De ‘Mars tegen Marrakech’ domineerde een week lang de gevestigde media. Toch klaagde extreemrechts in alle media over een gebrek aan spreektijd en aandacht. Met enkele duizenden aanwezigen bleef deze mars een pak kleiner dan zowat elke ernstige vakbondsmobilisatie, maar tegelijk was het de grootste extreemrechtse actie in Brussel sinds decennia. Die pluim mag Theo Francken op zijn hoed steken. De politie sprak van 5.500 betogers en 1.000 tegenbetogers. De extreemrechtse haatmars eindigde met rellen en arrestaties.
De politieke instabiliteit biedt ruimte voor extreemrechts. De N-VA-positionering tegen vluchtelingen is de afgelopen jaren stelselmatig harder geworden, tot op een punt dat online campagnes zo uit de koker van Filip Dewinter konden komen. Het verzet van N-VA tegen het niet-bindend en bijzonder vage Migratiepact plaatste het thema van migratie centraal in het debat. N-VA doet dit bewust: zo moet het niet gaan over het asociale beleid waar het de grootste voortrekker van is. Dat beleid leidt tot het toenemende ongenoegen rond de stijgende prijzen en de dalende koopkracht. De aandacht hiervan afleiden is waar N-VA mee bezig is en wat extreemrechts extra ruimte biedt.
De mobilisatie van extreemrechts voor de ‘Mars tegen Marrakech’ was de grootste sinds jaren. N-VA heeft extreemrechts duidelijk niet gestopt, integendeel! Het Vlaams Belang nam graag mee het voortouw, zelfs indien bredere lagen in de mars een steun aan Theo Francken zagen. Dat de mars werd opgezet door Schild & Vrienden was voor het Vlaams Belang geen probleem: die neonazi’s zijn welkom bij het VB. Het neonazisme van Van Langenhove en co dat open en bloot werd uitgesmeerd in de Pano-reportage van september wordt vergoelijkt als ‘jeugdzonde’ of als manipulatie door de media. Extreemrechts maakte gebruik van het N-VA-verzet tegen het Migratiepact om zichzelf terug op de voorgrond te plaatsen. Dit zette tegelijk ook druk op N-VA met Francken die de actie openlijk steunde, terwijl de N-VA toch afstand probeerde te bewaren. Een lokale N-VA-verantwoordelijke nam het woord, maar de kopstukken hielden zich ver verwijderd van de mars: deelname zou toekomstige regeringsdeelname moeilijk maken. De spreidstand van N-VA komt echter in de problemen: de steun van Francken voor de betoging geeft aan dat verzet tegen het fascisme van Schild & Vrienden niet essentieel is voor de partij. Dat vormt geen rode lijn.
Tegen de achtergrond van toenemende sociale tekorten en ongenoegen onder de werkenden en hun gezinnen, heeft de zondebokpolitiek tegen vluchtelingen en migranten een effect. We merken dit op de werkvloer, waar zelfs onder voorstanders van syndicale acties soms positief over Francken wordt gesproken. Dit is begrijpelijk: we worden elke dag langs alle mogelijke kanalen met de boodschap van Francken geconfronteerd. Het is bovendien een eenvoudige boodschap: gewone mensen gaan erop achteruit omdat vluchtelingen zogezegd met de middelen gaan lopen. Het is gemakkelijker om naar beneden te schoppen, dan om naar boven terug te vechten. De realiteit is dat er een enorme concentratie van rijkdom bij een kleine minderheid is, terwijl de overgrote meerderheid van de bevolking erop achteruit gaat. Wij moeten langer werken en zien onze levensstandaard dalen omdat de neoliberalen meer cadeaus uitdelen aan de superrijken. Onze koopkracht wordt niet door vluchtelingen ondermijnd, maar door de grote aandeelhouders en hun politieke marionetten (waaronder die van N-VA).
In Hongarije, het voorbeeldbeleid bij uitstek voor extreemrechts, wordt momenteel geprotesteerd tegen de ‘slavenwet’: werkenden moeten steeds slechtere arbeidsvoorwaarden aanvaarden. Orban wil dat iedereen tot 400 overuren per jaar kan verplicht worden, waarbij het loon hiervoor pas drie jaar later moet betaald worden. Deze asociale maatregel is geen gevolg van de komst van vluchtelingen, Hongarije laat er immers geen binnen. Het is het resultaat van het neoliberale beleid dat ook door extreemrechts wordt verdedigd. Het is tegen dit soort beleid dat het protest van de gele hesjes gericht is.
Op de antifascistische actie was er een belangrijke aanwezigheid van syndicalisten. Dat was bijzonder positief: de arbeidersbeweging is de enige die kan antwoorden op de voedingsbodem van extreemrechts. De mobilisatie van ongeveer 2.000 antifascisten op korte termijn was goed, maar we waren met minder dan extreemrechts. De tradities van verzet tegen het Vlaams Belang in Vlaanderen stonden de voorbije jaren onder druk. Met Blokbuster stonden we er meermaals alleen voor om strijdbare antifascistische betogingen te organiseren. Voor de antifascistische betoging van 16 december waren er complicaties: examens voor jongeren en de focus van syndicalisten op de actiedag van 14 december. Volgende mobilisaties zullen echter nodig zijn: extreemrechts putte zelfvertrouwen uit de ‘Mars tegen Marrakech’ en zal verder gaan, waarbij geweld tegen andersdenkenden en syndicalisten waarschijnlijk is. De extreemrechtse mars in Brussel eindigde reeds met rellen en geweld.
Vorig jaar was het onzeker of de extreemrechtse studenten van NSV nog zouden proberen om in een studentenstad te betogen. Gesteund door Schild & Vrienden gebeurde dat toch in Gent. Waarschijnlijk zullen extreemrechtse studenten proberen om de alliantie van afgelopen zondag verder te zetten. Een NSV-betoging in Leuven in maart behoort bijgevolg tot de mogelijkheden. Laten we niet wachten om de campagne voor een antifascistische betoging nu al op te starten!
We zullen het antifascistisch verzet ernstig moeten organiseren. Dat kan het beste door nu al stappen te zetten: in syndicale kringen de discussie aangaan om mobilisaties mee te dragen, jongeren bijeenbrengen en organiseren, het lanceren van een actie-oproep. Racisme en alles wat ons verdeelt verzwakt onze positie in de strijd tegen het asociaal beleid. We mogen deze discussie niet uit de weg gaan, maar moeten met de arbeidersbeweging antwoorden bieden op kwesties als migratie. We zijn daar overigens goed voor gepositioneerd: niet onze solidariteit maar hun neoliberaal beleid leidt wereldwijd tot ellende en oorlog, waardoor mensen geen andere optie zien dan vluchten. Er is nood aan instrumenten als pamfletten en vormingen waarmee syndicalisten sterker staan in discussies over racisme en waarmee de basis kan gelegd worden voor grotere mobilisaties tegen extreemrechts.
Het beste antwoord op extreemrechts is een offensieve strijd van de arbeidersbeweging voor een betere levensstandaard en een plan van massale publieke investeringen in infrastructuur en openbare diensten. Daarmee wordt de voedingsbodem voor racisme en extreemrechts weggenomen. Tegelijk moeten we onze krachten bewust organiseren in antifascistisch verzet: een versterking van extreemrechts is een obstakel in onze strijd voor een alternatief op de ellende en ongelijkheid van het kapitalisme.
Een grote solidariteitsmars, mee gedragen door de vakbonden, zou een goede opstap zijn om antifascisten te organiseren en voor te bereiden op komende acties. Door met zo’n mars eisen te verdedigen zoals betere jobs, hogere lonen, meer openbare diensten, … kunnen we sociale thema’s centraal stellen. Met eisen zoals een hoger minimumloon (14 euro per uur), minimumpensioen van 1.500 euro (en pensioen aan 75% van het laatste loon), herstel van de volledige index, massaal plan van publieke investeringen in openbare diensten, … kunnen we ongetwijfeld ook heel wat collega’s en kennissen overtuigen die vandaag soms openstaan voor de verdelende propaganda van rechts en extreemrechts.
Foto’s van de antifascistische betoging door Liesbeth:
Bij de sterke groei van N-VA in de verkiezingen van 2014 waarschuwden wij reeds: dit was niet het einde van extreemrechts. Velen hoopten toen dat het gedaan was met het VB, sommigen stelden dat het stoppen van extreemrechts dan toch één verdienste van de N-VA was. De extreemrechtse mars van komende zondag maakt duidelijk dat dit niet klopt en dat onze waarschuwing helaas terecht was.
