In Wolfsburg, Duitsland, lopen momenteel de onderhandelingen tussen de directie van Volkswagen en IG-Metall voor een nieuwe CAO. Nog voor de onderhandelingen begonnen, stelde de financieel directeur van Volkswagen, Hans Dieter Poetsch, dat er meer dan 30.000 van de 174.000 jobs in Duitsland zouden verdwijnen, als niet werd ingegaan op de eisen van de directie. Daarmee gebruikt Volkswagen dezelfde strategie van chantage als haar concurrent DaimlerChrysler eerder dit jaar.

Karel Mortier

IG-Metall stemde toen in met besparingen voor 500 miljoen euro en verregaand flexibiliseren in ruil voor een aantal jaren werkzekerheid. Ook Siemens slaagde er op die manier in om de werkweek in een aantal van haar fabrieken te verhogen van 35 naar 40 uur, zonder loonsverhoging. Peter Hartz, de personeelschef van Volkswagen en ook architect van de afbraak van de Duitse welvaartstaat, stelt niet alleen dat een daling van de uitkeringen noodzakelijk is om mensen onder druk te zetten om een job te zoeken (die er meestal niet is). Hij stelt nu dus ook dat mensen harder en meer moeten werken voor minder geld, wil men de bestaande jobs behouden.

Ook in de Belgische vestiging van Volkswagen in Vorst moet er (verder) worden bespaard. De volgende jaren moet de productiviteit van de vestiging omhoog en de kosten omlaag in het kader van ForMotion, een ander besparingsprogramma van Volkswagen. De directie wil daarom de weekendploegen in Vorst verminderen en meer wagens produceren per arbeider. Deze plannen zorgen voor een toename van de werkdruk en voor onzekerheid en stress bij het personeel.

Volkswagen maakte in 2003 meer dan 1,12 miljard euro winst (2,6 miljard in 2002), maar blijkbaar is dit niet genoeg voor de aandeelhouders. Volkswagen wil daarom tegen 2011 wereldwijd 30% – 2 miljard euro – besparen op haar loonkosten. Het besparingsprogramma ForMotion moet de komende 2 jaar 2 miljard euro opleveren.

Bij Ford Genk moeten duizenden jobs verdwijnen. De 3.000 jobs zullen niet volledig kunnen ingevuld worden op basis van brugpensioen en werknemers die bereid zijn te vertrekken met een zogenaamde ‘gouden handdruk’. Een 1.200-tal werknemers zou gedwongen ontslagen worden door de directie die daarover een akkoord sloot met de vakbonden. Er werd beslist om een puntensysteem in te stellen waarbij wie geregeld afwezig is, vermaningen kreeg of af en toe ziek is punten krijgt. Wie het meeste punten heeft, wordt ontslagen.

Het koppelen van ontslag aan ziekte is wettelijk niet toegelaten. Er is sprake van "willekeurig ontslag" als de werknemer wordt afgedankt om een reden die geen verband houdt met het gedrag van de werknemer of die niet berust op de noden van de onderneming. Daarom wordt in de rechtspraak geregeld beslist dat een ontslag op basis van ziekte willekeurig is. Dat is ook het standpunt van professor Blanpain. Jammer genoeg is het gemakkelijk te omzeilen op juridisch vlak door de formulering lichtjes aan te passen en eerder in te gaan op de productiviteit in plaats van op de redenen van die lagere productiviteit te wijzen.

De constructie waarbij punten toegekend worden bij het bepalen van wie ontslagen wordt, heeft tal van nadelen. Het zet de werknemers tegen elkaar op en voert een vorm van bestraffing in die nogal schools aandoet: wie niet braaf en sterk is, verliest zijn/haar job. Zeker de maatregelen ten aanzien van werknemers die geregeld ziek zijn, is schandalig en pure discriminatie op basis van gezondheidstoestand.

Ook is het vreemd dat de vakbonden hun akkoord gegeven hebben met deze regeling, sinds wanneer moeten de vakbonden mee de ontslagen gaan organiseren? Laat diegene die ervoor verantwoordelijk is – de patroon – er toch de volledige verantwoordelijkheid voor dragen! Of is het net de bedoeling van de directie om de vakbonden mee in bad te trekken?

