Dossier uit de aprileditie van De Linkse Socialist

Na de verschillende acties tegen de loonnorm van 0,3% en het in stand houden van de discriminatie tussen arbeiders en bedienden zullen nu onderhandelingen in de sectoren beginnen. Daar zal het er op aankomen om de loonnorm te breken en offensieve eisen te stellen, liefst in gemeenschappelijk vakbondsfront.

Acties tegen IPA

Een meerderheid van de vakbondsmilitanten sprak zich uit tegen het voorstel van IPA. Dat was het geval in alle drie de grote vakbonden en dat telkens tegen de eigen nationale leiding in. Enkel in het ABVV en het ACLVB werd deze meerderheid gerespecteerd en werd tot actie overgegaan. De regionale betogingen en acties waren vaak erg gedesorganiseerd, maar toch werd de nationale actiedag van 4 maart een succes.

In verschillende sectoren en industriegebieden werd het werk neergelegd. In de Antwerpse haven ging volgens havenschepen Van Peel een miljoen per uur verloren door de stakingsactie. De federatie van metaalpatroons, Agoria, had het over 20 miljoen euro inkomensverlies en 35.000 verloren werkdagen.

Loonnorm niet aanvaarden

Op en na de nationale actiedag van 4 maart werd gezwegen over nieuwe acties, het gebrek aan verder actieplan ondermijnde het potentieel van de actiedag. Er werd gewezen op de betoging aan de EU-top op 24 maart, maar voor het overige werd aangenomen dat de discussie nu in de sectoren zal worden gevoerd.

In de aanloop naar de acties tegen het IPA vernamen we dat de directie in een aantal bedrijven preventief overging tot loonsverhogingen van meer dan 0,3%. Nu er geen nationaal akkoord is, kan er bij de onderhandelingen in de sectoren en de bedrijven voor degelijke loonsverhogingen worden gegaan.

Duitse voorbeelden: 7%

In discussies over lonen haalt het patronaat graag het Duitse model van lage lonen aan om meer flexibiliteit te eisen. Het klopt dat een groot en groeiend deel van de Duitse werkenden in de lageloonsector terecht komt. Maar in de traditioneel sterkere sectoren wordt momenteel niet geaarzeld om ernstige looneisen naar voor te schuiven.

De chemievakbond IG BCE eist 7% op een jaar tijd (index inbegrepen) voor de 550.000 arbeiders in de sector. De argumentatie van de chemievakbond is duidelijk: de productie steeg in 2010 met 11%, de omzet met 17,5% en de winstmarges zijn hersteld. In de telecommunicatie eisen de Duitse bonden 6,5% en kwam het in februari tot betogingen en stakingsacties na een patronaal “aanbod” van 1,08%.

Laat ons dit voorbeeld volgen in de sectoronderhandelingen. Yvan De Jonge van ABVV-Voeding merkte in Gazet van Antwerpen op: “Alle indicaties geven ons het recht om meer te vragen dan de 0,3% die zij nu willen geven. Zo maakte Coca-Cola 96% meer winst in 2009 tegenover het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. In 2010 zal dat drie keer zoveel zijn als gemiddeld de voorbije tien jaar. (…) De courante winst die bedrijven alleen uit hun activiteiten halen, ligt doorgaans nog hoger, terwijl het personeel 10% harder moet werken dan 10 jaar geleden.” Voor de minimumbarema’s vraagt ABVV-Voeding 4,5% opslag.

Enkele vaak voorkomende argumenten…

Er zijn geen middelen voor loonsverhoging

Ook midden in de crisis, in het boekjaar 2009, waren er maar liefst 10 bedrijven die meer dan 1 miljard euro winst boekten in ons land (samen goed voor bijna 30 miljard euro). De 18 bedrijven uit de Bel20 die hun resultaten bekend hebben gemaakt, waren in 2010 goed voor 16 miljard euro winst of een derde meer dan in 2009. Ongeveer de helft van die winst wordt aan de aandeelhouders uitgekeerd.

