Tag: oorlog in Oekraïne

Edito uit Socialist World nummer 8, het magazine van ISA – contacteer ons als je een papieren versie van dit magazine wil kopen

De oorlog in Oekraïne gaat nu zijn zesde maand in. Hele steden, zoals Marioepol en Severodonetsk, zijn verwoest. Duizenden burgers en tienduizenden soldaten aan beide zijden zijn gedood, terwijl er waarschijnlijk tien keer zoveel gewonden zijn gevallen. Hoewel sommigen nu zijn teruggekeerd, zijn meer dan acht miljoen vluchtelingen, voor het overgrote deel vrouwen en kinderen, naar het buitenland gevlucht. Nog eens zoveel mensen zijn ontheemd binnen Oekraïne.

De hoop van het Kremlin om het hele land te bezetten werd snel van tafel geveegd toen het op hevig verzet stuitte. Het werd gedwongen zich terug te trekken uit de omgeving van Kiev, Tsjernihiv en Charkov, om zijn troepen te concentreren op Donbas. Dit is het gebied van ongeveer 400 bij 200 km dat de industriële regio’s Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne omvat. In 2014 werd een deel van Donbas ingenomen door de zogenaamde “volksrepublieken” Donetsk en Loehansk (DNR/LNR) en sindsdien zijn de gevechten voortgezet. Nu vechten Russische en Oekraïense troepen om elke kilometer land in een uitputtingsslag die waarschijnlijk vele maanden zal duren, en mogelijk langer.

De oorlog is een product van een nieuwe periode van toenemende spanningen tussen de imperialistische mogendheden als gevolg van de economische crisis, de terugtocht van de mondialisering en het neoliberalisme en de daaruit voortvloeiende pogingen om de mondiale invloedssferen, met andere woorden, de gebieden voor uitbuiting, opnieuw te verdelen. Naarmate de nieuwe Koude Oorlog tussen de twee grote imperialistische mogendheden – de VS en China – zich verdiept, worden militaire en diplomatieke blokken herschikt en regionale evenwichten verstoord. Het kamp onder leiding van de VS ziet de oorlog duidelijk als een kans om Rusland te verzwakken en ook als een waarschuwing voor en generale repetitie voor een militair conflict met China in een later stadium.

Het Russische imperialisme heeft zijn eigen agressieve agenda, waarbij Oekraïne geen recht heeft om als onafhankelijke staat te bestaan. De realiteit is ook dat de VS en de imperialistische regeringen van het Westen, ondanks al hun beloften aan het Oekraïense volk, Oekraïne zien als een pion in hun mondiale conflict.

Biden verandert van toon

In het begin van de oorlog voelde de Amerikaanse president Biden zich gesterkt door de Russische tegenslagen en de eensgezinde reactie van de NAVO. Hij riep met zoveel woorden op tot de omverwerping van Poetin. Hij en andere Amerikaanse leiders steunden het idee dat Rusland van het hele Oekraïense grondgebied zou worden verdreven in een beslissende nederlaag. Terwijl Poetin een ernstige misrekening maakte toen hij opdracht gaf tot de invasie, lijkt het er sterk op dat Biden sindsdien een misrekening heeft gemaakt. Dit is vooral omdat het Westen de kosten van de oorlog in ruimere zin heeft zien escaleren.

Maar we moeten ook realistisch zijn over de militaire krachtsverhoudingen. Ondanks de eindeloze Westerse propaganda aan het begin van de oorlog over het Russische leger dat op instorten stond, is dit verre van waar. Zonder westerse steun zou het Oekraïense leger na de invasie snel ineengestort zijn. De VS stuurden bijvoorbeeld 7.000 Javelin antitankraketten. Rusland zou het echter onmogelijk hebben gevonden om geheel Oekraïne of zelfs het grootste deel ervan permanent te bezetten tegen de vastberaden weerstand van de bevolking in.

In de nieuwe fase van de oorlog in de Donbas geeft Rusland er de voorkeur aan om met langeafstandsartillerie Oekraïense steden te bombarderen. Terwijl de Russische strijdkrachten nog steeds grote verliezen lijden, worden de Oekraïense verliezen ondraaglijker. Het Westen heeft Oekraïne meer hoogtechnologische militaire systemen beloofd. De waarheid is dat de enige manier om het Russische leger militair te verslaan en het uit Oekraïne te verdrijven op dit moment zou zijn dat de NAVO haar eigen strijdkrachten zou sturen, wat de wereld zou leiden naar de rand van een totale oorlog tussen Rusland en de NAVO. De westerse imperialisten hebben duidelijk gemaakt dat ze dat niet willen en de oorlog willen beperken tot Oekraïens grondgebied om zo meer controle te behouden.

Het westerse imperialisme stelt de verwachtingen nu naar beneden bij, wat ook de illusies van gewone Oekraïeners de kop indrukt. Dit kan nog erger worden wanneer de Westerse imperialisten Zelenski uiteindelijk dwingen een deal te ondertekenen waarin de opdeling van het land en de feitelijke annexatie van een groot deel van of de hele Donbas bij Rusland wordt aanvaard.

Intussen vertonen de Westerse mogendheden spanningen en verdeeldheid over hun volgende stappen, gezien de mogelijke gevolgen. De oorlog heeft de wereldwijde voedsel- en energiecrises, de inflatie en de schuldencrisis in veel arme landen al dramatisch verergerd. Dit kan aanleiding geven tot massale omwentelingen, zoals we nu al zien in Sri Lanka.

Maar de economische en sociale gevolgen zullen niet beperkt blijven tot de arme landen. Van de grootmachten is Duitsland bijzonder kwetsbaar omdat zijn economisch model gebaseerd is op goedkope Russische energie en export naar China. In de westerse media heerst grote ongerustheid over de vraag of Rusland op het punt staat de Nord Stream-aardgaspijpleiding te sluiten. Duitsland is voor 35% van zijn gasleveringen afhankelijk van Rusland, waarmee de verwarming van de helft van de huishoudens in het land wordt gedekt, terwijl Frankrijk 19% van zijn gas uit Rusland betrekt. Naarmate de oorlog langer aansleept, zou de verdeeldheid in het westerse kamp kunnen verscherpen: de ene vleugel wil het conflict sneller beëindigen door een of andere vorm van schikking met Rusland, de andere wil het conflict laten voortslepen.

Hoe het Oekraïne-conflict is ontstaan

Sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie hebben de westerse kapitalisten de goedkope arbeidskrachten van Oost-Europa uitgebuit voor hun toeleveringsketens, en zijn zij afhankelijk van de energie, mineralen en voedselgrondstoffen van de regio. Militair gezien heeft de NAVO zich over de regio uitgebreid. Tot de wereldwijde crisis van 2008 beschouwden zowel het Westen als Rusland hun relatie als een ‘partnerschap in ontwikkeling’. Poetin suggereerde zelfs dat Rusland zich uiteindelijk bij de NAVO kon aansluiten. Maar toen de globalisering begon te vertragen en Rusland profiteerde van de gestegen olie-inkomsten, namen de conflicten toe.

Zowel de “Oranjerevolutie” in Oekraïne in 2004 als de Euromaidan-crisis in 2013-2014 waren het resultaat van het conflict tussen pro-Russische en pro-EU-belangen binnen de oligarchische heersende elite van Oekraïne. In beide gevallen zegevierden de pro-EU krachten die steunden op massaprotesten. Het Kremlin reageerde door de Krim te annexeren en militaire en politieke steun te verlenen aan de afgescheiden regeringen van de ‘Volksrepublieken’ Donetsk en Loehansk (DNR/LNR) in het oosten. De daaruit voortvloeiende oorlog in Donbas van 2014-21 eiste meer dan 15.000 levens. Nu de imperialistische belangen van de VS en de EU in de hele regio zijn versterkt, is de elite van het Kremlin zich daar steeds agressiever tegen gaan verzetten.

Bij het ontketenen van deze brute oorlog beweerde het Kremlin dat het doel was Oekraïne te ‘denazificeren’ en te ‘demilitariseren’. Reeds in de referendumcampagne op de Krim in 2014 voerde Rusland propaganda over hoe de regering in Kiev was overgenomen door fascisten. Het is zeker waar dat extreemrechts in Oekraïne een sleutelrol heeft gespeeld in de Euromaidan-crisis en in de gevechten tegen pro-Russische troepen in 2014-6, hoewel sinds Euromaidan de electorale steun voor extreemrechts is afgenomen van 7% tot 2,2%. Een deel van de oligarchen zag extreemrechts tijdens de presidentiële periode van Viktor Porosjenko (2014-19) als een nuttige aanvulling op het gebruikelijke repressieve staatsapparaat, en veel extreemrechtse activisten, onder meer in het beruchte Azov-regiment, zijn op verschillende niveaus in hen geïntegreerd.

Wij zijn het niet eens met de manier waarop het Zelenski-regime wordt gekarakteriseerd, zowel door de pro-Russische stemmen die het regime als extreemrechts of fascistisch bestempelen, als door zijn aanhangers die het regime rooskleuriger proberen voor te stellen als een verdediger van de ‘democratie’ tegen het ‘autoritarisme’. Zelenski werd in 2019 gekozen als een buitenstaander en won de steun van al diegenen die walgden van de vorige door oligarchen gedomineerde regimes van Porosjenko en Janoekovitsj. Hij beloofde een einde aan de oorlog in Oost-Oekraïne en een strijd tegen corruptie. Hij stuitte al snel op verzet van uiterst rechts, dat zich verzette tegen zijn pogingen om over vrede te onderhandelen. Tegelijkertijd bleef hij een pro-kapitalistisch, neoliberaal economisch beleid voeren, soms met een lichte dekmantel van populisme – bijvoorbeeld met enkele voorstellen van maatregelen tegen de oligarchen.