Interview door Guy Van Sinoy

Getuigenis van André Fontaine, 25 jaar arbeider bij Renault-Vilvoorde afgedankt bij de sluiting in ’97

Om de sluiting aanvaardbaar te maken heeft Renault een toneel opgevoerd. Eerst door in het bedrijf een showroom met zetels, telefoon en stapels dagbladen in te richten voor werkzoekende arbeiders. Vervolgens door talloze pannelen met jobaanbiedingen te plaatsen, waarvan vele al vervallen.

Bovendien verbond Renault zich ertoe om op de bedrijfsterreinen de komende 3 jaar 400 arbeiders over te nemen (aanvankelijk had men 1500 gezegd): 200 het eerste jaar, dan 100 en nog eens 100. Die arbeiders verrichten kleine werken in de plaatslagerij, montage van uitlaten en van banden. Ze moesten loonsvermindering en meer flexibiliteit aanvaarden en verloren hun premies.

Tenslotte beloofde men de werkzoekenden met opleidingen bij te staan. Probeer het je eens in te beelden: arbeiders die jaren bij Renault werkten, moesten een nieuw vak leren. In welke branche? Aan welk loon? In welke voorwaarden? De meesten waren daar niet toe bereid. De selectie gebeurde nogal willekeurig op basis van het dossier op de personeelsdienst. Het is niet omdat men jaren lasser is geweest, dat men niets anders kan. Sommigen werden om psychische of fysische redenen geweigerd. Anderen werden zonder de minste vorming georiënteerd naar slecht betaalde jobs (afwasser in de horeca) om er vanaf te zijn en aan te tonen dat men “snel” ander werk kon vinden.

Voor Renault werkte ik als fotograveur. Ik heb dus een opleiding als infograficus (lay out op PC) aangevraagd en werd geselecteerd. Gedurende 4 maanden kregen we een opleiding in de privé. Langs Franstalige kant waren we met een dertigtal. Uiteindelijk heeft men ons gezegd dat het teveel kostte en dat we de opleiding maar bij de FOREm (de Waalse tegenhanger van de VDAB) moesten vervolledigen. De meesten hebben opgegeven. Ik heb als enige de vorming gedurende 2 jaar voortgezet.

Op de FOREm-opleiding was ik de enige werkzoekende. Alle anderen waren infografici, gestuurd door hun werkgever om hun vorming goedkoop te perfectioneren. Eigenlijk was de opleiding op hun maat gesneden. Ik vond dat shockerend. Natuurlijk hebben ze recht op bijkomende vorming, maar hun werkgever heeft voldoende middelen voor een private opleiding. De FOREm moet zich richten op werkzoekenden.

Normaal moest op de vorming een stage van 3 maanden in een bedrijf volgen. De FOREm liet me echter weten dat ik te oud was (meer dan 50), dat de markt verzadigd was en dat het geen zin had mijn vorming verder te zetten. Ik ga ervan uit dat ze van bij het begin mijn geboortedatum hadden gelezen in mijn dossier! Men heeft mij jaren aan het lijntje gehouden voor niets.

De Ford-arbeiders en de syndicale delegaties hebben een eerste overwinning behaald. 2 maanden eerder dan gepland, heeft de directie op papier toegezegd om de nieuwe generatie Mondeo’s in Genk te produceren. Bovendien valt op 15 november aanstaande nog een andere belangrijke beslissing: dan bepaalt de Ford-directie of Genk voortaan ook de Galaxy en het nieuwe cross-overmodel mag produceren.

Eric Byl

Als dat laatste doorgaat, is er minstens tot 2012 werk voor 5 à 6.000 mensen, zoniet voor hooguit 3.000 tot 3.500. Uiteraard is deze overwinning slechts heel voorwaardelijk. Uit ervaring weten we dat de beloftes van de Ford-directie, zelfs als ze op papier staan, geen sluitende garanties zijn. Bovendien bestaat er niet de minste duidelijkheid over het lot van de 3.000 zogenaamde overtollige arbeiders en zijn er bij de toeleveranciers nu al 730 banen gesneuveld.

Niettemin betekent het al heel wat om een multinational als Ford tot zo’n toegeving te dwingen. Zonder 3 weken lang Ford in een wurggreep te nemen door de Transit en belangrijke onderdelen niet te laten vertrekken, zou de directie nooit tot zo’n toegeving zijn overgegaan. De directie zal het misschien niet graag toegeven, net zomin als de politici, maar het stilvallen van de Transit-productie in het Britse Southampton en het feit dat ook in Turkije de productie van de Transit in het gedrang kwam, hebben de doorslag gegeven.

