Op de Europese zomerschool van het CWI was er een discussie over de situatie in het Midden-Oosten. Daarbij was er heel wat aandacht voor de stakingen in Egypte en de massabeweging in Iran. Die bewegingen geven de mogelijkheid aan van strijd tegen de verschrikkelijke condities waarin de meerderheid van de bevolking zich in deze regio bevindt.
De discussie werd ingeleid door Yasha uit Israël en afgerond door Judy van de Britse afdeling van het CWI. Het was een erg gevarieerde en interessante discussie met verschillende sprekers vanuit het Midden-Oosten. De gebeurtenissen in de regio raken in stroomversnelling door de wereldwijde crisis en de specifieke crisissen van het kapitalisme in de regio. De gebeurtenissen vandaag zullen gevolgen hebben voor de komende generaties.
Op basis van de olie-inkomsten waren er voorheen investeringen in landen als Libanon en konden arbeiders die in andere landen gingen werken een deel van hun loon naar huis opsturen. Daaraan komt nu een einde. De politieke en militaire verzwakking van het imperialisme bereidt de weg voor naar nieuwe explosies. De cyclus van oorlog en terrorisme kan niet worden doorbroken onder het kapitalisme dat vandaag de basis legt voor conflicten in de toekomst. Een zekere verzwakking van aspecten van de politieke islam samen met een opkomst van klassenstrijd in verschillende landen, biedt heel wat mogelijkheden voor socialistische en marxistische opvattingen en voor het CWI.
De verkiezing van Obama heeft geleid tot een wijziging in de Amerikaanse politiek. Obama wil meer tijd om zijn agenda op te leggen. Toen de Amerikaanse vice-president Biden leek te stellen dat de VS geen bezwaar zou hebben tegen een Israëlische aanval op Iran, werd dat snel aan de kant geschoven door adviseurs van Obama. Onder druk van de gebeurtenissen is het mogelijk dat Obama sterker druk zal uitoefenen op de rechtse racistische regering-Netanyahu in Israël om de onderdrukking van de Palestijnen wat af te zwakken. Deze regering is evenwel bijzonder onstabiel en wil geen toegevingen doen. De Israëlische regering staat niet volledig onder de controle van de VS. De ergste recessie in de Israëlische geschiedenis verscherpt de klassentegenstellingen aan de basis van de Israëlische staat. Het ondermijnt de traditionele burgerlijke partijen en het opent mogelijkheden voor gezamenlijke strijd van de arbeiders.
Obama stuurt aan op een akkoord met Syrië en Iran om tot meer stabiliteit in de regio te komen. Een onstabiel regime in Israël maakt deze taak moeilijker. De nederlaag van de Amerikaanse troepen in Irak versterkt bovendien het zelfvertrouwen van de massa’s. Na decennia van bezetting en repressie is er een angst onder de imperialisten dat zelfs beperkte toegevingen het verzet tegen het imperialisme zouden versterken. Er zullen verschillende pogingen zijn om tot een akkoord te komen met het Israëlische establishment, de Palestijnse leiders en het VS-imperialisme. Dit proces zal echter geen antwoord bieden op de nationale verzuchtingen van de Palestijnen en hun strijd zal dan ook verder gaan.
De recente massabetogingen in Iran werden niet alleen door de elite in Iran met argusogen gevolgd, ook in de buurlanden werd de elite opgeschrikt door de omvang van de beweging. Mousavi was niet in staat om de beweging te controleren. Hij bracht slogans naar voor als “Weg met Ahmadinejad” en “Weg met de dictator”, tegelijk waarschuwde Mousavi de autoriteiten dat het niet te laat was om het vertrouwen van de bevolking te herstellen en dat “de veiligheid van het systeem” op het spel stond. De beweging in Iran is een brede beweging waaraan arbeiders op individuele basis deelnamen naast jonge vrouwen, studenten en scholieren. Met 70% die in armoede leeft, één op vier die werkloos is en jongeren die twee tot drie jobs moeten aannemen om te overleven, is er een groot potentieel voor verzet en ongenoegen. Reeds voor de verkiezingen waren er al verschillende grote stakingen. De kwestie van een algemene staking wordt bediscussieerd en is een cruciaal gegeven.
