De Actief Linkse Scholieren en Studenten waren deze zomer aanwezig op verschillende festivals om campagnes te voeren rond seksisme, extreemrechts en klimaat. We spraken met Mai en Arne van de ALS over het incident op Pukkelpop en hoe ALS jongeren wil organiseren rond deze thema’s.
ALS-leden waren aanwezig op tal van festivals afgelopen zomer. Hadden jullie een dergelijk voorval van extreemrechtse intimidaties en provocaties zoals op Pukkelpop gebeurde zien aankomen?
“Eigenlijk verbaast het niet. Pukkelpop is het hoogtepunt van een hele reeks extreemrechtse intimidaties tijdens het afgelopen festivalseizoen. Het zelfvertrouwen van Vlaams Belang Jongeren en Schild & Vrienden is enorm gesterkt na de verkiezingsresultaten. Vlaams Belang Jongeren verspreidden in het begin van het festivalseizoen de boodschap dat het tijd was om met Vlaamse vlaggen de ‘festivals terug te claimen’. Dat dat ‘terugclaimen van de festivals’ meer betekent dan enkel vlaggen ophangen, is ondertussen duidelijk: hun aanwezigheid ging gepaard met openlijke haat en geweld. Op Dour werden de Vlaamse Leeuwen vergezeld van pancartes waarop te lezen stond “Pas de Wallons”… Op Dranouter werd een stand van Campagne ROSA slachtoffer van vandalisme en ging een groepje extreemrechtse militanten over tot fysieke intimidaties tegenover onze activisten ter plekke. Op Pukkelpop gingen ze gewoon door met deze reeks aan intimidaties.”
Na het incident op Pukkelpop werden alle Vlaamse leeuwen van het festivalterrein gehaald. Wat denk je daarvan?
“Haat kan niet bestreden worden door vlaggen weg te halen. Integendeel, rechtse partijen grijpen het weghalen van vlaggen aan om zichzelf in een slachtofferrol te wentelen. Dit betekent niet dat we dit onbeantwoord mogen laten. Een raid zoals deze op Pukkelpop zat eraan te komen. Het maakt deel uit van de reeks bewuste intimidaties van extreemrechts op iedereen die anders denkt. Wanneer we de aanwezigheid van extreemrechts en hun symbolen willen bestrijden, moeten we in staat zijn om bij iedere intimidatie, provocatie of vorm van geweld te kunnen antwoorden met zo groot mogelijke mobilisaties. Op deze manier kunnen we hun vertrouwen ondermijnen. Want het is niet omdat extreemrechts duidelijker aanwezig is, dat hun ideeën aanvaard worden door bredere lagen.
“De indruk wordt soms gewekt alsof de meerderheid van de jongeren rechts zou zijn. Dit is een eenzijdige blik: naast een verrechtsing onder jongeren zien we ook een sterke ruk naar links. Een toenemende polarisatie onder jongeren is een internationaal fenomeen. Volgens de drie belangrijkste Franse peilingbureaus stemden in 2017 de Franse jongeren in de eerste ronde voor de uiterst linkse Jean-Luc Mélenchon (27 procent) en de extreemrechtse Marine Le Pen (23 procent). De nieuwe president Emmanuel Macron kwam bij de jongeren niet verder dan 20 procent in die eerste ronde.
“De houding van jongeren ten opzichte van politiek kan het best gekarakteriseerd worden als volgt: een groeiend ongenoegen over de politiek van het establishment en een zoektocht naar een alternatief op het status quo. Dit werd bevestigd door een peiling van Het Laatste Nieuws en VTM. Bij jongeren tussen 12 en 24 gaven 7 op de 10 van bevraagde jongeren aan dat ze geen vertrouwen hebben in de politiek. Jongeren geven aan niet vertegenwoordigd te zijn. Dit leidt tot een gevoel van onmacht: de helft van de jongeren (51%) geeft aan dat ze niet het gevoel hebben dat hun stem een verschil kan maken. In 2017 vroeg de internetenquête ‘Generation What’ aan zo’n half miljoen jongeren in Europa of ze bereid waren deel te nemen aan een opstand tegen de gevestigde orde. In Zuid-Europa én Frankrijk antwoordden meer dan 60 procent ‘ja’. In België antwoordde zo’n 40% positief.