Daarmee wordt meteen geantwoord op de “goede raad” van de politici. Die gooiden de armen in de lucht, verklaarden zich zo goed als machteloos en raadden de arbeiders aan om vooral de overblijvende 6.000 jobs niet in gevaar te brengen door te radicale acties. Zij wisten nochtans net als iedereen op het bedrijf dat de contracten met de onderaannemers slechts liepen tot 2006 en dat het zonder strijd na 2006 met Ford Genk wellicht helemaal afgelopen zou zijn.

Twee maten, twee gewichten

Wie zijn rekeningen niet betaalt, krijgt doorgaans een deurwaarder op bezoek. Betaal je je wagen of je huis niet af, dan wordt er beslag op gelegd. Ben je werkloos, dan behoor je na enige tijd tot het “sociaal profitariaat”. En dat moet uiteraard worden gestraft! Heb je geen papieren? Dan ben je illegaal en kan je opgesloten worden en uitgewezen. Wanneer je echter als patroon de CAO en andere afspraken niet naleeft en duizenden gezinnen van hun inkomen berooft, dan worden je goederen niet in beslag genomen, wordt je niet beboet, opgesloten of uitgewezen, maar biedt de regering je een lastenverlaging aan.

Het antwoord van de regering-Verhofstadt op de woordbreuk van Ford: “we moeten ploegenarbeid aantrekkelijker maken”. Kortom, met gemeenschapsgeld wil Verhofstadt bedrijven als Ford betalen om onze gezondheid te ondermijnen. Hij doet dat, naar verluidt, in ons belang. Wedden dat we weldra beschuldigd zullen worden van medische overconsumptie?

Volgens Verhofstadt en co heeft Ford trouwens een reden om haar eerdere beloftes niet na te leven: de loonkosten zijn “te hoog”, en dus moeten er loonlastenverlagingen worden doorgevoerd. Zou Verhofstadt eens willen overwegen dat mensen hun huur niet graag betalen, dat die huur dikwijls te hoog is en huurverlagingen goed van pas zouden komen?

Van een oppositie die een beetje oppositie is, zou je verwachten dat ze Verhofstadt eens flink aanpakt over de dubbele standaard die hij hanteert. Niets daarvan. Hoewel de loonlast in een bedrijf als Ford slechts 7% bedraagt van het totale kostenplaatje, luidt het bij de oppositie in koor: meer lastenverlaging. Die plaat is ondertussen al grijs gedraaid, maar ondanks alle lastenverlagingen blijft de werkloosheid toenemen en de uitkering afnemen.

Politieke spelletjes en lobbying

Zoals bij iedere grote sanering werden ook bij Ford politieke spelletjes gespeeld. Het heeft nog nooit een fabriek gered, maar net zoals bij Renault en Sabena had het vakbondsapparaat ook nu van politieke lobbying de hoeksteen van haar strategie gemaakt. Een heuse task force van de regering werd aangesteld. De syndicale delegaties werden van ministerie naar ministerie gesleept en hadden zelfs een ontmoeting met de Vlaamse minister-president, Somers dus.

De steun van de politici bleef echter bij een paar mooie kiekjes, om de kiezer te tonen hoe solidair onze politici wel waren. Voorts “kregen” de arbeiders een gratis concert georganiseerd door VLD-kandidaat Herman Schueremans en SP.a kandidaat Chokri Mahassine. En gesponsord door “bevriende multinationals” als Coca Cola, Maes Pils en Pizza Hut.

Wie dat concert mocht meemaken zal zich wellicht afgevraagd hebben wat die pensenkermis met de strijd van Ford te maken had, tenzij een publiciteitscampagne voor de regeringspartijen. Geen wonder dat er heel wat arbeiders gromden: “wij hebben geen muziek nodig, maar werk”.

Eerder die dag (18 oktober) was op de betoging, tussen de talloze delegaties uit bedrijven als Opel en VW, een gezamenlijke delegatie van alle “democratische partijen” opgevallen. Met zoveel politieke steun zou je toch verwachten dat er meer mogelijk is dan de handen in de lucht te gooien en zich machteloos te verklaren.