Voor de oorlog was de populariteit van Zelenski tanend. Zijn weigering om het land te verlaten en de wijze waarop hij gezien wordt als standvastig tegenover Rusland zorgen voor een boost. Toch gaat zijn regering door met een asociaal beleid met onder meer een verbod op stakingen, nieuwe wetten die ontslag gemakkelijker maken en plannen om de pensioenhervormingen door te zetten. De oorlog heeft de militarisering uiteraard versterkt en het stelt Zelenski in staat om zijn politieke tegenstanders harder aan te pakken, onder meer met een verbod op pro-Russische partijen. Wat de uitkomst van de oorlog ook zal zijn, bij gebrek aan een links alternatief is het duidelijk dat de Russische acties zullen leiden tot een dramatische toename van nationalistische en extreemrechtse standpunten. Om zich hierop voor te bereiden is het van essentieel belang dat de arbeidersklasse tijdens de oorlog een eigen georganiseerd politiek alternatief ontwikkelt voor Zelenski’s pro-kapitalistische en pro-imperialistische politiek.

Als het Kremlin werkelijk ‘het fascisme wil bestrijden’ zou het moeten beginnen met zijn eigen kamp. Onder degenen die de eerste regeringen van de DNR/LNR oprichtten waren er veel leden van de neofascistische “Russische Nationale Eenheid”, hoewel zij ondertussen grotendeels zijn vervangen door figuren die veiliger zijn voor het Kremlin. Onder de Russische troepen bevinden zich groepen als “Rusich”, die voornamelijk gerekruteerd zijn uit neonazistische groeperingen in Sint-Petersburg en de beruchte Wagner-huurlingen die door het Kremlin gebruikt worden als ‘ontkenbare activa’, en van wie velen nazistische en fascistische symbolen dragen.

De aard van de oorlog

Sommigen ter linkerzijde steunen internationaal ten onrechte het Poetin-regime in een of andere mate op grond van het feit dat het de zwakkere imperialistische macht is en ze herhalen dat het Oekraïense regime pro-fascistisch is.

In het Westen is er echter een nog wijdverbreider verkeerd standpunt onder brede lagen van de linkerzijde, dat zich uitstrekt van Podemos in Spanje tot AOC in de VS. Dat verkeerd standpunt bestaat erin geloof te hechten aan Joe Biden’s bewering dat de NAVO vecht voor “democratie tegen dictatuur.” Dit leidt tot steun voor de enorme militaire uitgaven van de Westerse imperialistische mogendheden in naam van het tegengaan van Russische agressie. Dit wordt ook herhaald door sommige radicaal linkse krachten, waaronder groepen die zich op het trotskisme baseren. Zij combineren steun voor de Westerse wapenopbouw met algemene anti-imperialistische retoriek. Maar in werkelijkheid is de wapenopbouw onlosmakelijk verbonden met de bredere Westerse imperialistische agenda. Door het één te steunen, steun je het ander.

ISA is volledig gekant tegen alle imperialistische mogendheden. Oekraïne staat nu voor een langdurige uitputtingsoorlog. Zelenski’s aanpak bestaat erin steeds meer wapens van het Westen te eisen, in de hoop Rusland militair uit Donbas te verdrijven. Als dat zou lukken, zou dat alleen maar ten koste gaan van een enorm aantal slachtoffers en een enorme verwoesting van huizen, scholen, ziekenhuizen en werkplaatsen. Het zou waarschijnlijk een veel directer ingrijpen van de NAVO vergen, waardoor een veel groter conflict kan ontstaan. Dit zou Oekraïne volledig afhankelijk maken van het westerse imperialisme, dat zelf op elk moment zijn aanpak zou kunnen wijzigen en onaanvaardbare concessies van Oekraïne zou kunnen eisen. De realiteit is dat het Oekraïense volk in deze situatie voor de keuze staat om ofwel als vazallen van Rusland te eindigen, ofwel als vazallen van het westerse imperialisme. Tenzij, natuurlijk, de arbeidersklasse, door zich tegen de Russische bezetting te verdedigen, nieuwe strijdmethoden kan ontwikkelen die steunen op solidariteit van de arbeidersklasse.

ISA staat volledig achter het recht van de arbeidersklasse in Oekraïne om zich te verdedigen tegen de Russische agressie, uiteraard ook met militaire middelen. In door de Russen bezette gebieden, zoals Cherson, ontwikkelt zich al een ontluikende partizanenbeweging. Maar al vroeg in de oorlog waren er voorbeelden van een bredere mobilisatie tegen de bezetting. In de kerncentrale van Zaporizja kwamen arbeiders en plaatselijke bewoners massaal naar buiten om de oprukkende Russische troepen tegen te houden, terwijl in het nabijgelegen Energodar brandweerlieden een betoging in hun voertuigen organiseerden nadat hun brandweercommandant door de Russen was vervangen.

De revolutionaire methoden die Trotski uit de revolutie van 1917 veralgemeende, zouden in het Oekraïne van vandaag betekenen dat dit zou worden uitgebreid door de massamobilisatie van de Oekraïense bevolking. Maar in zo’n mobilisatie moet de arbeidersklasse haar politieke onafhankelijkheid bewaren van alle pro-kapitalistische krachten.

Terwijl dit artikel wordt geschreven, heeft Zelenski aangekondigd dat een leger van “een miljoen mannen” wordt samengesteld om de bezette gebieden in het zuiden rond Cherson terug te nemen. Als dit zou gebeuren, en het niet bij een opschepperige bewering zou blijven, valt moeilijk in te zien hoe het Russische leger de controle over het zuiden kan behouden.

Deze van bovenaf opgelegde en naar alle waarschijnlijkheid eenmalige mobilisatie is echter niet hetzelfde als een mobilisatie gebaseerd op en georganiseerd door de arbeidersklasse. Door de mobilisatie te koppelen aan de levering van wapens door westerse imperialisten, laat Zelenski in feite de beslissingsmacht over aan de imperialisten. Na een herovering zou de regio worden teruggegeven aan de oude eigenaars, die verantwoordelijk waren voor de uitbuiting van Oekraïense arbeiders en landarbeiders voor de oorlog. Dit zou de weg openlaten voor een terugkeer van een beter voorbereid Russisch leger in een later stadium.

Een mobilisatie gecontroleerd en georganiseerd door de werkende klasse zou een ander resultaat hebben. Dat zou een mobilisatie zijn die vertrekt van de werkplaatsen en wijken, beroep doet op stakingen, boycots en opstanden in de bezette gebieden, gecombineerd met een directe klassenoproep aan de Russische soldaten. Dit zou de bezetting onmogelijk maken. Dit zou de arbeidersklasse in staat stellen haar eigen belangen te verdedigen en te bevechten – door de oligarchen uit de fabrieken te schoppen, waardoor zij haar eigen politieke partij zou kunnen oprichten om te strijden voor de politieke macht. Als dit gebeurt, zou de solidariteit van de arbeidersklasse in de hele wereld, en ook in Rusland, een enorme impuls krijgen, waardoor het voor het regime veel moeilijker zou worden om de oorlog voort te zetten.

Maar het Zelenski-regime, dat zich baseert op burgerlijk nationalisme en neoliberale ideologie, keert zich volledig tegen deze weg en vertrouwt in plaats daarvan volledig op het westerse imperialisme.

Repressie in Rusland

Nu verandert de nadruk in de propaganda van het Kremlin. De beweringen dat het Oekraïne “denazificeert” en “demilitariseert” hebben geen weerklank gevonden in de publieke opinie. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt nu dat Oekraïne een “proxy-oorlog in het belang van de VS” voert tegen Rusland.

De door de staat gecontroleerde opiniepeilingen zijn, net als de Russische verkiezingen, vervalst. Het is nu zelfs een strafbaar feit om de “militaire operatie” een “oorlog” te noemen. Toch is het duidelijk dat er geen sterke stemming is voor oorlog. Een meerderheid van de ondervraagden wil niet dat zij of hun familie erbij betrokken raken. Terwijl de steun voor de oorlog het grootst is bij de welgestelden en de ouderen, is de meerderheid van de jongeren en de arbeiders tegen de oorlog.

De anti-oorlogsprotesten in Rusland zijn voorlopig tot stilstand gekomen nadat ze op grote schaal werden onderdrukt. Tot dusver is er echter sinds het begin van de oorlog slechts één dag geweest waarop niemand werd gearresteerd wegens anti-oorlogsprotest. Veel soldaten weigerden naar Oekraïne te gaan, anderen hebben bevelen genegeerd, en sommigen die al in Oekraïne hebben gevochten, weigerden om er opnieuw naartoe te gaan. Er waren brandstichtingen in rekruteringscentra. Het verzet tegen de oorlog is echter spontaan en sporadisch, en heeft nog geen georganiseerde vorm aangenomen.

Voor een deel is dit te wijten aan de afwezigheid van oppositiepartijen of -organisaties die de latente ontevredenheid omzetten in actieve oppositie. De zogenaamde “systeempartijen”, die in overleg met het Kremlin opereren om de oppositie in veilige kanalen te leiden, steunen allemaal de oorlog. De ‘Communistische’ Partij is wellicht nog de meest oorlogszuchtige van hen. Zij hebben actie ondernomen om de druk op het Kremlin te verlichten. In de beginfase circuleerden veel geruchten over oppositie binnen de heersende elite, het leger en de veiligheidsdiensten. Vooraanstaande generaals zijn naar verluidt ontslagen en in een paar gevallen zelfs gearresteerd. Maar nu het conflict een nieuwe slepende fase is ingegaan, en de oppositie op het moment van schrijven onder de oppervlakte blijft, is de druk op figuren dichtbij Poetin om actie tegen hem te ondernemen verminderd.