Reactie van de antifascistische campagne Blokbuster
De afgelopen jaren werd de N-VA-campagne tegen vluchtelingenen migranten steeds ranziger. De partij moest dit wel doen: met het asociale beleid van aanvallen op pensioenen, lonen en uitkeringen viel geen steun terapen bij bredere lagen van de bevolking. Er was steeds een zondebok nodig om de aandacht af te leiden en het imago van de N-VA toch hoog te houden. Als de Oostenrijkse stem tegen het Migratiepact en de VB-campagne tegen datzelfde pact nu ook nog eens het imago van Theo ‘Trump’ Francken hadden ondermijnd, dan zat N-VA met een groot probleem. Dat is de rode lijn doorheen het politieke toneel van de afgelopen weken.
Eerder werd duidelijk dat het offensief van de rechtse regering tegen de levensstandaard van de werkenden en het brutale neoliberale karakter van dit beleid opgepikt werden door extreemrechtse groepen. De voorbije jaren begonnen extreemrechtse studenten die voorheen vooral op het Vlaams Belang gericht waren meer en meer naar N-VA te kijken. Dat was niet enkel het geval bij het KVHV maar ook bij NSV, nochtans een traditionele kweekvijver van VB-politici. Het is uit die kringen dat Schild & Vrienden ontstond, de groep neonazi’s rond Dries Van Langenhove. Ze vonden elkaar ondermeer op de actie van Siegfried Bracke om stakende werknemers te provoceren en al helemaal in de verdediging van de provocatieve meetings van Theo Francken aan de universiteiten. Daar is de basis gelegd voor Schild & Vrienden, vandaar ook de aarzelende houding bij N-VA om er afstand van te nemen toen een Pano-documentaire begin september duidelijk maakte dat S&V voor eengewelddadig neonazisme staat. Voor flirten met gewelddadig racisme ofintimidatie van andersdenkenden werd geen rode lijn getrokken door N-VA. Ditwas duidelijk geen essentiële kwestie voor de partij.
S&V leek uitgeteld, maar komt nu terug. Opnieuw dankzijde N-VA die via het niet-bindend Migratiepact van asiel en identiteit het centrale verkiezingsthema wil maken. De geplande extreemrechtse haatmars van komende zondag moet Schild & Vrienden terug op de agenda zetten. Het wordt daarin actief ondersteund door het Vlaams Belang, maar ook door zowel KVHV als NSV. N-VA reageert zelf niet op de geplande mars, ook al zullen er ongetwijfeld een aantal partijleden aanwezig zijn. Voor het Vlaams Belang is samenwerking met neonazi’s geen probleem, zeker niet als het de kans biedt om de positie opnieuw te versterken onder de studenten van KVHV en NSV en om tegelijk een aantal N-VA-leden naar zich toe te trekken. In de lokale verkiezingen van 14 oktober kon het VB al een eerste keer terug vooruitgaan, onder meer door de N-VA-campagnes tegen vluchtelingen.
Begin 2015 nam Ludo Abicht in een dubbelinterview met Peter De Roover in De Standaard een standpunt in dat ook anderen ter linkerzijde wel eens verdedigden: “Ik was sympathisant van het Anti-Fascistisch Front en Blokbusters en al die linkse bewegingen die tevergeefs probeerden het Vlaams Blok te bestrijden. Maar tegelijk heb ik altijd gezegd dat de enige die het Blok echt de wind uit de zeilen kon nemen, een uitgesproken conservatieve en Vlaams-nationalistische, maar democratische partij zou zijn.”
Helaas moeten we vandaag vaststellen dat wij gelijk hadden toen we waarschuwden dat het Vlaams Belang niet uitgeteld was en niet zou gestopt worden door N-VA. We verwezen toen naar het Franse voorbeeld waar Sarkozy de electorale steun voor Le Pen een tijdlang spectaculair naar beneden haalde, maar waar Le Pen na het doorprikken van de zeepbel van Sarkozy sterker dan voorheen kon terugkeren. “Het beste antwoord om extreemrechts wind uit de zeilen te halen, is een offensieve linkerzijde die een perspectief van hoop kanbieden,” schreven we in onze reactie op Abicht. Voor het bestrijden van extreemrechts moeten we niet op rechts rekenen. De voedingsbodem voor racistische vooroordelen wegnemen, vereist een strijd tegen het asociale beleid van tekorten voor de meerderheid van de bevolking. Dat zal niet gebeuren door populistisch rechts of de gevestigde partijen.
Voor antifascisten is het een waarschuwing: als Schild &Vrienden komende zondag effectief mag betogen in Brussel en erin slaagt om de grootste extreemrechtse mobilisatie in Brussel sinds jaren op de been te brengen, dan moet ons antwoord ernstig zijn. Gelukkig kwam er de voorbije dagen een initiatief voor een antifascistische tegenactie, wij ondersteunen die oproep. Tegelijk moeten we ons voorbereiden op antifascistische acties, zekerin Vlaanderen, bij elke onvermijdelijke poging van extreemrechts om het hernieuwde zelfvertrouwen in fysiek geweld om te zetten. Al goed dat we met Blokbuster de afgelopen jaren de traditie van antifascistisch protest in stand gehouden hebben, ook op ogenblikken dat we er quasi alleen voor stonden. Maar er zal meer nodig zijn: de arbeidersbeweging heeft een cruciale rol te spelen. Het is positief dat er uit ABVV-hoek steun komt voor het antifascistisch protestvan zondag, hopelijk wordt dit gevolgd door actieve mobilisatie. De verdediging van onze arbeids- en levensvoorwaarden en de strijd voor vooruitgang richt zich niet alleen tegen de rechtse politici met hun neoliberaal afbraakbeleid, maar ook tegen de neofascistische pitbulls die tot doel hebben om onze strijd tegen het systeem te verpletteren. Ze zijn daar zeker nog niet toe in staan, laten we ervoor zorgen dat ze dit ook niet worden!
Protest tegen Schild & Vrienden in Gent eind september. Foto: Liesbeth
Standpunt van Blokbuster en Syndicalisten TEGEN Fascisme
N-VA-campagne tegen migratie kan tot grootste extreemrechtse haatoptocht in ons land sinds decennia leiden
Neonazi’s van Schild & Vrienden surfen op N-VA-golf
Arbeidersbeweging moet antifascistisch antwoord bieden: samen strijden voor alternatief op beleid van ellende en verdeeldheid!
Het in september nog verguisde extreemrechtse ‘Schild & Vrienden’ grijpt de kans om terug op de voorgrond te komen. Het doet dit met een aangekondigde ‘Mars tegen Marrakech’ op zondag 16 december, een initiatief dat mee ondersteund wordt door de extreemrechtse studentenclubs NSV en KVHV en ook het Vlaams Belang. Indien deze mars mag plaatsvinden, is het niet uitgesloten dat extreemrechts onder leiding van het neofascistische Schild & Vrienden een grote mobilisatie op de been brengt.
Voor de N-VA was de crisis rond het Marrakeshpact het begin van de verkiezingscampagne. Het Vlaams Belang én extreemrechtse elementen binnen de N-VA maken daar handig gebruik van. Een grote mobilisatie van extreemrechts is gevaarlijk: het zal groen licht geven aan groepen als Schild & Vrienden om terug openlijker naar buiten te komen met een boodschap en praktijk van haat en geweld.
De ondertussen gevallen regering Michel I heeft het thema van migratie en identiteit steevast misbruikt als bliksemafleider van de sociale agenda. We herinneren ons het boerkini-debat dat tegelijkertijd met het asociale zomerakkoord gelanceerd werd. Michel II zal op dat elan doorgaan. Deze regering zal geen maatregelen nemen die de oplopende tekorten voor de meerderheid van de bevolking aanpakken. Er wordt verder bespaard op degelijke jobs, publieke dienstverlening, betaalbare huisvesting, onderwijs en zorg. Dit wordt niet gedaan om geld aan vluchtelingen te geven, maar wel om nog meer cadeaus aan de superrijken uit te delen. Het asociale beleid wordt toegedekt door de verdeeldheid tussen migranten en andere werkenden aan te wakkeren.