Die zogenaamde “machteloosheid” is eigenlijk niets meer dan een rookgordijn om medeplichtigheid in dit soort sociale drama’s te verbergen. We weten uiteraard niet wat er deze keer van aan was, maar net als bij Renault en Sabena was er ook nu weer minstens een vermoeden dat de regering al maanden was ingelicht – maar wijselijk zweeg. De baas van de staatsveiligheid verklaarde onomwonden dat ze al van juni op de hoogte waren dat er bij Ford iets stond te gebeuren.

Van industriële maatschappij naar kenniseconomie?

De Ford-directie had haar saneringsplannen nog maar net bekend gemaakt, of de propagandamachine om die aanvaardbaar te maken schoot al in werking. Wereldvreemde “specialisten” als de professoren Blanpain en De Grauwe, of gouverneur Hilde Houben-Bertrand, berekenden ons voor dat het industriële tijdperk voor België is afgesloten en dat we ons voortaan maar beter op de diensten en de kennisjobs kunnen richten.

Yves Desmet – hoofdredacteur van De Morgen, maar vooral iemand die zich doorgaans met de stroom laat meevoeren – vat de argumenten nog eens samen: 40 jaar geleden was Vlaanderen agrarisch, dan begon een industriële cyclus die nu op zijn einde loopt. In het tijdperk van de globalisering is een verschuiving van dit soort industriële activiteit naar lageloonlanden steeds onvermijdelijker. Je kunt die evolutie wat afremmen, maar de trend is onafwendbaar. Conclusie: strijd voor het behoud van die jobs is zinloos. We kunnen beter investeren in “toekomstgerichte sectoren”, waarin “we de rest van de wereld nog wel aankunnen”.

Desmet noch Blanpain, De Grauwe,… lijken zich eraan te storen dat in de zogenaamde “toekomstgerichte” kenniseconomie vorig jaar maar liefst 15.000 jobs verloren ging. Die “trend” zette zich ook in 2003 door met een geschat verlies van 22.000 jobs. Dat is ook logisch. Welk bedrijf wil haar research op middellange termijn immers volledig loskoppelen van haar productie? Als we de productie niet hier kunnen houden, dan zullen onderzoek en diensten onvermijdelijk volgen.

Desmet en co moeten trouwens niet teveel illusies koesteren: de 21e eeuw is niet meer het koloniale tijdperk van weleer, de zogenaamde lage loonlanden beschikken over steeds meer goedkope geschoolde arbeidskrachten. Binnenkort zijn Desmet, Blanpain en co misschien ook wel overtollig, voor zover dat ooit anders is geweest.

Desindustrialisatie en delokalisatie

Wat Blanpain, De Grauwe en Desmet uitbraken, is fors overdreven. Maar hun stellingen zijn uiteraard wel gebaseerd op een evolutie uit het verleden. Delokalisatie van hele sectoren, vooral de arbeidsintensieve, naar lage loonlanden is een kenmerk geweest gedurende tientallen jaren. De textielindustrie heeft daar wellicht het zwaarst onder geleden. De groei van de wereldmarkt en de wereldwijde arbeidsdeling hebben vooral in de zware industrie een grote tol geëist. Zal dat ook in de komende jaren de belangrijkste trend zijn?

Wetenschap en techniek zijn vandaag tot op zo een niveau ontwikkeld dat in hele sectoren de kapitaalvereisten – om telkens weer nieuwe en betere machines en productiemethodes te ontwikkelen – zodanig groot zijn dat de loonkosten eigenlijk slechts een klein onderdeel vormen van de totale kost. De nabijheid van een afzetmarkt, een goeie infrastructuur en politieke stabilititeit nemen toe in belang.

Globalisering is niet enkel, zelfs niet vooral, een economisch verschijnsel. Het is in de eerste plaats een politiek regime – van ongebreidelde flexibiliteit, liberalisering van voormalige diensten, ondermijning van arbeidscontracten, etc. – dat de sterke imperialistische machten aan de rest van de wereld opdringen. Het komt erop neer dat alle sociale beperkingen op de vrije markt moeten worden opgeheven. En dat in “het algemeen belang”. Verhofstadt verwoordde deze illusie met zijn stelling dat er niet minder, maar meer vrije markt nodig was om de armoede op de wereld te bestrijden.

