Loononderhandelingen afgesprongen. Actie voor jobs en koopkracht nodig

Het was al op voorhand duidelijk dat de onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord (IPA) bijzonder moeilijk zouden zijn. Er is weinig ruimte voor de regering om zowel de eis van meer koopkracht in te willigen als tegelijk de niet te stillen winsthonger van het patronaat tegemoet te komen. Afgelopen nacht zijn de onderhandelingen afgesprongen. Zal dit een signaal zijn om nieuwe acties op te zetten?

In de laatste rechte lijn voor de onderhandelingen bleken er heel wat obstakels te zijn. Een voorstel dat nog even circuleerde was om geen loonnorm in procenten vast te leggen, maar in centen met een vast bedrag waarmee de lonen maximaal zouden mogen stijgen. Daarmee moet natuurlijk worden opgepast, aangezien niet meteen duidelijk is of het om volledige (en dus bruto) lonen gaat of niet. Wellicht niet, door de nettolonen te laten stijgen en de brutolonen te laten dalen zou een zogenaamd “compromis” worden onderhandeld. Maar dit betekent uiteraard een vermindering van de inkomsten voor de sociale zekerheid. Het riskeert te leiden tot een broekzak-vestzak operatie. Wat we er langs de ene kant bij krijgen, komt gewoon uit een andere zak die ook aan ons toebehoort.

De Leeuw (ABVV-voorzitter) omschreef het voorstel waarmee de bonden akkoord gingen als “gematigd”. Dan weet je dat hij niet langer spreekt over een loonnorm van 10% (zoals werd geopperd op 1 mei). Neen, de loonnorm zou bestaan uit de index en daarbovenop 125 euro netto in 2009 en 250 euro in 2010.

Minister Milquet verklaarde na het afspringen van de onderhandelingen dat de sociale partners heel dicht bij een oplossing stonden. Dat is betwijfelbaar aangezien de regering amper over middelen beschikt om zowel de eis van een hoger loon als de aanhoudende vragen naar lastenverlagingen voor het patronaat in te willigen. In syndicale kringen was te horen dat 3 december als deadline werd gezien om na te gaan of er ernstige onderhandelingen mogelijk waren. Dat blijkt dus niet het geval te zijn.

De vakbonden vroegen de mogelijkheid van extra loon bovenop de index, het patronaat wou het liefst zelfs onder de index gaan. En dat zogezegd om de “loonhandicap” weg te werken. Dat de berekeningsbasis voor die zogenaamde loonhandicap eenzijdig en betwistbaar is, wordt gemakshalve onder de mat geveegd. Neen, het patronaat wil dat de gevolgen van de huidige crisis op de werkenden worden afgeschoven zodat de winsten niet in het gedrang komen. De regering is uiteraard al vergeten dat de grootste ondernemingen vorig jaar 77 miljard euro winst hadden geboekt.

De regering was bereid om tot 550 miljoen euro vrij te maken, ook al werd dat cijfer betwist door de liberalen in de regering. Leterme kondigde op voorhand al aan dat de begrotingsaanpassing (bedoeld wordt: een aanpassing aan de realiteit) er pas zou komen na de IPA-onderhandelingen om deze alsnog een kans op succes te geven. Mogelijk zal dat ijdele hoop zijn.

Het afspringen van de onderhandelingen zal natuurlijk de vraag opwerpen wat de vakbonden nu zullen doen om de koopkracht en jobs te verdedigen. Cortebeeck stelde steeds dat eerst zou onderhandeld worden en dan pas actie gevoerd wordt. Hij werd in dat standpunt letterlijk – en tegen de rest van het ABVV in – gevolgd door Herwig Jorissen van de Vlaamse metaalcentrale. De onderhandelingen zijn nu afgesprongen, betekent dit dat er opnieuw actie zal worden gevoerd?

Het patronaat eiste bovenop alle vorige cadeaus nogmaals 1,7 miljard euro aan lastenverlagingen. Volgens de media waren de bonden bereid om daarin mee te gaan, maar werd bovenop die 1,7 miljard nogmaals een extra cadeau van 800 miljoen euro gevraagd. Het cadeau voor het patronaat werd te groot voor de bonden die hun geloofwaardigheid dreigden te verliezen als ze voordien stelden dat het moest gedaan zijn met de cadeaus aan het patronaat.

Vandaag wordt door de regering onderhandeld met de sociale partners om mogelijk alsnog tot een akkoord te komen. Dat mag de vakbonden niet tegenhouden om een mobilisatie op gang te trekken waarbij uitdrukkelijk wordt opgekomen voor jobs én koopkracht. Een nationale manifestatie in december kan de druk opvoeren en richting geven aan de onzekerheid die vandaag bij veel werkenden aanwezig is naar aanleiding van de economische crisis.