Het is positief dat er oproepen voor tegenprotest zijn, zelfs indien deze niet gecoördineerd zijn. Dit protest mag zich niet laten provoceren door het geweld van extreemrechts. Het mag zich evenmin beperken tot een ‘Mars voor Marrakesh’, wat illusies creëert in een heel vaag en niet-bindend pact dat niet meer is dan een schaamlapje voor de andere regeringspartijen. MR, Open VLD, CD&V zijn jarenlang akkoord gegaan met het migratiebeleid van Francken en de N-VA. Het tekenen van een niet-bindend pact zal daar niets aan veranderen. Zonder een breuk met het beleid van oorlog en neokoloniale plundering, komt er geen einde aan de redenen waarom mensen geen andere optie zien dan vluchten. Hiervoor moeten we strijden voor controle over de immense rijkdommen, democratische planning en nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie.
Het beste antwoord op de verdeel-en-heerspolitiek van rechts in eigen land, verder opgeklopt door extreemrechts, is samen strijden voor onze sociale eisen: hoger minimumloon (14 euro per uur), loonsverhogingen, herstel van de volledige indexering van lonen, leefbaar pensioen (1500 euro minimum), werkbaar werk (30-urenweek), ernstige maatregelen tegen klimaatverandering, …
De actiedag van de vakbonden op 2 oktober en het falen van de gevestigde politici rond kwesties als een mogelijke black-out of het investeren in voldoende en degelijke sociale huisvesting, speelden een rol bij de lokale verkiezingen waarin alle rechtse regeringspartijen verloren. Niet de vluchtelingen ondermijnen onze koopkracht, sociale zekerheid, lonen en jobzekerheid. Dat gebeurt door het neoliberale besparingsbeleid waar N-VA steeds de grootste voortrekker van was. Om de cadeaus aan de 1% rijksten verder uit te breiden, worden migranten en vluchtelingen zowel als goedkope arbeidskracht gebruikt als in een rol van zondebok geduwd.
De arbeidersbeweging is het best geplaatst om een ernstige antifascistische mobilisatie op te zetten. De vakbonden hebben hier een cruciale rol in te spelen. Zij beschikken over de grootste potentiële mobilisatiekracht en zijn ook het best geplaatst om de aandacht te vestigen op de problemen van de werkende bevolking. Dat betekent ook strijden voor de middelen om die problemen aan te pakken: de terechte eisen van de gele hesjes tegen de stijgende prijzen en taksen, voor leefbare lonen en pensioenen en andere elementen die we hierboven aanhalen.
De strijd rond die thema’s centraal zetten in een echte massamobilisatie is de beste strategie tegen (extreem)rechts en de voedingsbodem voor racisme.
“Jullie zijn mijn schild en mijn vrienden,” grapte Bart De Wever, richting enkele collega’s die hem van de tv-camera’s afschermden op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen. Voor de voorzitter van N-VA is de zaak S&V geklasseerd en een bron van humor. De laatste weken is het in de mainstream media heel wat stiller geworden rond Schild & Vrienden; het resultaat van de verontwaardiging en de tegenreactie na de onthullende Pano-reportage. Van Langenhove’s aanzet tot privémilitie lijkt – voorlopig althans – gefnuikt.
Artikel door Fabian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Der Untergang?
Ook de “lange mars op de instellingen” die S&V plande werd ondertussen, onder druk van de enorme verontwaardiging en mobilisaties, een halt toegeroepen. Na de verwijdering van Van Langenhove uit de Raad van Bestuur van de UGent volgde de exit van de S&V’ers uit de Vlaamse Jeugdraad en een hele reeks geïdentificeerde S&V’ers vlogen van kieslijsten, vooral bij N-VA. Deze overwinningen zijn mede de verdienste van antifascistische krachten die zijn blijven mobiliseren tegen extreemrechts en er zo voor gezorgd hebben dat die ideeën nooit konden genieten van een breder platform en dat ze nooit vertaald werden in structureel geweld op straat.
Provocatieve of brutale acties zoals die aan het Gravensteen of tegen vakbondspiketten hoeven we van hen misschien niet meteen opnieuw te verwachten. Ze kondigden voordien al nooit hun acties op voorhand aan uit angst voor grote tegenmobilisaties. De bereidheid voor zulke tegenmobilisaties is – zeker bij jongeren – enkel toegenomen. Bovenal zijn Van Langenhove en enkele anderen verbrand voor het leven en is Filip Dewinter voorlopig wellicht de enige die hem nog “een talentvolle jongen” durft te noemen die “het voordeel van de twijfel” verdient.
Of even hergroeperen?
Op hun Facebookpagina blijven S&V – of Dries Van Langenhove en enkele overgebleven getrouwen – hun onschuld uitschreeuwen en beschuldigingen lanceren tegen de zogenaamde ‘leugenpers’ waarin ze voordien zo gretig figureerden. De pagina heeft inmiddels een bereik van 28.000 volgers en behalve walging bij de meerderheid heeft de reportage wellicht ook inspiratie aan anderen gegeven.
Uit een rechtszaak in kortgeding vloeide ondertussen voort dat Van Langenhove toch terug toegang krijgt tot de UGent, zij het slechts 8 uur per week en enkel tot de bibliotheek van de Rechtenfaculteit. Het is overigens nog afwachten waar de universitaire tuchtprocedure tegen hem en het gerechtelijk onderzoek tegen S&V toe zullen leiden.
Daar waar de aanwezigheid van S&V’ers de geloofwaardigheid van anderen aantastte, werden ze (soms snel) verwijderd, maar het functioneren ervan werd niet onmogelijk gemaakt. Hoewel ze er vandaag niet meer mee zullen uitpakken blijven heel wat S&V’ers aan de UGent actief als leden van KVHV, NSV en/of Jong N-VA. Ook zit S&V’er Louis Ampe nog steeds in de Sociale Raad (SoRa) van de UGent.
Massamobilisatie tegen fascisme
De actie onder de Stadshal, daags na de reportage, werd gevolgd door een grote betoging tegen S&V op 25 september. Daar waren een duizendtal deelnemers waaronder veel studenten maar ook personeelsleden van de UGent en heel wat scholieren. ACOD Ugent mobiliseerde actief naar de actie en slaagde erin ook vakbondsmilitanten uit andere sectoren mee te krijgen. De Actief Linkse Studenten (ALS) en campagne ROSA hadden de Gentse scholieren opgeroepen tot een Student Walkout om de actie te vervoegen. Op een zestal middelbare scholen werd de oproep opgepikt en door nieuw opgerichte mobilisatiecomités verder verspreid.
Na die betoging riepen enkele studentenvertegenwoordigers op tot een nieuwe actie op 10 oktober aan de SoRa. De scholierencomités en gelijkaardige studentencomités aan twee universitaire faculteiten speelden opnieuw een rol in de mobilisatie naar de actie waar de studentenvertegenwoordigers een petitie overhandigden met iets meer dan 3600 handtekeningen ter uitsluiting van Louis Ampe uit de SoRa. De rector nam de handtekeningen in ontvangst maar wellicht zal er, zonder grote acties om de eisen kracht bij te zetten, weinig gevolg aan gegeven worden. Op juridische middelen en officiële instanties kunnen we niet rekenen om extreemrechts echt aan te pakken.
We moeten vooral klaar staan om te reageren als S&V of andere extreemrechtse groupuscules zich opnieuw proberen roeren. Toen ALS op zaterdag 22 september in Dendermonde een meeting organiseerde over strijd tegen extreemrechts probeerden enkele neonazi’s van N-SA deze te verhinderen. De extreemrechtse dreiging is niet geweken. ALS en ROSA roepen daarom nu al op om de mobilisatiecomités tegen fascisme meteen weer samen te roepen voor wanneer de nood zich stelt om het verzet ertegen te organiseren. Ook naar de tegenbetoging tegen de jaarlijkse haatmars van NSV, die waarschijnlijk volgende maart in Leuven zal plaatsvinden, moeten we een zo groot mogelijke mobilisatie opzetten om hun vertrouwen verder in te dijken.
Nood aan een socialistisch alternatief
Massamobilisatie alleen is niet genoeg. De zoektocht van werkenden en jongeren naar een alternatief op armoede, werkloosheid en een uitzichtloze toekomst is een open proces. De sterkte van extreemrechts hierin is de zwakte van de linkerzijde. De verkiezingsoverwinning van Guy ‘chocomousse’ D’Haeseleer’s Forza Ninove toont opnieuw aan dat de traditionele partijen geen antwoord hebben op opkomst van extreemrechts. Electorale steun voor extreemrechts zal niet verdwijnen door een deel van hun programma over te nemen en een rechts beleid te voeren. Integendeel: zij die dachten dat N-VA de beste remedie was tegen het Vlaams Belang en afgeleiden, zijn er na deze verkiezingen aan voor de moeite.
