Category: Ecologie

Artikel door Nicolas Croes uit het februarinummer van De Linkse Socialist

Er is iets aan de hand met deze planeet. Met de overstromingen in Pakistan en China, de aardbevingen in Haïti en Chili, de bosbranden in Rusland en Australië,… werd 2010 gekenmerkt door een groot aantal natuurrampen. Er vielen daarbij officieel 295.000 doden en er was voor 130 miljard dollar schade. Met de overstromingen in Australië (en op beperktere schaal in ons land) is 2011 alvast goed ingezet.

De Duitse verzekeraar “Munich Re” verklaarde dat het aantal natuurrampen als gevolg van klimaatverandering (orkanen, overstromingen, droogte,…) “sinds begin jaren 1980 is verdrievoudigd” op wereldvlak. De kosten nemen gemiddeld met 11% per jaar toe. “De klimaatveranderingen vertegenwoordigen nu wellicht al een belangrijk deel van de schadegevallen.” Bovendien wordt ervan uitgegaan dat de impact ervan verder zal toenemen.

We hebben al meermaals gewezen op de verantwoordelijkheid van de economie en de kapitalistische productiewijze in de wereldwijde vervuiling en de oorzaken die leiden tot klimaatveranderingen. Het kapitalisme zorgt niet enkel op dat vlak voor rampen. Er is ook het gebrek aan investeringen in het onderhoud van rivieren of het feit dat al te snel bouwvergunningen werden toegekend in risicogebieden. Deze handelswijze heeft al tot heel wat schade geleid in de ontwikkelde kapitalistische landen. Denk maar aan de gevolgen van het gebrek aan onderhoud van de dijken van New Orleans in de VS toen de orkaan Katrina op deze dijken inbeukte.

Naast het gebrek aan investeringen en de bouw van woningen in risicozones, is er ook het probleem van armoede. Het is duidelijk dat sloppenwijken en vervallen gebouwen minder bestand zijn tegen een schokkende aarde dan pakweg een weelderige villa in een rijke wijk van Haïti. Het zijn nochtans de rijkere wijken die eerst hulp kregen, aldus journalisten van de Washington Post. De 1% rijksten van het land, in het geval van Haïti goed voor 50% van de rijkdom van het land, krijgen in de praktijk prioriteit bij de internationale hulp met onder meer een goede bevoorrading van apotheken die worden beschermd door private milities.

De internationale hulp bleek in Haïti een manier te zijn om een neoliberale politiek op te leggen. Er werd een lening van 100 miljoen dollar toegekend door het IMF, waarbij aan de lening de voorwaarde werd gekoppeld dat er geen enkele loonsverhoging zou komen in de publieke sector. Opdat er zou worden geïnvesteerd in publieke infrastructuur, degelijke en veilige huisvesting voor iedereen en een democratische controle op de hulp bij rampen, moet er worden gebroken met de kapitalistische samenleving. De dringendheid hiervan laat zich ieder jaar sterker voelen.

Vorig jaar werd in Kopenhagen betoogd naar aanleiding van de klimaattop. Een aantal betogers, waaronder ook LSP-militanten, werden door de politie vastgehouden. De politie werd hiervoor nu veroordeeld. Een rechtbank veroordeelde de politie wegens 250 illegale arrestaties. “Dit is een belangrijke overwinning”, stelde Mattias Bernhardsson, gemeenteraadslid van Rättvisepartiet Socialisterna in Stockholm (Zweden) en een van de 250 activisten die klacht indiende.

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Lees ook:

• Onmenselijke behandeling in Kopenhagen – “Something rotten in the state of Denmark”
• Kopenhagen: van groen kapitalisme tot politierepressie
• Kopenhagen brengt geen oplossing

[/box]

De politie en de politici stelden dat de massale arrestaties volgens de Deense wet werden verricht. Voor de ordehandhaving tijdens de klimaattop werden een aantal speciale maatregelen doorgevoerd, het zogenaamde “lymmelpakken”. De arrestaties waren een duidelijke inbreuk op de basis democratische rechten van collectieve actie. Zonder enige aanleiding werd een groep betogers omsingeld, urenlang vastgehouden en vervolgens naar politiekantoren overgebracht.

“Als de politie zomaar mag overgaan tot het negeren van de democratische rechten van klimaatbetogers, dan zullen hierna andere betogers volgen”, stelde Mattias Bernhardsson. Hij stelde dat de massale arrestaties in het vervolg ook kunnen worden toegepast op stakende betogers, protesterende jongeren of andere protestacties waarvan we er steeds meer zien in Europa.

Van de 250 activisten die klacht indienden, waren er 178 die deelnamen aan de vreedzame massabetoging met meer dan 100.000 aanwezigen. De politie viel die betoging zonder enige reden aan. Er werd een stuk betoging afgezonderd nadat dit deel was omsingeld door agenten. Zowat 1.000 mensen werden daarbij urenlang vastgehouden in de bittere koude. 905 betogers zaten urenland met de handen vastgemaakt op de grond. De beelden hiervan schokten velen (zie foto hiernaast).

De rechtbank oordeelde nu dat de politie het recht niet had om de 905 vast te houden op een ogenblik dat ze geen enkel gevaar vormden en de openbare orde niet verstoorden. De rechtbank voegde er aan toe dat de omstandigheden tijdens de arrestatie en de gevangenzetting een inbreuk vormden op artikel 3 van de Europese Conventie van de Mensenrechten. Alle 178 arrestanten die klacht indienden, krijgen een schadevergoeding van 1.200 euro. De politie kondigde evenwel aan in beroep te gaan tegen deze uitspraak.

