De plotse beslissing van een directe militaire interventie van Frankrijk (gesteund door België) in het noorden van Mali komt niet uit de lucht gevallen. De afgelopen weken werden door de Franse regering al voorbereidingen getroffen om de interventie verkocht te krijgen als steun aan de president van Mali tegenover het offensief van islamisten die twee derden van het noorden van het land controleren. De verplettering van het leger van Mali zorgde ervoor dat de interventie er sneller kwam.
Op 11 januari besliste Frankrijk om operatie Serval te starten waarna de eerste gevechten al snel plaatsvonden. Meteen werd aangekondigd dat de interventie van langere duur kan zijn, minstens van enkele weken. Oud premier Villepin waarschuwde voor een mogelijke patstelling. De Franse interventie gebeurt onder het mom van de strijd tegen het terrorisme, maar heeft net als die andere oorlogen tegen het terrorisme in Afghanistan en Irak andere bedoelingen. En in Afghanistan en Irak duurt de militaire interventie intussen zowat 10 jaar.
Wat is er aan de hand in de Sahel en in Mali?
In de winter van 2012 was er een opmars van opstandelingen, een broze alliantie van islamisten rond Al Qaeda in de Mahreb (AQMI) samen met Ansar Dine en elementen uit de organisatie voor meer onafhankelijkheid voor de Touareg-bevolking, de MNLA (Mouvement National pour la Libération de l’Azawad). Het leidde tot een splitsing van het land Mali. Er was een militaire staatsgreep door Sanogo waarbij de president aan de kant werd geschoven.
Maar ook Sanogo beschikte niet over voldoende autoriteit om de opstand in te dijken. Integendeel, de staatsgreep heeft de opstandelingen eerder aangemoedigd en dat ondanks grote interne tegenstellingen. De imperialisten, met Frankrijk op kop, besloten stilaan om zelf een actievere rol te spelen door de voorlopige regering onder leiding van Sanogo te ondersteunen. De buurlanden begonnen ook steun te geven aan dat regime, met ook concrete militaire steun. In de buurlanden werd gevreesd dat de onstabiliteit de grens van Mali zou oversteken.
Na de kolonisatie en de kapitalistische crisis: een land in ontbinding
Als Mali er vandaag zo slecht voor staat, is dat geen toeval. Het land onderging eerst de kolonisatie door Frankrijk waarbij op kunstmatige wijze een centrale staat werd gecreëerd op basis van repressie van sociale bewegingen en de onderdrukking van nationale minderheden.
Het land raakte helemaal uit evenwicht omdat het beleid steeds in dienst van het imperialism stond. In ruil voor buitenlandse investeringen, eiste het IMF vanaf 1997-98 een reeks neoliberale maatregelen. Onder de naam van ‘Structureel Aanpassingsplan’ werden de weinige openbare diensten geprivatiseerd en werd de landbouw afgestemd op de export van katoen. Midden jaren 1990 werd de waarde van de munt met de helft gedevalueerd. Dat leidde tot officiële groeicijfers, maar het land en de economie waren intussen ontwricht. De nadruk op export ging ten koste van binnenlandse ontwikkeling. Vooral de regio’s die het verste van de Niger-vallei liggen, kregen het hard te verduren. De prijzen van katoen stortten in 2005 in elkaar, waardoor de katoenproductie met een probleem zat. Tot op vandaag wordt het katoen tegen verlies verkocht.
Mali is vandaag een ontwricht land, ook al willen de imperialisten ons het land voorstellen als een voorbeeld van democratie in Westelijk Afrika. Het regime kan niet overleven zonder buitenlandse steun en geniet amper steun onder de bevolking. In IMF-kringen wordt een nieuwe devaluatie van de munt voorgesteld. Dat zou de situatie nog erger maken met een volledige nadruk op de export terwijl het importeren van levensnoodzakelijke goederen onbetaalbaar wordt.
Franse belangen in de regio
De landen van de Sahel zijn historisch gedomineerd door de voormalige Franse koloniale macht. Frankrijk heeft nog altijd heel wat belangen in landen als Senegal, Mauritanië, Mali, Algerije, Burkina Faso of Tsjaad. Deze regio is van strategisch belang voor Frankrijk en uiteraard wil het land zowel zijn regionale invloed als zijn directe economische belangen verdedigen. Zo beschikt het bedrijf Areva over een uraniummijn in Mali. De ontwikkeling van islamistische groepen en milities bedreigt de strategische belangen van het Franse kapitalisme. De Sahel is bovendien een van de weinige gebieden waar de ondergrond nog niet onderzocht en ontgonnen is, dat betekent dat er nog heel wat perspectieven zijn. Mali is momenteel de derde belangrijkste goudexporteur in Afrika (na Ghana en Zuid-Afrika), maar zou aan belang kunnen winnen.