We moeten, in de mobilisatiecomités en erbuiten, de discussie aangaan over de rottigheid waar de extreemrechtse schimmel op kan groeien – de enorme tekorten in de samenleving. Fascisten putten vertrouwen uit het dominant wordende verdeel-en-heersdiscours van rechtse populisten. Die laatsten hebben op hun beurt nood aan die zondebokretoriek om de aandacht af te leiden van hun asociale beleid, dat de frustraties en sociale spanningen enkel verhoogt.
Wat er nodig is, is een links alternatief dat iets doet aan de sociale woestijn die het neoliberalisme heeft gecreëerd. Enkel door de strijd tegen racisme te verbinden aan een strijd voor de gemeenschappelijke belangen van werkenden en jongeren kunnen we de voedingsbodem voor de extreemrechtse schimmel echt wegnemen. Strijden tegen racisme en haat doen we dus best door samen op te komen voor jobs, degelijk onderwijs, goede openbare diensten, … voor iedereen!
ALS en ROSA roepen daarom op om aan te sluiten bij het verzet en strijd op te bouwen tegen alle vormen van discriminatie en tegen het systeem dat er de voedingsbodem van vormt – het kapitalisme.
Op de sociale puinhopen van deze besparingsregering die niet aarzelt om verdeeldheid te zaaien, vinden extremistische groepjes een groter zelfvertrouwen. Haatgroepen als Schild & Vrienden die hoog oplopen met Hitler en de holocaust, vrouwen zien als broedmachines en schoonmaakslaven, minderheden willen ‘opkuisen’, … hebben het gevoel dat ze onder deze regering groen licht krijgen om brutaler en gewelddadiger naar buiten te komen. Daarbij wordt niet toevallig vaak verwezen naar de walgelijke retoriek van Theo ‘Trump’ Francken.
Artikel door Sander (Dendermonde) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Tientallen van die Schild & Vrienden waren actief binnen Jong N-VA en stonden zelfs op de kieslijsten. Het nieuws van de duizenden haatberichten en bijhorende acties van geweld, intimidatie en provocatie leidde tot ontkenning en minimalisering. ‘We gaan toch geen heksenjacht organiseren’, klonk het. ‘Het was maar om te lachen’, zeiden ze. Racisme en haat zijn nochtans nooit grappig. Het begrip dat er bij N-VA niet is voor transmigranten, vluchtelingen, werklozen, werknemers die een leefbaar pensioen willen, zieke ambtenaren, … is er wel voor de eigen jongeren die met neonazisme dwepen.
Het Vlaams Belang, dat moet concurreren met de N-VA, doet zelfs geen moeite om afstand te nemen van aanhangers van Schild & Vrienden (S&V) of andere aangebrande leden. Zo werd bekend dat de voorzitter van het VB in Dendermonde, Ilse Annemans, op Russische sociale media Hitler aanprees. De zelfverklaarde ‘eindbaas’ van Schild & Vrienden, Dries Van Langenhove, was eind 2015 spreker op een reeks interne vormingen van de Vlaams Belang Jongeren.
Eerder dit jaar verklaarde Siegfried Bracke dat hij de mening van Dries Van Langenhove in een zoveelste kranteninterview “heerlijk uitdagend” vond. Ze vonden elkaar in hun verdediging van het harde besparingsbeleid tegen al wie het aandurfde om te protesteren. Stakingspiketten werden lastiggevallen en het ABVV-lokaal in Gent werd het slachtoffer van inbraak en vandalisme. Deze zomer werd opgeroepen om de staking van de afvalophalers van Ivago te saboteren door zelf huisvuil op te halen. De fils-à-papas van S&V hielden het bij het ophalen van de enkele vuilniszakken die nodig waren om er een filmpje over te maken.
Racisme, seksisme, LGBTQI+-fobie aanklagen is belangrijk, maar het volstaat niet. We moeten mobiliseren en actieve strijd voeren tegen de voedingsbodem van verdeeldheid. Als we dit niet doen, zal extreemrechts steeds verder gaan. Dan krijgen we toestanden zoals in het Oost-Duitse Chemnitz, waar duizenden extreemrechtse militanten amok maakten. Gelukkig waren er ook daar nadien meer betogers op de antifascistische mobilisaties.
De uitsluiting van Van Langenhove aan de UGent is een begin, maar lost de zaak niet op. Militanten van S&V zijn nog steeds actief aan de universiteit en organisaties waaruit ze komen (zoals KVHV, NSV), worden zelfs gesubsidieerd door de universiteit. Er is geen bredere steun voor extreemrechts, dat bleek ook uit de verontwaardiging na de Pano reportage. Mobilisatie kan extreemrechts isoleren zodat het niet durft over te gaan tot nieuwe gewelddaden en niet langer aanvaard wordt in traditionele partijen en media.
Na de eerste acties tegen Schild & Vrienden mogen we niet berusten, maar moeten we ons verder organiseren. Kapitalisme heeft verdeeldheid nodig en dat maakt dat groepen als S&V steeds opnieuw kunnen opduiken. Om de wanhoop en angst waarmee extreemrechts en populistisch rechts zich kunnen voeden te stoppen, moeten we opkomen voor investeringen in gratis en degelijk onderwijs, sociale huisvesting, zorg, werk voor iedereen door de arbeidsduur te verminderen met behoud van loon en extra aanwervingen, … Wij staan voor een socialistisch alternatief op de kapitalistische winsthonger met zijn besparingen, verrijking van een kleine minderheid, oorlogen en uitbuiting van de meerderheid van de bevolking.
Blokbuster op betoging tegen racisme begin jaren 1990
Velen vragen zich na de Pano-reportage over Schild en Vrienden af hoe dit mogelijk is. Hoe kon een dergelijke groep gedijen en zich nestelen in instellingen als de universiteitsraden of jongerenadviesraden?
door Els Deschoemacker, voormalig coördinator nationale stuurgroep Blokbuster in de jaren 1990
De verklaring vindt men in het racistische klimaat dat al veel jaren opgeklopt wordt. Daarbij worden telkens weer nieuwe grenzen overschreden in het demoniseren van vluchtelingen en migranten. Als we het toestaan, gaat een racistisch en anti-migrantendiscours tot het nieuwe normaal behoren.
Alle traditionele politici hebben boter op het hoofd, net als de massamedia die de spreekbuis geworden zijn voor rechts en nog rechtser. Zonder verpinken gaat de regering-Michel, de N-VA op kop, verder dan gelijk welke vorige. Meer dan haar voorgangers beroept ze zich op een retoriek van verdeel-en-heers. Om zich van een sociale basis te verzekeren, neemt ze niet de besparingslogica, die ze met de grootste verbetenheid blijft doorduwen, maar de zwakste maatschappelijke groepen in haar vizier. Wie op de vlucht is voor oorlog, geweld, politieke vervolging en extreme armoede, wordt verantwoordelijk gemaakt voor de sociale malaise die de besparingen veroorzaken.
Extreemrechts gedijt in een sociale woestijn – lessen uit de jaren ‘90
Een gelijkaardige periode deed zich begin jaren ’90 voor. Toen kregen de sociaaldemocratie en de communistische partijen, de traditionele politieke partijen van de werkende bevolking, grote klappen. Ze verlieten het socialistische gedachtengoed en elke verwijzing naar klassenstrijd. Het is het begin van het openlijk omarmen van de vrije markt. Met een sociaaldemocratische meerderheid drong de EU elk land in de Eurozone een budgettair keurslijf op, werden de sociale uitgaven drastisch ingeperkt en was er een golf aan privatiseringen.
Vooral extreemrechts profiteerde van dit verraad aan wat de arbeidersbeweging gedurende decennia aan sociale verworvenheden had opgebouwd. Neofascistische groepen vonden ingang en kregen zelfvertrouwen om actief naar buiten te treden. Zoals vandaag mondde dit snel uit in gewelddaden in Oost-Duitsland, in Rostock en Solingen, waar vluchtelingencentra in brand werden gestoken. Jongeren uit achtergestelde wijken werden op sleeptouw genomen voor radicale actie tegen “massamigratie.”
Het deed de wereld opschrikken en creëerde de eerste massale jongerenbeweging na de val van de muur. Het bracht een antiracistische mobilisatie op gang, vele malen sterker dan wat racisten toen ooit op de been kregen.
In de zomer van 1991, enkele maanden voor zwarte zondag, lagen de voorlopers van LSP aan de basis van de antiracismecampagne Blokbuster, die vandaag nog actief is. Een jaar later werd het internationale YRE (Youth against Racism in Europe) opgezet, dat in oktober 1992 in Brussel een internationale mars tegen racisme hield met 40.000 deelnemers.
