Tag: Duitsland

In de Duitse metaalsector wordt actie gevoerd. De eisen zijn opmerkelijk offensief: 6% opslag en de mogelijkheid van een tijdelijke individuele arbeidsduurvermindering tot 28 uur per week. De afgelopen periode hoorden we steeds meer berichten over economische groei. Dat leidt na jaren van besparingen op onze kap tot een roep naar ons deel van die groeiende koek. De strijd in de Duitse metaalsector is ook voor werkenden in ons land van belang: zoals de werkgevers naar de buurlanden kijken om onze lonen naar beneden te trekken, kunnen wij dat ook doen maar dan om de lonen en arbeidsvoorwaarden te verbeteren.

Hieronder publiceren we het pamflet dat door de Duitse zusterorganisatie van LSP, Sozialistische Alternative, wordt verspreid in het kader van de sectoronderhandelingen in de metaalsector.

[divider]

In de Duitse metaal- en elektronicasector wordt jaar na jaar recordwinsten geboekt. De werkgevers klagen over de stijgende loonkosten, maar het gemiddelde rendement steeg ondertussen met 4% tot een recordniveau. De eis van 6% opslag is tegen deze achtergrond nog bescheiden.

De werkgevers willen een verdere flexibilisering van de arbeidstijd, in de praktijk een verlenging van de arbeidstijd tot een 42-urenweek. Met het grote aantal overuren dat nu geklopt wordt, willen de werkgevers op deze manier de lonen naar beneden trekken. Ze willen het rad van de geschiedenis achteruitduwen. De strijd om de arbeidsduur is al meer dan honderd jaar een centraal aandachtspunt van de vakbonden. Precies honderd jaar geleden werd de achturendag in een wet gegoten – een resultaat van de novemberrevolutie van 1918/19, toen de werkgevers bang waren om hun macht volledig te verliezen. Vandaag is het gezien de digitalisering en de daarmee verbonden dreiging van massaal jobverlies des te belangrijker om de kwestie van de arbeidstijd op te nemen.

“Dom, driest, ongepast”

Zo omschreef de toenmalige CDU-kanselier Helmut Kohl 35 jaar geleden de eis van IG Metall en de vakbond in de sector van de drukkerijen om de arbeidstijd tot 35 uur per week te verlagen. De werkgevers gingen over tot een frontale aanval op dit voorstel en organiseerden zelfs een lock-out waarbij een half miljoen werknemers op straat gezet werden. Er was een staking van verschillende weken nodig, begeleid door waarschuwingsstakingen en betogingen, om uiteindelijk de 35-urenweek af te dwingen.

De afgelopen jaren zijn we er steeds meer op achteruit gegaan. In veel sectoren werd de 35-urenweek ondermijnd door collectieve overeenkomsten, in Oost-Duitsland werd de gelijkschakeling naar 35 uur nooit voltooid. Na jaren van bescheiden loonafspraken vinden veel jongere collega’s het interessant om meer geld te verdienen door overuren te kloppen. Verslechterde pauzeregelingen, kortere cyclustijden in de productie, constante optimalisering, … dragen bij tot een hogere prestatiedruk. Het maakt dat de winsten stijgen.

Het is onaanvaardbaar dat er nauwelijks voldoende tijd is om voor familieleden te zorgen of om tijd met de kinderen door te brengen. Het is positief dat deze kwestie door de vakbond wordt opgenomen. De eis van IG Metall voor het recht op een individuele tijdelijke arbeidsduurvermindering met gedeeltelijke loonvermindering voor specifieke levenssituaties is echter verre van voldoende.

Algemene arbeidsduurvermindering met behoud van loon!

We kunnen beter gaan voor een bredere arbeidsduurvermindering voor iedereen, met behoud van loon en bijkomende aanwervingen. Dat zou minstens twee zinvolle resultaten hebben.

Ten eerste zou er meer tijd zijn om te leven, lief te hebben en te lachen. Deze slogan uit de tijd van de strijd voor de 35-urenweek heeft vandaag – in tijden van permanente druk – nog meer betekenis dan destijds. Helaas zijn velen al gewend geraakt aan de situatie van constante haast. Het is tijd om daar opnieuw over te denken, ook in het belang van toekomstige generaties. Die hebben recht op ontspannen en gelukkige ouders die tijd voor hen hebben, en nadien uiteraard ook het recht om zelf menswaardige arbeidsvoorwaarden te kennen.