De politie wilde van in het begin een voorbeeld stellen. Tijdens de rechtszaak werd een opname openbaar van een politiechef die zijn manschappen op 16 december het bevel gaf om “erin te vliegen” tegen zowel betogers als journalisten. De betogers zouden “roodgloeiend” moeten gemaakt worden, aldus de opname.

Het politiegeweld is een uitdrukking van de agenda van de rechtse regering die wordt gesteund door de Deense Volkspartij. Die regering wil harder optreden tegen al wie durft te protesteren. De uitspraak is een nederlaag voor het rechtse establishment en het “lymmelpakkens.”

Na de top in Kopenhagen volgde dit jaar een top in Cancun, Mexico. Ook deze top eindigde zonder enig resultaat. Het kapitalisme is niet in staat om een toekomst aan te bieden voor het milieu en de mensheid. De hoop op verandering ligt in de handen van de arbeiders en jongeren.

Artikel door Alain (Namen) uit de decembereditie van De Linkse Socialist

Er waren al verschillende grote betogingen tegen de vernietiging van ons milieu. De linkse socialisten komen daarin tussen om te wijzen op de noodzaak van de strijd voor een socialistisch alternatief. De ecologische crisis is immers het resultaat van hoe dit systeem werkt en steeds naar winsten op korte termijn zoekt. Daartegenover volstaat het niet om enkel te zingen voor het klimaat, zoals de actie op 28 november, het zal er op aankomen om een krachtsverhouding uit te bouwen. De kapitalisten doen er intussen alles aan om hun winsthonger te legitimiseren, ook door het financieren van klimaatsceptici.

Klimaatsceptici betwisten de klimaatveranderingen

Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) kwam tot een consensus over de klimaatveranderingen. Sinds het begin van het industriële tijdperk en zeker sinds het einde van de jaren 1970 is er een opvallende opwarming (+0,5°C sinds 1977). Volgens het IPCC moeten de oorzaken daarvan “hoogst waarschijnlijk” bij menselijke activiteiten worden gezocht.

Volgens de vooruitzichten van de experts moet 50 tot 85% van de uitstoot van gassen worden verminderd om de opwarming van de aarde te beperken tot ongeveer twee graden tegen 2050.

Deze consensus wordt betwist door de klimaatsceptici. Er zijn natuurlijk goede redenen om kritisch en sceptisch te staan tegenover het IPCC als instelling. Het is een intergouvernementele instelling waarvan de leden worden benoemd als vertegenwoordiger van hun land. De meeste wetenschappers werken op vrijwillige basis mee met het IPCC. Het gebrek aan middelen voor grondiger wetenschappelijk onderzoek zegt al veel over de wijze waarop de verschillende landen het probleem benaderen.

Er zijn klimaatsceptici die de opwarming erkennen, maar de menselijke verantwoordelijkheid ontkennen. Zij zien de opwarming als een natuurlijk fenomeen (onder meer door een veranderende activiteit van de zon). Ze verwijten het IPCC enkel de meest negatieve hypothesen naar voren te brengen.

Wie betaalt de klimaatsceptici?

Deze controverse is echter niet puur wetenschappelijk van aard. De klimaatsceptici worden gefinancierd door bedrijven en politici die daar belang bij hebben. Zo is er oliebedrijf ExxonMobil dat vorig jaar een miljoen pond betaalde aan klimaatsceptici. Maar ook Europese bedrijven steunen de klimaatsceptici. Een groep van acht Europese bedrijven was vorig jaar goed voor € 218.000 steun aan deze sceptici. Het ging om Bayer, BASF, Solvay, Lafarge, BP, GDF-Suez, Arcelor Mittal en E.ON.

In de discussie over klimaatveranderingen is er nood aan degelijk en publiek wetenschappelijk onderzoek dat over voldoende middelen beschikt. Zoniet zullen steeds lobbygroepen en bedrijven het wetenschappelijk onderzoek sturen of betwisten. Het wetenschappelijk onderzoek moet uit de klauwen van de winsthonger worden gehaald. Dat zou een eerste stap zijn in de strijd tegen de klimaatveranderingen.

Kapitalisme schaadt mens en milieu

De recente voorbeelden van de olieramp in de Golf van Mexico of de vervuiling na de aluminiumramp in Hongarije maken duidelijk dat het kapitalisme schadelijk is voor mens en milieu. De eersten die hierdoor worden getroffen, zijn de armsten. De rijken hebben immers middelen om in te spelen op de wijzigingen die optreden als gevolg van de opwarming en de vervuiling van de bodem, het water en de lucht. Een recente studie van het WIV (Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) bevestigde dat een hogere sociaal-economische positie leidt tot een betere gezondheid.

Het kapitalisme is niet in staat om een antwoord te bieden op de crisis die onze jobs, openbare diensten en milieu bedreigt. Daarentegen is het nodig om op te komen voor een samenleving waarin de economie op democratische wijze wordt gepland om de goederen en diensten te produceren die sociaal noodzakelijk zijn. Een socialistische samenleving is noodzakelijk, zowel voor de mens als voor zijn milieu.