Blokbuster werd het instrument voor hoofdzakelijk jongeren om in hun scholen, wijken, jeugdhuizen, … de discussie aan te gaan, racisme niet te tolereren, de publieke ruimte terug op te eisen, … en de opmars van het Vlaams Blok af te remmen. Er volgde een periode van kleine en grotere mobilisaties, acties op school en scholierenstakingen, ludieke en minder ludieke acties waarbij altijd geprotesteerd werd tegen meetings en betogingen van extreemrechts, en deze soms, afhankelijk van de krachtsverhoudingen, niet konden doorgaan.
Electoraal kon de antiracismebeweging het Vlaams Blok niet stoppen, maar het bemoeilijkte de toegang van extreemrechts tot de straat en de jongeren in het bijzonder en het zette de traditionele politici onder druk om er vooral niet mee in coalitie te gaan. Het leidde tot het cordon sanitaire, nog steeds in voege, en een proces met veroordeling van het Vlaams Blok voor aanzetten tot racisme, haat en geweld. De partij werd verboden, maar herrees als Vlaams Belang. Datzelfde jaar behaalde ze haar sterkste electorale score ooit: 24,2% in Vlaanderen.
Jobs, geen racisme
Dit is een belangrijk les voor vandaag waarvoor wij toen al waarschuwden. De strijd tegen racisme moet gekoppeld worden aan een programma tegen sociale afbraak. Daarom hebben we ons ook altijd georiënteerd op de arbeidersbeweging en in het bijzonder de vakbonden.
Net als vandaag zette verdeel-en-heers toen de maatschappelijke toon. Een slogan van het Vlaams Blok was “500.000 werklozen, 500.000 migranten.” Niet zozeer vluchtelingen, maar wie hier kwam om te werken, werd in het vizier genomen. De snel toenemende werkloosheid zorgde voor competitie op de arbeidsmarkt. Onze slogan “Jobs geen racisme” had als doel een programma en benadering aan te reiken waarmee we niet enkel de overtuigden wilden bereiken, maar de sociale basis van extreemrechts, door die te betrekken in de sociale strijd. Met een moralistisch discours zou links de verloren stemmen aan rechts nooit kunnen terugwinnen, argumenteerden wij. Daarvoor was een antwoord op de materiële basis voor extreemrechts nodig.
Onder de arbeidersklasse heerste een gevoel van onzekerheid en verlatenheid. Het neoliberale ideologische offensief verengde maatschappelijke problemen steeds tot het individu. Het afbrokkelen van het sociaal netwerk in de armste wijken maakte deze groepen vatbaar voor de verdelende propaganda van extreemrechts.
Vandaag zijn die sociale spanningen niet verdwenen, integendeel. De crisis van tien jaar geleden heeft de sociale afbraak nog versneld. Niet toevallig zien we een nieuwe opflakkering van extreemrechts, met racistisch geweld in Chemnitz, maar ook de verkiezing van Trump in de VS, Salvini in Italië, de coalitie met extreemrechts in Oostenrijk, ….
Crisis van het kapitalisme zet maatschappijverandering op de agenda
Sinds de crisis van 2008 wordt een hele generatie jongeren geconfronteerd met de realiteit dat ze slechter af zullen zijn dan hun ouders. Het programma van antiracisten moet hen organiseren en de strijd tegen racisme koppelen aan die voor een andere maatschappij. Dit is de enige manier om het gras van onder de voeten van extreemrechts te maaien.
Dit is geen utopisch perspectief. De crisis van het kapitalisme zal onvermijdelijk de terugkeer inluiden van klassenstrijd en een hernieuwde interesse in socialistische ideeën. In enkele landen staat deze nieuwe generatie reeds op straat en neemt ze het voortouw in massaprotest. In Spanje, Ierland, de VS, Frankrijk, Groot-Brittannië, … krijgt de kapitalistische klasse te maken met een nieuwe gepolitiseerde en geradicaliseerde generatie die de breuk met het kapitalisme begint te maken. Die generatie begint haar stempel op de politieke agenda te drukken. Waar ze massaal in actie gaat, put ze vertrouwen en begint ze de heersende klasse uit te dagen. Het is een voorbode van wat zich ook in België zal ontwikkelen.
Het initiatief van de Actief Linkse Studenten en campagne ROSA voor een Student Walkout in Gent als reactie op S&V kan een belangrijke ontsteker zijn. Een juridische aanpak zal niet volstaan, net zo min als een moralistisch discours. De Walkout kan leiden tot antiracismecomités in de scholen, die extreemrechts bestrijden waar het de kop op steekt. Als jongeren het idee krijgen dat ze verandering kunnen afdwingen, zal niets hen nog tegenhouden. Door mobilisatie kunnen ze opnieuw tonen dat ze sterker staan. Maar een belangrijke les van de antiracismestrijd in de jaren ’90 is dat dit niet volstaat. Naast mobilisatie is een politiek antwoord vereist dat ingaat tegen het klimaat van racisme en discriminatie dat in de massamedia het grote woord voert. Het moet ook de strijd van jongeren verbinden met die van de hele werkende klasse via een programma van socialistische maatschappijverandering. Dat is de enige garantie om voor eens en altijd komaf te maken met een wereld waarin een kleine minderheid de meerderheid veroordeelt tot een strijd voor de door haar gecreëerde tekorten.
Nadat de rector van de UGent Van Langenhove al terug toeliet om zijn thesis af te maken volgt nu het gerecht om deze fascistische “eindbaas” in beperkte mate terug toe te laten aan de UGent. In kortgeding oordeelde de rechter dat Van Langenhove toegang moet krijgen tot de bibliotheek en dat een volledige uitsluiting “disproportioneel” was. Het terugkrijgen van zijn mandaat in de raad van bestuur en de eis dat de UGent niet meer mag communiceren over de kwestie, werden afgewezen. Ongetwijfeld is dat mee te danken aan het breed gedragen protest na de documentaire waarin de ware fascistische aard van Schild & Vrienden werd blootgelegd.
Neonazi’s willen een bijeenkomst over de strijd tegen extreemrechts verhinderen.
Wie dacht dat de ophef na de Pano-reportage over Schild&Vrienden zou volstaan om het straatgeweld en de intimidatiepraktijken door extreemrechts een tijdlang te stoppen, vergist zich. Zaterdag was er in Dendermonde een publieke bijeenkomst van de Actief Linkse Studenten en Blokbuster over Schild & Vrienden en de strijd ertegen. Neonazi’s probeerden dit te verhinderen.
Verslag door Sander
Het nieuws over onze bijeenkomst ging al snel de ronde in extreemrechtse kringen. De eigenaar van de Irish Pub, waar de bijeenkomst plaatsvond, en leden van onze organisatie werden bedreigd door militanten van Voorpost, de neonazi’s van N-SA (Nieuw-Solidaristisch Alternatief) en Vlaams Belang. We lieten het niet aan ons hart komen: de bijeenkomst ging gewoon door en was met 15 aanwezigen een klein succes voor zo’n lokale gebeurtenis.
De Pano-reportage had het fascistische karakter van de groep rond Dries Van Langenhove aangetoond. Dit leidde meteen tot protestacties in Gent. Wij namen het initiatief om ook in Dendermonde een bijeenkomst te houden over hoe we de strijd tegen extreemrechts in de Denderstreek kunnen voeren. In Dendermonde verdween S&V-aanhanger Jan Vanhove van de N-VA-lijst, in Aalst gebeurde met Stijn Everaert hetzelfde. De voorzitter van Jong N-VA, Tomas Roggeman, hield de Schild & Vrienden steeds een hand boven het hoofd. Roggeman is actief in Dendermonde. In Aalst is Karim Van Overmeire, een van de auteurs van het racistische 70-puntenplan van het Vlaams Blok, tegenwoordig kopstuk van N-VA. In de Denderstreek zijn er daarnaast nog radicalere groepen. De voorzitster van het VB in Dendermonde moest aftreden nadat bekend raakte dat ze zich op Russische sociale media als fan van Hitler had geuit. De neonazi’s van N-SA tellen enkele leden in Dendermonde. Tegen de verdeeldheid en het racisme van extreemrechts is een consequent links antwoord nodig: geen millimeter toegeven aan extreemrechts, maar investeren in sociale programma’s en het stoppen van de cadeaus aan de superrijke minderheid.