Ten tweede is het een antwoord op banenverlies. Als de werkgevers ermee dreigen dat digitalisering en automatisering een deel van de menselijke arbeid overbodig maakt, moeten de vakbonden duidelijk maken dat de technologische vooruitgang er gekomen is omdat de werkenden het mogelijk maken. Bijgevolg moet de vooruitgang ook de werkenden ten goede komen. Daarom: verdeel het werk en dit zonder loonverlies!

We moeten voor deze eis gaan, ook al wordt die afgewezen door de bazen van Siemens, General Electrics en anderen die nochtans recordwinsten boeken. Als de grote aandeelhouders dwars liggen, moeten we gaan voor de onteigening. Onder democratische controle van de werkenden, de vakbonden en de overheid kan een plan voor zinvolle productie opgemaakt worden – met behoud van alle jobs.

Keer op keer slagen de grote bedrijven er in om met de dreiging van jobverlies of de dreiging van delokalisatie slechtere arbeidsvoorwaarden op te leggen aan de werkenden. In veel gevallen stellen ook de leden van de ondernemingsraad van de grote bedrijven dat dit noodzakelijk is om de concurrentiepositie van het eigen bedrijf veilig te stellen. Dat is het perspectief van medebeheer. Het is nodig om daarmee te breken en te vertrekken vanuit het perspectief van de collega’s.

Tegengestelde belangen

Het is belangrijk om het onderliggende fundamentele belangenconflict tussen arbeid en kapitaal te erkennen in plaats van het te negeren. Werkgevers en grote aandeelhouders zijn enkel geïnteresseerd in winstmaximalisatie, een betere concurrentiepositie en een groter marktaandeel. Ze geven niet om het welzijn van de werknemers. Natuurlijk geven ze de voorkeur aan sociale vrede in het bedrijf zodat de productie niet gehinderd wordt. Maar de winstgevendheid staat vooraan.

Dat uit zich in de steeds grotere druk op de werkenden om zo productief mogelijk te zijn tegen een zo laag mogelijke ‘kost.’ Als bedrijven door de conjunctuur of sectorcrisis onvoldoende kunnen verkopen op de wereldmarkt, worden de superflexibele arbeidskrachten zonder pardon op straat gezet. De kapitalisten eigenen zich de winst toe die op basis van onze arbeid gerealiseerd wordt.

Zoals we uit het schandaal rond de Paradise Papers vernomen hebben, worden deze winsten nauwelijks belast waardoor er miljarden op de rekeningen van de rijken staan, in plaats van deze middelen te gebruiken voor nuttige openbare investeringen.

Zoals terecht wordt opgeworpen in een standpunt van een honderdtal strijdbare delegees van IG Metall: “Een offensieve syndicale opstelling vertrekt van het belangenconflict tussen kapitaal en arbeid. (…) Het doel van de collectieve onderhandelingen moet zijn om de eisen te kaderen in een maatschappelijke herverdeling (herverdeling van arbeidstijd, inkomen, eigendom). (…) Het doel moet altijd zijn om de herverdeling collectief af te dwingen door actie.”

Krachtsverhouding

Wat in collectief overleg kan bekomen worden, hangt af van de krachtsverhoudingen. Het is bijna twintig jaar geleden dat IG Metall de strijdbare kracht van de eigen leden nog eens ingezet heeft. In de zomer zorgde een weigering van overwerk bij Daimer in Untertürkheim ervoor dat de productie in de fabriek in Sindelfingen plat lag. In deze tijden van just-in-time productie is het mogelijk om de werkgevers snel tot toegevingen te dwingen met grote stakingsacties.

• Voor de volledige realisatie van het eisenpakket. Geen compensaties door toegevingen aan de werkgevers!
• Voor strijdbare vakbonden!
• Voor een collectieve arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en met aanwerving van bijkomend personeel, uiterlijk in de volgende collectieve onderhandelingsronde!

