In 1998 stapte Ernest Glinne na 50 jaar PS-lidmaatschap uit die partij. Hij werd open kandidaat bij Ecolo. Nadien zocht hij toenadering tot het RWF (een partij voor de aanhechting van Wallonië bij Frankrijk). Toen Glinne uit de PS stapte, publiceerden we in ons maandblad (toen nog ‘De Militant’) een interview met Glinne. Met heel wat zaken die hij daarin stelt, waren en zijn we het niet eens. Maar hij biedt een interessant beeld op hoe de sociaal-democratie veranderd was na de val van het stalinisme. We herpubliceren dit interview.
Interview met Ernest Glinne:
Ik zal sterven als een socialist. Maar buiten de PS
Enkele weken geleden verscheen in de pers dat Ernest Glinne, een van de meest bekende figuren aan de linkerzijde van de Belgische sociaaldemocratie, en Jean Guy, ex-hoofdredacteur van Le Peuple, gebroken hadden met de PS en toenadering zochten tot Ecolo. Wij hadden een gesprek met Glinne.
De Militant: Wat heeft jullie doen besluiten om te breken met de PS en aansluiting te zoeken bij Ecolo?
"Wij zijn bij de beweging rond Ecolo zonder lid te zijn. We proberen vooral mensen samen te brengen die genoeg hebben van de Parti Socialiste maar nog niet weten wat te doen bij de volgende verkiezingen. Die mensen mogen niet vervallen in passiviteit en a-politisme. Of erger nog, stemmen op het Front National om hun weerzin tegen "het systeem" te tonen.
“Gezien geen enkele politieke partij perfect is, leek Ecolo ons het meest geschikt voor zo’n stap. Wij gaan dus samenwerken met Ecolo. We hebben reeds een 100-tal brieven ontvangen van mensen die hetzelfde van plan zijn. Sommigen onder hen zullen lid worden van Ecolo, anderen zullen in de beweging rond Ecolo blijven hangen. De zorg van velen is dat de witte beweging niet een maat voor niets geweest mag zijn. Ecolo heeft ons niets gevraagd, wij zijn naar hen gestapt. Het idee is om onze gemeenschappelijke standpunten over democratie in deze maatschappij te laten wegen.
“Wij geloven niet dat de grote traditionele partijen, ook die van "links", zichzelf van bovenaf zullen vernieuwen. Maar tegelijk heb je een drukkingsmiddel binnen die partijen nodig en daarom behoud ik zeer goede kontakten met leden van de PS, ook in de leiding van de partij. Ik kan Roger Lallemand noemen en nog enkele tientallen anderen. Daarnaast zijn er groepen van vernieuwers die voor het ogenblik verkiezen deel te nemen aan protestbewegingen maar officieel lid blijven van de PS. Het duidelijkste voorbeeld van zo’n houding is Jacques Yerna: hij redt de eer maar hij gaat de situatie niet redden. Wat mij betreft: ik zal sterven als socialist, maar buiten de PS."
Hoe analyseert u de evolutie binnen de PS? Is voor u iedere poging om dit proces te keren bestemd om te mislukken?
"Naar mijn mening moet je al veel optimisme hebben om nog in zo’n perspectief te geloven. Het gaat trouwens niet alleen over de PS, maar ook over de SP, de PS in Frankrijk, alle West-Europese partijen die verbonden zijn met de Socialistische Internationale. Overal zie je hetzelfde zeer. De sociaaldemocratische versie van het democratisch centralisme heeft maar één voordeel ten opzichte van de stalinistische versie ervan. Er zijn geen ambtenaren van het Ministerie van Binnenlandse Zaken die je aan de uitgang van een vergadering opwachten om je naar een werkkamp te voeren. Maar de sociaaldemocratische partijen, uitgezonderd van de Scandinavische denk ik, zijn in hetzelfde bedje ziek als de PS. Maak een ernstig bilan op van het beleid van Mitterand, de corruptieschandalen rond de ministers van Felipe Gonzales. Kijk naar de smeerlapperijen van Benito Craxi, algemeen secretaris van de Italiaanse socialistische partij, eerste minister geworden, verschillende keren veroordeeld door het Italiaans gerecht. En de Socialistische Internationale heeft hem niet eens uitgesloten! Ze zijn nog niet allemaal dood maar ze zijn zeker allemaal besmet. Uitgezonderd de Scandinavische partijen waarschijnlijk."