Hoewel Poetin op korte termijn zijn dictatoriale heerschappij over de Russische samenleving heeft versterkt, gaat dit ten koste van de ondermijning van de basis van het oligarchische regime op de langere termijn. Zelfs als Poetin erin slaagt om wat Macron een ‘gezichtsreddende’ overeenkomst met Oekraïne noemt, tot stand te brengen op basis van het feit dat Rusland ten minste een deel van Donbas, zo niet de hele Donbas, behoudt, zal dit tegen een zeer hoge prijs komen. De Russische economie is voor een groot deel geïsoleerd van de wereldeconomie. Het land wordt nu in de kou gezet door voormalige bondgenoten. Zelfs de Wit-Russische dictator Loekasjenko heeft de aanvallen op Oekraïne niet openlijk kunnen steunen. Geen van de Centraal-Aziatische republieken heeft de afgescheiden republieken in Oekraïne erkend, en de president van Kazachstan, Kassym-Jomart Tokajev, durfde dit zelfs openlijk tegen Poetin te zeggen op het recente economische forum van Sint-Petersburg.

Ondanks het in januari aangekondigde ‘onbegrensde’ samenwerkingsakkoord tussen China en Rusland, stelt ook China zich in dit stadium terughoudend op ten aanzien van al te openlijke steun aan het Kremlin. Ondanks zijn vermeende verzet tegen elke aanval op de territoriale integriteit van een natie, duidelijk met het oog op Taiwan, dat het als een deel van China beschouwt, heeft het geen woord van kritiek op de invasie laten horen. Het geeft de VS en zijn bondgenoten de schuld van het aanslepen van de oorlog en verzet zich tegen de sancties die zijn ingesteld. Maar het vermijdt alles wat geïnterpreteerd kan worden als rechtstreekse hulp aan Rusland, hetzij militair, hetzij om sancties te vermijden, aangezien Xi Jinping in de aanloop naar het CCP-congres van dit jaar wereldwijde stabiliteit nodig heeft.

Chinese banken en hightechbedrijven als Huawei trekken zich zelfs terug uit de Russische markt. Een gezamenlijk Chinees-Russisch project om een breedrompvliegtuig te ontwerpen en te bouwen dat met Airbus en Boeing moet concurreren, lijkt ook definitief van de baan. Het is waar dat China en India profiteren van de overtollige Russische olievoorraden door deze tegen grote kortingen aan te kopen, maar zelfs een hoge regeringsfunctionaris van Biden vertelde onlangs anoniem aan Reuters: “We hebben niet gezien dat de VRC (Volksrepubliek China) zich systematisch bezighoudt met ontduiking of militaire uitrusting aan Rusland levert.”

Het effect van sancties

De imperialistische mogendheden van het Westen waren aanvankelijk eensgezind in het opleggen van ongekende economische sancties tegen Rusland. Meer dan 1.000 bedrijven hebben zich teruggetrokken of hun activiteiten teruggeschroefd, terwijl de EU en de VS olie-aankopen hebben verboden. Daarbij moet opgemerkt worden dat de maatregelen de komende acht maanden geleidelijk zullen worden ingevoerd.

Het Kremlin verkneukelt zich nu dat de sancties het Westen meer schade berokkenen in termen van inflatie en de energie- en voedselcrises. De roebel is dit jaar inderdaad de “best presterende” munt geweest – op 24 februari bedroeg de wisselkoers dollar-roebel 85, hij daalde tot 139, maar is sindsdien aangesterkt tot meer dan 60.

De redenen hiervoor zijn drieledig. Ten eerste is de olieprijs, ondanks de daling van de uitgevoerde olievolumes, spectaculair gestegen, namelijk met 60%. Dit betekent dat de EU nu meer geld naar Rusland stuurt dan zij als steun aan Oekraïne heeft toegezegd! Daardoor bedroeg het overschot op de lopende rekening van Rusland in de eerste vijf maanden van 2022 110 miljard dollar – 3,5 keer meer dan in 2021. Ten tweede heeft de regering onmiddellijk kapitaalcontroles ingevoerd, waarbij de uitvoer van contant geld werd beperkt en de bankrente tot meer dan 20% werd verhoogd. Hoewel deze beperkingen sindsdien zijn versoepeld, droegen zij bij tot de versterking van de roebel. En ten derde leidden de sancties natuurlijk tot een snelle daling van de invoer, waardoor er opnieuw deviezen in Rusland bleven en de lopende rekening werd versterkt. De roebel is nu zo sterk dat de Centrale Bank probeert hem te verzwakken.

Maar het stabiliseren van de financiële markt is niet hetzelfde als de economie in ruimere zin, wat voor de meerderheid van de bevolking de dagelijkse realiteit is. De inflatie bedraagt momenteel 17%, de op twee na hoogste onder de G20-landen – na Turkije en Argentinië. Zelfs volgens de overheidsstatistieken zal de werkloosheid tegen het einde van het jaar stijgen van 4,5% tot 7%, terwijl het statistiekbureau RosStat meldt dat het aantal Russen dat in armoede leeft in de eerste vijf weken van de oorlog is verdubbeld. Er zijn nu 21 miljoen mensen die in armoede leven – wat, gezien de fluctuerende wisselkoers, neerkomt op 100 tot 200 dollar per maand. De werkloosheidscijfers worden altijd te laag geschat, omdat werkgevers door de regering worden overgehaald geen mensen te ontslaan – in plaats daarvan worden hun lonen verlaagd. Bovendien zijn naar schatting ongeveer een miljoen Russen het land ontvlucht sinds het begin van de oorlog.

Het is duidelijk dat er een recessie dreigt. Sommige sectoren dreigen te worden weggevaagd – vorige maand waren slechts twee van de 22 Russische autofabrieken nog in bedrijf. Zelfs de Russische fabrikanten, die hun prijzen met 30% hebben verhoogd, kunnen niet produceren omdat de markt is ingestort en zij bovendien de benodigde onderdelen, zoals microchips, niet uit het buitenland kunnen krijgen. De autoproductie is in juni met 97% gedaald. De regering is van plan een aantal verlaten fabrieken over te nemen, maar de modellen die daar zullen geproduceerd worden, zijn volgens een deskundige van de Centrale Bank “technologisch gedegradeerd.” Ze zullen geen airbags, GPS of navigatiesystemen hebben. Hetzelfde zien we in tal van andere sectoren. Zo verwachten de Russische luchtvaartmaatschappijen dat ze de komende jaren tot een derde van hun vloot zullen moeten opofferen voor onderdelen om de andere vliegtuigen in de lucht te houden. Zelfs wapenproducenten ondervinden moeilijkheden. Werknemers van een fabriek in de Oeral zijn onlangs in staking gegaan omdat zij al twee maanden geen loon hebben ontvangen. De directeur waarschuwde hen kortaf dat de arbeiders tijdens de Tweede Wereldoorlog geen loon verwachtten.

De voorspellingen van de Centrale Bank dat Rusland in een recessie terechtkomt en dat het een decennium zal duren voor het land zich herstelt, zijn waarschijnlijk vrij realistisch.

Oorlog en de wereldeconomie

De oorlog in Oekraïne, die nu al vijf maanden aan de gang is, heeft een aantal processen op wereldschaal in een stroomversnelling gebracht. In de eerste plaats zijn dat de gevolgen voor de wereldeconomie, vooral omdat de oorlog een enorme energie- en voedselcrisis heeft veroorzaakt. Honderden miljoenen mensen worden geconfronteerd met voedselonzekerheid en hongersnood, deels omdat graan uit Oekraïne en Rusland en belangrijke leveringen van meststoffen uit de regio niet op de wereldmarkt geraken. De stijgende energiekosten verergeren de landbouwcrisis.

De energie- en voedselcrises wakkeren op hun beurt de inflatie aan, die in de VS en het VK op het hoogste punt in 40 jaar staat. In veel andere landen is de inflatie zelfs nog hoger. Het is belangrijk te benadrukken dat de inflatie geen gelijke gevolgen heeft voor alle bevolkingsgroepen. De stijging van de voedselprijzen treft arme gezinnen het hardst omdat voedsel een veel groter deel van hun huishoudbudget uitmaakt. Dit geldt ook in geavanceerde kapitalistische landen zoals de VS, waar miljoenen hun toevlucht nemen tot voedselbanken, maar de crisis is veel wanhopiger in grote delen van Zuid-Azië, het Afrikaanse continent en Latijns-Amerika.

In een poging de inflatie te beteugelen gaan de centrale banken in de geavanceerde kapitalistische landen nu over tot een sterke verhoging van de rentevoeten. De officiële verklaring is dat het verhogen van de rente de kosten van lenen voor het bedrijfsleven en de particulieren duurder maakt en de uitgaven zal drukken. Dit verhult de brutale waarheid dat het vooral tot doel heeft om de lonen laag te houden en zo nodig de werkloosheid te verhogen, zelfs indien dit een risico van een recessie inhoudt. De Bank of International Settlements verklaarde onlangs dat centrale banken in de strijd tegen inflatie “niet bang moeten zijn om op korte termijn pijn en zelfs recessies te veroorzaken.” De voormalige Amerikaanse minister van Financiën, Larry Summers, verklaarde onlangs zelfs nog botter: “We hebben vijf jaar werkloosheid van meer dan 5% nodig om de inflatie te beteugelen – met andere woorden, we hebben twee jaar van 7,5% werkloosheid nodig of vijf jaar van 6% werkloosheid of één jaar van 10% werkloosheid.”

Op deze manier proberen de kapitalisten, zoals altijd, de werkende mensen te laten betalen voor de crisis van hun systeem. Maar het effect van de renteverhoging door de Federal Reserve en de ECB zal niet alleen worden gevoeld door de arbeiders in de VS en West-Europa. Schulden van arme landen aan instellingen als het IMF of aan particuliere geldschieters zijn grotendeels in dollars aangegaan. Een stijging van de rentevoeten zal het onmiddellijk moeilijker maken om deze schulden af te lossen. Het gevolg van het feit dat een groter deel van het nationaal inkomen wordt besteed aan de aflossing van schulden aan buitenlandse banken en financiële instellingen, is dat plaatselijke kapitalistische regeringen zullen besparen op onderwijs en gezondheidszorg voor de werkende bevolking, waardoor de crisis nog nijpender wordt.