De ietwat saaie verkiezingscampagne die voorbijging aan heel wat cruciale thema’s eindigde met een politieke aardschok. Voor het eerst in decennia komt er een racistische rechtse nationalistische partij, de AfD (Alternative für Deutschland), in het Duitse parlement.

Artikel door Robert Bechert

De intrede van de AfD in de Bundestag was verwacht, maar de hoge score van de partij schokte velen, zelfs indien de AfD in de laatste peilingen opnieuw steeg. Het wordt de derde grootste partij met bijna zes miljoen stemmen, goed voor 12,6% van het totaal. De opgang van de AfD dat in 2013 iets meer dan 2 miljoen stemmen haalde, is een teken van ongenoegen en onrust onder delen van de bevolking en dit ondanks de recente economische groei.

Het electorale succes van de AfD leidde meteen tot protest. Veel van de voornamelijk jonge betogers waren geschokt en kwaad wegens het succes van een partij met een leiding waarvan de retoriek doet denken aan die van extreemrechts uit de jaren 1920 en 1930. Deze energie en actiebereidheid kan een belangrijk onderdeel zijn van de heropbouw van een verenigde beweging tegen extreemrechts, de aanvallen die de nieuwe rechtse regering wellicht zal doorvoeren en voor een socialistisch alternatief.

Na haar overwinningsnederlaag wordt Merkel nu algemeen gezien als een zwakke leider. Het centrumrechtse blad ‘Bild’, de meest verkochte krant van Duitsland, titelde: “Nachtmerrie overwinning voor kanselier.” De scherpe afname van het stemmenaantal van de uittredende coalitie bracht de baas van het grote Siemens-concern ertoe om het resultaat te omschrijven als “een nederlaag voor de elites.” Het hoofd van de werkgeversfederatie sprak over het “giftige” risico van politieke onzekerheid.

Dit resultaat zal leiden tot een nieuwe polarisatie, politieke instabiliteit en mogelijk na een pauze ook strijd. Er zal enerzijds oppositie en protest zijn tegen de AfD. Anderzijds bestaat de meest waarschijnlijke coalitie voor de volgende regering uit de door Merkel geleide alliantie van CDU/CSU, de liberale FDP en de Groenen. Deze coalitie wordt ook wel de “Jamaica” genoemd naar de partijkleuren. Deze regering zal verdergaan met de zogenaamde economische “liberalisering”, kortom met tegenhervormingen die de werkende bevolking raken. De Groenen zullen daar geen obstakel voor vormen. Ze waren dat evenmin de vorige keer dat ze, toen met de SPD, in de regering zaten en een belangrijke rol speelden in de doorvoering van de neoliberale “Agenda 2010” met aanvallen op de werklozen en het uitbreiden van de lage lonen.

Migratie

Een belangrijk onderdeel van het succes van de amper vier jaar oude AfD is het verzet van de partij tegen migratie. Vooral de angst voor de mogelijke gevolgen van de komst van honderdduizenden vluchtelingen naar Duitsland in 2015 speelde mee. Maar de AfD genoot ook de steun van extreemrechtse nationalistische lagen en won stemmen onder lagen die vervreemd en verbitterd zijn door een systeem dat ze als onrechtvaardig zien waaruit enkel de elite voordeel haalt. Zowat 20% van de AfD-stemmen kwamen van mensen die bij de vorige verkiezingen niet gingen stemmen.

De AfD is nog een nieuwe kracht die niet geconsolideerd is. Maar als er niet succesvol tegen ingegaan wordt, kan de AfD uitgroeien tot een kracht als de Oostenrijkse FPÖ of het Vlaams Belang. Het neoliberale programma van de AfD waren niet prominent in de campagne. AfD schuift politiek verder op naar extreemrechts. Op de avond van de verkiezingen zette de AfD het offensief tegen de oudere partijen verder. Een kopstuk verklaarde: “We zullen hen achterna zitten. We zullen Merkel achterna zitten en we zullen ons land en ons volk terugkrijgen.” Het succes van de AfD is een aanmoediging voor rechtse nationalisten en fascisten, maar de AfD is tegelijk ook instabiel met grote verdeeldheid. Dit bleek onder meer uit het vertrek van Frauke Petry, een van de vroegere partijleiders, vlak na de verkiezingen.

