Lessen van de beweging van ‘misnoegden’ in Griekenland

Verslagen vanop de zomerschool van het CWI

De enorme woede van de arbeiders en jongeren tegenover het establishment leidt ertoe dat de politieke elite in Griekenland niet zomaar op straat kan komen zonder protest uit te lokken. Dat bleek onder meer toen de Griekse premier met enkele Europese collega’s ging eten in een exclusief restaurant op Corfu. Dit nieuws verspreidde zich al snel waarop er binnen de paar minuten enkele honderden betogers aan het restaurant stonden. De toppolitici moesten met een helikopter ontkomen.

Sinead Daly, Socialist Party (Schotland)

Op de zomerschool bracht Andros, de algemeen-secretaris van Xekinima (onze Griekse zusterorganisatie) een inspirerend verslag van de explosieve bewegingen die Griekenland het afgelopen jaar hebben overspoeld als reactie op de groeiende economische crisis en de gevolgen van de besparingsmaatregelen die door de EU en het IMF worden opgelegd.

Andros legde uit dat de reden voor de reddingsoperatie enkel te maken had met de bescherming van de bankiers en de top. Het ging niet om het redden van de bevolking. Er zal dan ook geen cent van de steun naar de gewone bevolking gaan, alles verdwijnt recht in de zakken van de banken. De regering en de Europese kapitalisten willen enkel de verliezen van de Europese banken beperken en tevens proberen om de toekomst van de euro te vrijwaren.

Zelfs met de reddingsoperatie en de inspanningen die van de Griekse bevolking worden gevraagd, is het onwaarschijnlijk dat dit zal volstaan om de economie er boven op te helpen. Bovendien blijft de bedreiging van de euro bestaan. Het eerste ‘memorandum’ werd in mei 2010 getekend en voorzag een toename van de publieke schuld tot 147% van het bbp tegen eind 2013 en vervolgens een daling tot 120% tegen eind 2020. Na tien jaar van harde aanvallen zou de Griekse overheidsschuld dus nog steeds 120% van het bbp bedragen. En dat was dan nog het meest optimistische perspectief. Intussen bleek een jaar na de eerste reddingsoperatie dat de overheidsschuld 160% van het bbp bedroeg en tot 198% kan oplopen tegen 2015. Dat is waarom een tweede reddingsoperatie nodig was.

Deze nieuwe reddingsoperatie wordt gevierd door het Europese establishment, maar voor de Griekse massa’s betekent het enkel nog meer aanvallen op hun levensstandaard. Van de bevolking wordt verwacht dat ze niet tien jaar lang gebukt gaat onder harde besparingen, maar dat dit beleid 30 jaar zal duren.

Zelfs voor het invoeren van deze besparingsmaatregelen lag de levensstandaard onder vuur. Het minimumloon bedroeg amper 670 euro per maand en 65% van de gepensioneerden kreeg minder dan 600 euro per maand. De nieuwe besparingsmaatregelen houden in dat de lonen met de helft kunnen afnemen, de pensioenen zullen afnemen tot 500 euro per maand, het minimumloon tot 520 euro per maand en de werkloosheid zal een blijvende factor zijn voor de 17-25% werklozen die er vandaag zijn. De regering heeft bovendien ingestemd met een algemene verkoop van alle overheidsbedrijven en dat voor een prijs die tot 30% onder de waarde is.

De Griekse heersende klasse wil de groeiende beweging van de arbeidersklasse stoppen en is daartoe overgegaan tot een aanval op de vakbondsrechten. Zo ligt het recht op collectieve actie onder vuur en wordt op grote schaal overgegaan tot het afdanken van delegees.

Het is mogelijk om mensen lange tijd onder de knoet te houden, maar uiteindelijk hebben ze geen andere keuze dan te reageren op het menselijke instinct van “vechten of vluchten”. Miljoenen Griekse arbeiders en jongeren zijn al de straat opgetrokken om te protesteren tegen de vernietigende impact van de besparingen op hun leven.

In juni nam 29% van de bevolking deel aan een van de twee algemene stakingen en de massamobilisaties geïnspireerd op de revoluties in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Er was een massale niet-betalingscampagne waarbij wegentol niet werd betaald en evenmin werd betaald voor het openbaar vervoer of voor het inkomgeld dat tegenwoordig in ziekenhuizen wordt gevraagd. De bevolking van Karate, een klein stadje, verzette zich vier maanden tegen de poging om in hun stad een open stort aan te leggen. Ze behaalden een gedeeltelijke overwinning. Er was de maandenlange staking van busarbeiders in Athene, de bezetting van het stadhuis door tijdelijke arbeiders en er was een hongerstaking van 300 migranten.

Deze bewegingen botsen op verzet van het regime, soms is er sprake van erg harde repressie. Andros beschreef hoe de regering op 29 juni overging tot het “opkuisen” van het Syntagma-plein en hoe de politie gewelddadig optrad tegenover de betogers aan het parlement. Maar dat geweld leidde er uiteindelijk wel toe dat de mobilisatie dezelfde avond nog nooit zo groot was: er was een vergadering met 10.000 aanwezigen op het Syntagma-plein.

Er zijn ook agenten die de beweging steunen. Op dezelfde dag dat de politie de pleinen wilde ‘opkuisen’, was er een agent in de eerste linie van de oproerpolitie voor het parlement die zijn schild en wapenstok weg gooide en riep: “Ik weiger de bevolking aan te vallen.” Hij werd hard aangepakt door zijn eigen collega’s. Hij moest terug in de linie gaan staan en stond te huilen. Dat was geen geïsoleerd incident.

