Groen: radicale retoriek… maar geen antwoord op de crisis

Het neoliberalisme wordt door de crisis steeds meer in vraag gesteld. In ons land leidt dat echter niet tot een versterking van wat doorgaans als “links” wordt bestempeld. SP.a en Groen! slagen er niet in om een degelijk antwoord op de crisis te formuleren. In dit artikel willen we het programma van Groen! even onder de loep nemen.

Karel (Brugge)

Groen! trekt naar de regionale verkiezingen met het idee dat er een “Groene Big Bang” nodig is om onze toekomst veilig te stellen. Groen! schuift drie centrale thema’s naar voor: een groene economie, levenskwaliteit en de stelling dat iedereen belangrijk is. De groene voorstellen klinken op het eerste gezicht soms radicaal, maar toch blijft de vraag of deze volstaan als antwoord op de crisis.

Om de zogenaamde groene Big Bang te realiseren, wil Groen! jaarlijks 1 miljard euro investeren in een “ecologische heroriëntering” van de economie. Dat zou in totaal meer dan 100.000 nieuwe jobs kunnen opleveren. Verder wil de partij onder meer jaarlijks 100.000 woningen isoleren, een vermogensbelasting invoeren en tegen 2020 70.000 nieuwe sociale woningen bouwen.

De huidige economische en ecologische crisis bieden volgens Groen! een kans om het in de toekomst radicaal anders te gaan doen. “Verder rijden op hetzelfde spoor is geen optie”, luidt het. “Vlaanderen moet vandaag keuzes maken om het radicaal anders te doen.” Groen! blijft echter zeer vaag over de vraag hoe ze haar plannen wil realiseren. Groen! pleitte eerder voor een Groene New Deal waarin het opvallend veel illusies leek te hebben in de bereidheid van werkgevers om mee te stappen in hun verhaal. Nochtans maakt deze crisis toch duidelijk dat het patronaat niet op lange termijn denkt en geen oog heeft voor de sociale (waaronder ook ecologische) gevolgen van beslissingen die louter gericht zijn op korte termijn winst. De economische crisis heeft daar niets aan veranderd, integendeel. Als het van het patronaat afhangt, zijn het de gewone werkende mensen die moeten opdraaien voor de crisis.

Groen! geeft kritiek op het neoliberalisme en het zogenaamde “casinokapitalisme”, maar ziet dit eerder als een afwijking van het kapitalisme dan als de logische conclusie ervan. In de groene New Deal die enkele maanden geleden werd voorgesteld schreef de partij nog: “Binnen de ecologische economie erkennen wij de verdiensten van de markt om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. We erkennen eveneens dat de private sector haar efficiëntie, haar innoverend karakter en welvaartscreërend vermogen ruimschoots bewezen heeft. We geloven in een economie van duurzame projecten, waarin de private sector verder gestimuleerd wordt binnen een groen kader.” Het klinkt als de sociaal-gecorrigeerde markteconomie waar de sociaal-democratie in de jaren 1990 voor pleitte en die ondanks sociaal-democratische regeringsdeelname niet kon verhinderen dat het aantal armen in ons land meer dan verdubbelde tot 15% van de bevolking.

Heel wat groene voorstellen zoals rond sociale woningen, het isoleren van woningen,… zijn positief, maar het is onmogelijk om deze te realiseren binnen een kapitalistisch kader. Binnen het kader van dit systeem komen voorstellen als het “afbouwen van niet-duurzame economische producten en sectoren” bovendien neer op het zelf organiseren van sociale bloedbaden. In deze logica is het geen probleem dat Opel-Antwerpen de deuren sluit, auto’s zijn immers vervuilend. Ecologische eisen zonder het in vraag stellen van de kapitalistische winstlogica, worden al snel nietszeggend of zelfs ronduit asociaal.

Op geen enkel moment gaat Groen! in tegen de kapitalistische logica, de partij rekent op de bereidheid van de bedrijfswereld om mee groene doelstellingen te realiseren. Dat zal pas het geval zijn indien het patronaat er meer winst mee kan maken. Shell besliste bijvoorbeeld dat het minder zal investeren in duurzame energie omdat er onvoldoende winst mee valt te verdienen.

De regeringsdeelname heeft destijds pijnlijk duidelijk gemaakt hoe de groene woorden snel plaats moesten ruimen voor medeverantwoordelijkheid voor een neoliberaal beleid. Groen!-voorzitster Mieke Vogels laat in alle interviews overigens verstaan dat ze met enige heimwee naar die paarsgroene regering terugkijkt. Er zijn duidelijk geen lessen uit dat debacle getrokken. Integendeel, de partij staat te popelen om exact dezelfde fouten te herhalen. Groen! pleit voor drastische veranderingen, maar niet door te breken met de logica van het kapitalisme. De partij verwijt andere traditionele partijen terecht dat hun programma wordt overgoten met een groen sausje om het imago op te poetsen. De groenen lijken evenwel zelf in die val te trappen door hun programma te beperken tot een kapitalisme overgoten met een groen sausje.