Terwijl wij gevraagd worden om de broekriem aan te halen, zien we dat voor de topmanagers of politici geen loonnorm geldt. Er zijn wel middelen om de 13 hoogst geplaatste managers van ABInbev 20,33 miljoen euro aan salarissen en bonussen uit te betalen, maar niet om onze lonen te verhogen?

Wij willen wel in actie komen, maar die van het ACV niet…

Aan de top van de vakbonden is er verdeeldheid, in de afwijzing van het IPA aan de basis daarentegen niet. LBC-militant Jon Sneyers trok zelf op onderzoek naar de verhoudingen in zijn vakbond en berekende dat 55% van de basis had tegen gestemd. Dat werd “afgerond” tot 67% voorstemmen. Ook de ABVV-leiding is niet onschuldig: Anne Demelenne hield tot op het laatste moment de pen vast bij het schrijven van het voorstel tot IPA.

Ongetwijfeld zullen de manoeuvres aan de top ook leiden tot spanningen aan de basis, maar we mogen daar niet in meestappen. Op 4 maart waren er ook ACV’ers aan de stakingspiketten en LBC voerde op 28 februari een uitstekende actie, overigens met ook een kleine delegatie ABVV-militanten. Laat ons aan de basis werken aan eenheid, dat zal het voor de top moeilijker maken om met onze voeten te spelen.

Wij willen wel in actie komen, maar de Vlamingen niet…

Dit argument wordt in Franstalig België al eens gebruikt: de Vlamingen zijn rechts en niet strijdbaar. Op 4 maart waren er in Gent 2.500 betogers, in Leuven 2.000, in Hasselt een duizendtal en lag in Antwerpen de Scheldelaan plat. Het Antwerpse Gemeentelijke Havenbedrijf beweerde dat het 1 miljoen euro verlies per uur maakte. Het argument dat er geen strijdbaarheid is in Vlaanderen is ongegrond en wordt doorgaans gebruikt om een minder offensieve houding te bepleiten.

Geen enkele traditionele partij steunt het standpunt van de werkenden

Alsof daar nog eens bevestiging voor nodig was, moesten de socialistische bediendenbond BBTK en de Algemene Centrale bij een tournee langs de hoofdkwartieren van de traditionele partijen op 6 en 17 maart vaststellen dat geen enkele partij bereid is om de vakbondseisen te ondersteunen.

De regeringspartijen met inbegrip van de PS hebben een aangepast voorstel van IPA voorgesteld waarin de 0,3% en de discriminatie tussen arbeiders en bedienden overeind bleven. Dit voorstel genoot de steun van N-VA. Op de actiedag van 4 maart sprak N-VA voorzitter De Wever zich uit tegen de acties voor meer loon, hij had het over een “bezette stad” en eiste een politie-optreden tegen de stakers. Zo weten we meteen hoe ver het recht op collectieve actie voor De Wever mag gaan.

Antwerps burgemeester Janssens noemde de acties “onverstandig”, SP.a-voorzitster Gennez had eerder het IPA verdedigd en verklaarde dat de acties “wel heel ver” gingen en dat zij “dat niet zou doen.” Groen! en Ecolo reageerde aanvankelijk razend enthousiast over het IPA: “Te midden van een politieke impasse die ook onzekerheid op de arbeidsmarkt creëert, hebben de sociale partners hun rol van economische stabilisator gespeeld. Het werk is nog niet af, maar het bereikte IPA is een belangrijke stap voorwaarts.” Als naderhand onder druk van het protest het standpunt van SP.a en de groenen wordt bijgestuurd, gebeurt dit niet met betrekking tot de loonnorm.

Van deze partijen moeten we geen steun verwachten. Als de vakbonden hun verzet tegen het IPA politiek willen laten gelden, zullen ze de bij de traditionele partijen (inclusief de zogenaamde “linkse” partijen) van een kale reis terug komen. Hoog tijd om de banden met die traditionele partijen volledig te verbreken! Strijdbare militanten zullen zelf mee aan de basis moeten staan van een eigen politiek instrument in de vorm van een nieuwe arbeiderspartij.