Het is 4 oktober, het westen van Hongarije. De noordelijke flank van een afvalreservoir van een aluminiumfabriek stuikt in elkaar. Een miljoen kubieke meter giftig en bijtend slib overspoelt de nabijgelegen dorpen en velden over een gebied van 40 vierkante kilometer. De tol: 9 doden, 122 gewonden, mensen die alles kwijt zijn, verwoeste landbouwgrond. En dat terwijl op 11 juni op luchtfoto’s al een duidelijk lek te zien was in de reservoirwand. Dit is een zoveelste milieuramp die voorkomen had kunnen worden. De lijst wordt stilaan eindeloos.

Artikel door Irina (Gent) uit de novembereditie van De Linkse Socialist

Tot 20 jaar geleden werd ons voorgehouden dat het Oostblok een ecologische ramp was omwille van het systeem dat daar bestond en verkeerdelijk socialisme werd genoemd (terwijl stalinisme werd bedoeld). De kernramp van Tsjernobyl maakte de omvang van de problemen duidelijk. Intussen zijn we 20 jaar na de val van de Berlijnse Muur en nu blijkt dat het kapitalisme even rampzalig is voor het milieu in Oost-Europa. Tsjernobyl toonde het verval van het stalinisme, de aluminiumramp in Hongarije de dodelijke mengeling van stalinisme en kapitalisme.

De ontginningsindustrie is één van de meest vervuilende industrietakken. Olie-, steenkool- en metaalwinningen zorgen voor heel wat milieuproblemen. In de olie-industrie is er het gevaar op lekken, zoals pijnlijk duidelijk werd bij de ramp met het Deepwater Horizon boorplatform in de Golf van Mexico eerder dit jaar. De verwerking van ruwe olie is een bron van schadelijke gassen. De ontginning van steenkool en metalen vergt heel wat water, waardoor de waterhuishouding van het hele gebied rond de mijn verstoord kan raken. Bij de verwering van restgesteente komen dikwijls zuren vrij die ervoor zorgen dat grondwater en velden onbruikbaar worden. Ook komen bij de ontginning van metalen heel wat zeer giftige, zware metalen vrij in de omgeving. Bovendien brengt de opslag van de chemische rest die na de ontginning overblijft in grote, open bassins heel wat gevaren met zich mee: lekken, scheuren, doorsijpeling in het grondwater. Alles bij elkaar betekent dit een vervuiling die nog duizenden jaren voelbaar zal zijn en die de komende generaties van broodnodig drinkwater en landbouwgrond berooft. Hoe is het zo ver kunnen komen?

Wij leven in een economisch systeem dat gericht is op de vergroting van snelle winsten. Een kleine groep verrijkt zich, terwijl een grote groep mensen niet kan meeprofiteren van de geproduceerde rijkdom. De ontginningsindustrie is niet alleen zeer vervuilend, maar ook zeer winstgevend. Tussen 2002 en 2006 stegen de nettowinsten van mijnbouwbedrijven van 5 miljard naar 45 miljard dollar per jaar!

De crisis heeft de winsten in de sector wat onder druk gezet, maar doorgaans blijven er grote winsten geboekt worden. Om deze verder op te drijven, wordt bespaard op veiligheidsvoorschriften en op de bescherming van het leefmilieu. Voor wat extra winst worden hele ecosystemen voor duizenden jaren in gevaar gebracht.

De traditionele politiek, zowel nationaal als internationaal, staat aan de kant van het kapitaal. Traditionele partijen, overkoepelende instanties,… verdedigen allen de belangen van het kapitaal en dus ook van de ontginningsindustrie. Uiteraard zullen deze politici niet zorgen voor een degelijk nageleefde milieuwetgeving. Dat er al milieuwetten zijn, is meer een gevolg van de druk vanuit de bevolking toen de problemen overduidelijk werden dan van de ‘goodwill’ van onze zogenaamde leiders. En als er al veiligheidsregels zijn, moeten ze nog nageleefd worden. In Chili zijn er bijvoorbeeld amper 18 veiligheidscontroleurs voor de gehele mijnbouwindustrie. Het is niet verwonderlijk dat er dan al eens een ramp gebeurt!

Een ecologisch verantwoorde ontginningsindustrie is mogelijk, maar we zullen ervoor moeten vechten. Het kapitalisme heeft de afgelopen periode eens te meer zijn ware aard getoond: crisissen, zowel financieel, ecologisch,… zijn onvermijdelijk. De anarchie van de vrije markt zorgt voor een verspilling van energie en grondstoffen op een overbelaste planeet. Er is nood aan een democratisch geplande economie, in dienst van de maatschappij én met oog voor de volgende generaties. Enkel binnen een socialistisch systeem zal een werkelijk duurzame ontwikkeling mogelijk zijn. Laat ons hiervoor de strijd aangaan!

Deze zomer werden we gecongronteerd met enkele schokkende ecologische rampen. Er verdween dagelijks zes miljoen liter olie in de Golf van Mexico, in Rusland waren er vernietigende bosbranden en in Pakistan verdween een groot deel van het land onder het kolkende water van onder meer de Indus. Bij deze verschillende rampen waren er niet alleen natuurelementen aan het werk, de kwestie van menselijk ingrepen en van het kapitalistische systeem zelf stelt zich.

Dossier door Nicolas Croes uit het septembernummer van De Linkse Socialist

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Lawrence Summers (op de foto helemaal links) is het hoofd van de Nationale Economische Raad, een onderdeel van de VS-regering van Obama. Hij windt er geen doekjes om: “De overbevolkte Afrikaanse landen zijn ondervervuild […] We moeten vervuilende industrie meer aanzetten om naar de minder ontwikkelde landen te trekken […] factoren die de risico’s voor prostaatkanker vergroten in een land waar de mensen lang genoeg leven om die ziekte te krijgen, is een andere zaak dan in landen waar tweehonderd kinderen op duizenden sterven vooraleer ze vijf jaar zijn […] Ik denk dat de economische logica om giftig vuil te storten waar de lonen het laagst zijn onweerlegbaar is.”

