De varkensgriep kent een snelle verspreiding. Er is dringend nood aan een vaccin om de infectie te bestrijden, maar het zal nog enige tijd duren vooraleer er een voldoende voorraad is om iedereen te beschermen. Tot de helft van de bevolking riskeert besmet te raken.
Gelukkig zal een infectie voor de meeste mensen onaangenaam maar niet ernstig zijn. Het aantal mensen dat complicaties oploopt of sterft, lijkt niet hoger te liggen dan bij een normale griep. Maar griepvirussen zijn onvoorspelbaar omdat ze snel kunnen veranderen. Het kan komen tot meer ernstige varianten van het virus.
Een griep pandemie – waarbij een groot deel van de wereld wordt besmet – komt om de paar decennia voor. Wetenschappers waarschuwen al enkele jaren voor een nieuwe variant. Het uitbreken van de vogelgriep in 2005 kon het begin betekenen, maar dat virus was niet erg besmettelijk voor mensen.
De farmaceutische industrie had heel wat tijd om zich klaar te stomen, maar hoe ver staat het met de mogelijkheid om miljarden vaccins te leveren? Griepvaccins kunnen niet op voorhand worden ontwikkeld omdat het virus zelf verandert. Een productielijn kan niet gewoon worden opgezet als er een virus wordt verspreid, het vaccin wordt ontwikkeld op basis van een aangepaste vorm van het virus. Het duurt minstens 12 weken en soms maanden vooraleer een degelijk vaccin klaar is.
Het vaccin moet immers ook degelijk worden uitgetest, onder meer op neveneffecten. En er moeten ook fabrieken zijn die meteen aan de productie kunnen beginnen zodra het onderzoekswerk is afgerond.
Jaarlijks worden zowat 300 miljoen dosissen van gewone griepvaccins geproduceerd. Als de bedrijven één enkel vaccin zouden moeten produceren, kunnen ze hun productie verdrievoudigen tot ongeveer 900 miljoen dosissen per jaar.
De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat er tot 4,9 miljard dosissen kunnen geproduceerd worden op 12 maand tijd. Maar als er meer dan één dosis per persoon nodig is (twee is waarschijnlijk) en de productie beperkt is, dan zullen heel wat mensen geen toegang hebben tot het vaccin.
Het Amerikaanse bedrijf Baxter International stelde op 23 juli dat het orders heeft vanuit vijf landen waaronder Groot-Brittannië, Ierland en Nieuw-Zeeland voor in totaal 80 miljoen dosissen. Het bedrijf stelde dat het geen extra orders zal aannemen. De vaccins zullen geproduceerd worden in nieuwe fabrieken in Tsjechië en Oostenrijk.
Volgens de krant Chicago Tribune zal Baxter zowat 30 tot 40 miljoen dollar winst maken met deze contracten. Dat betekent een halve dollar per vaccin. In het tweede kwartaal van dit jaar maakte Baxter 587 miljoen dollar winst, 8% meer dan vorig jaar. De uitbetaling van dividenden aan de aandeelhouders nam alvast toe met 13%.
Een ander bedrijf dat voordeel haalt uit de varkensgriep is GlaxoSmithKline (GSK). De verkoop van Relenza, een alternatief op Tamiflu voor onder meer zwangere vrouwen, zou tot 600 miljoen pond winst kunnen opbrengen. Dat cijfer zal verder de hoogte ingaan en kan oplopen tot 2 miljard pond zodra het vaccin effectief wordt geleverd in september.
“We proberen niet om een gek winstniveau te genereren”, stelde GSK-topman Andrew Witty. “Anderzijds willen onze aandeelhouders ook niet dat we er niets voor terugkrijgen.” GSK en andere farmaceutische bedrijven zullen geen fabrieken bouwen en onderhouden als deze enkel moeten klaar staan bij een eventuele pandemie waarbij er jaren van inactiviteit kunnen tussen zitten. Dat is waarom de druk om een vaccin tegen varkensgriep te produceren al snel de gewone productie van griepvaccins onder druk zet. De productie zal immers in dezelfde productiefaciliteiten plaatsvinden.
De Amerikaanse regering heeft een contract ter waarde van 35 miljoen dollar toegekend aan Protein Sciences Corporation. Dat bedrijf moet een nieuwe en snellere methode ontwikkelen om vaccins te produceren waarbij cellen van insecten worden gebruikt waarin de virussen worden ontwikkeld in de plaats van de normale methode via eieren. Aan de vooravond van het contract stond het bedrijf aan de rand van het faillissement.
Het ontwikkelen en produceren van vaccins mag niet worden overgelaten aan bedrijven die enkel maar winst willen maken. Een publieke farmaceutische industrie die democratisch wordt gecontroleerd zou de nodige middelen besteden aan antwoorden op een pandemie, zelfs indien er enkele jaren geen pandemie is.
Een publieke gezondheidszorg zou er ook voor zorgen dat er voldoende capaciteit is om vaccins te produceren voor al wie risico loopt, ook diegenen in landen waar velen geen degelijke gezondheidsdiensten kennen. De snelheid waarmee dit virus vanuit Mexico is verspreid naar het internationale toneel, maakt duidelijk dat er nood is aan een internationaal plan tegen dergelijke infecties.
Sinds 11 september 2001 heeft de VS meer dan 864 miljard dollar aan de oorlogen in Afghanistan en Irak besteed. Om een degelijk griepvaccin te produceren voor heel de wereld, zou wellicht minder dan 10 miljard dollar nodig zijn. Er kan weinig twijfel over bestaan welke van de twee uitgaven zou leiden tot een meer veilige wereld.