In een periode van economische recessie zullen de handelsbelemmeringen en maatregelen om de eigen burgerij uit de wind te zetten meer en meer toenemen. Meteen zal het belang groeien om in iedere cruciale regio ter wereld, en daarbij behoort ook Europa – potentieel nog steeds de grootste markt ter wereld, een industriële aanwezigheid te hebben.

Na de wet-Renault, de wet-Ford?

Er zijn allerlei argumenten om geen krachtsverhouding op te bouwen. De sluiting van Renault baarde de gelijknamige wet die de patroons voortaan “verplicht” vooraf aan te kondigen wanneer ze ons op straat willen gooien. Intussen heeft oud-Ecolo parlementslid Vincent Decroly in maart van dit jaar, in samenwerking met de Werkgroep Economische Democratie van Attac, een strenger wetsvoorstel ingediend.

LSP zou zo’n wet uiteraard niet afwijzen, maar tegelijk willen we waarschuwen voor illusies. Niet alleen omdat wetten op allerlei mogelijke manieren omzeild kunnen worden, maar bovendien omdat ze onvermijdelijk een krachtsverhouding op een gegeven moment weerspiegelen. Doorgaans worden dat soort wetten, zodra de krachtsverhoudingen gekeerd zijn, uitgehold. Van Decroly en Attac zou je verwachten dat ze zich daarvan bewust zijn.

LSP/MAS roept al haar leden en sympathisanten op om deel te nemen aan de solidariteitsbetoging met de Ford-arbeiders komende zaterdag in Genk. Deze betoging is belangrijk om de solidariteit die bestaat met de arbeiders van Ford om te zetten in actie.

Wellicht zal de betoging massaal worden. De woede tegenover de beslissing van de multinational Ford om 3.000 banen te schrappen in Genk is dan ook enorm. Die woede moet in verzet omgezet worden en de betoging van zaterdag kan daar een eerste aanzet toe vormen.

De betoging vertrekt om 11u aan de Limburghal (op 5 minuutjes van het station). Wij verzamelen vanaf 10u30 aan die Limburghal aan onze stand met pamfletten, badges, kranten, fluitjes,…

Vanuit een aantal regio’s zijn er bussen of gratis treintickets voor vakbondsleden. Contacteer je vakbond voor meer info.

---

Praktische info

Het kwam als een donderslag bij heldere hemel voor veel arbeiders. Nadat Renault de deuren sloot en 3.000 arbeiders op straat zette, was nu Ford Genk aan de beurt. Eerder werd een reeks ontslagen aanvaard door het personeel omdat extra investeringen werden beloofd. Investeringen waarbij de regering nog extra geld op tafel zou leggen: een extraatje voor de patroon. Om toch alleszins die extra investering binnen te krijgen, gingen de vakbonden akkoord met een doorgedreven flexibilisering. De fabriek in Genk is zowat de meest flexibele fabriek van Ford in Europa.

En toch moeten 3.000 van de 9.000 jobs verdwijnen! Waarom? Omwille van de loonkost zoals door het patronaat gesuggereerd wordt? Omwille van de Belgische houding ten aanzien van de oorlog in Irak, zoals door de hevigste voorstanders van die oorlog wordt gesuggereerd? Neen. De reden waarom afgedankt wordt, is de overproductie die kenmerkend is voor dit systeem. Ford heeft een overschot van wagens in Europa en moet afdanken omdat het personeel te productief is. Omdat er te snel teveel auto’s gemaakt worden, komen 3.000 mensen in Limburg in de werkloosheid terecht. Uit cijfers blijkt dat de Belgische autoproductie vandaag even uitgebreid is als een aantal jaren geleden. Nochtans werden sindsdien zowat één op de vier arbeiders afgedankt!

De aankondiging van 3.000 ontslagen geeft aan dat alle aankondigingen na Renault niets uitgehaald hebben. Bij Ford wordt nu wel de Wet-Renault toegepast waarbij de ondernemingsraad op de hoogte gebracht werd van het "voornemen" om 3.000 ontslagen door te voeren. Formeel kunnen de werknemers alternatieve voorstellen doen om dit te vermijden, maar de uitkomst van de discussie daarover staat voor de directie nu al vast.