De bosbranden rond Moskou zijn de ergste in jaren. Bovendien hebben ze geleid tot een verstikkende smog in Moskou. Met temperaturen boven de 35 graden vielen er officieel tot 700 doden per dag. De autoriteiten hebben doorheen deze ecologische crisis nog geen cent extra gegeven aan de hulpdiensten of de gezondheidssector.

> PDF van dit pamflet

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Vinci?

De Franse multinational Vinci is één van de grootste bouwbedrijven ter wereld. Vinci maakte vorig jaar 1,6 miljard euro winst. Topman Xavier Huilard was goed voor een jaarloon van 1,6 miljoen euro, voor dit jaar staat een loonsverhoging met 200.000 euro op de agenda. Het bedrijf beweert op te komen voor het milieu, maar in werkelijkheid telt enkel de winstmaximalisatie.

Het bedrijf is ook erg actief in ons land met verschillende bouwprojecten, zoals de Oosterweelverbinding in Antwerpen en tal van publiek-private samenwerkingen zoals verschillende parkings in de steden. België is niet alleen een belangrijke markt voor Vinci, ons land doet ook dienst als fiscaal paradijs. Het bedrijf haalde grote sommen geld naar het financieel filiaal in ons land om zoveel mogelijk te profiteren van de notionele intrestaftrek.
[/box]

De afgelopen week waren er verschillende protestacties tegen de ontbossing van de groene rand rond Moskou. Zo werd actie gevoerd tegen het kappen van het bos van Khiminskii om daar een nieuwe private autosnelweg te laten aanleggen door de Franse multinational Vinci. Dat bedrijf haalde het contract van 1 miljard euro binnen omdat het gesteund werd door de Russische regering. Het kappen van de groene long van de stad zal de luchtkwaliteit verder ondermijnen. Maar het welzijn van de bevolking en het milieu wegen niet op tegen de grenzeloze winsthonger van het patronaat en haar aandeelhouders.

De strijd om in een gezonde omgeving te kunnen leven, is een strijd tegen het kapitalistische systeem dat steeds de winsten voorop stelt, ook ten koste van vervuiling en klimaatveranderingen.

Stop de repressie tegen milieu-activisten en anti-fascisten!

Eind juli werd een kamp van milieuactivisten in het Khiminskii-bos brutaal aangevallen door een bende extreem-rechtse relschoppers. De politie weigerde tussen te komen, ze sloot de ogen voor het geweld en ging zelf over tot een golf van repressie en arrestaties. Twee gekende anti-fascisten dreigen een gevangenisstraf tot 7 jaar te krijgen.

Op 7 augustus was er een betoging in Moskou om te protesteren tegen het geweld in Khiminskii en tegen de repressie. Na afloop van deze betoging werden drie linkse socialisten, leden van onze Russische zusterorganisatie, brutaal aangevallen door 15 neo-fascisten die onder meer een baseball bat bijhadden. Eén van onze militanten raakte gewond aan de ogen, een andere had een schedelbreuk.

Het gaat duidelijk om georganiseerd geweld gericht tegen wie het aandurft om te protesteren tegen Vinci. Een vertegenwoordiger van Vinci vroeg op een vergadering in aanwezigheid van de Russische president Medvedev dat zou worden opgetreden tegen de protestacties zodat het bedrijf aan de werken kan beginnen.

ACTIE voor de kantoren van Vinci op woensdag 18 augustus

We roepen op om deel te nemen aan de internationale solidariteitscampagne en te protesteren tegen het geweld in Rusland. Dat kan door:

• deel te nemen aan de protestactie voor de financiële zetel van Vinci in Brussel op woensdag 18 augustus om 16u30. adres: Louisalaan 149 (metro: Louisa)
• protestbrieven te sturen naar Vinci en de Russische autoriteiten: Russische ambassade (amrusbel@skynet.be), de topman van Vinci (xavier.huillard@vinci.com), de financieel directeur (christian.labeyrie@vinci.com) en de verantwoordelijke van de Belgische afdeling (rbentegeat@cfe.be)
• de campagne financieel te ondersteunen door een bijdrage te storten op 001-2260393-78 met vermelding “solidariteit Rusland”

Nationaliseer BP en de oliesector

Na de ontploffing op het boorplatform Deepwater Horizon werd de olieramp in de Golf van Mexico door de Amerikaanse president omschreven als het “11 september voor de ecologie”. Het bleef jammer genoeg enkel bij een vaststelling zonder antwoorden erop. Het kapitalisme brengt met haar winstzucht onomkeerbare schade aan de planeet en wie erop leeft aan. De “oorlog tegen het terrorisme” vanwege de VS en partners was geen succes, om te vermijden dat de “oorlog tegen het ecoterrorisme” een even grote mislukking wordt, is het nodig om de ware oorzaken aan te pakken. De basis voor het ecoterrorisme is de kapitalistische productiewijze. Enkel een democratisch geplande economie kan bescherming bieden om dergelijke rampen te vermijden.

Alain (Namen)

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Oliebedrijven en klimaatverandering

De klimaatveranderingen gaan veel verder dan doorgaans wordt aangenomen. Oliebedrijven spelen daar een belangrijke rol in, zowel in de vervuiling als in het vervormen van het beeld dat we hebben van die vervuiling.