Beweging van de ‘misnoegden’

De beweging van de ‘misnoegden’, jongeren en andere die pleinen bezetten in de steden, is een beweging van onderuit. Wij namen van bij het begin deel aan deze acties. De beweging heeft erg tegenstrijdige kenmerken. Het kan soms een anti-politiek, anti-partij en erg patriottisch imago aannemen, maar tegelijk trekt het ook brede lagen aan. Xekinima probeerde tussen te komen om de beweging richting te geven met een duidelijke oriëntatie op de arbeidersbeweging en een socialistisch programma. We kwamen uiteraard niet alleen op de pleinen tussen, maar trokken ook naar de wijken om de bevolking aan te moedigen om deel te nemen aan de acties op de pleinen.

Op de pleinen waren onze leden erg voorzichtig bij het uitleggen van onze ideeën, programma en eisen om de beweging vooruit te brengen. Dat is niet eenvoudig als tussenkomsten worden beperkt tot 90 seconden.

Aanvankelijk legden we vooral nadruk op de noodzaak om de bewegingen op de pleinen te verbinden met de arbeiders en de stakingsbewegingen. Er was daar veel discussie over, maar uiteindelijk haalde ons standpunt het wel. We voerden campagne rond de eisen voor de niet betaling van de schulden en de nationalisatie van de banken. Uiteindelijk gingen de algemene vergaderingen van de pleinbezettingen na een maand van discussies akkoord met volgende eisen die dicht bij ons programma staan:

• Weg met het nieuwe memorandum dat wordt opgelegd door de Troika
• Weg met de regering
• Banden met de arbeidersklasse – we nodigen stakende arbeiders uit naar het plein en willen de vergaderingen uitbreiden naar de werkplaatsen en de wijken
• Weigering om de overheidsschulden te betalen
• Nationalisatie van de banken
• Plaats de economie onder de controle van de bevolking met publiek bezit en controle

Andros legde uit hoe een aspect van ons programma – de eis van een arbeidersregering – soms moeilijk uit te leggen is indien er geen massale socialistische beweging is. Toch begon die eis een zekere ingang te vinden naarmate de discussies op de pleinen vorderden. Onze leden bediscussieerden de rol van de algemene vergaderingen en verdedigden het idee om deze uit te breiden naar de werkplaatsen en de wijken. We verdedigden ook het idee om vertegenwoordigers te verkiezen voor een centrale algemene vergadering. Een dergelijk ‘parlement’ van verkozen vertegenwoordigers van de lokale comités zou moeten werken met permanente afzetbaarheid en zou de meest ontwikkelde militanten uit heel het land bijeen brengen.

Jammer genoeg slaagden deze bewegingen er niet in om de stemming over de besparingsmaatregelen te stoppen. Een grote zwakte van de vergaderingen was dat ze geen verlengstuk kregen in de arbeiderswijken en werkplaatsen. De arbeidersklasse was niet adequaat vertegenwoordigd in de vergaderingen. Dat was ook niet mogelijk in vergaderingen die iedere dag vier tot vijf uur duurden.

Rol van de linkerzijde

Tijdens de discussie op de zomerschool sprak een andere Griekse kameraad over het gebrek aan leiding van de linkse partijen en vanuit de vakbonden. Er is geen massale linkse partij die de nodige politieke leiding kan geven om de beweging vooruit te brengen. De linkse coalitie Syriza is in de praktijk opgedoekt sinds de herfst van 2010. De linkse tendens SYN, de belangrijkste formatie binnen Syriza, staat erg zwak tegenover de arbeidersbeweging. De formatie weigert om een radicaal programma naar voren te schuiven. Deze formatie pleit heel hard voor de kwijtschelding van de schulden in de neokoloniale wereld, maar slaagt er niet in om deze eis ook in Griekenland te verdedigen. In feite is het programma van SYN gericht op de regering en niet op de beweging.

De Griekse Communistische Partij (KKE) nam niet deel aan de acties op de pleinen. Die acties werden afgedaan als ‘kleinburgerlijk’. De KKE komt niet graag tussen op acties of bewegingen die het niet zelf controleert.

Het vacuüm ter linkerzijde en de enorme afkeer tegen de Pasok-regering bleek in een recente peiling waaruit bleek dat 40-50% van de bevolking stelde dat er niemand hun stem verdiende. Het toont de noodzaak van een nieuwe massale arbeiderspartij.

De positieve maar ook kritische benadering van Xekinima heeft tientallen mensen ertoe aangezet om lid te worden van onze organisatie. Het gaat om mensen van alle leeftijden. Een oudere arbeider stelde: “Lid worden van Xekinima was het belangrijkste dat ik ooit heb gedaan in mijn leven.” Deze stappen vooruit kunnen we enkel zetten door een politieke duidelijkheid, een correct begrip van perspectieven en een goede benadering van ons programma.

Het is duidelijk dat de reddingsoperaties geen einde zullen stellen aan de problemen van de Griekse arbeidersklasse. De komende weken, maanden en jaren zullen er nieuwe aanvallen zijn op de arbeiders en jongeren. Dat zal onvermijdelijk leiden tot nieuwe strijd.