De directie van Ford speelt een verdeel-en-heers spel waarin het ook de regering en politieke partijen betrekt. Door de dreiging van de terugtrekking van de Mondeo uit Genk te laten sluimeren, hoopt het op toegevelijkheid van de regering en verdeeldheid onder de arbeiders. Stevaert kondigde al aan dat de overheidssteun voor Ford niet zomaar mag stopgezet worden omdat aan de overblijvende jobs moet gedacht worden.

De houding van de regering versterkt de positie van de directie om verdeeldheid in de hand te werken. Aan die verdeeldheid hebben de ontslagen werknemers geen boodschap.

Om de massa-ontslagen tegen te gaan is een strijdbare vakbeweging nodig die in staat is om een actieplan op te maken om nationaal en internationaal de strijd te organiseren tegen de plannen van Ford. Het is immers niet met allerhande wettelijke procedures dat de ontslagen kunnen gestopt worden. Waarop wachten de vakbonden op enkele maanden voor de sociale verkiezingen? Waarop wachten ze om het bedrijf volledig te bezetten en zelf de productie in handen te nemen?

Daarnaast toont Ford aan hoe het huidig systeem niet leidt tot welvaart voor iedereen. Integendeel, een groeiende groep valt uit de boot. De ontslagen bij Ford zijn een gevolg van de "marktlogica" van het kapitalisme dat leidt tot overproductie. Om een einde te maken aan de massa-ontslagen en bijhorende sociale onzekerheid, moeten we opkomen tegen het kapitalisme en opkomen voor een socialistisch alternatief.

Daartoe zal een politiek instrument noodzakelijk zijn. Geen enkele traditionele partij heeft een antwoord op massa-ontslagen. Er is nood aan een nieuwe arbeiderspartij die vanuit strijdbewegingen een alternatief biedt. LSP wil daaraan meebouwen. Help ons daarbij en sluit aan.

Alle mooie woorden en beloftes van de regering ten spijt, gaat het helemaal niet goed op economisch vlak. Terwijl Verhofstadt aankondigde 200.000 nieuwe jobs te creëren, wordt gesproken over 8.000 jobs die moeten verdwijnen bij De Post, 10.000 bij de NMBS en nu nog eens 3.000 bij Ford Genk. Volgens de nationale bank moeten er in de openbare diensten alleen al 21.000 jobs verdwijnen!

Geert Cool

Bij Ford Genk zijn er vandaag 9.652 werknemers. Door de overproductie in de automobielsector wordt Ford gedwongen af te danken. In Europa alleen is er een productie-overschot bij Ford van 20 miljoen auto’s! Bijgevolg verliezen 3.000 werknemers hun job omdat ze te productief zijn. Dat is kapitalistische "logica"…

Door de overproductie in de automobielsector zijn de winsten van Ford sterk aan het dalen. In het tweede kwartaal van dit jaar leed Ford Europa zelfs een verlies van meer dan 500 miljoen dollar. Wereldwijd wil het bedrijf 12.000 (van de 350.000) jobs schrappen waarvan 1.700 in Duitsland, 3.000 in Noord-Amerika en 3.000 in Genk.

Cynisch genoeg had de Vlaamse regering net een cadeau van 50 miljoen euro beloofd aan Ford Genk. "Expansiesteun" noemde dit. Even cynisch: de aandelenkoers van Ford steeg gisteren met 3% op de beurs van New York. 3% is hetzelfde bedrag als het aantal werknemers dat wereldwijd zal afgedankt worden.

Op dit ogenblik wordt door een aantal personeelsleden actie gevoerd, maar de vakbonden hebben geen actieplan tegen de afdankingen. Na de sluiting van Renault werd gezegd dat dit nooit meer mocht gebeuren. Intussen hebben we Sabena gehad en nu dus Ford Genk. De directie zet de arbeiders onder druk met de dreiging om Ford Genk volledig te sluiten. Daarmee hopen ze dat de huidige ontslagen aanvaard worden en de sterk doorgedreven flexibiliteit niet in vraag zou gesteld worden. Verdeel-en-heers is het motto van Ford.

LSP spreekt zich uit tegen het schrappen van 3.000 jobs bij Ford Genk. Er is nood aan een gecoördineerd actieplan om het verzet tegen massa-ontslagen te organiseren.