De combinatie van inflatie, onbetaalbare schulden en de corruptie van de plaatselijke kapitalistische elites heeft Sri Lanka al aan de rand van de afgrond gebracht. Meer landen zullen dit grimmige pad volgen. Nu grote delen van de bevolking in het ene land na het andere in de ellende zijn gestort en er massale honger dreigt, is sociale onrust onvermijdelijk.

Het IMF voorspelt economische vertraging in 143 landen, die vier vijfde van de wereldeconomie vertegenwoordigen. We staan voor de tweede keer in twee jaar tijd aan de rand van een wereldwijde recessie, slechts een jaar nadat de kapitalistische media nog vol lof spraken over een door stimuleringsmaatregelen gevoed herstel.

Natuurlijk weet iedereen dat de inflatie niet begon met de oorlog. De stijging van de wereldwijde inflatie begon met de chaos in de toeleveringsketen die door de pandemie werd veroorzaakt. Maar op een dieper niveau is het ook het resultaat van het beleid van goedkoop geld dat de belangrijkste centrale banken sinds de diepe recessie van 2008-09 voeren. Daarbij hebben de centrale banken triljoenen in de financiële markten gestort om een volledige ineenstorting te voorkomen. Een van de onvermijdelijke neveneffecten was het opnieuw opblazen van verschillende activazeepbellen, waaronder in onroerend goed en cryptomunten, omdat de kapitalisten het geld in het financiële casino investeerden in plaats van in het uitbreiden van de productie, het herbouwen van de infrastructuur, enz.

Bizar genoeg betekende dit ook dat het inherente inflatoire effect van deze liquiditeitsuitbreiding gedurende een hele periode buiten de ‘reële economie’ werd gehouden, waardoor de lage inflatie, lage renteomgeving die een belangrijk onderdeel van het neoliberalisme was, werd voortgezet. Maar de pandemie veranderde dat, aangezien de crisis niet in de eerste plaats door de financiële markten werd aangedreven, maar door een ineenstorting van de vraag. De stimuleringspakketten van 2020-1 omvatten meer astronomische bedragen die in de financiële markten werden gepompt, maar ook enorme bedragen die rechtstreeks aan bedrijven en, in veel mindere mate, aan gewone mensen werden gegeven. Dit droeg onvermijdelijk bij tot het leggen van de basis voor een inflatoire piek.

Kortom, de kapitalistische klasse slingert van de ene crisis in de andere, waarbij de maatregelen die worden genomen om de ene situatie te “verhelpen” rechtstreeks bijdragen tot de volgende fase.

Het effect op de Koude Oorlog in ruimere zin

Sommigen dachten misschien dat de oorlog in Oekraïne en de reactie van de VS betekende dat de VS zich weer op Europa concentreerde en zich niet meer op de Indo-Pacific richtte. Dit is duidelijk onjuist. In werkelijkheid zien we een aanzienlijke escalatie van het nieuwe wereldwijde Koude Oorlog-conflict. De oorlog in Oekraïne heeft dit proces versneld en maakt er ook deel van uit.

Eind mei ging Biden naar Japan en Zuid-Korea. Tijdens deze reis verklaarde hij dat de VS Taiwan militair zouden verdedigen als het door China zou worden binnengevallen. Hoewel dit gedeeltelijk werd teruggenomen door Amerikaanse functionarissen en de media spraken van een nieuwe “blunder” van Biden, maakt het deel uit van een patroon waarbij Biden ‘de geest uit de fles laat’.

Tijdens de reis had Biden een ontmoeting met de leiders van de “Quad”, een veiligheidsalliantie met India, Japan, Australië en de VS. Hij lanceerde ook het Indo Pacific Economic Framework met 12 landen in de Stille Oceaan. Dit is deels bedoeld als vervanging voor het door Barack Obama gestarte Trans Pacific Partnership, dat bedoeld was om China te isoleren, maar dat Trump heeft laten vallen. Het is echter geen traditionele vrijhandelsovereenkomst en is gericht op vrijwillige samenwerking op gebieden als technologiestandaarden.

Eind juni werd de NAVO-top in Madrid voor het eerst bijgewoond door de premiers van een aantal belangrijke Indo-Pacifische naties, waaronder Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland. Zoals de Financial Times kopte, betekende deze bijeenkomst een “terugkeer naar de missie van de ‘koude oorlog’.” Vervolgens vatten zij de conclusies samen: “Een doel van zevenvoudige toename van NAVO-troepen in hoge staat van paraatheid; de eerste permanente Amerikaanse basis op de oostflank van de alliantie [in Polen], een uitnodiging aan Finland en Zweden om toe te treden, en een nieuwe 10-jarige leidende strategie die elke illusie van partnerschap met Moskou laat varen. De nieuwe missieverklaring van de NAVO verklaart ook dat China een systematische ‘uitdaging’ is.”

Dit is de eerste keer dat de NAVO als orgaan rechtstreeks naar China verwijst. Samen met de aanwezigheid van vertegenwoordigers van belangrijke Indo-Pacifische landen toont dit aan hoe het Westerse imperialisme verdere conclusies trekt over een conflict op lange termijn met een door China geleid blok. Er wordt nu openlijk gespeculeerd over een ‘Aziatische NAVO’. Dit is misschien nog niet aan de orde, maar de ontwikkeling van de Quad en de Top van Madrid wijzen duidelijk in deze richting.

In aanvulling hierop heeft de G7 onlangs toegezegd 600 miljard dollar bijeen te brengen om de wereldwijde investeringen in infrastructuur in “ontwikkelingslanden” uit te breiden. Dit is geen daad van welwillendheid, maar duidelijk een verlate poging om het enorme Belt and Road Initiative (BRI) van China terug te dringen, dat door China is gebruikt om nauwe banden aan te knopen met regimes in Azië, Afrika en zelfs Latijns-Amerika. Hoewel dit geen bijzonder groot bedrag is, gezien het feit dat het over een periode van vijf jaar wordt gespreid, is het meer een erkenning van het feit dat er tegenover de groeiende invloed van het Chinese imperialisme in de neokoloniale wereld nood is aan een ‘zachte macht’ en niet alleen aan hogere militaire budgetten.

Natuurlijk staat het Chinese regime niet werkeloos toe te kijken. Xi Jinping promootte zijn eigen “mondiale veiligheidsinitiatief” op de recente BRICS-bijeenkomst, waar naast China ook Brazilië, Rusland, India en Zuid-Afrika deel van uitmaken. Het CCP-regime blijft ook agressief ijveren voor de ontwikkeling van veiligheidsafspraken met eilandstaten in de Stille Oceaan. Een goed voorbeeld hiervan is de recente overeenkomst met de Salomonseilanden, die het plaatselijke regime de mogelijkheid biedt Chinese ‘veiligheidstroepe’” in te zetten om de plaatselijke onrust de kop in te drukken, in ruil voor wat de New York Times omschreef als “een uitvalsbasis tussen de VS en Australië, die gebruikt kan worden om het scheepsverkeer over de Stille Zuidzee te blokkeren.”

De tendens tot deglobalisering heeft zich verscherpt. De duidelijkste uiting hiervan is de radicale ontkoppeling tussen het Westen en Rusland, de elfde grootste economie ter wereld. De ontkoppeling tussen de VS en China gaat ook door, zij het in een veel langzamer tempo. We zagen een zekere verschuiving van de productie uit China en enige tekenen van “reshoring” en “nearshoring” van de productie, d.w.z. het dichter bij de belangrijkste imperialistische landen brengen van kritieke sectoren waar zij ‘veiliger’ zijn.

Er is veel gesproken over de investering van grote bedragen door de Amerikaanse regering in geavanceerde technologieën, met name de productie van microprocessoren, maar er is nog maar heel weinig van terecht gekomen. Maar hoewel de resultaten mager zijn, is de wending naar een nationalistisch ‘industriebeleid’, een vorm van door de staat gestuurd kapitalisme, inherent aan de situatie.

De Amerikaanse regering legt steeds meer beperkingen op aan investeringen in China, zelfs indien er sprake is van enige versoepeling van de invoertarieven. Zowel in Europa als in de VS heeft de energiecrisis ertoe geleid dat regeringen elke resterende pretentie om af te stappen van fossiele brandstoffen hebben laten varen ten gunste van de ontwikkeling van olie, aardgas en zelfs steenkoolvoorraden. Dit toont hoe de Koude Oorlog alle andere crises verergert.

Oorlog en politiek

Aan het begin van de oorlog was er in de westerse landen een golf van sympathie voor het Oekraïense volk. Dit werd door de westerse regeringen gemanipuleerd om een militaristische agenda te steunen, waaronder het verhogen van de militaire uitgaven en, in het geval van Zweden en Finland, toetreding tot de NAVO.

In veel andere delen van de wereld, waaronder het Midden-Oosten, Afrika bezuiden de Sahara en een groot deel van Latijns-Amerika, was er echter veel minder steun voor de agenda van de NAVO, gezien de volkomen terechte argwaan jegens Biden’s beweringen dat dit een strijd was tussen ‘democratie en autocratie’.