De PS en de sociaal-democratische partijen hebben reeds eerder periodes in hun geschiedenis gekend waarbij ze naar rechts opschoven en die een breuk hadden gerechtvaardigd. Waarom neemt u deze beslissing juist nu?
"Je moet kijken naar de evolutie binnen de PS. Vroeger bestond er interne democratie. Afgezien van één of ander ordewoord van bovenaf, waren er mogelijkheden om de strijd aan te gaan. De lokale afdelingen bestonden. Ik herinner me dat na de verkiezingen in april 1961, juist na de algemene staking, de socialistische onderhandelaars het aangedurfd hadden in de regeringsverklaring het principe van een wet op de ordehandhaving, die duidelijk tegen de vakbonden gericht was, te aanvaarden. Maar in die periode leefden de lokale afdelingen nog: het protest was zo groot dat men twee speciale congressen van de BSP nodig had over die wet over de ordehandhaving. Roger Lallemand heeft daar een schitterende rol gespeeld en het gehele wetsvoorstel omgevormd tot een lege doos.
“Vandaag, onder het voorwendsel van de strijd tegen de internationale criminaliteit, komt men opnieuw met wetteksten (art. 342) om de vakbonden monddood te maken. De aanval is niet even zwaar als in 1961, toen had men net een algemene staking achter de rug. Vandaag gaat het eerder om achteloosheid. De kameraden van het ABVV die een raadgevende stem hebben in het partijbureau van de PS zijn al tevreden als men hen zegt dat het wetsvoorstel niet tegen de vakbonden gericht is. Maar het is toch duidelijk dat het gerecht zich zal baseren op de wettekst en niet op een vage belofte van het partijbureau die bedoeld is om het geweten te sussen van de vakbondsmilitanten die veel te laat reageren. Ik voel nog steeds veel kameraadschap voor Roger Lallemand; wanneer de tekst wordt voorgelegd aan de senaat ziet iemand als hij onmiddellijk de gevaren en hij heeft amendementen ingediend. Nu moeten we zien wat de definitieve versie zal opleveren."
Kan volgens u Ecolo gezien worden als een alternatief dat de belangen van de arbeiders zal verdedigen?
"Ecolo was bij haar oprichting een "one issue" partij. Dat is nu niet meer het geval. Ze is zich steeds meer gaan bezighouden met andere problemen dan het milieu. Ondanks het feit dat ze in het begin stelde noch links, noch rechts te zijn stel ik vandaag vast dat in het algemeen de verantwoordelijken van Ecolo betere standpunten innemen dan een aantal vertegenwoordigers van traditioneel links. Je moet hen beoordelen op hun werk. Ik zeg niet dat Ecolo het alternatief is met grote A. Maar er is een links potentieel en een grotere bezorgdheid om ethische politiek bij Ecolo en Agalev dan bij de andere politieke partijen in het parlement. Hiermee wil ik niet zeggen dat de groenen een monopolie zouden hebben op ethische politiek. Men kan niet zeggen dat zij het van het zijn. Ik beschouw hen als het minste kwaad en ze hebben duidelijk kwaliteiten."
Hoe reageren de militanten van de PS van Charleroi? Beschouwen ze uw stap als verraad?
"Een groot verschil met de jaren ’60 is dat de lokale afdelingen van de PS in praktijk niet meer bestaan. In het algemeen heeft sinds de gemeentefusies UCS (Unions Socialistes Communales) een monopolie op de lokale activiteiten. Men bediscussieert er vooral zaken die op de gemeenteraad gaan komen. Wanneer militanten meer algemene politieke vragen op de agenda willen zetten, antwoordt men hen dat ze zich moeten richten tot de lokale afdelingen, maar die komen niet meer samen. Er is daar een vacuüm dat vele ernstige militanten betreuren. De oudsten berusten met het idee dat al met al er nog steeds dapperen zijn zoals Willy Tamigniaux of dat Magda De Galan nog niet zo slecht is als sommigen zeggen. Men legt zich erbij neer en klampt zich vast aan één of andere persoonlijkheid.