Zoals we in andere landen zagen, volstaat het niet om gewoon een algemene staking uit te roepen. Dit moet ook worden voorbereid en georganiseerd rond een duidelijk programma dat de rol van de arbeidersklasse centraal stelt.
Er waren ook belangrijke strijdbewegingen in Egypte. Sinds de staking van de textielarbeiders van Malhalla in 2007 was er een golf van stakingen en acties voor hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden. Zowat 1,5 miljoen arbeiders namen deel aan een combinatie van defensieve en offensieve bewegingen. Dat was onder meer het geval met arbeiders uit de cementsector, olie, leraars en ander onderwijspersoneel, jonge journalisten, buschauffeurs en andere arbeiders. Steeds meer acties nemen het idee op om de arbeiders onafhankelijk te organiseren en hun vertegenwoordigers te verkiezen. In één geval werd de nationalisatie van de fabriek geëist.
De vorming van de eerste onafhankelijke vakbond in 50 jaar is van enorm belang. Er is ook een discussie onder een groeiende laag van Egyptische activisten over het feit dat kapitalisme niet in staat is om aan de behoeften van de arbeiders te voldoen en over de bijhorende nood aan “democratisch socialisme” met zelfs oproepen voor een socialistische revolutionaire partij. Dat is een voorbode van hoe het bewustzijn van de arbeiders kan ontwikkelen doorheen strijd in Egypte en heel de regio. De beweging van jongeren voor democratische hervormingen en “vrijheid” naast eisen voor hogere lonen en publieke uitgaven, zorgt voor een cruciaal debat over de noodzaak om eisen rond democratie te verbinden aan arbeidersstrijd. Een beweging van vissers in Alexandria toonde het potentieel voor de toekomst.
Een aantal extreem-rechtse haviken en commentatoren in Israël pleiten openlijk voor een Amerikaanse aanval op Iran. Het doel is niet enkel om het nucleaire verrijkingsprogramma te vernietigen, maar ook om de regionale Iraanse invloed te ondermijnen. Obama heeft echter lessen getrokken uit de pogingen van Bush om regimeveranderingen op te leggen met militaire acties. Ondanks verzet van de VS-regering ten tijde van Reagan ging het Israëlische leger in 1981 zelf over tot het bombarderen van de Irakese nucleaire faciliteiten in Osirak. Een aanval op Iran is vandaag mogelijk, maar dat zou logistiek moeilijker zijn dan de aanval op Irak in 1981. Het zou bovendien wereldwijd protest uitlokken en massaal verzet in Iran. Het gedestabiliseerde regime van Ahmadinejad zal zelf mogelijk de confrontatie met Israël opzoeken.
Het lot van de Palestijnen
De Palestijnse gebieden gaan nog steeds gebukt onder de bezetting en de catastrofale gevolgen van de barbaarse slachtpartij door het Israëlische leger in januari. Er vielen daarbij 1470 doden onder de bevolking van Gaza, een meerderheid daarvan waren vrouwen en kinderen. 50.000 huizen werden vernield naast 200 scholen en 800 fabrieken en andere handelszaken. 30.000 Palestijnen zijn dakloos en tienduizenden leven in tenten.
Van de 455 miljard dollar die werd vrijgemaakt voor de heropbouw van Gaza is er nog geen enkele dollar in Gaza zelf aangekomen. De belegering door het Israëlische regime in samenwerking met de regering van Mubarak (Egypte) en Fatah, zorgt ervoor dat alles wordt tegengehouden. Massale strijd kan de belegering doorbreken, maar Hamas gaat niet in die richting. Er zal mogelijk één of andere vorm van “machtsdeling” op de agenda komen te staan onder druk van het imperialisme.
De verdeeldheid die werd uitgespeeld en vergroot door het imperialisme kan leiden tot conflicten in verschillende landen. In Irak kan de terugtrekking van Amerikaanse troepen leiden tot hernieuwde strijd tussen de Soennieten, Sjiieten en Koerden. Dat kan leiden tot een burgeroorlog voor de controle over de olie en andere rijkdommen. Het CWI heeft zich altijd verzet tegen de imperialistische bezetting en roept op tot de opbouw van een sterke socialistische kracht die verschillende bevolkingsgroepen verenigt en die opkomt voor arbeiderseenheid.
