Naar een loonakkoord vandaag?

20 december was als deadline naar voor gebracht om te komen tot een nationaal interprofessioneel akkoord voor de periode 2007-2008. Belangrijk discussiepunt daarbij blijft de loonnorm. Na alle berichten over de stijgende winsten, willen veel arbeiders ook een deel van de koek. Jarenlang werd de flexibiliteit opgedreven en moesten we de buikriem aanhalen. Telkens opnieuw werden echter recordwinsten gemaakt.

De loononderhandelingen zaten lange tijd volledig muurvast omdat er van werd uitgegaan dat eerst een akkoord moest gevonden worden rond enkele struikelblokken vanuit het Generatiepact. Zo moest er nog een lijst van zware beroepen worden opgesteld en was er nog discussie over gelijkgestelde periodes. Dat zijn vrij essentiële elementen om de toegang tot het brugpensioen te bepalen.

Er is nog geen akkoord over die zaken, maar toch wordt geprobeerd om alsnog vandaag naar buiten te kunnen komen met een akkoord. Al moet het gezegd worden dat dit slechts een voorstel tot akkoord zal zijn. Er is immers nog steeds de mogelijkheid dat de vakbondsbasis het akkoord afschiet en meer eist. Het vorige Interprofessioneel Akkoord werd afgekeurd door de ABVV-basis en ook binnen het ACV was er veel ongenoegen over de loonnorm die eind 2004, begin 2005 werd voorgesteld.

Deze morgen zijn vakbonden en patroons verder gaan onderhandelen om tot een loonnorm te komen. Een dergelijke norm bepaalt hoe sterk de lonen in de komende twee jaar kunnen stijgen. De Centrale Raad voor het Bedrijfsleven stelde dat de stijging maximaal 5,5% mag bedragen, het VBO dacht aan een norm van ongeveer 4,4%.

Wat betekent dat concreet? Er wordt verwacht dat de index de komende twee jaar met 3,9% zal stijgen. De index moet de lonen aanpassen aan de stijgende levensduurte, maar de index is in belangrijke mate ondermijnd. Zo tellen huurprijzen maar voor zo’n 6% mee in de indexkorf (de samenstelling van alle producten waaraan de levensduurte wordt afgemeten), terwijl een meerderheid van de huurders meer dan 20% van het inkomen aan huur besteedt. Ook zijn bepaalde producten uit de index gehaald (bvb. benzine).

Een loonnorm van 4,4% betekent dus amper meer dan de stijging van de index van 3,9% en wellicht minder dan de echte stijging van de levensduurte in de komende jaren.

5%?

Op dit ogenblik zijn de discussies nog bezig. De sociale partners willen tot een akkoord komen en willen absoluut vermijden dat de loonnorm aanleiding geeft tot een golf van protest van de arbeiders en hun gezinnen. Zeker op een ogenblik dat er nog geen oplossing is voor VW-Vorst, willen zowel patroons als vakbondsleidingen vermijden dat er een veralgemeende beweging kan ontwikkelen rond de loonnorm.

Anderzijds zal het niet gemakkelijk zijn om tot een akkoord te komen dat aanvaard wordt door de vakbondsbasis. Na VW weten we ook wel dat er aanvallen gepland worden op de arbeidscondities en de lonen. Het Generatiepact was maar een eerste stap. Verhofstadt stelt in zijn Burgermanifest dat hij heel wat verder wil gaan en ook Leterme gaf reeds aan dat hij uitkijkt naar het Nederlandse voorbeeld van besparingsbeleid. Los van wie de volgende premier wordt, de inhoud van het beleid is nu al duidelijk en de keuze tussen Leterme en Verhofstadt is er één tussen pest en cholera. Dat die pest en/of cholera sowieso zullen aangevuld worden met de sociaal-democratische malaria staat overigens ook al vast.

Op dit ogenblik zou er gediscussieerd worden over een loonnorm tussen 4,5% en 5% (het laatste voorstel ging over 4,9%). Onder druk van de basis, stelt de vakbondsleiding nu dat er een 5 voor moet staan. Het moet om 5% of meer gaan, aldus Luc Cortebeeck. ABVV-voorzitter De Leeuw stelde dat de toon bij de werkgevers verscherpt is. De aanvankelijke vakbondseis van 6,8% is al lang van tafel geveegd.

De kans op een akkoord is reëel, maar hoe sterk dat akkoord zal gedragen worden is een andere vraag. Twee jaar geleden werden de onderhandelaars van de vakbonden teruggefloten door de basis. In de strijd tegen het Generatiepact werd de leiding onder druk van de basis tot actie gedwongen (ABVV) of teruggefloten (ACV). Kan de leiding zich dit een derde keer veroorloven zonder dat er koppen rollen?

Tegenover de recordwinsten (vorig jaar nog een stijging van 50,6% van de winsten volgens Trends) willen de arbeiders ook een deel van de koek. Een onderhandelde achteruitgang zal moeilijk te verteren is. Waarom geen echte, reële vooruitgang afdwingen?