De aankondiging van onze publieke bijeenkomst leidde tot heel wat dreigementen via Facebook en anonieme telefoontjes. De eigenaar van de Irish Pub kreeg te horen dat hij moest oppassen of zijn café werd kort en klein geslagen. Intimidatie en geweld zijn de methode bij uitstek van extreemrechts. De neonazi’s van N-SA kondigden zelfs een protestactie aan. Ze stonden met zes voor de ingang, zo berichtte Het Laatste Nieuws. Op hun spandoek stond: “LSP/PVDA: verraders van de blanke arbeiders.” Extreemrechts staat nochtans niet aan de kant van de arbeiders. Schild & Vrienden was net opgezet om de arbeidersbeweging te intimideren en te bestrijden – onder meer door werkenden die protesteerden tegen de verhoging van de pensioenleeftijd en tegen de indexsprong te intimideren, of nog met een poging om het stakende personeel van afvalophalers die meer respect vroegen te saboteren. We hebben de meest asociale regering in decennia en extreemrechts richt zich tegen wie daar een probleem mee heeft…
De politie verhinderde de N-SA’ers om binnen te gaan, maar liet anderzijds wel twee leden van Voorpost toe. Toen er na de sprekers ruimte voor discussie was, konden de twee zich niet inhouden. Eén van hen begon dronken te roepen en te schelden. Hij werd uit de zaal verwijderd.
Extreemrechts zal niet stoppen om bijeenkomsten zoals deze proberen te verstoren. Een actieve beweging van onderuit kan hun zelfvertrouwen breken en ervoor zorgen dat hun racistische en verdelende politiek geen ingang vindt bij grote delen van de bevolking. De besparingsregering gaf groepjes zoals Schild & Vrienden het zelfvertrouwen om haatpraat te verspreiden. We moeten niet alleen tegen extreemrechts protesteren, maar ook de voedingsbodem voor racisme en verdeeldheid aanpakken. Die voedingsbodem moet gezocht worden bij de toenemende sociale tekorten als gevolg van het besparingsbeleid: als er te weinig is, groeien de spanningen en is er ruimte voor een zondebokpolitiek. Het besparingsbeleid verdedigt de belangen van een kleine maar superrijke elite. Om hun privileges te verdedigen, wordt verdeeldheid gezaaid. Extreemrechts speelt daarop in en versterkt het. Extreemrechts stoppen, vereist een actieve strijd voor een andere samenleving: een democratisch socialistisch geplande economie waarin de beschikbare middelen ingezet worden naargelang de noden en behoeften van de bevolking, niet de winsten van de superrijken.
Het extreemrechtse Schild & Vrienden keerde zich uitdrukkelijk tegen vakbondsmilitanten: er waren provocaties tegen stakend spoorpersoneel, er was vandalisme bij het ABVV-gebouw en er werd opgeroepen om stakende afvalophalers te saboteren. Komende dinsdag is er in Gent een protestactie tegen Schild & Vrienden. ACOD Ugent doet een uitdrukkelijke oproep aan personeelsleden en studenten om mee in actie te gaan. Daarnaast is er ook een oproep van Syndicalisten TEGEN Fascisme.
Antifascistisch verzet tegen racisme, seksisme, homofobie en de voedingsbodem ervan nodig!
Protestactie tegen Schild & Vrienden op 6 september in Gent.
De reportage van Pano over Schild & Vrienden toonde wat in extreemrechtse kringen echt gedacht, gezegd en gedaan wordt. Fraai was het niet: dit is onversneden fascisme. Naar buiten uit probeerden de jonge Schild & Vrienden zich nochtans respectabel voor te doen. Ze genoten steun in N-VA-kringen waar hen voor de Pano-reportage helemaal niets in de weg gelegd werd. Na de reportage kwam daar maar een beetje verandering in: N-VA-kandidaten die bij Schild & Vrienden zijn verdwijnen van de lijsten, maar blijven wel partijlid. Van waar komen die Schild & Vrienden en wat kunnen we ertegen doen. Een dossier door Blokbuster-woordvoerder Geert Cool.
Van waar komen die Schild & Vrienden?
Het gaat om een relatief nieuwe organisatie die is opgezet vanuit KVHV-kringen, voornamelijk in Gent. Het aantreden van de rechtse regering-Michel met de N-VA van De Wever in 2014 leidde tot een protestbeweging van de vakbonden tegen het Thatcheriaanse beleid, maar langs de andere kant was er ook een grotere vastberadenheid bij extreemrechtse jongeren. Meteen na de verkiezingen van mei 2014 doken beelden op vanuit Gent waar KVHV’ers op een overwinningsfeest van N-VA slogans als ‘België barst’ en ‘Cyaankali voor het FDF’ riepen. Toen eind 2014 massaal geprotesteerd werd tegen het rechtse beleid, voerde N-VA in Gent onder leiding van Siegfried Bracke actie tegen de staking: er werd een ‘gratis bus’ ingelegd tussen station en stadscentrum. De actie was geen groot succes, behalve inzake mediabelangstelling. Deze actie werd vooral gedragen vanuit Jong N-VA, waaronder enkele toekomstige Schild & Vrienden.
De stakingsbeweging eind 2014 deed de rechtse regering wankelen, maar bracht haar niet ten val. De beweging was beter doorgegaan na de algemene staking van december 2014. Dat gebeurde niet, waardoor de regering terug overeind kon kruipen. N-VA benadrukte steeds meer het migratiethema met een retoriek die zelfs Filip Dewinter begin jaren 1990 niet durfde te hanteren. Het doel was verdeeldheid zaaien om zo het ongenoegen over het asociale beleid weg te masseren. Uiteraard was dit spek naar de bek van de jongeren bij het KVHV, waar de radicalisering in de jaren 1990 al ingezet was door gekende Vlaams Blokkers en nadien Vlaams Belangers. Toen KVHV in Gent terug een werking ontplooide in de tweede helft van de jaren 1990 hebben wij ons met de Actief Linkse Studenten steevast tegen erkenning verzet: racisme en homofobie waren toen al schering en inslag bij die groep. Ondertussen is niet alleen KVHV maar ook NSV erkend en kan dus van de faciliteiten van de UGent gebruik gemaakt worden om racisme, seksisme en homofobie te verspreiden en te organiseren. Verschillende KVHV’ers, ook van het eerste uur, kwamen nadien minstens in de omgeving van S&V terecht, bijvoorbeeld rond de ‘Vlaamse Breitbart’ Sceptr.net.
De meetings van Theo Francken aan de universiteiten gaven de extreemrechtse studenten een kans om georganiseerd naar buiten te treden. Studentenvertegenwoordiger Dries Van Langenhove nam daarin het voortouw. Vanuit een Facebook-groep ontstond een georganiseerde groep die de meetings van Francken ‘beschermde’ tegen al wie kritisch staat tegenover het asielbeleid. Er volgden nog andere acties zoals een aanval op een actie voor mensenrechten aan het Gentse Gravensteen, intimidatie tegen een actie voor vrouwenrechten, een inbraak in het ABVV-lokaal in Gent waar een vlag gestolen werd om op video te verbranden, deelname aan de NSV-betoging voor apartheid in Zuid-Afrika, … Militanten van Schild & Vrienden waren tegelijk ook actief betrokken in zowel Vlaams Belang als N-VA. Van Langenhove hield in 2015 een vormingsreeks voor de Vlaams Belang Jongeren. Bij N-VA was de ondervoorzitter van de jongerenafdeling een aanhanger van Schild & Vrienden.
Internationaal was er bovendien de opgang van alt-right, dat zich ook gesterkt wist door de verkiezingsoverwinning van Trump in de VS. Het zelfvertrouwen van alt-right nam zo sterk toe dat het in de zomer van 2017 zelfs een grote protestbetoging hield in Charlottesville, waarbij het tot dodelijk geweld kwam. Het massale protest in de VS hierna drong alt-right terug onder de oppervlakte en in een meer defensieve positie. Maar natuurlijk voelt extreemrechts er zich wel nog steeds gesterkt door het feit dat er een medestander in het Witte Huis zit.
Waren de Schild & Vrienden zo voorzichtig in hun publieke optredens dat N-VA niet wist wat hun echte opvattingen waren?