Onderzoeksjournalist George Monbiot toonde aan dat ExxonMobil op directe of indirecte wijze geld geeft aan 124 organisaties die verwarring of onzekerheid naar voor brengen over klimaatveranderingen. Hun taak bestaat eruit om te stellen dat er wetenschappelijke onzekerheid is, dat er ook andere wetenschappelijke standpunten zijn,… Soms gaat het om absurde onderzoeken, bijvoorbeeld om aan te tonen dat een invasie door aliens een groter gevaar zou vormen dan klimaatveranderingen. Alles is goed om toch maar verwarring te zaaien in de media.

Veiligheid genegeerd

Gelekte documenten tonen aan dat BP waarschuwingen over de mogelijkheid van een ongeval in de wind heeft geslagen. In 2009 werd een rapport opgemaakt waarin werd gesteld dat een ongeval weinig waarschijnlijk was, zelfs quasi uitgesloten. Wetenschappers en personeelsleden stelden echter dat dit een wel erg onvoorzichtige conclusie was. BP bespaarde bovendien op alle mogelijke manieren, onder meer door met onderaannemers te werken waardoor honderden ingenieurs van BP werden afgedankt. Het resultaat is er dan ook naar.

De vrienden van BP

Totnutoe had BP een erg goede band met het politieke establishment. Ook president Obama kreeg in zijn verkiezingscampagne financiële steun van het bedrijf. De republikeinse Sarah Palin gaf daar nu kritiek op, maar de banden tussen haar partij en de oliesector zijn uiteraard niet minder innig. Slechts een maand voor de ramp in de Golf van Mexico keurde de regering-Obama een maatregel goed voor een uitbreiding van het diepzeeboren naar olie. De onderminister voor energie in de regering-Obama is Steven Koonin, tot anderhalf jaar geleden een top-wetenschapper in dienst van BP. Hij was daar verantwoordelijk voor het toezicht op de veiligheid bij het diepwaterboren.
[/box]

11 doden op offerblok van de winst

Volgens verschillende bronnen heeft British Petroleum heel wat risico’s genomen bij het boorplatform om toch maar de kosten te drukken. Ook op de veiligheid werd bespaard. Dit heeft BP een besparing van 7 tot 10 miljoen euro opgeleverd. Dat er voor de ramp al werd gewaarschuwd voor ongevallen, maakte weinig indruk op de winsthongerige oliemultinational.

Bij de ontploffing op het boorplatform vielen 11 dodelijke slachtoffers. Het zijn altijd de arbeiders die de hoogste prijs betalen voor de winstjacht. De gewone werkende bevolking wordt op alle vlakken het hardst getroffen. Langs de kustlijn van Louisiana werd reeds veel schade aangericht door de orkaan Katrina in 2005 en nu worden heel wat belangrijke economische sectoren plat gelegd (onder meer de visserijsector, 40% van de zeevruchten in de VS komen uit Louisiana). De kosten voor het opruimen van de stranden zal slechts gedeeltelijk door BP worden gedragen. Veel vrijwilligers zijn dagenlang in de weer om de olie van de stranden weg te halen. Tenslotte zal de ramp ook heel wat gevolgen hebben voor het ecologisch evenwicht in de zee. De kosten van deze ramp zullen steeds onderschat worden.

Niet de eerste ramp

Op 24 maart 1989 was de Exxon Valdez verantwoordelijk voor een olieverlies van 38.500 ton in Alaska. Het bedrijf betaalde 3,4 miljard dollar voor de opkuis en 500 miljoen dollar als schadevergoeding. In 1978 was Amoco Cadiz (Standard Oil) verantwoordelijk voor een verlies van 227.000 ton langs de kust van Bretagne. Na 14 jaar gerechtelijke procedures werd 1,25 miljard euro betaald. In 1999 was er de ramp met de Erika waardoor 20.000 ton olie voor de kust van Bretagne in zee terecht kwam. Hiervoor werd 570 miljoen euro schadevergoeding opgelegd, voor 200 miljoen daarvan is er nog een procedure voor Cassatie. In 2002 kwam 64.000 ton olie voor de kusten van Spanje, Frankrijk en Spanje in zee terecht. De kosten hiervoor worden op 1,05 miljard euro geschat.

De ramp van 20 april 2010 in de Golf van Mexico werd aanvankelijk – en op aangeven van BP – sterk onderschat. Er zal wellicht tussen 177.000 en 322.000 ton olie in zee terechtkomen. De schoonmaakoperatie zal minstens 9,8 miljard dollar kosten en er wordt geschat dat een schadevergoeding van 8,6 miljard euro zal worden opgelegd. Dat kan een bijzonder hoog bedrag lijken en het is wat abstract voor gewone werkenden of jongeren die nooit met dergelijke bedragen te maken krijgen. Maar het volstaat om eens naar de winsten van BP te kijken om te weten wat dit voor de multinational betekent. BP deelt jaarlijks ongeveer 8,7 miljard euro uit aan de aandeelhouders! De merknaam BP heeft schade opgelopen op de markt, maar dan wel omdat het bedrijf ermee dreigde om geen dividenden uit te betalen aan de aandeelhouders. Kapitalistische inhaligheid kent geen grenzen, ook niet indien er een ecologische en menselijke ramp plaatsvindt.