Beide traditionele partijen in de uittredende “grote coalitie” leden grote verliezen. Samen haalde ze nog 53% van de stemmen, terwijl dit begin jaren 1990 nog 77%. De CDU/CSU van Merkel ging van 18,16 miljoen stemmen in 2013 naar 15,31 miljoen vandaag, ook al steeg de opkomst van 71,5% naar 76,2%. De sociaaldemocratische coalitiepartner van Merkel verloor eveneens fors: de SPD ging van 11,25 miljoen naar 9,53 miljoen stemmen. Met 20,5% was dit het slechtste resultaat voor de SPD sinds begin jaren 1930.

De SPD-leiding kondigde aan dat de partij geen coalitie meer wil vormen met Merkel. De SPD hoopt zich opnieuw te versterken vanuit de oppositie. Deze bocht van de SPD komt deels door de aanhoudende steun voor Die Linke. Die ging van 3,75 miljoen naar 4,29 miljoen stemmen waardoor vijf extra zetels werden binnengehaald. Die Linke won 430.000 stemmen van vroegere SPD-kiezers en de partij ging ook onder jongeren vooruit. In het westen van het land won Die Linke, maar in het oosten van Duitsland en een groot deel van Oost-Berlijn verloor ze. Ongeveer 400.000 kiezers die in 2013 voor Die Linke stemden, trokken nu naar de AfD.

Die Linke had jarenlang een sterke electorale basis in het oosten van Duitsland. Het is momenteel de grootste coalitiepartner in één oostelijke staat en een kleinere regeringspartij in een andere. Maar in deze regeringen en in de Berlijnse coalitie waar het deel van uitmaakt, gaat Die Linke de strijd met het kapitalisme niet aan. De partij probeert het systeem te beheren. Meer dan 40% van de nieuwe AfD-kiezers kwamen van de CDU of gingen voorheen niet stemmen. Maar in het oosten van Duitsland zorgde ook de ontgoocheling in Die Linke ervoor dat de AfD er de tweede grootste partij kon worden.

De lichte vooruitgang van Die Linke in deze verkiezingen biedt de partij echter een nieuwe kans om een belangrijke rol te spelen in de opbouw van bewegingen tegen de groeiende lageloonsector in Duitsland, de oplopende huurprijzen en het verzet tegen extreemrechts en de asociale maatregelen die de komende regering ongetwijfeld zal nemen.

De gevestigde media stellen Angela Merkel voor als een garantie op stabiliteit en orde in de Europese Unie en een steeds onrustiger wereld. Merkel wordt ook voorgesteld als een buffer tegen het protectionisme en avonturisme van Trump, Le Pen en co, maar ook tegen de nieuwe linkse bewegingen en personaliteiten. Merkel zou de beste garantie zijn om de Duitse belangen (lees: de belangen van het Duitse kapitalisme) te verdedigen.

Artikel door Stephane Delcros uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Het ziet ernaar uit dat Merkel ook na de federale parlementsverkiezingen van 24 september kanselier zal blijven. De peilingen geven haar kartel CDU/CSU (conservatieven en christendemocraten) ongeveer 40% van de stemmen, een resultaat in de buurt van dat in 2013.

Economische groei en toename van ongelijkheid

Met een sterke economische groei en lage werkloosheid is Duitsland de grote winnaar van de economische crisis. Die positie werd bekomen door de gevolgen van de crisis te exporteren naar andere Europese landen, onder meer door agressieve concurrentie gebaseerd op lage lonen en het opleggen van een hard besparingsbeleid aan de rest van Europa. Elders, zeker in het zuiden van Europa, betekende dit dat hard geknipt werd in publieke uitgaven zoals sociale zekerheid en het leidde tot een explosie van werkloosheid en armoede. In Duitsland werden enkele beperkte sociale hervormingen doorgevoerd en nam het aantal werklozen af.