De spanningen tussen de imperialistische mogendheden spelen een belangrijke rol en zorgden ervoor dat Frankrijk overging tot een interventie om haar dominantie positie in de regio te behouden. Verschillende machten willen hun invloed in deze strategisch belangrijke regio versterken, zowel vanuit economisch als vanuit geopolitiek oogpunt. Zo namen de directe investeringen vanuit China in Mali spectaculair toe, in 2008 werd 300 keer zoveel geïnvesteerd als in 1995.
De Malipolitiek van Frankrijk
De machtsverhoudingen zijn verschoven als gevolg van de golf van revoluties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Dat heeft ook een invloed op de crisis in Mali. De val van Khadaffi in Libië heeft de opstand van de touaregbevolking versterkt. Duizenden touareg-strijders hebben onder Khadaffi in het Libische leger gediend en zijn bij de val van zijn regime weg gevlucht naar afgelegen gebieden van de Sahara in het zuiden van Algerije, Niger en in het noorden van Mali. Ze brachten een grote hoeveelheid wapens mee.
Frankrijk heeft lange tijd gedacht dat steun aan de touaregbevolking van Niger zou volstaan om de opmars van de islamisten van AQMI te stoppen. Maar de nieuwe onafhankelijksstrijd van het MNLA tegen de Malische overheid in januari 2012 en het tactische akkoord tussen bepaalde touareg-leiders en AQMI hebben de krachtsverhoudingen veranderd. Dat was nog meer het geval in het noorden van Mali waar de MNLA zwakker stond en nu praktisch volledig aan de kant is geschoven door islamistische fracties.
De touareg-bevolking wordt al lang onderdrukt, deze mensen worden als tweederangsburgers gezien. Velen leven in verschrikkelijke omstandigheden. Wij verdedigen de rechten van de touareg-bevolking, met inbegrip van hun belangrijke recht op zelfbeschikking. We verzetten ons tegen iedere discriminatie van minderheden en gaan in tegen de verdeel-en-heerspolitiek die al decennialang wordt toegepast door het imperialisme en de heersende klassen in de regio.
De touareg-bevolking zal er geen voordeel uithalen als enkele leiders zich verbinden met voorstanders van een islamitische dictatuur of andere reactionaire krachten, de MNLA zal hiermee de democratische en legitieme rechten van de touareg-bevolking niet bepaald verdedigen.
AQMI en Ansar Dine zijn overigens ook niet homogeen. De daden van deze groepen in Tomboektoe (bloedbaden, inbeslagname van huizen,…) geven aan dat het niet om bevrijders gaat. Het gaat om bezettingstroepen die bestaan uit verschillende huurlingen en allerhande fundamentalistische strijders die eerder ook in Libië actief waren. Het zijn dezelfde islamisten die in Benghazi – met hulp van het imperialisme – de Libische revolutie in de kiem smoorden. Volgens Human Rights Watch wordne nu ook kindsoldaten ingezet als onderdeel van een ‘heilige oorlog’ tegen de ‘Franse satan’.
Het Afghaanse moeras verlaten om in de Sahel weg te zakken, is een risicovolle onderneming. Frankrijk hoopt haar militaire slagkracht te gebruiken voor economische en geopolitieke redenen. Het is geen toeval dat dit gebeurt op een ogenblik dat ook de VS interesse begint te vertonen in de regio. De Franse president Hollande ging meteen tot een krachtig optreden over met een oorlog om een corrupt regime te ondersteunen.
Een ex-minister van dictator Traoré aan de macht
De regering van Mali is niet bepaald een toonbeeld van democratie. Hollande en Fabius willen met hun militair offensief het leger van Diango Sissoko ondersteunen. Dat is de huidige president die op 11 december 2012 aan de macht kwam. In een land waar de putschisten en middelmatige politici die verklaren de democratie te zullen herstellen elkaar voor de voeten lopen, werd uiteindelijk de kaart van Sissoko getrokken. Hij was een trouwe pion van het autoritaire regime van Moussa Traoré dat in maart 1991 als gevolg van een opstand ten val kwam. In dat regime was Sissoko algemeen-secretaris van de president en had hij een ministertitel. Hij kon al snel terug bij de overheid aan de slag en zat in 2002 terug in de regering, ook al was dit een regering die Traoré had afgezet.