Het is velen niet ontgaan hoe hypocriet het is dat Biden Poetin een dictator noemt, terwijl hij tegelijkertijd de Saoedische monarchie gunstig gezind is om de olietoevoer te vergroten. Biden bracht in juli een bezoek aan Saoedi-Arabië en liet alle kritiek vallen op de wrede rol die zij hebben gespeeld in Jemen, een nog ergere humanitaire ramp dan Oekraïne. De retoriek over de leidende rol van de VS in de strijd voor democratie klinkt behoorlijk hypocriet in de nasleep van de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof om de 50 jaar oude uitspraak Roe v Wade, dat het recht op abortus garandeerde, in te trekken terwijl een meerderheid van de bevolking dat recht steunt. De Amerikaanse samenleving gaat er zelf op achteruit inzake fundamentele mensenrechten.

Wij stelden van bij het begin dat de steun voor militaire escalatie zelfs in de imperialistische hartgebieden zou afnemen naarmate de gevolgen van de oorlog, in het bijzonder voor de economie, meer zichtbaar zouden worden. Midden mei klonk zelfs de Biden-getrouwe New York Times bezorgd, en waarschuwde in een officieel hoofdartikel voor het gevaar van een “totale oorlog met Rusland”, waarbij de steun van de bevolking “niet gegarandeerd is.” De krant merkte nog op dat “inflatie voor Amerikaanse kiezers een veel groter probleem is dan Oekraïne.” De dalende populariteit van Biden bevestigt deze punten volledig. Het is straf, maar op dit punt van zijn presidentschap is Biden minder populair dan Trump was!

De eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen in juni was ook een waarschuwingsteken voor de NAVO. Een meerderheid van de kiezers steunde ofwel uiterst rechtse kandidaten ofwel kandidaten die links staan van de sociaaldemocratie. Terwijl Macron zich presenteerde als een “Europese staatsman” die een oplossing voor de oorlog probeerde te vinden binnen het kader van het westerse imperialisme, concentreerden de Franse kiezers zich op de hoge prijzen en gaven zij het burgerlijke “centrum” een vernietigende berisping.

De oorlog verergert alle aspecten van de crisis van het kapitalisme. Terwijl het volk van Oekraïne lijdt, worden beide imperialistische kampen met ernstige problemen geconfronteerd. Poetin lijkt aan de oppervlakte alle oppositie de kop te hebben ingedrukt, maar alleen als dat ten koste gaat van een verdere uitholling van de fundamenten van het regime. Ruslands bondgenoot China kampt met een enorme economische en sociale crisis. En hoewel de agressieve en aanvankelijk eensgezinde reactie van de VS en de NAVO ogenschijnlijk krachtig was, stapelen naarmate de maanden verstrijken de complicaties in hun positie zich op.

Het is onvermijdelijk dat het inter-imperialistisch conflict, dat voortvloeit uit de diepere tegenstellingen van het kapitalisme, de binnenlandse crises binnen de imperialistische staten zelf zal verergeren. Maar de grootste slachtoffers zullen de massa’s van de neokoloniale wereld zijn, die te maken krijgen met een drastische toename van voedselonzekerheid en harde besparingen omdat regimes proberen hun schulden af te betalen. Terwijl de mensen letterlijk met de hongerdood worden bedreigd, zullen de imperialisten elkaar de schuld proberen te geven van de catastrofe. Maar de waarheid is dat het hele systeem van imperialistisch kapitalisme schuldig is en omver geworpen moet worden om verdere en nog ergere catastrofes te voorkomen.

De oorlog in Oekraïne is een uitputtingsslag geworden. Alleen solidariteit van de arbeiders kan deze beëindigen.

Dossier door Walter Chambers

Het Kremlin hoopte op een dubbel feest op 9 mei: ter gelegenheid van de overwinning van de Sovjet-Unie in WO2, en de jubelende terugkeer van de troepen na een korte zegevierende oorlog in Oekraïne. Maar het is daar niet in geslaagd. Het heeft zijn eerste doel om Kiev in te nemen en Zelenski ten val te brengen niet bereikt. Het Russische regime heeft evenmin de overname van de hele Donbas in Oost-Oekraïne voltooid. [Donbas – het Donetsk-kolenbekken bestaande uit de regio’s Donetsk en Loehansk].

Tegen het einde van maart heeft het zijn activiteiten rond Kiev en Tsjernjov teruggeschroefd. Uit protest beweerden de oorlogszuchtige voorstanders dat het Kremlin zich terugtrok van zijn oorspronkelijke oorlogsdoelen. Maar er waren zoveel verliezen geleden, zowel materieel als inzake soldaten, dat de Russische “gevechtsgroepen” moesten worden hervormd en opnieuw uitgerust alvorens te worden uitgezonden om de Russische posities in Donbas te versterken. Sindsdien beweerde een generaal dat het nieuwe doel was om het hele zuiden van Oekraïne in te nemen, tot aan Transnistrië in Moldavië. Dit heeft de spanningen doen toenemen en doet vrezen voor een verdere escalatie.

Een ‘proxy-oorlog’

Op het moment van schrijven lijkt de oorlog zich te ontwikkelen tot een langdurige uitputtingsoorlog in Oost-Oekraïne. In de eerste drie weken hebben de Russische troepen een aanzienlijk deel van het grondgebied van de Donbas-regio ingenomen en Cherson veroverd. Na drie maanden van bittere gevechten en belegering trokken de Oekraïners uiteindelijk hun laatste troepen terug uit de AzovStal-fabriek in Marioepol. Maar in het algemeen hebben de Russische pogingen om sindsdien verder op te rukken in het oosten geen succes gehad. De Oekraïense troepen lijken kleine vorderingen te maken in de regio Cherson, en de Russen hebben zich teruggetrokken uit de omgeving van Charkov, de tweede stad van Oekraïne met bijna anderhalf miljoen inwoners. Terwijl het Oekraïense leger vertrouwen lijkt te hebben, hebben de Russen een aantal zware klappen gekregen, waaronder het tot zinken brengen van het vlaggenschip van de Zwarte Zeevloot “Moskva”, het verlies van wel tien generaals, en onlangs de vernietiging van bijna een heel tankbataljon in Donbas.

De ware aard van de oorlog als een “proxy-oorlog” komt aan het licht. Het Russische imperialisme – dat beweert tegen de uitbreiding van de NAVO te strijden – en het VS-imperialisme – dat Rusland wil verzwakken – vechten het uit met Oekraïne als slagveld.

Velen verklaren zich internationaal solidair met het lijden van het Oekraïense volk. De Oekraïners zelf zijn terecht gekant tegen de Russische bezetting. Maar de oplossing is duidelijk niet, zoals veel sympathisanten van de Oekraïense bevolking denken, het opvoeren van wapenleveringen, het opvoeren van sancties en het steunen van een versterking van de NAVO. Dit zal de oorlog, met al zijn wreedheid, alleen maar verlengen.

Integendeel, alleen onafhankelijke actie van de arbeidersklasse, door de Oekraïense arbeidersklasse met oproepen aan de Russische arbeidersklasse en zelfs soldaten om zich tegen de oorlog te verzetten, door de Russische arbeidersklasse met verzet tegen de mobilisatie voor de oorlog, door de internationale arbeidersklasse door solidariteit te betuigen en het transport van wapens te blokkeren, kan dit conflict stoppen. In plaats van nationalistisch militarisme is er solidariteit van de arbeidersklasse nodig tegen de kapitalisten, dictators en oorlogsstokers.

Vóór 9 mei werd er druk gespeculeerd dat Poetin de volgende stap zou aankondigen. Sommigen dachten dat de republieken Donetsk en Loehansk (DNR & LNR), dat deel van Donbas dat in 2014 door pro-Russische troepen werd overgenomen en waar er sindsdien bij gevechten meer dan 14.000 doden vielen, bij Rusland zou gevoegd worden, samen met een nieuwe ‘republiek Cherson’. Of dat de schijn van een ‘speciale militaire operatie’ zou worden opgegeven door een oorlogsverklaring, die een nationale mobilisatie mogelijk zou maken om het onder druk staande leger in Donbas te ontlasten. Er waren speculaties dat de president dringend geopereerd moest worden en de macht zou overdragen aan het hoofd van de Veiligheidsraad, Nikolaj Patroesjev, of aan premier Michail Misjoestin, die de oorlog hopelijk zou afbouwen. Meer samenzweerderig suggereerden anderen dat hij de operatie niet zou mogen overleven.

Maar de speculaties bleken onjuist. Uiteindelijk bleek zijn toespraak een storm in een glas water. Hij zei dat hij geen andere keuze had dan Oekraïne aan te vallen, maar kondigde geen nieuwe initiatieven aan. Ondanks een stralende zon werd de luchtparade (met het zogenaamde Doomsday-vliegtuig dat een vliegende atoombunker voor Poetin zou vormen) afgelast wegens ‘slecht weer’. Wellicht was de annulatie er onder druk om de spanningen met het Westen niet verder op te voeren.

Langdurige uitputtingsoorlog waarschijnlijk

Om de oorlog in de Donbas te voeren, zullen zowel het Kremlin als het Oekraïense regime veel meer troepen, wapens en voorraden nodig hebben, niet in het minst om de enorme verliezen te compenseren die al geleden zijn. Het Oekraïense regime verlengt zijn algemene mobilisatie nu met nog eens drie maanden, en ontvangt uiteraard veel nieuwe wapens van het Westen.

Maar Rusland heeft problemen met een algemene mobilisatie. Ten eerste moet het Kremlin er mee instemmen dat het niet om een ‘speciale militaire operatie’ gaat, maar om een oorlog. Dit zou een nationale mobilisatie mogelijk maken, hoewel men ervan uitgaat dat het Rusland ontbreekt aan de officieren en de uitrusting die nodig zijn om een grootscheepse mobilisatie in goede banen te leiden. Het Kremlin denkt ook dat het verzet hiertegen groot zou kunnen zijn. In meer dan tien steden zijn al brandstichtingen gepleegd in rekruteringscentra van het leger, met name in regio’s dicht bij Oekraïne, zoals Ryzan, Rostov en Volgograd, waar reservisten al onder druk worden gezet om zich aan te melden.