Deze “nationale herverdeling” blijft echter bijzonder beperkt in vergelijking met de gecreëerde rijkdom. Het verbergt bovendien de groeiende armoede onder brede lagen van de werkenden. In mei publiceerde het statistisch instituut Destatis een studie waaruit blijkt dat 20,1% van de Duitse bevolking met armoede of sociale uitsluiting bedreigd was in 2015. Het gaat om 16,1 miljoen mensen! Sindsdien werd een minimumloon ingevoerd, maar met 8,84 euro per uur is het bijzonder laag. Merkel krijgt lof omdat het aantal werklozen sinds 2005 gehalveerd is en ze belooft een verdere daling tot minder dan 3% in 2025. De dalende werkloosheid is vooral het gevolg van nieuwe laagbetaalde jobs met vreselijke arbeidsvoorwaarden.

Een sociaaldemocratische hefboom om de besparingen op te leggen

Duitsland was een pionier van de afbraak van sociale wetgeving in Europa. In 2005 werd hier al mee begonnen op een ogenblik dat de sociaaldemocratische SPD van Gerhard Schröder aan de macht was in een coalitie met de groenen. Er was een brutaal offensief om de arbeidsmarkt te dereguleren (met de ‘Agenda 2010’) en om de openbare diensten af te bouwen. Miljoenen werkenden werden tot (erg) lage lonen veroordeeld.

De SPD maakte gebruik van zijn banden met de vakbondsleiding om te vermijden dat de sociale woede georganiseerd werd en tot confrontaties leidde. Er waren nochtans belangrijke mobilisaties, onder meer van werklozen. De electorale afstraffing van de SPD opende de weg voor Merkel en haar CDU/CSU.

Begin 2017 leek het even dat de SPD een nieuwe adem vond. Martin Schulz werd de nieuwe partijleider. Hij stond voorheen als voorzitter van het Europees Parlement voldoende ver van het nationale terrein om als nieuw gezicht gelanceerd te worden. Dit ging samen met kritiek op ongelijkheid en enkele sociale voorstellen. Gedurende een paar weken gaven de peilingen aan dat de SPD met de CDU/CSU kon concurreren. Eind augustus was daar geen sprake meer van: de SPD liep al 15% achter in de peilingen. De linkse retoriek was te voorzichtig, te abstract en vooral ongeloofwaardig vanwege een partij die heel ver ging in een beleid van sociale afbraak en bovendien sinds 2013 in de regering zat. De erg kortstondige steun voor de SPD wijst er echter op dat een laag van Duitse werkenden zoekt naar meer ‘sociale rechtvaardigheid’ en dat verkiest boven de relatieve ‘stabiliteit’ van Merkel.

Voor een programma dat breekt met de besparingen

Die Linke staat op 8 à 10% in de peilingen, een resultaat dat ver onder het potentieel blijft. De partij verdedigt een programma dat op te voorzichtige wijze breekt met de besparingen. Bovendien zit Die Linke in verschillende regionale coalities die zelf besparen. Deze opstelling wordt bekritiseerd door brede lagen binnen de partij, zowel aan de basis als binnen de leiding. De druk van de kritiek heeft ertoe geleid dat het huidige verkiezingsmanifest linkser is dan voorheen.

De partij moet ondubbelzinnig duidelijk maken dat ze niet de ‘linkervleugel van het establishment’ wil vormen, maar een strijdbare kracht die op volhardende wijze en compromisloos de belangen van de werkenden en onderdrukten verdedigt. Als Die Linke dit niet doet, ontstaat er meer ruimte voor rechtse populistische krachten zoals de AfD (Alternative für Deutschland). AfD is een asociale racistische beweging die kan inspelen op de woede onder diegenen die door deze samenleving in de steek gelaten worden.

Die Linke kan het politieke debat in Duitsland helemaal veranderen, net zoals Sanders dit deed in de VS, Mélenchon en France Insoumise in Frankrijk of zoals de beweging rond Corbyn in Groot-Brittannië. Dat vereist een stoutmoedige aanpak in zowel de publieke benadering, met verkozenen die gezien worden als vertegenwoordigers van sociale strijd, als wat het politiek programma betreft. Dat programma moet opkomen voor een hoger minimumloon, meer middelen voor gezondheidszorg, de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie, … Onze Duitse zusterorganisatie SAV (Socialistisch Alternatief) komt daarvoor op.