Verborgen rampen

De ramp in de Golf van Mexico kreeg veel aandacht, maar elders zijn er gelijkaardige rampen die geen enkele media-aandacht krijgen. In de Niger-delta was er een lek waarbij 4 miljoen liter ruwe olie in het water terecht kwam vooraleer ExxonMobil zeven dagen later het lek kon dichten. In de Niger-delta zijn er 606 boorplatformen die samen goed zijn voor 40% van de Amerikaanse olie-import.

Dit is ook de wereldwijde koploper inzake olievervuiling. Op twee generaties is de levensverwachting in bepaalde delen van de Delta teruggevallen tot 40 jaar. De opeenvolgende lekken hebben de grond ernstig vervuild. De corruptie van de lokale regimes geeft een vrijgeleide aan de oliebedrijven die zich niets aantrekken van het lot van de lokale bevolking.

Hoe dit vermijden?

Barack Obama roept de Amerikaanse economie op om haar afhankelijkheid van olie af te bouwen en alternatieve energie te ontwikkelen. Dergelijke verklaringen dienen enkel om zijn imago bij te sturen nadat er kritiek kwam op zijn aanvankelijk erg tamme reactie.

De houding van veel arbeiders in Louisiana is genuanceerd. De visserijsector is dan wel belangrijk voor lokale tewerkstelling, maar veel arbeiders hebben ook familie of vrienden die in de oliesector werken. De VS is bovendien nog steeds afhankelijk van olie. Om daar verandering in te brengen, moet de volledige energiesector onder gemeenschapscontrole worden geplaatst. We kunnen niet op BP of andere oliemultinationals rekenen om op een veilige en propere wijze olie te ontginnen en al zeker niet om alternatieve energie te onderzoeken en te ontwikkelen. Energie is een strategische sector en deze mogen we niet in onverantwoorde handen laten. De arbeiders van het platform hadden op voorhand al heel wat kritiek op de werkwijze op het boorplatform. Zij hebben de know-how om de risico’s te beperken. De gemeenschap heeft er alle belang bij om zelf te kunnen beslissen over de energieproductie. Nationalisatie is dan ook de enige oplossing.

Er zal een planmatige aanpak nodig zijn om de overgang naar hernieuwbare energie mogelijk te maken. Op kapitalistische basis zal dit niet gebeuren, daar wordt enkel naar de winsten op korte termijn gekeken. Een “groen kapitalisme” zal enkel de winsten binnen de sector herverdelen. Wij zijn voor een radicale breuk met het kapitalisme om de sociale behoeften en milieubelangen voorop te kunnen plaatsen.

In de VS neemt de olieramp in de Golf van Mexico dramatische vormen aan. Dit leidt tot heel wat woede en ongenoegen onder de Amerikaanse bevolking. Socialist Alternative, onze zusterorganisatie in de VS, verspreidt een pamflet waarin de kwestie wordt opgenomen.

Pamflet van Socialist Alternative

Ze negeerden de waarschuwingen over de gevaren bij een lek. Ze hielden geen rekening met veiligheidsprocedures. Ze bespaarden op veiligheidsmaatregelen bij eventuele rampen. Dit alles had maar één doel: zo snel mogelijk het “zwarte goud” van de ruwe olie enkele kilometers onder de oppervlakte omzetten in superwinsten.

De winsthonger van BP heeft geleid tot 11 doden en wellicht de ergste milieuramp uit de geschiedenis van de VS aangezien dagelijks duizenden vaten ruwe olie in de zee terecht komen en de Golf van Mexico overspoelen. Alle pogingen om het lek te dichten, zijn mislukt. Mogelijk zal het pas in augustus lukken om een oplossing te vinden.

De olieramp leidt tot een nooit geziene vernietiging van het leven in de zee en het delicate ecosysteem rond de kust. Dit kan nog jarenlang gevolgen hebben. Het leven van diegenen die afhankelijk waren van de visindustrie in de regio wordt eveneens omver gegooid.

Eerst stelde BP dat 1.000 vaten olie per dag in de zee terecht kwamen. Nadien schatte de regering op basis van luchtfoto’s dat het om 5.000 vaten ging. Onafhankelijke wetenschappers hebben het over 25.000 tot 100.000 vaten per dag. Er bestaan methoden om de omvang van het lek te meten, maar BP weigert deze toe te passen.

Intussen probeert BP te vermijden dat de olie tot aan de oppervlakte komt, het doet dit ondermeer door de olie te verzwaren. Hierdoor zijn er grote oppervlakten met olie onder het wateroppervlak.

BP houdt samen met de kustwacht de media op afstand van de vervuilde stranden en het water. Ze proberen de volledige omvang van de crisis te verbergen en de regering helpt daarbij.

Velen dachten dat er met Obama een einde zou komen aan het tijdperk van Bush en aan een regering die de oliebelangen centraal stelt. In werkelijkheid is er weinig veranderd. Het ministerie van binnenlandse zaken bleef de belangen van de grote oliebedrijven verdedigen en zorgde er voor dat de bedrijven geen milieuplannen moesten voorleggen.

Slechts een maand voor het olielek wou de regering-Obama het diepzeeboren naar olie nog verder laten uitbreiden. Er werd op bedrijven als BP gerekend om zichzelf regels op te leggen. De regering slaat nu wel een harde toon aan tegenover BP, maar intussen wordt vrijspel gegeven aan BP om de opkuisoperatie zelf in handen te nemen zonder enige noemenswaardige overheidscontrole.