Indien het Russische regime echter zou besluiten de oorlog spoedig te beëindigen door in te stemmen met de annexatie van de DNR/LNR met uitgebreide grenzen, zouden de voorstanders van de oorlog dit veroordelen als verraad aan de oorspronkelijke doelstellingen en aan de reeds geleden verliezen. Als er dus geen onverwachte wending komt, dreigt er in Oost-Oekraïne een langdurige uitputtingsoorlog te ontstaan die meer weg heeft van de loopgravenoorlog van WO1 dan van iets van de 21e eeuw.

De propaganda van het Kremlin wordt aangepast om de verwachtingen te beheersen. Verklaringen zijn nog steeds doorspekt met zinnen over het “denazificeren” van Oekraïne, maar het accent ligt nu op de bredere confrontatie met de NAVO. Het zal moeilijker zijn tegenslagen te verklaren als Rusland alleen tegen Oekraïne vecht. Dat wordt gemakkelijker als het tegenover het hele Westen staat. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov is zelfs begonnen de Krim niet langer “een deel van Rusland” te noemen, maar “een betwist gebied.”

De leider van de pro-Kremlinpartij “Rechtvaardig Rusland”, Sergej Mironov, geeft blijk van de bezorgdheid van de mensen rond het Kremlin en heeft nu voorgesteld om de “eengemaakte verkiezingsdag” in september, waarop regionale gouverneurs en enkele lokale autoriteiten worden “gekozen”, af te gelasten. Tot dusverre is er nog geen besluit genomen. Het Kremlin lijkt er voorstander van te zijn, omdat het beseft dat naarmate de oorlog langer aansleept en de economische situatie verslechtert, de verkiezingen een katalysator kunnen zijn voor wat zij “een ernstige groei van een proteststemming” noemen. Zij menen echter dat het een vergissing zou zijn dit nu aan te kondigen, omdat dit een feitelijke erkenning zou zijn van een langdurige oorlog.

De Veiligheidsraad en de FSB (veiligheidsdiensten, één van de opvolgers van KGB) willen daarentegen dat er snel wordt besloten de verkiezingen af te gelasten, omdat de steun voor de regering volgens hen door de gevolgen van de oorlog ernstig afneemt, wat “krachten van buitenaf de mogelijkheid geeft op te treden.” Als de verkiezingen in Rusland worden afgelast, wordt het moeilijker om ‘volksraadplegingen’ in DNR/LNR en mogelijk Cherson te rechtvaardigen.

Elke oorlog heeft een hoge menselijke tol, deze is geen uitzondering. Tienduizenden troepen aan beide zijden zijn omgekomen, nog veel meer raakten gewond. Het aantal burgerslachtoffers ligt officieel in de buurt van 4.000. Nog veel meer liggen begraven onder het puin van Marioepol en in de kelders van scholen die als schuilkelders zijn gebruikt en door Russische raketten zijn getroffen. Meer dan vijf miljoen Oekraïners zijn het land uit gevlucht, hoewel sommigen terugkeren omdat Kiev nu relatief veiliger is. Er zijn evenveel ontheemden in Oekraïne zelf. Minder bekend is dat honderdduizenden uit Rusland zijn gevlucht, naar Georgië, Armenië, Turkije en elders.

De hele wereld is geschokt door de verschrikkingen van Boeka, de verhalen over dronkenschap, plunderingen en verkrachtingen van zowel vrouwen als mannen, die vaak werden aangemoedigd door officieren in gebieden die door Russische troepen waren bezet.

Nieuwe economische crises

Ook de economische kosten zijn groot en worden wereldwijd gevoeld. De inflatie nam al voor de oorlog toe, maar is door het conflict versneld. De energiekosten rijzen de pan uit, evenals de kosten van levensmiddelen. De zeeblokkade van de Zwarte Zee door Rusland verhindert de uitvoer van het broodnodige graan, waardoor volgens het Wereldvoedselprogramma 44 miljoen mensen met de hongerdood worden bedreigd.

De Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) voorspelt dat het Oekraïense BBP dit jaar met 30% zal dalen. De Wereldbank zegt 35%, en de regering gaat uit van een instorting met 50%. Tot 5 miljoen mensen zijn werkloos. En natuurlijk zijn er vele miljoenen binnenlandse vluchtelingen die ook werk nodig hebben. Het is voorbarig om de kosten van de wederopbouw van Oekraïense steden en industrie te voorspellen, maar de regering schat het op zo’n 1 triljoen dollar. Sommige EU-cijfers suggereren de bij Rusland in beslag genomen activa te gebruiken.

De EBRD denkt echter dat het BBP na de oorlog vrij snel weer zal aantrekken naarmate de economie wordt heropgebouwd. Wat echter nu al duidelijk is, is dat aan geld dat door buitenlandse donoren zoals de EU is toegezegd, voorwaarden zijn verbonden. Oekraïne zal, om toegang te krijgen tot het overeengekomen wederopbouwfonds van 9 miljard euro, zijn economie moeten omvormen in overeenstemming met de EU-regels en in het belang van het bedrijfsleven.

In Rusland heeft de regering maatregelen genomen om de eerste schok te boven te komen. Strikte kapitaalcontroles en een verhoging van de bankrente tot 20% hebben geholpen om de roebel te stabiliseren. Ondanks al het gepraat over het beperken van Ruslands inkomsten uit energie, zullen de totale inkomsten uit deze sector volgens Bloomberg dit jaar 321 miljard dollar bedragen, meer dan het vorige record van 230 miljard dollar in 2019. Alleen al de EU betaalt Rusland volgens Josep Borrell momenteel 1 miljard euro per dag voor olie en gas, meer dan het Kremlin per dag uitgeeft aan de oorlog – 650 tot 900 miljoen dollar, naargelang de schattingen. Deze cijfers kunnen aan beide zijden overdreven zijn, maar zijn een indicatie van de situatie.

Dit betekent niet dat alles rozengeur en maneschijn is in de Russische economie. Het ministerie van Economische Zaken verwacht dat het BBP dit jaar met 8% zal krimpen, terwijl het ministerie van Financiën uitgaat van een daling met 12%, wat volgens het ministerie de ergste daling in 30 jaar is en een decennium van economische groei teniet zal doen.

Deze droge statistieken gaan voorbij aan de realiteit voor gewone mensen. Zelfs vóór de pandemie had de gemiddelde Rus in 2020 11% minder te besteden dan in 2013. Officieel bedraagt de inflatie nu 17%, maar veel basisproducten zijn dramatisch veel meer duurder geworden. Meer dan 300 bedrijven hebben zich uit Rusland teruggetrokken, waardoor alleen al in Moskou 200.000 mensen zonder baan zitten. Het effect is vertraagd omdat sommige bedrijven, zoals McDonald’s, hun werknemers nog een paar maanden doorbetalen. Dit is geen liefdadigheid. Hoewel McDonald’s beweert dat het Rusland volledig verlaat, lijkt het van plan te zijn een deal te sluiten met lokale bedrijven om de activiteiten onder licentie, of met een andere merknaam, voort te zetten.

De gevolgen zijn nu voelbaar in de meer traditionele sectoren. Luchtvaartmaatschappijen schrappen hun vluchten, luchthavens ontslaan personeel en zelfs sommige wapenproducenten schorten tijdelijk hun productie op omdat de voorraden om te kunnen produceren opdrogen. De Bank van Rusland noemt dit “omgekeerde industrialisatie.” Dit proces wordt goed samengevat door Avtotor, een autoassemblagefabriek in Kaliningrad. Het bedrijf besliste om 3500 werknemers enkele weken te ontslaan en hen percelen grond te geven om groenten te verbouwen om “hen door deze moeilijke periode te helpen.”

De regering van Moskou heeft aangekondigd dat zij de Renault-fabriek in de stad, waar 4000 mensen werken, overneemt. De fabriek zal, aldus de burgemeester van Moskou, low budget, low tech auto’s produceren onder de naam van het voormalige Sovjet-merk ‘Moskvich’. Er is al een nieuwe wet in voorbereiding die de certificering mogelijk maakt van nieuwe auto’s met lagere veiligheids- en ecologische normen.

Het Westen voert zijn “economische oorlog” op

De acties van het Kremlin hebben de NAVO niet verzwakt, maar juist versterkt. Finland en Zweden hebben een toetredingsverzoek ingediend en de westerse mogendheden hebben hun militaire uitgaven drastisch opgevoerd.

De EU worstelt met het bereiken van overeenstemming over de volgende, zesde ronde sancties, die gericht zijn op een verbod op de invoer van Russische olie voor het einde van het jaar. Griekenland, Cyprus en Malta hebben al een stap terug gedaan en hun tankers toestemming gegeven om de brandstof te blijven vervoeren. Hongarije, Tsjechië, Bulgarije en Slowakije hebben moeite met het vinden van alternatieve bevoorrading. De Hongaarse premier Viktor Orban, wiens woordvoerder het effect van het embargo op de Hongaarse economie vergeleek met een atoombom, graaft zich in. Hij wil dat de EU de 7 miljard euro teruggeeft die zij heeft ingetrokken als reactie op zijn aanvallen op de democratische rechten en zijn falen om de corruptie aan te pakken, en meer geld om de energie-infrastructuur van het land opnieuw op te bouwen.

Om de brutale “uitputtingsoorlog” te laten voortduren, voert het westerse imperialisme de levering van wapens op. De NAVO-landen, met name de VS, het VK en Canada, hebben miljarden dollars gestuurd om de oorlog te financieren. Andere regeringen sturen geweren, raketten, luchtafweergeschut, mortieren, munitie, voertuigen, en in het geval van Polen 200 T72-tanks.