Werkende bevolking wil haar deel van de voordelen van het ‘herstel’

Analyse door Sascha Stanicic van Sozialistische Alternative (SAV)

We zijn pas juni, maar het aantal dagen dat dit jaar ‘verloren’ ging door stakingen in Duitsland ligt al meer dan dubbel zo hoog als het totaal van 2014. We zitten op het hoogste niveau sinds 2003. Na grote waarschuwingsstakingen van de publieke sector en de metaal eerder dit jaar, was er de drie weken durende staking in de kinderopvang en onder sociale werkers. Er was ook de grootste staking van treinbestuurders uit de geschiedenis van het land. En er waren waarschuwingsstakingen in de postdiensten, de distributiesector en de verzekeringssector. Bij de post is er vorige week een staking van onbepaalde duur gestart. Bij Siemens was er een actiedag tegen de geplande afdankingen. De vakbond ver.di zal wellicht snel overgaan tot een staking van onbepaalde duur in het grootste universitaire ziekenhuis van Europa, Charité in Berlijn. Al deze acties wijzen op een veranderende situatie in de motor van de Europese economie.

Duitsland kwam uit de ‘grote recessie’ en de eurocrisis als de belangrijkste economische en politieke macht van het continent. Het was een van de eerste landen die het niveau van het bruto binnenlands product van voor de crisis terug haalde. Deze relatieve – en kunstmatige – economische stabiliteit en kracht vormen de belangrijkste basis voor een schijnbare politieke stabiliteit en een relatief sterke positie van kanselier Merkel en haar grote coalitieregering. De afgelopen jaren dachten veel werkenden op basis van de situatie in andere Europese landen dat ze in een gunstige positie zaten omdat Duitsland niet meegesleurd werd in de spiraal van crisis en harde besparingen. De grote coalitie begon deze ambtstermijn zelfs met een aantal erg beperkte sociale hervormingen, zoals de invoering van een minimumloon van 8,5 euro per uur.

Maar, en dit is een grote maar, de Duitse economische kracht wordt niet weerspiegeld in de levensstandaard van de werkende bevolking. De economische groei is mee gebaseerd op een uitbreiding van de lageloonsector en precaire arbeidsvoorwaarden met een toenemende werkdruk. Voor veel werkenden is de stress niet meer houdbaar. Dat is een element dat in veel van de stakingsacties en conflicten de afgelopen periode terugkwam.  Deze stakingen hebben samen met een toenemende polarisering rond de kwestie van migr   atie geleid tot een verandering in de politieke situatie van het land. Eind 2014 waren er de eerste racistische betogingen onder de naam ‘Pegida’ (zie eerdere artikels hierover) en dit leidde tot massale antiracistische betogingen in heel het land. Er waren ook betogingen tegen het vrijhandelsakkoord TTIP, in oktober wordt daar een grote betoging rond gepland. En tijdens de G7-top in Beieren waren er vorige week eveneens tienduizenden betogers.

De recente stakingen troffen vooral de publieke sector – spoor, post, ziekenhuizen, kinderopvang en sociaal werk. Er waren verschillende aanleidingen, maar een gemeenschappelijk element is de strijd tegen slechte arbeidersvoorwaarden. Het ging ook om stakingen met een duidelijker politiek karakter want de vraag werd steeds gesteld of de openbare diensten in publieke handen moeten blijven of afgestemd worden op de winsten. Het is mogelijk om de verschillende bewegingen samen te brengen in een gezamenlijke strijd voor betere arbeidsvoorwaarden, arbeidersrechten, de verdediging van de publieke sector en eenh erverdeling van de rijkdom. Maar de vakbondsleidingen zetten geen stappen om tot een gecoördineerde strategie te komen.

Treinbestuurders

Bij de staking van de treinbestuurders van de GDL, de vakbond van Duitse treinbestuurders, bleek integendeel een open scheuring binnen de vakbeweging. De GDL is een oude beroepsvakbond die geen onderdeel vormt van de federatie DGB maar van de traditioneel meer conservatieve federatie DBB die vooral ambtenarenbonden verenigt. Maar de spoorbond EVG die bij de koepel DGB behoort heeft een lange traditie van medebeheer en uitverkoop van de belangen van het personeel. Hierdoor kon GDL met een meer strijdbare opstelling en de organisatie van stakingen uitgroeien tot de sterkste vakbond onder de treinbestuurders, terwijl de EVG de sterkste blijft onder de rest van het personeel. Er waren gelijkaardige ontwikkelingen bij andere beroepsgroepen, onder meer de piloten of de dokters. De opkomst van meer strijdbare ‘beroepsvakbonden’ vormt een bedreiging voor zowel de kapitalistische klasse als de huidige vakbondsleidingen.