Dat zou straf zijn. Jong N-VA ondervoorzitter Vandersnickt kwam onder vuur te liggen wegens een wansmakelijke meme tot geweld op andersdenkenden werd gesuggereerd. Verkeerd begrepen humor, was het excuus toen daartegen geprotesteerd werd in de media. Op Blokbuster.be hadden we het in oktober 2017 al over een ‘aanzet tot een privémilitie’ toen we over Schild & Vrienden berichtten. Dat artikel is ondertussen ruim 2.000 keer gedeeld en moet dus ook wel in N-VA-kringen geraakt zijn. Toen Bo Van Spilbeeck in het nieuws kwam met haar transitie, was het Van Langenhove die overal in de media werd opgevoerd als een tegenstander van transgenderrechten. Toen de extreemrechtse studenten van NSV, de officieuze studentenclub van het Vlaams Belang maar ook daar vind je tegenwoordig N-VA’ers, in maart dit jaar op straat kwamen voor apartheid in Zuid-Afrika stapten een 60-tal Schild & Vrienden mee op waaronder leden van Jong N-VA. De voorzitter van Jong N-VA werd op Twitter gevraagd naar wat hij daarvan vond. “Wat leden buiten onze vereniging doen is onze zaak niet,” luidde zijn antwoord terwijl hij tegelijk onze tegenbetoging afdeed als getuigen van “heel wat slechte wil.” Francken ging op de foto met Van Langenhove en andere Gentse KVHV’ers. Als ze nu zeggen dat ze het niet wisten, dan is het omdat ze het niet wilden weten. De Wever weet waar Peeters vis koopt, maar niet waar zijn eigen jongeren hun neonazistische opvattingen halen?
Natuurlijk klopt het wel dat Schild & Vrienden naar buiten uit niet dezelfde bijzonder grove en haatdragende retoriek aanhield als op gesloten groepen op sociale media. Maar dat neemt niet weg dat ook het publieke optreden al verregaand was en dat daar al tegen geprotesteerd werd. Schild & Vrienden voelde zich echter gesterkt door minstens indirecte steun uit N-VA-hoek. Van Langenhove trok langs Marnixkringen om aan conservatieve Vlaamse ondernemers financiële steun te vragen. Die steun was niet verwonderlijk: S&V was in zekere zin het resultaat van de regeringsdeelname van N-VA en de daaruit voortkomende discussies rond zowel sociaal verzet als verdelend racisme. Wij als buitenstaanders waren op de hoogte van het aangebrand karakter van Schild & Vrienden, bij N-VA moeten ze het dus zeker geweten hebben. Trouwens: een deel van onze informatie kwam van anonieme bronnen in Jong N-VA die gefrustreerd waren omdat er in hun organisatie niet opgetreden werd tegen die neonazi’s. Het was dus geen kwestie van ‘niet weten’ maar wel van niet willen optreden.
Is het bestaan van een extreemrechtse groep die tot geweld wil overgaan iets nieuw in ons land?
Begin jaren 1980 is de Vlaamse Militanten Orde (VMO) verboden als privémilitie na een reeks gewelddadige acties waarbij rake klappen vielen. Heel wat VMO’ers pasten zich nadien aan het parlementaire pluche aan toen het Vlaams Blok de verkiezingen begon te winnen. Midden jaren 1990 waren er kleine groepjes jongeren in en rond het Vlaams Blok die begonnen over te gaan tot geweld. In Brugge kwam het in 1996-97 tot een harde confrontatie. Met Blokbuster hebben we dat toen beantwoord met een grootschalige campagne tegen fascistisch geweld waarop de lokale VB-leiding rond Frank Vanhecke zich uiteindelijk moest distantiëren van het geweld. Nog later bleek er in het leger een groep neonazi’s georganiseerd rond BBET (Bloed, Bodem, Eer en Trouw), waarbij er eveneens sprake was van wapens en trainingen. De ‘biernazi’s’ van Blood & Honour hebben dan wel een andere stijl dan de ‘fils-à-papa’ van Schild & Vrienden, maar inzake opvattingen en methoden is het verschil flinterdun. Anders gezegd: het is niet omdat je een kostuum over een nazi trekt, dat het plots een propere jongen wordt.
In al deze gevallen heeft het ruimer bekend raken van fascistisch geweld geleid tot breed gedragen verontwaardiging waardoor deze groepjes terug geïsoleerd raakten. De media speelden daar soms een rol in, maar doorgaans pas nadat er al maandenlang of zelfs jarenlang actief campagne gevoerd was door antifascisten. Mobilisatie en campagnes hebben een impact op de publieke opinie en zetten bepaalde thema’s op de agenda. Dat was trouwens ook hoe we de vorige extreemrechtse vertegenwoordiger in de raad van bestuur van de Ugent, VB-ondervoorzitter Roeland Raes, daar weg gekregen hebben. Aangehouden mobilisatie zorgde voor een grotere aandacht voor Raes, inclusief zijn ‘zwakke’ punt om eerlijk zijn negationistische mening te verkondigen. Een holocaustontkenner kon moeilijk gehandhaafd worden als bestuurder zodra dit standpunt breed op straat bekend was. Dit ondermijnde de reputatie van de universiteit. Plots kon dan de regelgeving veranderen waardoor Raes uit de raad verdween. Achteraf wordt dat dan toegeschreven aan de politici die de regels veranderden, maar het waren wel degelijk de mobilisaties die het verschil maakten.
Wat is het gevaar van groepen als Schild & Vrienden vandaag? Is dit hetzelfde als in de jaren 1930?
Er zijn gelijkenissen en verschillen met de jaren 1930. Crisis, uitzichtloosheid en politieke instabiliteit waren er toen ook. Extreemrechts en het establishment zochten ook toen zondebokken en gingen steeds brutaler te keer tegen wie ‘anders’ was. De ranzige retoriek ging ook steeds meer gepaard met gespierde acties, een brutalere vertaling van de boodschap van verdeeldheid die door rechts en extreemrechts werd verspreid. De burgerij was het noorden kwijt: de traditionele instrumenten om de belangen van het kapitaal op politiek vlak te verdedigen, verloren aan steun en aan stabiliteit.
Maar er zijn ook belangrijke verschillen met de jaren 1930. De crash en recessie van 1929 kwam slechts een paar jaar na het einde van een revolutionaire golf die enkel in Rusland tot een breuk met het kapitalisme leidde. De Italiaanse beweging van bedrijfsbezettingen draaide op een nederlaag uit, het proces van revolutie in Duitsland kende tussen 1918 en 1923 verschillende keren een momentum maar zette niet door waardoor het op een nederlaag uitliep. De arbeidersbeweging was lamgeslagen door nederlagen en de houding van zowel de sociaaldemocratische als de communistische leiding stond samenwerking aan de basis tegen het extreemrechtse gevaar in de weg. Vandaag zitten we historisch gezien eerder in een opgaande fase van strijd en zoektocht naar alternatieven. De revolutionaire golf in Noord-Afrika en het Midden-Oosten in 2011 was er een voorbeeld van, maar ook de jongeren die in de VS meer sympathie hebben voor socialisme dan voor kapitalisme. We zitten niet in een periode van fundamentele nederlagen voor de arbeidersbeweging, maar eerder van de eerste pogingen om strijd te beginnen voeren.
Bovendien is de traditionele basis voor de stoottroepen van het fascisme vandaag beperkter. Fascistische groepen zoals Schild & Vrienden moeten hun ware aard verstoppen en hebben twee gezichten nodig. Als hun echte gezicht naar buiten komt, is er zo goed als geen maatschappelijke steun voor. Het fascisme in zowel Italië als Duitsland was een massabeweging die vooral gebaseerd was op de middenklasse (zelfstandigen, vrije beroepen, …) en die lagen van de arbeidersklasse die de band met de arbeidersbeweging verloren waren (zoals werklozen). De gevestigde media willen ons vandaag laten geloven dat we allemaal middenklasse zijn ook al zijn we eigenlijk werkenden die onze arbeidskracht verkopen in ruil voor loon. De echte middenklasse is een pak kleiner dan in de jaren 1920 of 1930. Dat maakt het moeilijker voor fascisten om een brede steun te vinden en zich uit te bouwen.
Fascistische groepen vandaag zijn doorgaans erg klein. Schild & Vrienden kreeg nooit meer dan 50-60 mensen bijeen. Dat is veel en het is gevaarlijk als ze op een georganiseerde wijze tot intimidatie en geweld overgaan. Maar als de vakbonden mobiliseren voor een nationale betoging, komen er soms duizend keer zoveel mensen op straat. Dat maakt de krachtsverhoudingen wel duidelijk. Niet dat we hun gevaar minimaliseren: elke stap vooruit in hun gewelddadige campagnes is een extra complicatie voor de organisatie van ons verzet tegen zowel het asociale beleid als de bijhorende verdeeldheid. Dat beantwoorden we best meteen met mobilisatie en strijd, zoniet gaan die extreemrechtse bendes een stap verder. Zwakheid zet aan tot agressie, in dit geval letterlijk. Dat is overigens waarom we met Blokbuster al sinds begin jaren 1990 systematisch zijn blijven mobiliseren en betogen tegen extreemrechts, ook op ogenblikken dat we op dat terrein alleen stonden.