Dit maakt duidelijk hoe ook de Democratische Partij met handen en voeten gebonden is aan de belangen van de oliebedrijven en andere grote bedrijven. De winsthonger van private oliebedrijven leidt tot risicovol gedrag waarbij er geen enkele verantwoording moet worden afgelegd. Het milieu wordt verwoest en er wordt geen rekening gehouden met het leven van gewone werkenden.

Deze ramp vindt plaats tegen de achtergrond van de ergste crisis van het globale kapitalisme sinds de jaren 1930. Dit leidt tot een scherpe daling van de levensstandaard. De werkloosheid neemt toe, de lonen dalen, mensen worden uit hun huis gezet en openbare diensten worden afgebouwd.

Socialistisch antwoord

Socialisten willen een einde maken aan het model van private winsthonger. Dit betekent dat BP uit de private handen van de winsthongerige aandeelhouders moet worden gehaald om onder de democratische controle van de gemeenschap te worden geplaatst zodat er een schoonmaakplanning mogelijk wordt en zodat de productie de belangen van mens en milieu in acht neemt.

Dat probleem stelt zich niet enkel met BP, maar met de volledige energiesector. We kunnen ons aan nog meer rampen verwachten indien we de energiesector aan de winsthaaien overlaten. Dit zal bovendien rampzalig zijn voor de klimaatveranderingen.

Daarom zeggen wij:

• Nationaliseer BP om de enorme middelen van dit bedrijf te gebruiken om de olie op te kuisen en op een efficiëntere en democratische wijze hulp te kunnen bieden aan de bevolking en de gemeenschappen die door de ramp zijn getroffen
• Breng de grote olie en andere energiebedrijven onder democratische arbeiderscontrole. Deze bedrijven moeten democratisch worden beheerd door raden van verkozen werknemers en vertegenwoordigers van de gemeenschap. Dit moet een economische en ecologische planning mogelijk maken.
• Massale investering in onderzoek naar en ontwikkeling van propere hernieuwbare energie en openbaar vervoer. Dat kan miljoenen jobs creëren en een einde maken aan de klimaatveranderingen. Arbeiders uit vervuilende bedrijven moeten een andere job krijgen aan minstens dezelfde loons- en arbeidsvoorwaarden.
• Stop de winstdictatuur. Voor een democratisch geplande socialistische economie die de energiesector, het transport en de productie kan afstemmen op de behoeften van de werknemers en het milieu

Lees meer:

> Ons archief over ecologie

De ramp als gevolg van de explosie van het onderwaterboorplatform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico is het resultaat van beslissingen van de oliebedrijven en de Amerikaanse regering.

Artikel door William Forester, Socialist Alternative (VS) uit het juninummer van De Linkse Socialist

Een jaar geleden was er een studie naar de ecologische risico’s bij het boren naar olie op grote diepte in de zee. De studie werd gedaan op vraag van BP, het oliebedrijf dat het platform huurde. De conclusie van de onderzoekers kon op voorhand al worden bepaald: er was zogezegd bijna geen kans op een groot verlies aan olie met een lek. Dit standpunt werd overgenomen door de Amerikaanse regering. Blijkbaar meenden ze allemaal dat er bij het boren naar olie op grote diepte op de zeebodem niets kon fout gaan. Omwille van de studie was er geen noodplan voorzien. Onmiddellijk na de explosie probeerde BP nog even om alles te ontkennen. Daarna werd alsnog naar een snelle oplossing gezocht voor een probleem dat volgens BP en de Amerikaanse regering niet kon voorkomen.

De ramp heeft geleid tot elf doden en een olievlek van 210 kilometer lang en 110 kilometer breed. Het bedreigt de ecologisch waardevolle kuststrook en ook de visserijsector die een belangrijke economische rol speelt in de regio. BP deed er alles aan om de ramp zoveel mogelijk toe te dekken. De eerste bewering dat dagelijks 110.000 liter olie in de zee lekte, bleek een zware onderschatting: er vloeide dagelijks tot 1 miljoen liter olie in zee. BP-baas Tony Hayward verklaarde in The Guardian: “de olielek is relatief klein als je ziet hoeveel water er in de zee is.”

De politici stellen nu dat er verandering moet komen. Maar een paar weken terug nog verklaarde president Obama dat hij een toename van booractiviteiten voor de Amerikaanse kust zou toelaten. Hij stelde dat de moderne technieken om naar olie te boren veilig zijn en amper enige vervuiling met zich mee brengen. Oppositiefiguren zoals de Republikeinse Sarah Palin zijn niet anders. Haar steun aan de oliesector werd samengevat in één van haar verkiezingsslogans in 2008: “drill, baby, drill”.

De verantwoordelijkheid voor de ramp wordt grotendeels bij BP gelegd, dat inderdaad een verschrikkelijk palmares heeft op het vlak van veiligheidsmaatregelen. Maar de andere grote oliebedrijven zijn niet beter. Exxon was verantwoordelijk voor het grootste olielek in Amerikaanse wateren met de ramp met de Exxon Valdez in Alaska. Shell staat gekend voor haar inbreuken op het milieu en de mensenrechten in Nigeria. Texaco (nu in handen van Chevron) heeft een gelijkaardige reputatie met haar operaties in Ecuador en de rol van Total in Birma is eveneens gekend. Alle oliebedrijven hebben bloed aan hun handen.

