’70.

De avond werd ingeleid door Bart Van der Biest, vakbondsafgevaardigde in het Sint-Maria ziekenhuis in Halle. Daarmee wilden we onmiddellijk de toon zetten: opkomen voor vrouwenrechten is niet een zaak voor vrouwen alleen én ook niet enkel voor mannen die in typische ‘vrouwensectoren’ werken. In de ziekenhuissector zijn 80% van de werknemers vrouwen… en dat verklaart ook meteen voor een stuk de lage lonen daar.

Na een inleidende sneer naar het kleinburgerlijk feminisme was het de beurt aan de 2 spreeksters: Azar Behrouz over de situatie van de vrouw in Irak en Ivy Meert over hoe de koopkrachtdaling vrouwen extra hard treft. Na een uurtje was het dan de beurt aan de zaal voor vragen en opmerkingen. Iets over 22u werd de meeting afgesloten en werd er nog flink nagepraat aan de toog.

De aanwezige vakbondsmilitanten namen ook het initiatief om een oproep te lanceren via een interne kettingmail in het ABVV voor de betoging van 8 maart.

Onder vind je enkele foto’s van de meeting. Om de Iraanse kameraden niet bloot te stellen aan vervolging door het Iraans regime hebben we de foto’s bijgewerkt.