“Dit sentiment werd geuit tijdens de klimaatbeweging, waar jongeren massaal in staking gingen. Evengoed werd er ongenoegen geuit via de stem van jongeren voor het Vlaams Belang. Die stemmen waren geen racistische of seksistische verklaringen, maar proteststemmen tegen de traditionele partijen en hun besparingen die aanvallen zijn op onze levensstandaard. De proteststem op het Vlaams Belang betekent dus geenszins een actieve steun voor het Vlaams Belang. De Schild en Vrienden jongeren en zij die dwepen met de Vlaams identiteit blijven een kleine minderheid. Ze hebben het voordeel sterker georganiseerd te zijn dan linkse jongeren, onder andere door een sterk uitgebouwde internetcultuur. Door de verkiezingsresultaten krijgen ze nu het vertrouwen om zich nog openlijker en brutaler te manifesteren: online en offline. Het zelfvertrouwen van extreemrechts kan rap ondermijnd worden, maar dan zullen linkse jongeren zich ook sterker moeten organiseren. Want de krachtsverhouding in de samenleving leunt helemaal niet naar rechts. Toen het Vlaams Belang aan de ingang van Pukkelpop Vlaamse vlaggen uitdeelde en een twintigtal Voorposters voor de ingang paradeerden met hun Vlaamse vlaggen, begonnen jongeren hen spontaan uit te jouwen tot ze het uiteindelijk moesten aftrappen.”
Hoe komt het dan dat zoveel jongeren hun ongenoegen en frustraties niet kwijt konden in de klimaatbeweging en op het Vlaams Belang stemden?
“Natuurlijk blijven de klimaatstakers een beperkt deel van de Belgische jongeren, voor jongeren in onzekere gezinssituaties is klimaat niet altijd de eerste zorg. In een interview in de Knack zei een leerkracht onlangs nog: “Als je ouders in een fabriek werken, wil je vooral dat ze open blijft. De vraag of die fabriek vervuilt, is minder belangrijk” (22 mei 2019).
“De populairste eis onder jongeren was ‘meer, beter en gratis openbaar vervoer’, toch werd deze niet opgepikt door Youth For Climate. Zo’n eis zou nochtans aan andere jongeren, die nog niet overtuigd zijn, tonen dat de klimaatstrijd ook in hun belang is. De zwakte van de klimaatbeweging is dan ook de zwakte van haar leiding, die dacht via samenwerking met bazen van grote bedrijven een klimaatbeleid op poten te kunnen zetten. Voor een klimaatactivist is dit een tegenstrijdige houding: het zijn net grote bedrijven die verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de uitstoot. Sinds 1988 zijn de 100 meest vervuilende bedrijven verantwoordelijk voor 70% van de uitstoot. We moeten niet strijden met multinationals, maar net tegen hen en dit linken aan de strijd voor het behoud van jobs, degelijke lonen, veilige arbeidsomstandigheden en tegen het kapitalistisch systeem zelf. Youth For Climate wist zich door haar verzoenende houding naar grote bedrijven niet te distantiëren van de groene partijen, die opkomen voor taksen op gewone mensen en die de armste lagen het hardst treffen. Dit botste op een sterke afkeer. Enerzijds voor de neerbuigende houding van de media, politici en sommige professionele klimaatactivisten, die hen vertellen hoe ze hun levensstijl moeten aanpassen en anderzijds voor heel wat schrik dat een klimaatbeleid hoe dan ook asociaal zou zijn.
“Jongeren zouden aan de hand van comités op stedelijk en schoolniveau democratische discussies moeten hebben over het type eisen dat de beweging naar voren schuift. Op die manier hangt de stem van de beweging niet af van wat er bij de top van Youth For Climate wordt beslist en vervolgens via de media gecommuniceerd wordt.”
In de Standaard (16/08) werd gesproken over een toename van seksuele intimidatie op de festivalweides. Is het niet tegenstrijdig dat Vlaams Belang jonge meisjes intimideert en Vlaams Belang zich tegelijk profileert rond de strijd tegen seksuele intimidatie en geweld?
“Eén vrouw op zes is slachtoffer van seksuele pesterijen op festivals. Het is niet verbazend dat onveiligheid voor jonge vrouwen een belangrijk thema is. Vlaams Belang probeert zichzelf voor te doen als een voorloper in de strijd tegen seksueel geweld. Dat doen ze door op te komen voor meer veiligheid, te eisen dat er harder opgetreden wordt tegen daders van seksueel geweld en te strijden tegen migratie. Ze slagen er vooral in hun verhaal te verkopen door de afwezigheid van een sterke beweging rond dit thema. Maar ook omdat de linkerzijde zich beperkt tot symbolisch maatregelen en vaak enkel politieke correctheid predikt. Geloofwaardigheid winnen wordt dan natuurlijk erg moeilijk met een programma waarin reële verandering afwezig is. Toch is voor veel jonge vrouwen het vrouwonvriendelijk karakter van het Vlaams Belang heel erg duidelijk.”