De regering-Biden voert haar oorlogsdoelen op en roept op tot de “verzwakking van Rusland.” Het door beide Amerikaanse partijen gesteunde wetsvoorstel om 40 miljard dollar vrij te maken voor de Oekraïense regering, wat overeenkomt met een kwart van het Oekraïense BBP, wordt aangevuld met een nieuw “Lend-Lease”-programma. Dit programma werd oorspronkelijk door de regering van de VS in de Tweede Wereldoorlog gebruikt om de “neutraliteit” van het land te omzeilen en militaire bijstand te verlenen aan het VK, Frankrijk, China en de USSR.  Deze keer heeft Biden, aldus de New York Times, “de Verenigde Staten in feite nog dieper in een andere oorlog in Europa gestort, die steeds meer een epische strijd met Rusland is geworden, ondanks zijn pogingen om de grenzen ervan vast te stellen.” Lend-Lease betekent dat de VS nu enorme hoeveelheden modern wapentuig kunnen leveren, waarbij de betaling wordt uitgesteld of verrekend nadat de oorlog is afgelopen.

Veranderende aard van de oorlog

In het begin van de oorlog waren er elementen van sociale conflicten. De overgrote meerderheid van de Oekraïners was tegen de interventie, en soms bracht vreedzaam verzet de Russische troepen ertoe zich tenminste tijdelijk terug te trekken, zoals in de kerncentrale van Zaporizja, toen arbeiders massaal naar buiten kwamen om zich tegen de troepen te verzetten. Als er een sterke arbeidersbeweging had bestaan, had zij dit kunnen organiseren, een beroep kunnen doen op de Russische arbeidersklasse en het verzet in Rusland kunnen aanzwengelen.

Dergelijke methoden zijn vreemd aan kapitalistische regeringen zoals die van Zelenski en zijn imperialistische geldschieters. Zij begrijpen alleen het gebruik van wapens, gesteund door nationalistische retoriek. Nu het Russische leger zich in Donbas ingraaft, kan de oorlog uitlopen, waarbij beide partijen zoveel mogelijk raketten op elkaar afvuren. Donbas, eens het bloeiende industriële hart van de Sovjet-Unie, dreigt een post-apocalyptische woestenij te worden.

Terwijl Kiev weer een beetje normaal begint te worden, keert de pro-zakelijke politiek terug. Deze week heeft het parlement een nieuwe wet aangenomen, waarbij de oorlog als excuus wordt gebruikt om het voor bedrijven veel gemakkelijker te maken om personeel af te danken. Deze week heeft de politie van Kiev familieleden gearresteerd van soldaten die zich nog steeds in Azovstal verschansten. Zij organiseerden een betoging om de regering te vragen hulp naar Marioepol te sturen. De familieleden zijn zo wanhopig dat zij een bezoek brachten aan de paus in Rome, die beloofde voor hen te bidden, en nu hebben zij een beroep gedaan op Xi Jingping. Pro-Russische politieke partijen zijn ondertussen verboden in Oekraïne.

Vredesonderhandelingen zijn vastgelopen. Tot de terugtrekking uit Kiev stemde Oekraïne ermee in het NAVO-lidmaatschap af te wijzen, buiten alle blokken te blijven, kernwapens te weigeren en een “neutrale staat” te worden, en de status van de Krim en de DNR/LNR in de komende 15 jaar te bespreken. Maar nu de stroom wapens naar Oekraïne toeneemt, denkt Zelenski duidelijk dat de tijd aan zijn kant staat. Hij dringt aan op de volledige territoriale integriteit van Oekraïne. Hij bekritiseerde Macron op de Italiaanse TV Rai1 omdat hij had gesuggereerd dat Kiev compromissen moest sluiten om Poetin te helpen “zijn gezicht te redden.” Onder druk van het westerse imperialisme en vol zelfvertrouwen lijkt hij bereid de oorlog voort te zetten om de DNR/LNR en misschien zelfs de Krim te heroveren.

Verkeerde inschattingen van het Kremlin

Het Kremlin heeft de stemming van het Oekraïense volk verkeerd ingeschat toen het de invasie lanceerde. Het verwachtte dat ten minste een deel van de bevolking, met name in traditioneel pro-Russische steden als Marioepol, Charkiv en Cherson, de invasie zou toejuichen. Ook in Rusland verwachtte het een overweldigende patriottische steun. Maar ook daar is de stemming veel verwarrender en tegenstrijdiger en is het Kremlin nu teleurgesteld.

Sommigen suggereren dat deze oorlog is veroorzaakt door de slechte gezondheid van Poetin. Maar dat is net zo min een verklaring voor deze oorlog als dat de moord op aartshertog Ferdinand in Sarajevo de imperialistische slachting van WO1 heeft veroorzaakt. De oorlog is een gevolg van het herstel van het kapitalisme in de voormalige Sovjet-Unie, het groeiende conflict tussen de imperialistische mogendheden, in combinatie met een steeds agressiever en autoritairder Russisch regime, gebaseerd op de tsaristische imperialistische ideologie.

Hoewel opiniepeilingen in Rusland hoofdzakelijk worden gehouden om de heersende elite te steunen, kunnen zij toch enkele belangrijke tendensen aantonen. De steun voor de ‘speciale militaire interventie’ is toegenomen, wat niet echt verwonderlijk is wanneer het een belediging is om tegen de oorlog te zijn. Maar slechts een klein deel van de voorstanders zijn hard-line oorlogsgezind. De meesten zeggen dat zij de interventie alleen steunen om de kwestie DNR/LNR snel op te lossen. Velen geven het Westen en de NAVO de schuld. In een enquête werd degenen die zichzelf als patriotten beschouwen gevraagd één ding te noemen waar zij trots op zijn, maar slechts weinigen konden dat daadwerkelijk doen. Een andere opiniepeiling, voornamelijk in de grote steden, vroeg drie categorieën mensen hun mening te geven. Degenen “die geen probleem hebben om te kopen wat zij nodig hebben” waren grotendeels vóór de interventie. Degenen die “geen grote aankopen kunnen betalen” waren verdeeld, terwijl een meerderheid van degenen die “moeilijkheden hebben om zelfs de allernoodzakelijkste dingen te kopen” tegen de oorlog waren. Tegelijkertijd bleek uit een ander onderzoek naar leeftijd dat er in die laatste groep duidelijk en kennelijk toenemend verzet bestaat.

De oorlog verergert ook de nationale kwestie in Rusland zelf. Veel soldaten die naar Oekraïne zijn gestuurd, komen uit de armste regio’s. Zij lijden de zwaarste verliezen. In Boerjatië – Noord-Mongolië – aan de oevers van het Baikalmeer zijn officieel 98 doden gevallen, terwijl Dagestan in de Kaukasus met meer dan 30 nationaliteiten, voornamelijk moslims, 135 verliezen heeft geleden. Moskou en Sint-Petersburg melden samen slechts 13 doden. Het nationalisme in deze gebieden neemt toe, nu opnieuw van hen wordt gevraagd offers te brengen voor Moskou en wat steeds meer de ‘Russische wereld’ wordt genoemd.

Intussen woedt het zwartepietenspel binnen de Russische heersende elite. Uit rapporten blijkt dat de FSB – de belangrijkste opvolger van de KGB – als eerste het vuur aan de schenen wordt gelegd omdat zij de stemming onder de Oekraïners verkeerd heeft ingeschat. Het verzamelen van inlichtingen zal nu de taak zijn van de GRU – bekend om het vergiftigen van tegenstanders. Chef van de Generale Staf Gerasimov ontbrak ook opvallend bij de parade op de Dag van de Overwinning; hij zou aan de kant zijn geschoven. Veldcommandanten en tot 150 andere hoge officieren zijn uit hun functie ontheven. Ondertussen hebben oorlogszuchtigen zoals de Tsjetsjeense dictator Kadirov te horen gekregen dat zij alle publieke verklaringen met de omgeving van Poetin moeten afspreken.

Isolatie van Rusland

Rusland is zelfs geïsoleerd geraakt van zijn vroegere vrienden. Hoewel de Wit-Russische president Loekasjenko in december aankondigde dat de Krim rechtsgeldig deel uitmaakt van Rusland, hebben Kazachstan, Armenië, Tadzjikistan, Oezbekistan en Kirgizië allemaal geweigerd het Russische bewind over de Krim, Donetsk en Loehansk te erkennen, en weigeren ze troepen te sturen om Poetins invasie te ondersteunen.

Voor een groot deel is dit een weerspiegeling van de nationale kwestie. In Kazachstan bijvoorbeeld wordt het officiële regeringsstandpunt van neutraliteit weerspiegeld in de Russischtalige media. De Kazachstaanse media daarentegen zijn zeer pro-Oekraïens. Ondanks de inzet van Russische troepen om de protesten van januari te stoppen, wordt het land sindsdien geteisterd door een stakingsgolf. Ook in Armenië zijn er nu massale protesten tegen premier Nikolai Pasjinjan, aangewakkerd door de economische situatie, door afschuw over het feit dat hij aan de zijlijn blijft staan in plaats van Rusland te veroordelen, maar vooral om de door Pasjinjan voorgestelde concessies in het geschil over Nagorno-Karabach te veroordelen.

Nu zeggen de leiders van Zuid-Ossetië, de pro-Russische enclave in Georgië, dat zij in juli een referendum zullen organiseren om zich bij Rusland aan te sluiten. Het is echter niet zo zeker dat de meerderheid van de Zuid-Ossetiërs een dergelijke stap steunt. Sinds de Russisch-Georgische oorlog van 2008 regeert Moskou de republiek met autoritaire hand. In de eerste maand van het Oekraïense conflict werden honderden troepen uit Zuid-Ossetië gestuurd. Nadat een aantal was gesneuveld, weigerden ze te vechten en keerden ze terug naar huis, waar ze klaagden over slechte uitrusting, het feit dat ze als kanonnenvoer werden gebruikt, en officieren die verdwenen telkens als er gevochten werd. Eén officier was zo bang voor zijn eigen mannen, dat hij een bewaker had om hem te beschermen.