Is Schild & Vrienden een typisch Vlaams fenomeen, zijn het niet een beetje ‘onze neonazi’s’ omdat dit ergens in het Vlaamse DNA zit?
Neen. Extreemrechts staat in Oost-Duitsland een pak sterker: kijk maar naar de betogingen in Chemnitz de voorbije weken. Daar kwamen tot 5.000 tegenhangers van de ‘Schild & Vrienden’ op straat met ook steun onder een deel van de lokale bevolking. Je kan moeilijk beweren dat het Oost-Duitse DNA fundamenteel anders zou zijn dan het West-Duitse. Het heeft te maken met de sociaal-economische context en de krachtsverhoudingen tussen verschillende klassen. De economische puinhopen in Oost-Duitsland aangevuld met een erg zwakke of weinig strijdbare positie van de georganiseerde arbeidersbeweging creëert er meer ruimte voor neonazi’s. Dat zagen we in 1992 ook al met de aanvallen op migranten in Rostock.
Ook in Wallonië is er racisme. RTBF-weervrouw Cécile Djunga klaagde over het vele racisme tegen haar. In een videoboodschap stelde ze dat het absoluut niet grappig is en dat ze het beu is. Haat is overigens nooit grappig: ze moeten dus niet afkomen met het excuus dat het ‘maar om te lachen was.’ Er is dus evengoed racisme langs Franstalige kant, maar extreemrechts is er minder goed georganiseerd. Dat heeft met verschillende factoren te maken: de lange traditie van extreemrechts in Vlaanderen, de sterkere positie van de georganiseerde arbeidersbeweging langs Franstalige kant, … Het heeft niets met DNA te maken: haat en verdeeldheid zit niet in het DNA van mensen, het is iets wat aangeleerd wordt en in een situatie van crisis en tekorten overal ingang kan vinden.
De N-VA was er snel bij om afstand te nemen van het ranzige Schild & Vrienden, hoe ernstig kunnen we dat nemen?
De mediaberichten maakten het onmogelijk voor N-VA om niet te reageren. De eerste reactie bestond uit duidelijke veroordeling, ook al bleef het bij woorden. De tweede reactie was al dubbelzinniger. Plots klonk het dat er geen heksenjacht moest gestart worden en was er wel heel veel begrip. Het begrip dat bij N-VA ontbreekt als het om werklozen, 60-jarigen die op pensioen willen of transmigranten gaat, is er dus wel als het om een georganiseerde groep fascisten gaat. De meest bekende Schild & Vrienden die kandidaat waren voor N-VA bij de gemeenteraadsverkiezingen zijn van de lijsten gehaald, anderen blijven wel op post. In Lubbeek, waar Theo Francken kandidaat is, werd met veel tegenzin S&V’er Nick Peeters van de lijst gehaald. Voor Francken was Peeters maar een kleine garnaal terwijl hij op Twitter wel fors uitpakte tegen dokter Marc Van Ranst die informatie over S&V deelde. Francken hield Peeters de hand boven het hoofd, ondanks lofbetuigingen aan Hitler, maar de boodschapper die daarop wees omschreef hij als “dokter haat”. Je moet het maar durven! Je zou je trouwens ook beginnen afvragen wie die 67.000 haatberichten in de geheime groep van S&V dan wel geplaatst heeft: alle S&V’ers zeggen dat zij er niets plaatsten en/of amper iets zagen passeren. Nick Peeters is één van de veelschrijvers op Sceptr.net, de ‘aanvaardbare’ website waar S&V kind aan huis is. Door zwak of toch heel verdedigend op te treden, geeft N-VA eigenlijk groen licht aan de opvolger van S&V om extreemrechtse jongeren ook binnen N-VA te blijven organiseren.
Aan de Ugent werd Van Langenhove wel meteen geschorst. Is dat een goede stap?
Absoluut! De universiteiten moeten plaatsen zijn waar vrije meningsuiting geldt, maar het organiseren van haat en geweld is daar geen onderdeel van. Onder druk van de brede publieke verontwaardiging rond S&V en de bijhorende reputatieschade voor de UGent moest de rector wel optreden. De schorsing van Van Langenhove is een goede stap. Maar als hij in de raad van bestuur opgevolgd wordt door iemand die zichzelf met Hitler vergelijkt, is het duidelijk dat het probleem daarmee niet opgelost is. Gelukkig voor de Ugent nam opvolger Louis De Stoop ontslag, maar er zitten wel nog S&V’er in de Sociale Raad. Ook de verschrikkelijke seksistische opmerkingen die we in de Pano-reportage zagen, kwamen van een student aan de UGent: Brieuc Suys. De meest actieve kern van S&V rond ‘eindbaas’ Van Langenhove bevond zich aan de UGent.
Een sterke mobilisatie op 25 september kan de druk op de UGent verder opvoeren en kan voorstellen doen om met de universiteit, met de studenten en het personeel, het debat te voeren over wat S&V is en hoe ertegen kan gereageerd worden.
Wat kunnen jongeren en syndicalisten doen?
De actie van 25 september is de eerstvolgende uitdaging. De verontwaardiging is groot, we moeten ervoor zorgen dat dit niet ondergesneeuwd en vergeten wordt. Een actieve mobilisatie onder zowel jongeren als syndicalisten kan ervoor zorgen dat er na de actie van 25 september onvermijdelijk nieuwe stappen gezet worden, zowel op vlak van acties als inzake reacties door de autoriteiten en in de eerste plaats de UGent. Jongeren kunnen doorheen acties en campagnes hun stempel op de publieke opinie drukken: dat zagen we met de antiracismebeweging in de jaren 1990 in ons land (een beweging die cruciaal was om het cordon sanitaire in stand te houden), maar recenter ook met bijvoorbeeld het Amerikaanse jongerenprotest tegen de vele schietpartijen op scholen. Aangehouden mobilisatie en zelforganisatie in actiecomités en algemene vergaderingen waar volgende stappen in de beweging worden besproken, kunnen ervoor zorgen dat het niet bij één protest blijft maar dat we gebruik maken van de algemene verontwaardiging tegen extreemrechts om hen terug in een erg geïsoleerde en defensieve positie te krijgen.
Vakbondsmilitanten hebben ook een cruciale rol te spelen. Deze Schild & Vrienden waren de meest extreme uitdrukking van de arrogante en agressieve muur waarop ze botsen als ze protesteren tegen de aanvallen op de lonen, pensioenen, sociale zekerheid, arbeidsomstandigheden, … van de werkenden. S&V is als organisatie ontstaan in de reacties op ons verzet tegen de rechtse regering. Als dergelijke groepen ongemoeid gelaten worden, zullen ze nadien opnieuw tegen de arbeidersbeweging gebruikt worden. De acties van S&V aan stakingspiketten van het spoor, de inbraak in het ABVV-lokaal in Gent of nog de poging om de staking bij Ivago deze zomer in een slecht daglicht te stellen, geven aan waar S&V juist staat in de sociale strijd: recht tegenover ons. Het is een obstakel in onze strijd voor een rechtvaardige samenleving.
Sommigen zeggen dat de strijd tegen racisme en die tegen het besparingsbeleid beter los gezien worden om wie gewoon tegen racisme is niet af te schrikken. Maar waarom zouden we niet duidelijk zeggen waar het op staat? De verdeeldheid en de haat die door extreemrechts gepropageerd wordt, richt zich tegen wie het asociale beleid verwerpt. Het is onderdeel van de verhoudingen tussen het establishment van de 1% rijksten en de uitbuiting van de 99% anderen. Als de voedingsbodem niet aangepakt wordt, dan draaien we rond de pot zonder antwoorden te bieden. Een probleem laten etteren, maakt dat het nadien gewoon erger naar boven komt. Een offensief programma en bijhorende acties rond sociale eisen zoals goede jobs, betaalbare huisvesting, voldoende middelen voor openbare diensten, gratis en degelijk onderwijs, een leefbaar en haalbaar pensioen, … kunnen de groeiende voedingsbodem voor verdeeldheid en haat stoppen.
Dit artikel is aangepast nadat bekend werd dat Louis De Stoop afziet van zijn mandaat in de raad van bestuur van de Ugent na de schorsing van mede S&V’er Van Langenhove en nadat verschillende S&V’ers, waaronder Nick Peeters in Lubbeek, van de N-VA-lijsten gehaald zijn.
