Eenheidscongres PVDA: hoe van groei naar krachtsverhouding om verandering af te dwingen?

Het eenheidscongres van de PVDA begin december kon door de pandemie niet fysiek plaatsvinden. Een collectieve afsluiter van een intensief proces van discussie onder bijna 900 afgevaardigden die op 83 commissies het congres voorbereid hadden, moest nochtans de kers op de taart worden. Het congres zelf was er vooral één van continuïteit: de enorme groei van de afgelopen jaren verderzetten. Raoul Hedebouw werd door een overgrote meerderheid verkozen als ‘nieuwe’ voorzitter terwijl Peter Mertens in de cockpit van de partij blijft als algemeen secretaris.

door Geert Cool uit maandblad De Linkse Socialist

Op haar vorige congres in 2015 telde de PVDA 10.000 leden en stelde ze zich tot doel om te groeien naar 17.000 leden, waarvan 4.500 militanten, tegen het daaropvolgende congres dat gepland was in 2020. Het doel inzake ledenaantal is ruim overschreden, de toename van het aantal militanten verloopt trager. Het aantal basisgroepen nam in dezelfde periode toe van 280 tot 400. In de verkiezingen van 2018 en 2019 werd de electorale doorbraak doorgezet met 43 parlementsleden en 169 lokale verkozenen. Alle peilingen wijzen op een verdere groei, zowel in Wallonië, Brussel als Vlaanderen. Die groei is opmerkelijk in Europa, waar de radicale linkerzijde het overal moeilijk heeft. Het zakenblad ‘The Economist’ wijdde onder de titel ‘Last of the commies’ dan ook een artikel aan de groei van de PVDA.

De afgelopen jaren, in het bijzonder sinds de val van de stalinistische dictaturen in het Oostblok, had het neoliberale offensief gevolgen voor het bewustzijn van brede lagen van de bevolking. Het duwde bij veel linkse krachten de noodzaak van socialistische maatschappijverandering naar de achtergrond. De radicale linkerzijde had het moeilijk om een duurzame actieve politieke betrokkenheid bij de verdediging van een socialistisch alternatief te creëren of te behouden. Hierdoor werd aandacht voor onmiddellijke verbeteringen dominant, maar dan op een ogenblik dat de ruimte voor hervormingen binnen het kapitalisme uitermate beperkt is. Het maakte dat onder meer Syriza in Griekenland niet voorbereid was om de harde confrontatie met het kapitalistische establishment aan te gaan eens het aan de macht kwam.

Voor de PVDA is de uitdaging nu om zowel de groei te consolideren als om de vallen waarin onder meer Syriza trapte te vermijden. Een verdere electorale groei zet onvermijdelijk de kwestie van machtsdeelname op de agenda, minstens op lokaal niveau. Daaraan gekoppeld en belangrijker is de vraag hoe de PVDA haar sterkere positie gebruikt om een krachtsverhouding op te bouwen om veranderingen af te dwingen. Raoul Hedebouw heeft gelijk als hij in een interview met Jacobin stelt dat hij de macht nog niet gevonden heeft in de instellingen van dit systeem, zoals de parlementen en andere organen. Hij bedoelt daarmee terecht dat de macht bij de lobby’s en multinationals zit. Meer stemmen en verkozenen halen, zal dus niet volstaan. Meedraaien in het systeem kan evenmin een optie zijn voor een partij die regelmatig naar het marxisme verwijst en op haar congres een antikapitalistische retoriek hanteert. Maatschappijverandering op de agenda zetten, betekent eisen en bewegingen ontwikkelen die het kapitalisme in vraag stellen.

In de interviews en publieke verklaringen over het eenheidscongres legde Raoul Hedebouw veel nadruk op de strijd tegen het gevaar van extreemrechts in Vlaanderen en meer algemeen tegen een verdere opsplitsing van het land. In dat kader wordt de campagne ‘We Are One’ gepromoot. In onze maarteditie zullen we ingaan op het boek van David Pestieau dat deze campagne begeleidt. Terwijl we het eens zijn dat er een campagne nodig is om extreemrechts in Vlaanderen te bestrijden en om elke verdere afbraak van de sociale zekerheid te stoppen en integendeel meer sociale bescherming af te dwingen, zijn er meningsverschillen over hoe dit moet gebeuren: met welke bondgenoten, rond welk programma en met welke actiemethoden.

Als revolutionaire marxisten zijn we bereid om de electorale groei van PVDA verder te ondersteunen en mee te strijden voor elke stap vooruit voor de werkende klasse en jongeren. We koppelen dit steeds aan socialistische maatschappijverandering, wat noodzakelijk is om hervormingen te consolideren en voorbereid te zijn op de onvermijdelijke tegenkantingen van de kapitalistische klasse die er steeds alles aan zal doen om haar winstmachine zo efficiënt mogelijk te laten draaien.

Volgende maand publiceren we een bespreking van het boek ‘We are one’