De Russische opschepperij dat het een gebiedsdeel in Zuid-Oekraïne tot aan de pro-Russische enclave Transnistrië zal veroveren, heeft de spanningen in Moldavië doen oplopen. Explosies in Tiraspol, de hoofdstad van de enclave, en rond Russische wapendepots hebben de kwestie Trans-Dnjestrië nieuw leven ingeblazen. Trans-Dnjestrië wordt geleid door een corrupte kliek – één oligarch controleert 60% van de economie – die de voorkeur geeft aan de status-quo en zich daarom heeft verzet tegen pogingen van Rusland om het land bij het conflict te betrekken. Vadim Krasnoselski, de president van Trans-Dnjestrië, is bij Kisjenev geweest om te praten over de versterking van de status van het land binnen Moldavië.

De Moldavische president Maia Sandu, een neoliberale politica die zeer pro-EU en pro-Roemenië is, heeft de campagne om toe te treden tot de EU en de NAVO opgevoerd. Zij zegt dat ze wellicht een referendum zal organiseren over toetreding tot de EU, dat waarschijnlijk door een meerderheid zal worden gesteund, maar ten koste van verslechterde betrekkingen met Trans-Dnjestrië, en waarschijnlijk ook met de regio Gagaoezië, die wordt bevolkt door een Turks sprekend, maar Russisch-Orthodox volk.

Hoewel de EU belooft de aanvragen voor EU-lidmaatschap van Oekraïne, Moldavië en Georgië al in juni te beoordelen, zegt Macron dat het jaren, misschien wel decennia zal duren om ze te verwerken. Om de drie te sussen, stelt hij een “parallelle Europese Gemeenschap” voor hen voor. Noch de volledige, noch de tweederangs optie in de zich ontwikkelende koude oorlog van vandaag zal de Moldavische arbeidersklasse helpen, of de vrede helpen verzekeren. De terughoudendheid van de EU-leiders om de aanvraag te aanvaarden kan Sandu er zelfs toe aanzetten een referendum te organiseren over een fusie met Roemenië, om via de achterdeur tot de EU toe te treden. Het Oekraïense regime heeft zijn ware aard getoond door Sandu aan te bieden Oekraïense troepen in te zetten om de controle over Trans-Dnjestrië over te nemen.

Ook in Wit-Rusland kan Loekasjenko de oorlog niet openlijk steunen als gevolg van de oppositie in het hele land. Aanzienlijke aantallen Witrussen zijn als “partizanen” naar Oekraïne gegaan, en in Wit-Rusland zelf is de sabotage van spoorwegen om wapentransporten tegen te houden wijdverbreid. Loekasjenko heeft de herinvoering aangekondigd van de doodstraf voor “terroristen”, gericht tegen degenen die betrokken zijn bij sabotage.

Verder weg heeft de Russische druk op de Republika Srpska in Bosnië de spanningen doen oplopen, waarbij de leiders van deze republiek meer autonomie eisen. Op zijn beurt voert de Kroatische entiteit zijn eisen op met het oog op de verkiezingen van oktober, gesteund door rechtse nationalisten in Kroatië zelf.

China – voorzichtige “no limits”

De “no limits”-overeenkomst die in februari door Xi Jinping en Poetin werd ondertekend, is onder zware druk komen te staan. De leiders van de VS blijven benadrukken dat zij China als de grootste bedreiging zien en waarschuwen het land Rusland niet te helpen de sancties te omzeilen. China weigert op zijn beurt de inval van het Kremlin in Oekraïne te veroordelen, geeft de VS en de NAVO de schuld van het aanwakkeren van de spanningen en verzet zich tegen het gebruik van sancties tegen Rusland. Xi krijgt te maken met toenemende kritiek van binnen het Chinese regime op de overeenkomst, en was naar verluidt ziedend van woede na de onthullingen van het brute bloedbad in Boeka. De toon van de Chinese verklaringen is veranderd. Volgens Aleksej Arestovitsj, de woordvoerder van Zelenski, heeft Xi hen in het geheim verteld dat China de territoriale integriteit van Oekraïne steunt, met inbegrip van Donbas en de Krim.

Het westerse imperialisme gebruikt de actie tegen Poetin als een waarschuwing voor China. Het Chinese regime is zijn systemen aan het testen. Militaire specialisten bespreken de Russische strategie en de aanvankelijke mislukkingen ervan. Taiwan is niet Oekraïne, maar een eiland met de helft van de bevolking op een grondgebied dat net iets groter is dan de Krim. Zhao Tong (Carnegie Endowment for International Peace) suggereert dat Chinese strategen tot de conclusie komen dat ze “een veel sterkere en veel uitgebreidere operatie in het prille begin nodig hebben om de Taiwanese strijdkrachten te shockeren en te ontzag in te boezemen.” De Chinese centrale bank overlegt met internationale bankiers om haar buitenlandse reserves van 3 biljoen dollar veilig te stellen, zodat hun tegoeden niet worden bevroren zoals die van Rusland. Er worden meer maatregelen genomen om de toeleveringsketens te lokaliseren.

China danst op een slappe koord wat sancties betreft. Het doet niets om Rusland te helpen ze te omzeilen. Na acht jaar vertraging wordt de brug over de Amoer-rivier geopend, zodat het goederenvervoer per spoor kan aansluiten op de trans-Siberische route, als onderdeel van de nieuwe zijderoute. De bilaterale handel, die dit jaar al met 28% is gegroeid, zal hierdoor verder toenemen. Hoewel dit niet erg belangrijk is voor China, waarvan het BBP tien keer groter is dan dat van Rusland, is het voor Rusland wel belangrijk.

Het gebruikt echter zijn eigen economische invloed om het Kremlin onder druk te zetten. De Chinese National Petroleum Corporation houdt zich aan het contract van februari om aardgas van Rusland te kopen tegen de toen overeengekomen prijs. Hierdoor zal de hoeveelheid afgenomen gas toenemen tot 48 miljard m3 per jaar – wat overeenkomt met 27% van wat Rusland momenteel aan de EU levert. China is de grootste afnemer van ruwe olie uit Rusland en ook hier komen de staatsbedrijven Sinopec en PetroChina hun verplichtingen na, maar weigeren zij extra voorraden af te nemen. Dit laat enkele kleinere onafhankelijke Chinese raffinaderijen over om olie te kopen tegen aanzienlijk verlaagde prijzen.

Tegelijkertijd verlaten Chinese bedrijven Rusland uit vrees dat zij een sanctie opgelegd zullen krijgen. UnionPay, het Chinese alternatief voor Visa en Mastercard, heeft tot dusver geweigerd Russische banken toe te staan het te gebruiken. Andere banken, waaronder China’s “Asian Infrastructure Investment Bank”, hebben zich uit projecten teruggetrokken, terwijl Huawei, Lenovo, Xiaomi en Lifan, de grootste detailhandelaar in Chinese auto’s in Rusland, stilletjes zijn vertrokken. Ook dronefabrikant DJI is gestopt met de verkoop van zijn producten “die voor militaire doeleinden worden gebruikt.” Het is blijkbaar niet erg dat ze door het Chinese regime tegen de Oeigoeren worden gebruikt.

China verzet zich tegen “unilaterale sancties”, maar gaat wel over tot een diplomatiek offensief. In april lanceerde het zijn “Globaal Veiligheidsinitiatief”, waarin het oproept tot duurzame veiligheid, het handhaven van soevereiniteit, territoriale integriteit en niet-inmenging in binnenlandse aangelegenheden. Dit zou de druk op Taiwan rechtvaardigen, en onder het mom van “duurzame veiligheid” gebruikt het regime het argument van Rusland dat het defensiebeleid van Oekraïne een bedreiging voor Rusland zelf vormde. Op de dag dat het Globaal Veiligheidsinitiatief werd aangekondigd, ondertekende China een defensiepact met de Salomoneilanden. Xi Jinping zal het akkoord op de BRICS-top, die na twee jaar van virtuele ontmoetingen in juni bijeenkomt, naar voren schuiven in een poging India in het anti-VS-kamp te krijgen. India staat echter kritisch tegenover de inval van China in Ladakh, in Kasjmir.

Hoe de oorlog stoppen?

Of de oorlog blijft voortduren als een uitputtingsslag of als één van beide kampen een doorbraak realiseert, een terugkeer naar wat ‘normaal’ was staat niet op de agenda. Er is de wereldwijde versterking van de militarisering en er zijn de voedsel- en energietekorten met een omhoogschietende inflatie.

Noch de ene, noch de andere partij voert deze oorlog in het belang van de gewone man. Het klopt dat Zelenski enorm populair is geworden in Oekraïne en de rest van de wereld, onder het mom van strijd voor de Oekraïense natie, maar na de oorlog zal zijn regime doorgaan met het neoliberale en rechtse nationalistische beleid dat hij voorheen voerde en dat ingaat tegen de belangen van de Oekraïense arbeidersklasse.

We verzetten ons volledig tegen de invasie en bezetting van Oekraïne door het Russische leger. We steunen het recht op zelfbeschikking voor Oekraïne volledig. Dat betekent ook dat wij ons verzetten tegen de NAVO en tegen de massale toename van militarisering, wapenleveringen en sancties. We steunen noch de versterking van het Russische noch die van het westerse imperialisme, maar zijn voor de organisatie en solidariteit van de arbeidersklasse tegen de oorlog, de nationale verdeeldheid, de uitbuiting en het kapitalistische systeem.

Alleen wanneer de arbeidersklasse de handschoen opneemt en strijdt voor de vervanging van het kapitalisme en het imperialisme door een wereldwijd democratisch socialistisch systeem, kan aan deze verschrikkingen een einde worden gemaakt.