Om de groeiende invloed van deze vakbonden te stoppen, ging de regering over tot het invoeren van nieuwe antivakbondswetten waarbij het recht om CAO’s te sluiten wordt beperkt en bijgevolg door de Duitse wetgeving ook het wettelijke recht om stakingen uit te roepen aan banden wordt gelegd. Dat recht wordt beperkt tot de grootste vakbond op een werkplek. De meeste vakbonden die tot de federatie DGB behoren, steunden het voorstel. Zeker in de industrie was dat het geval, daar spreekt de leiding over de nood aan ‘eenheid’ maar eigenlijk is ze bang dat de leden inspiratie zouden halen uit de huidige strijdbaarheid van vakbonden als GDL. Onder druk van de basis hebben de vakbond in de publieke sector ver.di, de lerarenvakbond GEW en de voedingscentrale NGG zich tegen het wetsvoorstel verzet.

De strijd van de treinbestuurders was direct verbonden met het wetsvoorstel. Het management bij het spoor probeerde de onderhandelingen uit te stellen tot het wetsvoorstel door het parlement werd gestemd op 29 mei. Het leidde tot de grootste staking van de treinbestuurders ooit. De treinbestuurders staakten ook voor gelijke lonen voor alle bestuurders en voor betere lonen en voorwaarden voor alle ander rijdend personeel. Maar de leiding van de DGB-vakbonden gingen in tegen de actie en haalde vooral uit naar de ‘afgesplitste’ GDL. In feite vormt een groot deel van deze leiding een alliantie met de bazen tegen een vakbond die door velen wordt gezien als de enige die echt opkomt voor de belangen van de leden.  Ondanks het verzet van de DGB-leiding en de enorme mediacampagne tegen de staking, wijzen opiniepeilingen erop dat de helft van de bevolking consistent steun gaf aan de treinbestuurders en dezelfde peilingen gaven aan dat er onder de basis van de DGB-vakbonden een grote steun was voor de acties. De vakbondsleidingen organiseerden geen solidariteit met GDL, waarop SAV samen met andere linkse activisten en syndicalisten het initiatief nam voor een solidariteitskrant die de afgelopen zes maanden al zes keer verscheen op een oplage van enkele tienduizenden exemplaren.

De antistakingswetgeving is niet gestopt, maar de treinbestuurders kregen een garantie van de spoordirectie dat er een collectief akkoord komt voor de treinbestuurders en dat dit akkoord los zal staan van de akkoorden met de grote vakbondsfederatie. Socialisten zijn doorgaans voor de grootst mogelijke eenheid onder de werkenden van een bedrijf en verdedigen het idee van een zelfde contract voor iedereen. Maar onder deze omstandigheden was de strijd van GDL voor een eigen contract de enige realistische manier om een strijdbare syndicale opstelling naar voor te brengen. Op het ogenblik van schrijven zijn er onderhandelingen over de eis van een loonsverhoging met 5%, een inkorting van de arbeidsweek met een uur en een vermindering van de vele overuren.

Acties in de kinderopvang en onder sociale werkers

Vorige week werd een drie weken durende staking van de publieke kinderopvang en sociale werkers onderbroken voor onderhandelingen. De vakbond ver.di eist er een betere functieclassificatie voor de 240.000 personeelsleden waardoor er een gemiddelde loonsverhoging met 10% zou komen. De lonen in de sector werden eerder in 2005 fors naar beneden gehaald. Hogere lonen zouden belangrijk zijn in wat traditioneel erg vrouwelijke jobs zijn. Een succes in de kinderopvang zou andere vrouwen motiveren om ook voor hun rechten  op te komen.