De vernietiging van het milieu, het uitbuiten van arbeiders en negeren van sociale rechten of mensenrechten vormen integrale onderdelen van de grote winstcijfers die de sector kan voorleggen. Het kapitalisme is afhankelijk van goedkope olie, het is de grootste verslaving uit de geschiedenis. De vele mooie woorden en conferenties over duurzame productie en strijd tegen klimaatveranderingen blijven beperkt tot woorden. Zelfs BP speelde daarop in en voerde reclame met de slogan “Beyond Petroleum” (voorbij de olie) in een poging om zich een groen imago aan te meten.

Voor de grote bedrijven en hun politici tellen niet de rechten van de werknemers of het milieu, zij zijn enkel in goedkope olie en winsten geïnteresseerd. Naarmate de internationale spanningen toenemen, worden grotere risico’s genomen om eigen olie-ontginning te stimuleren. Daarom had de Amerikaanse regering er geen probleem mee dat er naar olie wordt geboord op de zeebodem. Deze ramp toont aan hoe wanhopig de zoektocht naar goedkope olie verloopt. De verantwoordelijkheid van de ramp zal grotendeels bij BP worden gelegd. Dat bedrijf zal ongetwijfeld een deel van de kosten voor de opruimoperatie betalen. Met een winst van 4,1 miljard euro in het eerste kwartaal van dit jaar kan er wel een miljard euro van af. Maar de kosten gaan verder dan de geschatte rekening voor het opruimen.

Om een einde te maken aan de verspillingen en de risico’s die gepaard gaan met de zoektocht naar snelle winsten, is het nodig om de volledige energiesector onder gemeenschapscontrole te plaatsen. Dan wordt het mogelijk om de bestaande milieuvriendelijke vormen van energie verder te ontwikkelen en de nodige investeringen te doen naar onderzoek en ontwikkeling van deze energiebronnen. De ramp met de Deepwater Horizon maakt duidelijk dat er nood is aan een democratisch socialistische samenleving met een rationele planning van de productie zodat de belangen van de meerderheid van de bevolking (met inbegrip van ecologische belangen) centraal staan en niet de winsten.

Iedere dag opnieuw zijn er nieuwe elementen die aantonen dat de opwarming van de aarde door menselijke activiteiten wordt veroorzaakt. Er is een grote wetenschappelijke consensus hierover en weinigen ontkennen de conclusies van de experten en klimatologen. Ondanks hun kleine aantal, hebben de klimaatsceptici nochtans wel een grote invloed. De reden daarvoor is evident. Greenpeace bracht recent nog een rapport uit over de bedrijven die investeren in wetenschappers die de klimaatveranderingen ontkennen. Deze bedrijven zetten de eigen winsten boven de milieuproblemen.

Door Alain (Namen). Artikel uit het meinummer van De Linkse Socialist

Begin jaren 1990 werden er reeds lobbygroepen opgezet die als enige doel hadden om twijfel te zaaien over de wetenschappelijke elementen die de belangen van de sectoren die veel uitstootgassen produceren (steenkool, olie,…) schaden. De grote bedrijven uit de sector hebben formele of informele groepen opgezet die het werk van klimatologen en wetenschappers in twijfel moesten trekken.

Er wordt daarbij niet op een dollar meer of minder gekeken. Tot nu toe werd aangenomen dat ExxonMobil de belangrijkste financier van de klimaatsceptici was. Tussen 2005 en 2008 gaf dit bedrijf 8,9 miljoen dollar aan dit doel uit. Greenpeace maakte nu bekend dat het oliebedrijf Koch Industries nog meer middelen heeft uitgetrokken: 24,9 miljoen dollar! Een deel daarvan ging wel naar neoconservatieve denktanks die niet alleen bezig zijn met het ontkennen van klimaatverandering.

Grote bedrijven bieden middelen aan om studies te publiceren of wetenschappelijke standpunten te ontwikkelen die ingaan tegen wat bijvoorbeeld het IPCC (Internationaal panel inzake klimaatverandering) naar voor brengt. De IPCC-rapporten worden onderzocht op alle mogelijke fouten die dan breed worden uitgesmeerd. De enorme mediabelangstelling die er recent was voor een kleine fout in een IPCC-rapport maakte vooral duidelijk welke impact de lobbygroepen hebben. Er worden ook middelen uitgetrokken om woordvoerders van de klimaatsceptici te financieren, zo is er Claude Allègre in Frankrijk of in eigen land Drieu Godefridi van het Hayek-instituut.

Dit alles maakt duidelijk dat er meer dan ooit nood is aan wetenschappelijk onderzoek dat volledig onafhankelijk staat tegenover lobbygroepen. Hiertoe zijn er meer middelen (zowel menselijke als financiële) nodig voor wetenschappelijk onderzoek. Er is geen degelijk onderzoek indien er geen goed gevormd personeel is, wat meteen ook de nood aan degelijk onderwijs stelt.

Vervolgens is het duidelijk dat de verdediging van het milieu pas mogelijk is indien er fundamentele veranderingen zijn. Hoe die veranderingen kunnen worden doorgevoerd, is de inzet van strijd. Het kapitalisme toont iedere dag opnieuw aan dat het niet in staat is om een antwoord te formuleren op de sociale behoeften. We moeten de problemen bij de wortels aanpakken. De kapitalisten zullen hun winsten in vervuilende sectoren niet zomaar opgeven en er alles aan doen om onderzoek naar en investeringen in alternatieven tegen te gaan. Er is nood aan gemeenschapscontrole op deze sectoren om te produceren naargelang de behoeften van de meerderheid van de bevolking, met inbegrip van de ecologische noden.