Mensen-zonder-papieren betogen in Antwerpen. Hoe verder met deze beweging?

Gisteren werd in Antwerpen opnieuw betoogd door de mensen-zonder-papieren. Volgens de organisatoren waren er zo’n 500 aanwezigen op de betoging. Ook LSP ondersteunde de betoging en was aanwezig met een groep leden. De situatie van veel mensen-zonder-papieren lijkt vrij hopeloos: ook de nieuwe regering zal niets doen om hun lot te verbeteren. Hoe kan de solidariteitsbeweging rond de mensen-zonder-papieren de impasse doorbreken?

De betoging gisteren in Antwerpen was succesvol: met een 500 aanwezigen was de opkomst niet slecht. Er waren veel mensen-zonder-papieren naar de betoging gekomen en er was ook (formele) steun van de vakbonden. Op de betoging zelf waren die niet erg zichtbaar, maar zelfs formele steun is een stap in de goede richting. Eerder op de dag vond aan het Technicum Antwerpen Noord (op het Eilandje) een protestactie plaats van de leerlingen en leraars. Zij protesteerden tegen de dreigende uitwijzing van een medeleerling: Armen Gisoyan (afkomstig uit Armenië). Die kan zijn opleiding niet verderzetten omdat hij in een gesloten asielcentrum werd opgesloten nadat hij vorige week werd opgepakt. De solidariteitscampagne haalde reeds meer dan 150 handtekeningen op in de school.

Dat is maar één voorbeeld van de toenemende repressieve aanpak van mensen-zonder-papieren in dit land. Velen van hen hadden gehoopt dat een nieuwe regering ook voor een koerswijziging zou zorgen. Ze waren ontgoocheld toen bleek dat Dewael minister van Binnenlandse Zaken zou blijven. Maar we moeten ons de vraag stellen of gelijk welke traditionele partij het fundamenteel anders zou aanpakken. De verantwoordelijke minister ten tijde van de dood van Semira Adamu was bijvoorbeeld Louis Tobback (SP.a). Er waren opmerkingen van PS en CDH over het asielbeleid, maar de PS vormt al zovele jaren een onderdeel van regeringen die een repressief asiebeleid voeren. CDH probeert enkel met retoriek "humaner" voor de dag te komen, maar verandert intussen niets aan de situatie.

Politiek gezien zit dit dossier dus muurvast en dat betekent meer ellende voor de mensen-zonder-papieren die gedwongen worden in de illegaliteit te leven, te werken en te wonen. Met alle gevolgen van dien: zwartwerk is slecht betaald (3 euro per uur is geen uitzondering) en onzeker. Huisvesting betekent te dure prijzen betalen voor smerige krotten. Kinderen naar school sturen houdt risico’s in: wat als ze opgepakt worden? En: hoe moet het verder als het gezin dan toch wordt uitgewezen? Dat alles maakt dat de situatie voor veel mensen-zonder-papieren hopeloos lijkt.

De solidariteitsbeweging voor mensen-zonder-papieren heeft al immense inspanningen gedaan met tal van acties. Maar we moeten ons de vraag stellen hoe het verder moet met deze beweging. Het is duidelijk dat niets te verwachten valt van de traditionele politici, ook al komen die soms poolshoogte nemen op de acties. Ook gisteren viel er minstens een politica van Groen op te merken. Wordt het geen tijd om met de solidariteitsacties offensiever naar buiten te komen op het vlak van eisen en standpunten? Het zal weinig zin hebben om de komende maanden te blijven betogingen organiseren om de paar maanden met telkens zowat het zelfde publiek dat aanwezig is. Daar moeten we proberen buiten te geraken. Dat kan bijvoorbeeld door aansluiting te zoeken bij het thema van de koopkracht en de aanvallen op onze levensstandaard. Dat thema ligt gevoelig bij brede lagen van de bevolking, mensen-zonder-papieren worden gebruikt om verdere aanvallen door te voeren op de lonen. Bijgevolg zou het nuttig zijn om vanuit de beweging van mensen-zonder-papieren de koopkracht naar voor te schuiven. Dan zal de vakbond niet langer lippendienst bewijzen aan deze mobilisaties, maar er actief aan deelnemen. Ook voor de vakbonden is de groep van mensen-zonder-papieren (en andere extreem flexibele arbeiders) belangrijk: de verdediging van de belangen van de arbeiders kan maar zo sterk zijn als de verdediging van de belangen van de allerzwaksten in die groep.

Daarnaast zal het ook nodig zijn om op politiek vlak duidelijkheid te scheppen. De traditionele partijen doen niets om de belangen van de mensen-zonder-papieren te verdedigen. Maar hun problematiek is politiek. Er zal ook in de asielbeweging discussie moeten gevoerd worden over een politiek alternatief en een betrokkenheid van mensen-zonder-papieren in het ontwikkelen van alternatieven. De kwestie van een arbeiderspartij zal op de agenda moeten komen. Dat kan ook een perspectief bieden aan de solidariteitsbeweging om niet ter plaatse te blijven trappelen omdat de traditionele politici niet luisteren, maar om zelf stappen vooruit te zetten door zelf mee te bouwen aan een politieke vertaling van de eisen.