Er was een grote deelname aan de staking met ook grote betogingen en een brede steun onder ouders en de rest van de bevolking. Iedereen begrijpt het belang van de functie van personeel in de kinderopvang en van sociale werkers. Er waren elementen van grotere betrokkenheid en democratie, met stakersvergaderingen in de regio’s en een nationale conferentie van afgevaardigden van de stakersvergaderingen. Op deze conferentie beloofde ver.di-voorzitter Frank Bsirske dat de staking niet zou stoppen voor er een aanvaardbaar voorstel op tafel kwam. Maar de vakbondsleiding besloot toch om de staking te onderbreken voor onderhandelingen. Als de werkgevers een verzoening vragen, moeten de werknemers hun stakingsactie stoppen. Deze regel werd de afgelopen jaren betwist door strijdbare syndicalisten, maar ze bestaat nog steeds. Het gevaar is nu dat de vakbondsleiding geen nieuwe stakingsacties zal ondernemen en zal instemmen met een compromis dat niet overeenstemt met de verwachtingen van het personeel.

SAV-leden onder de stakers roepen op tot een bredere solidariteitscampagne in de publieke sector met ook solidariteitsstakingen en gecoördineerde acties van verschillende  strijdbewegingen.

Charité ziekenhuis

Een belangrijk conflict is dit in het grootste universitaire ziekenhuis van Europa, Charité in Berlijn. Met een tekort van 162.000 personeelsleden in de Duitse ziekenhuizen vragen de vakbonden een wet om het aantal personeelsleden per patiënt vast te leggen. Het personeel van Charité wil daar niet op wachten, maar eist nu een nieuw collectief akkoord waarin de verhouding tussen het aantal patiënten en personeelsleden wordt vastgelegd. Eind april hielden de personeelsleden van charité voor het eerst ooit een waarschuwingsstaking rond deze eisen. Het werd gevolgd door een referendum onder de leden waarbij een duidelijke meerderheid voor stakingsactie stemde. Die stakingen zullen wellicht beginnen in de tweede helft van juni. Deze staking is van nationaal belang, zelfs indien het beperkt is tot een enkele werkplaats in slechts een stad. Succes in deze staking kan de deur openen voor personeel in andere ziekenhuizen. SAV-leden spelen een belangrijke rol in zowel de vakbondsafdeling als de solidariteitsgroep ‘Inwoners van Berlijn voor meer ziekenhuispersoneel’.

Vernieuwd syndicalisme?

Er is een duidelijke toename van vakbondsstrijd in een aantal sectoren, in het bijzonder in de publieke sector. Het weerspiegelt de achteruitgang van de voorwaarden in de sector als gevolg van privatiseringen en outsourcing. De vakbonden moeten iets doen als ze niet irrelevant willen worden. Veel werkenden, zowel in de publieke als de private sector, hebben het gevoel dat hun lonen en voorwaarden achterop blijven  op een ogenblik dat de Duitse economie een herstel kent en de overheid meer inkomsten uit belastingen haalt. Er ontstaat een nieuwe laag van activisten in strijdbare sectoren en er komen linkse vakbondssecretarissen op de voorgrond die soms proberen om de vakbonden op een meer strijdbare koers te brengen.

In 2013 waren er lange stakingen in de distributiesector en ook dit jaar waren er acties in deze sector. Bij de post wordt geprotesteerd tegen een loonsverlaging door het opzetten van onderaannemers die slechts 13 euro per uur zouden betalen in plaats van het huidige gemiddelde van 17 euro bruto bij de post. Ondanks de toename van het aantal stakingen, is de vakbondsleiding niet naar links opgeschoven, zeker in de industrie was dit niet het geval. In de industrie is de vakbondsleiding vaak nauw verbonden met het management. Dit leidde al tot spanningen tussen de leidingen van verschillende bonden.

SAV-leden zijn actief in de verschillende strijdbewegingen en komen daarbij op voor democratische en strijdbare vakbonden. We roepen activisten op om zich te verenigen in netwerken die de vakbond tot een meer strijdbare koers dwingen en we pleiten voor acties van onderuit om ook voor een politiek alternatief op te komen in de vakbonden, voor democratische en strijdbare vakbonden met een antikapitalistisch programma.