“Maar dat zijn de reacties bij de oudsten. Het is niet gemakkelijk om de partij te verlaten. Ik ben 50 jaar lid van de PS en in die periode 4 keer geschorst. Dus om eerlijk te zijn 49 jaar. Maar het ergst is het voor de generatie na mij, waar het a-politisme en het cliëntelisme veel schade hebben aangericht. Dat kan leiden tot de gevaren die wij hebben gezien in de jaren ’30 maar dan in nieuwe vormen. We zullen geen "klassieke" Hitler of Mussolini meer zien."
Op Europees vlak worden Ken Coates en Hugues Kerr uitgesloten uit de Britse New Labour Party. Zij hebben nu banden met de groene fractie in het Europees parlement om technische redenen. Zij roepen op tot het vormen van een netwerk dat de belangen van d e arbeiders, jongeren en migranten verdedigt. Volgt u die ontwikkelingen?
"Er is inderdaad een analogie met die ontwikkelingen en je moet ook rekening houden met de vraagtekens die de ontwikkeling van de PDS in Italië oproept. Waar ik persoonlijk vandaag veel minder enthousiast over ben dan in het begin – om me beleefd uit te drukken. Ik begrijp de stap van Ken Coates en zijn Schotse collega. "
De Nederlandse SP, een ex-maoistische partij die links reformistisch is geworden, heeft kontakten met de Duitse PDS, Rifundazione Comunista in Italië en Izquierda Unida in Spanje. Zij hopen een fractie te kunnen vormen in het Europese parlement. Het woord "hergroepering" is een beetje sterk, maar het gaat toch over een nader tot elkaar komen. Denkt u dat dit een belangrijke evolutie is of loopt ze het gevaar marginaal te blijven?
"Ik vrees dat door de manier waarop de stemmen worden verdeeld een verveelvoudiging van partijen tot gevolg kan hebben dat de aan de hielen van het liberalisme likkende sociaal-democratie wel veel stemmen verliest, maar zetels wint. Een Europese fractie vormen is bijzonder moeilijk. Daarvoor is een aantal zetels nodig waarvan het waarschijnlijk is dat de initiatiefnemers ze niet zullen halen. Zonder technische groep heeft men geen secretariaat. Ik hou mijn antwoord dus nog in beraad."
Ernest Glinne, gelooft u vandaag nog in het project voor een socialistische maatschappij? Hoe kan men dat bereiken?
"Indien de wereld zijn ontwikkeling niet hervat na de stalinistische gruwel die zoveel kansen heeft verkracht, zijn we verloren. Het vertrouwen in het socialisme is niet verdwenen maar men moet het anders organiseren. Men moet zich geen illusies maken over de oude eis rond de uitbouw van de openbare sector. Ik zie in de volgende jaren geen mogelijkheid om nationalisaties door te voeren op Europees niveau, gezien de historische fout die men in ’89 en de daaropvolgende jaren heeft gemaakt met de introductie van vrij verkeer van kapitaal zonder een sociaal tegengewicht. Ik denk dat socialisme noodzakelijk is; zonder dat eindigen we in barbarij of de triomf van de multinationals. Denk aan het AMI-project. Het AMI is trouwens een test voor de sociaal-democratische partijen. De openbare diensten worden van alle kanten bedreigd. Indien het AMI erdoor komt betekent dat de triomf van het ongebreidelde kapitalisme.
“Van Miert heeft mij ooit iets gezegd dat mij bijgebleven is. Hij zei: "We moeten de vakbonden invoeren in die landen waar de inkomens het laagst zijn." Dat zou een heel goede manier zijn om de belangen van de arbeiders in de geïndustrialiseerde wereld te verdedigen."