“Hoe hard het Vlaams Belang ook mag beweren seksisme te willen tegengegaan, niets hield hen tegen Dries Van Langenhove als lijsttrekker te lanceren. Van Langenhove werd bekend door de Pano-reportage over Schild en Vrienden die heel wat ophef veroorzaakte. Daarin was te zien hoe hij en zijn volgelingen seksistische memes die verkrachtingen verheerlijken hilarisch vinden en ook niet vies zijn van gedweep met nazisme. Niet alleen rechtse internetcultuur banaliseert seksueel geweld, maar ook de beelden die we dagelijks te zien krijgen via de media, reclame -en porno industrie. Er worden enorme winsten gemaakt onder het kapitalisme op het vrouwenlichaam door het te reduceren tot een lustobject en marktwaar. Hiertegen willen we in actie komen! We willen strijden voor meer investeringen in sensibilisering via onderwijs, de openbare ruimte en op de festivalweide. Personeel op festivals, maar ook bus- en treinbegeleiders, medisch personeel, opvoeders, … zouden opgeleid moeten worden rond preventie en beheer van agressie en dagdagelijks seksisme.
“Het is trouwens een leugen dat vooral migranten daders zouden zijn van seksueel geweld. Volgens het instituut voor gelijkheid voor mannen en vrouwen, is drie van de vier daders van seksueel misbruik tegen volwassenen een bekende. Volgens Sensoa is de dader in bijna de helft van de gevallen een (ex-)partner (46,7%). Bij minderjarigen is de dader vaakst een familielid of huisgenoot (24,9%) of een kennis (24%). In slechts 16,6% van de gevallen is de dader een onbekende.
“Financiële afhankelijkheid is een grote reden waarom vrouwen vaak niet weg kunnen uit gewelddadige thuissituaties. Een strijd voor betere jobs, betaalbare kinderopvang, meer sociale huisvestigingen, vluchthuizen en gepaste begeleiding in de wijken en op de scholen om slachtoffers te helpen is daarom noodzakelijk. Het Vlaams Belang komt in woorden op voor een verhoging van het minimumloon- en pensioen, maar toch stemde de partij tegen het voorstel om het minimumloon in alle Europese landen op te trekken. Strijden voor de emancipatie van vrouwen staat haaks op rechts conservatieve beeld over vrouwen, waar abortus een misdaad is of waar enkel het heteronormatieve gezin met traditionele rollenpatronen als normaal beschouwd kan worden.”
Om af te sluiten: wat is de boodschap die jij vandaag aan jongeren zou willen meegeven?
“Het voorbije jaar heeft een enorme indruk nagelaten op jongeren. Ondanks een historische beweging werden er geen verandering bekomen. Dit zorgt vandaag voor demoralisatie onder bepaalde delen van de beweging. Maar voor de toekomst van de klimaat- en andere bewegingen is dit een belangrijke les. Het is pas wanneer werkenden mee het werk neerleggen dat de kracht van dit systeem uitgedaagd wordt.
“Ik zou jongeren aanmoedigen lid te worden van de Actief Linkse Scholieren en Studenten. We zijn een jongerenorganisatie die de strijd van jongeren systematisch linkt aan de strijd van werkenden. Want als het nu gaat over seksisme, extreemrechts, degelijke jobs of klimaat: dit is allemaal verbonden met het systeem. In een samenleving waar alles draait rond het maken van winst op korte termijn en de acht rijksten evenveel bezitten als de armste helft van de wereldbevolking, is het onmogelijk tegemoet te komen aan de huidige problemen.
“Wereldwijd zien we een groeiende zoektocht onder jongeren en werkenden naar alternatieven op dit systeem. In de Verenigde Staten komt dit het sterkst tot uitdrukking. Volgens een peiling van Gallup blijkt dat steeds meer kiezers – vooral bij jongeren –socialisme beter vinden dan kapitalisme. Bij kiezers tussen 18 en 29 jaar scoort socialisme 57%, tegenover 47% voor het kapitalisme. Dit wil niet zeggen dat er een helder of eenduidig idee is wat een socialistische samenleving inhoudt. Toch onthalen we dit als een heel positieve stap vooruit en willen we met jongeren in discussie treden over wat socialisme volgens ons betekent. Wij denken dat de sleutelsectoren van de economie onder democratische controle van de werkenden moeten komen te staan en dat op deze manier de economie gepland kan worden in functie van de noden van de meerderheid van de bevolking.”