Er wordt beroep gedaan op oude vertrouwde dictatoriale figuren in de hoop zo de rust te herstellen. Dat is de keuze die Frankrijk maakt en de reden voor de militaire interventie. Indien Mali uiteen valt, zou het tot een politiek vacuüm in de Sahel leiden. Frankrijk heeft er alle belang bij dat Mali een sterk regime kent, dat het een dictatuur is vormt geen probleem, waarbij de Franse belangen worden verdedigd, ook tegenover de islamitische groepen die voor de poorten van de hoofdstad Bamako staan.
Neen aan de militaire interventie in Mali!
De Franse militaire interventie werd in een aantal landen positief onthaald. Alle gevestigde partijen in Frankrijk steunen de positie van Hollande. Mélenchon van het Front de Gauche klaagt aan dat het parlement niet werd geraadpleegd, maar spreekt zich niet duidelijk tegen de oorlog uit.
De beelden van de inwoners van Bamako die het Franse leger enthousiast onthalen, laat uitschijnen dat de interventie gerechtvaardigd is en dat het gaat om een strijd tegen islamitische groepen die overaal vernielingen en bloedbaden aanrichten. Anderzijds slaagden de islamisten erin om steden en dorpen in het noorden over te nemen en daar een aantal diensten te organiseren. De overheid van Mali was daar quasi onbestaande, het zijn de milities die de rol van de staat overgenomen hebben en de samenleving organiseren. De bevolking zat niet te wachten op de islamisten, maar loopt ook niet bepaald warm voor de huidige overheid van Mali.
Het leger van Mali staat niet gekend voor democratische methoden, ook het officiële leger pleegde tal van misdrijven. Dat bleek onder meer uit een rapport van Amnesty International dat het had over willekeurige arrestaties, moorden en martelingen onder de touareg-bevolking. Velen vrezen terecht dat het offensief met steun van de imperialisten opnieuw zal leiden tot gewelddadige wraakacties tegen de touareg-bevolking met nieuwe etnische spanningen als gevolg.
We mogen de huidige situatie uiteraard niet aanvaarden. Maar met de militaire interventie wordt de basis voor een opmars van reactionaire krachten nog versterkt. Vanuit de Franse regering zal er geen echt alternatief op de islamisten komen, de Fransen komen niet verder dan het aanstellen van de oude bekende corrupte medestanders.
De Franse interventie zal de spanningen versterken. Bovendien ziet het er naar uit dat het een interventie van lange duur kan zijn, waarbij de kost op de schouders van de Franse werkenden en hun gezinnen zal terechtkomen. In tijden van besparingen en economische crisis komt dat hard aan.
De oorlog heeft geleid tot een noodtoestand in heel het land. Het is hierdoor onmogelijk voor inwoners van Mali die zich zowel tegen de oorlog als tegen AQMI verzetten om hun mening te verkondigen in de media, de censuur draait overuren. Enkel een vastberaden strijd voor de rechten van alle bevolkingsgroepen in het noorden en het zuiden waarbij de rijkdommen van het land onder democratische controle van de bevolking staan en ingezet worden voor de behoeften van die bevolking, kan een uitweg bieden en de opmars van de islamisten stoppen.
- Voor het recht op zelfbeschikking van de volkeren van de Sahel en de Sahara, net zoals voor andere volkeren in het land, met erkenning van de rechten van alle minderheden.
- De rijkdommen van Mali behoren aan de bevolking van Mali toe. Voor de nationalisatie van de ondergrond en een echt ontwikkelingsplan gericht op de behoeften van de meerderheid van de bevolking!
- Voor de terugtrekking van de buitenlandse troepen, stop het imperialisme!
- Neen aan de noodtoestand, voor het herstel van alle democratische vrijheden in Mali!
- Voor het organiseren van de bevolking van Mali in de wijken en op de werkvloer om eisen te ontwikkelen en de strijd tegen dictatuur en reactionaire krachten aan te gaan.
- De revoluties in Tunesië en Egypte toonden aan hoe verandering mogelijk is: door massastrijd het imperialisme, militaire dictatuur en islamisten verdrijven!