In Libanon eisten sectaire partijen meer voordelen voor “hun” gemeenschap ten koste van andere groepen. Bij de recente verkiezingen won de pro-westerse coalitie, maar dat was geen uitdrukking van een grote steun of enthousiasme voor deze coalitie. Bovendien zitten er intussen nog steeds 500.000 Palestijnse vluchtelingen in de kampen zonder enige basisrechten en zonder de mogelijkheid om een job uit te oefenen. Er is arbeidersstrijd los van de traditionele vakbonden en de Communistische partij, maar zonder een massale politieke stem kunnen de sectaire partijen klassenthema’s opnemen om de eigen nationalistische agenda naar voor te brengen. De druk op deze partijen zal echter toenemen. Tijdens de economische hoogdagen trokken zowat 600.000 Libanezen naar andere landen, vooral in de Golf, om er te werken. Nu keert een groot aantal van hen terug als gevolg van de recessie. In Libanon zelf vinden ze evenwel ook geen werk. Tegelijk eisen verschillende landen die bijdroegen aan de “heropbouw” van het land een sterke politiek van besparingen en privatiseringen als pasmunt voor het kwijtschelden van een deel van de staatsschuld.
De 40 miljoen Koerden in het Midden-Oosten gaan al jarenlang gebukt onder repressie. De Koerdische eisen voor zelfbeschikking hebben in verschillende landen ook verschillende vormen aangenomen. In Iran wordt opgekomen voor een federatie, in Irak voor autonomie. De Koerden in Iran verzetten zich tegen het huidige regime en zien zowel Mousavi als Ahmadinejad als vertegenwoordigers van de terreur tegen de Koerdische bevolking.
De politieke islam is in een aantal gevallen verzwakt in deze regio of staat voor grote uitdagingen. De Iraanse beweging doet vragen opwerpen over de reactionaire ideologie waarop het regime en een aantal organisaties zich baseren. Verschillende “verzets”-organisaties die worden gesteund door Iran zouden wel eens een deel van hun steun kunnen verliezen indien het regime omver wordt geworpen. Zowel Hezbollah als Hamas staan onder druk van onderuit wegens de enorme armoede en wanhoop die ook onder hun aanhangers toeslaat.
De extreem-rechtse groep van Al Qaeda in Irak heeft heel wat steun verloren. De Moslimbroederschap (MB) in Egypte staat voor een enorme uitdaging. Een deel van de heersende elite wil de MB opnemen in de regering om het regime te stabiliseren. Een aantal leiders van de MB staan open voor dat idee. Anderzijds kan de arbeidersstrijd en opkomst van socialistische ideeën druk zetten vanuit de basis van de MB. Een splitsing is niet uitgesloten en zou een afspiegeling zijn van de splitsing aan de top van de Egyptische samenleving. Die laatste splitsing komt sterk tot uiting in de discussie over de machtsoverdracht van Hosni Mubarak aan zijn zoon Gamal.
De imperialistische dominantie en de belangen in de regio worden bepaald door de aanwezigheid van olie. Dat blijft van cruciaal belang voor het wereldkapitalisme. De bevrijding van onderdrukte minderheden, zoals de Koerden, Turkmenen of Palestijnen, is onmogelijk onder het kapitalisme. Het imperialisme wil haar greep op de regio behouden en kan enkel aan de kant worden geschoven door een massale verenigde arbeidersstrijd.
In de discussie op de zomerschool kwam de woede tegenover de wanhopige situatie van de massa’s in het Midden-Oosten tot uiting. Er werd echter ook heel wat nadruk gelegd op het feit dat de massa’s de strijd voor een betere toekomst kunnen en willen aangaan. De kracht van de Iraanse massabeweging, de hernieuwde opkomst van arbeidersorganisaties en socialistische ideeën zoals we dit zien in Egypte, vormen de basis voor ons optimisme in de strijd voor arbeiderseenheid en socialisme.